تنفس صحیح و تاثیر آن بر افزایش تمرکز

تنفس صحیح و تاثیر آن بر افزایش تمرکز

تنفس صحیح و فواید آن

شما ممکن نیست کتابی در زمینه تمرکز حواس و آرامش ذهن پیدا کنید که در آن فصلی به تنفس صحیح اختصاص داده نشده باشد. در یوگا تنفس آن قدر مهم است که خیلی ها تصور می کنند یوگا به تمامی یعنی تنفس!

در مقدمه گلستان سعدی، اولین نعمت خداوندی که سپاس گفته شده، تنفس است: “. . . هر نفسی که فرو می رود مُمّدِ حیات است و چون بر می آید مفرح ذات.” و این خود نشانه اهمیت تنفس است.

فواید تنفس عمیق – طول عمر و سلامتی

کسانی که تنفس عمیق دارند از طول عمر بیشتری برخوردار می شوند. تنفس عمیق باعث می شود که تعداد دم و بازدم در یک دقیقه کمتر شود. معمولاً افراد در یک دقیقه ۱۶ بار نفس می کشند و عمر متوسطی دارند. اما هرکس بیش از این در دقیقه نفس بکشد، مسلماً تنفسهایی سطحی خواهد داشت که دم و بازدم عمیق را به همراه ندارد. طول عمر چنین افرادی از حد متوسط و معمول کمتر است.

اگر می گویند هیجانهای عصبی مانند ترس، اضطراب، خشم، کینه، انتقام و حسادت، بیماری می آورد و از طول عمر می کاهد به این خاطر است که تمام هیجانهای عصبی اولین تأثیر خود را بر تنفس می گذارند. شما از این به بعد به کسانی که عصبی و خشمگین و یا مضطربند با دقت نگاه کنید و ببینید که چقدر تنفس آنها در این مواقع سطحی می شود. گاهی اوقات در هنگام خشم، تنفس به سی بار در دقیقه و حتی بیشتر می رسد. حالا خودتان حساب کنید که کسانی که مدام در هیجانهای عصبی به سر می برند و در خشم و اضطراب غوطه ورند با تنفس سطحی خود چه بلایی بر سر سلامتی و طول عمر خویش می آورند.

در عوض، کسانی که از آرامش برخوردارند و خود را به هنگام خشم کنترل می کنند، چنان از تنفس عمیق و ژرفی برخوردار می شوند که مسلماً سلامتی آنها را مداومتر و طول عمرشان را بیشتر می کند.

اخیراً در یکی از مجله های علمی، از تحقیقات مشترک دانشمندان ژاپنی و آمریکایی گزارشی ارائه شد. این دانشمندان به این نتیجه جالب رسیده اند که اگر انسان بتواند تعداد تنفس خود را در یک دقیقه از ۱۶ به ۱۲ کاهش دهد، چیزی حدود ۵۰ سال به عمر خود اضافه کرده است. ورزش برای سلامت قلب و جسم و به دنبال آن طول عمر را به همراه دارد که بر سیستم تنفسی اثر می گذارد. ورزشکاران با پیگیری مستمر ورزش در زندگی، کم کم بر حجم تنفسی خود می افزایند و از تعداد تنفس خود در دقیقه می کاهند و به همین دلیل از سلامتی و طول عمر برخوردار می شوند. در عوض سیگاریها با سیگار کشیدن به سرعت از حجم تنفسی خود می کاهند و بر تعداد تنفس خود می افزایند، ضمن آن که تنفسشان را مسموم نیز می کنند و در نتیجه سلامتی خود را از دست می دهند و طول عمرشان کاهش پیدا می کند.

به هر ترتیب، باید دقت کنید که ضمن انجام تمرینات تنفس – که به زودی آن را کاملاً شرح می دهیم – از هر عاملی که در شما تنفس سطحی ایجاد می کند و حجم تنفسی شما را کاهش می دهد اجتناب کنید و از هر برنامه ای که تنفس شما را عمیق تر می کند و بر حجم تنفسی شما می افزاید استقبال کنید.

فواید تنفس عمیق – کنترل هیجانهای عصبی

گفتیم که هیجانهای عصبی منفی و به ویژه خشم و اضطراب، تنفس شما را بد و سطحی می کنند و شما باید مراقب باشید که این هیجانها را در خود کنترل کنید تا در نهایت سلامتی و طول عمر خود را حفظ کرده باشید. خوشبختانه تنفس صحیح و عمیق، خود عاملی باز دارنده برای این هیجانهاست. شاید خود شما هم بارها تجربه کرده باشید. وقتی عصبانی و خشمگین می شوید، اگر در حرکتید، بایستید؛ اگر ایستاده اید، بنشینید؛ اگر نشسته اید، دراز بکشید و بعد چند نفس عمیق بکشید. خیلی سریع خشم شما فروکش می کند و مسلماً شما با آرامش، بهتر و عاقلانه تر فکر می کنید و تصمیم می گیرید.

هر هیجان منفی دیگری را که در خود احساس می کنید، می توانید با این روش از بین ببرید و حتماً این کار را بکنید. فراموش نکنید که شما به هیچ عنوان نمی توانید با این هیجانهای عصبی و این تنفسهای بد، از آرامش و به ویژه از تمرکز حواس برخوردار شوید. توجه داشته باشید که پیاده روی همراه با تنفس عمیق، همواره یکی از راههای کسب آرامش بوده است.

فواید تنفس عمیق – آرامش

شاید مهمترین تأثیر تنفس عمیق که خیلی سریع هم به چشم می آید، آرامش است. با هر نفس عمیقی که می کشید هم ذهن شما آسوده تر می شود و هم جسمتان، به ویژه در بازدمهای عمیق بدن شل و ریلکس و منبسط می شود.

اساساً بین تنفس و انقباض عضلانی همیشه رابطه ای وجود دارد. هیجانهای عصبی منفی، تنفس را سطحی می کند و تنفس سطحی انقباض و گرفتگی عضلانی را موجب می شود که شما دندانها را به هم می فشارید و دستها را مشت می کنید و ابروها را در هم می کشید. حتی ثابت شده است که در این حالت جدار معده شما جمع شدگی و کلیه شما چروک خوردگی پیدا می کند.

“لوییزهی” روان شناس ِ بنام در کتاب معروف خود “شفای زندگی” می نویسد: “زخم معده و سنگ کلیه بازتابهای هیجان خشمند، در عوض تنفس عمیق و آرام، انبساط و آرامش عضلات را موجب می شود. همین طور به خاطر ارتباط تنگاتنگ جسم و ذهن، آرامش عضلانی، آسودگی ذهن را به دنبال دارد و انقباض عضلانی، آشفتگی فکر را. این همان اصلی بود که ما در فصل پیش بر آن تکیه کردیم.

مهمترین و اساسی ترین عامل مؤثر در تمرکز فکر، همین آرامش جسم و ذهن است که رهاوردی از تنفس عمیق هم هست.

فواید تنفس عمیق – کنترل عواطف

عواطف و احساسهای شما هم بر تنفس شما تأثیر می گذارد. کسانی که احساسی تر باشند، تنفس سطحی تری دارند. کنترل احساسات به نوعی کنترل انرژی ذهنی و کنترل مغناطیس شخصی است. ما به کسانی که خیلی احساساتی هستند توصیه می کنیم تنفس عمیق را تجربه کنند. با چند تنفس عمیق و آهسته، خیلی سریع از شدت احساس و عاطفه کاسته می شود. البته ما نمی خواهیم جلوی هر احساسی را بگیریم. برخی از احساسها را حتی باید دامن زد و گستراند.

شما باید توجه داشته باشید که احساس و عاطفه شما همسو و هم جهت با ارزشهای فکری و اهداف شما هستند یا نه. اگر هستند و در شما واکنشهای مثبت در جهت رسیدن به هدف ایجاد می کنند، از آنها استقبال کنید و دوستشان بدارید؛ اما اگر شما را به واکنشهای منفی وا می دارند، مثلاً به زیر پا گذاشتن ارزشها و منحرف شدن از مسیر اهداف، حتماً باید آنها را تعدیل و کنترل کنید تا بعداً دچار پشیمانی و احساس گناه نشوید. تنفس عمیق و تفکر مثبت، دو بازوی اصلی کنترل عواطف منفی هستند.

فواید تنفس عمیق – خلأ و رهایی

آنچه که پیش از این درباره “رهایی” گفتیم، با تنفس عمیق به آسانی به دست می آید. شما با رهایی، از هر گونه وابستگی ذهنی فاصله می گیرید و با تنفس عمیق، خیلی آسان به این رهایی می رسید. یوگیها تنفس عمیق را راه مؤثر رهایی می دانند. شما هم می بینید که بخش عظیمی از یوگا به معنی هماهنگی و تعادل روح بر عهده تنفس است.

فواید تنفس عمیق – کنترل میل جن*سی

پیشاپیش تأکید می کنیم که کنترل به معنی “سرکوب” نیست. میل جن*سی یکی از موهبتهای الهی و از نعمتهای خدادادی شماست برای تنازع بقا. حتی میل جن*سی را یکی از نیروهای درونی و حیاتی بشر می دانند که اگر کنترل و تعدیل شود، یک رکن موفقیت به حساب می آید.

“ناپلئون هیل” روان شناس مشهور در کتاب معروف خود “بیندیشید و ثروتمند شوید”، میل جن*سی را یکی از سه ضلع موفقیت می داند. آنچه ما در صدد کنترل آن هستیم، میلی است که هدفدار نیست و در جهت مثبت قرار ندارد. همه امیال، مثبت و مفیدند. همه امیال، موهبت الهی اند اما به شرط آن که مهارشان کنیم و به کنترلشان در آوریم و از آنها درست استفاده کنیم. افراط در ارضای میل جن*سی و کنترل نکردن آن، هم تعادل عصبی شما را برهم می زند و هم از بخش عظیمی از نیروهای حیاتی و قوای مغیاطیسی شما می کاهد. جالب این که میل جن*سی تنفس را تند و سطحی می کند.

هر بار که میل جن*سی، نه در جهت مثبت و درست، در شما طغیان کرد، یک شیوه کنترل، آن است که مکان و وضعیت خود را تغییر دهید و چند نفس عمیق بکشید. ما “پیاده روی تند همراه با تنفسهای عمیق” را در این مواقع به شما توصیه می کنیم.

فواید تنفس عمیق – خلاقیت

با تنفس عمیق، شما به لایه های عمیق تر مغز و منشأ فکر می رسید. آنجا که خلاقیت، افکار نو، تصمیمهای تازه و حتی الهام و شهود شماست، تنفس عمیق یعنی ارتباط با منشأ فکر و شعور خلاق. با تنفس عمیق، هم فکرتان بهتر و عمیق تر می شود و هم تمرکز حواس بیشتری پیدا می کنید. درباره ارتباط بیشتر و بهتر با منشأ فکر به مقاله “مدیتیشن” مراجعه کنید.

تکنیک تنفس عمیق

تنفس عمیق، شامل سه مرحله است:

۱. دم عمیق

۲. نگهداری نفس

۳. بازدم عمیق

دم عمیق

فرو بردن هوا به ریه ها یعنی دم، مطلوب ما نیست مگر آن که این شرایط را داشته باشد:

الف- آهسته و آرام باشد. دم شتاب آمیز هرگز نمی تواند ریه ها را به طور کامل پر کند یعنی شما هر چقدر سعی کنید که نفس عمیق بکشید اما این کار را با شتاب انجام دهید، ریه های شما به طور کامل پر نمی شود. باید آهسته ریه ها را از هوا پر کنید.

ب- نفس عمیق باید شکمی باشد. ابتدای دم عمیق، قسمتهای فوقانی قفسه سینه از هوا پر می شود که در تنفس سطحی هم چنین چیزی رخ می دهد. آنچه مطلوب ماست، پر شدن قسمتهای تحتانی قفسه سینه و حبابچه های هواست. سعی کنید با قسمت شکم خود نفس بکشید. وقتی به آرامی ریه ها را از هوا پر می کنید، در آخرین لحظات، یک فشار و درد اندکی را در قسمت فوقانی شکم (دیافراگم) خود حس می کنید. اما چرا می خواهیم چنین حالتی ایجاد شود؟

سلولهای بدن ما با خون ارتباط مستقیم ندارند بلکه این ارتیاط را لنف یا آب میان بافتی ایجاد می کند. لنف مواد غذایی را از خون می گیرد و در اختیار سلول قرار می دهد و از طرفی مواد زاید را از سلول می گیرد و به خون باز می گرداند. هرچه لنف این تبادل را سریعتر و بهتر انجام دهد سلامت سلول و شادابی آن بیشتر می شود. به طور کلی سلامت سلول به دو عامل وابسته است: شتاب و سلامت خون، شتاب و سرعت لنف.

سرعت گردش خون عمدتاً به قلب وابسته است اما سرعت لنف به حرکت عضله بالای شکم یعنی دیافراگم بستگی دارد. تنفس عمیق و شکمی، دیافراگم را حرکت می دهد و این حرکت، در حفره شکمی خلأیی ایجاد می کند که شتاب لنف را پانزده برابر می کند. سلامتی و جوانی شما اساساً به دو عامل وابسته است: عمق تنفسی و گردش خون.

با تنفسهای عمیقی که انجام می دهید، سرعت لنف را فزونی می بخشید و در نتیجه متابولیسم سلولی شما بهتر انجام می شود و شما شادابی، سر زندگی و انرژی فراوانی را احساس می کنید.

نگهداری نفس

شاید مهمترین قسمت تنفس، همین نگهداری باشد. وقتی شما هوا را در ریه ی خود نگه می دارید، به کیسه های هوایی خود فرصت می دهید که تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن را کامل انجام دهند. در تنفسهای تند و سطحی، این تبادل خوب صورت نمی گیرد چون شما به ریه های خود فرصت کافی نمی دهید.

بازدم عمیق

در بازدمهای سطحی و معمولی، ریه ها از مواد مسموم و عمدتاً دی اکسید کربن، به طور کامل خالی نمی شوند. بازدم هم باید دو شرط ویژه داشته باشد: اول آن که آهسته و آرام انجام گیرد. دوم آن که از راه بینی باشد. اما در آخرین لحظات، دهان را باز کنید و هوای باقی مانده را با فشار و صدای “هه” بیرون دهید.

در بازدمهای سطحی، حدود ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی لیتر از هوای بازدمی ریه ها خالی نمی شود. این هوای باقی مانده، یکی از مهمترین علل پیری شناخته شده است. بازدمهای عمیق را تجربه کنید و ریه های خود را از آخرین هوای مسموم نیز خالی کنید.

آگاهی بر تنفس

یکی از مهمترین عوامل مؤثر در تمرکز حواس، توجه کردن به تنفس است. از لحظه ای که دم عمیق را شروع می کنید تا آخرین لحظه ای که هوا را بیرون می کنید، به فرآیند تنفس و صدای تنفس خود توجه کنید. به صدای نفس خود گوش بسپارید و تمام توجه خود را به آن معطوف سازید.

شمارش تنفس

یکی از راههای آگاهی بر تنفس، شمارش آن است. برای همین امروزه فرمولهایی برای شمارش تنفس ارائه شده است که شما می توانید با استفاده از آنها بر تنفس خود آگاهی پیدا کنید.

جدیدترین و معمولترین فرمول تنفسی، فرمول “۲ – ۴ – ۱″ است. یعنی اگر شما تا یک شماره دم عمیق می کشید، چهار برابر آن هوا را در ریه نگه می دارید و دو برابر آن، یعنی نصف زمان نگهداری، هوا را از ریه ها خارج می کنید. این فرمول تنفسی، بر اساس ظرفیت تنفسی شما می تواند افزایش یابد که میزان افزایش برای افراد مختلف متفاوت است. مثلاً اگر دم عمیق شما سه شماره طول می کشد، باید با ۱۲ شماره نفس خود را نگه دارید و سپس با شش شماره هوا را از ریه های خود خارج کنید. منظور ما عمدتاً آگاهی بر تنفس است و شما می توانید فرمول را کمی تغییر هم بدهید به شرط آن که “طولانی تر بودن زمان نگهداری نفس” را جدی بگیرید.

می توانید نفس را با انگشت، شمارش کنید و یا این که در ذهن خود بشمارید. هر شماره الزاماً معادل یک ثانیه نیست. به آرامی و هر طور که دوست دارید یک ریتم شمارش را در نظر بگیرید و برای خود بشمارید.

دکتر “لوئیس پروتو” در کتاب خود “طریقت آلفا و رسیدن به آرامش” از “آگاهی بر تنفس و توجه به صدای نفس کشیدن” به عنوان یکی از مؤثرترین روشهای آرامش و ریلکسیشن صحبت کرده است.

درشبانه روز دست کم سه بار و هر بار ده مرتبه تنفس “۲ – ۴ – ۱″ را با همه شرایط لازم برای یک تنفس صحیح و عمیق انجام دهید.

پرانا

یوگیهای هندی از گذشته اعتقاد داشتند که در هوای پیرامون ما، ماده ای حیاتی و انرژی بخش وجود دارد که “پرانا” نامیده می شود. ما “پرانا” را به درون ریه خود فرو می بریم، در ریه ها حبس می کنیم، پرانا مواد زاید را نابود می کند و ما با بازدم عمیق خود این مواد را خارج می کنیم.

امروزه ما نام این ماده حیات بخش را “اکسیژن” و نام ماده زاید را “دی اکسید کربن” گذاشته ایم اما به خاطر آن که جنبه های بسیار حیاتی و جادویی تنفس را که تاکنون تصور نمی کرده اید احساس کنید، توصیه می کنیم که کماکان به پرانا فکر کنید.

در دم عمیق احساس کنید انرژی هستی و پرانا را به وجود خود راه می دهید و آلودگیها را در بازدم عمیق خود بیرون می رانید. در تمام کتابهایی که درباره یوگاست، تنفس پرانا به شدت تأکید شده است.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

تمریناتی جهت تمرکز بهتر برای مطالعه

بسیاری از دانش آموزان از عدم تمرکز در هنگام مطالعه شکایت دارند. آنها فکر می‌‌کنند قدرت تمرکز یک استعداد ذاتی است که برخی انسانها فاقد آن هستند؛ اما حقیقت این است که با انجام تعدادی تمرین ساده می‌‌توان قدرت تمرکز را چند برابر کرد. در این مقاله قصد داریم شما را با تعدادی از این تمرین‌ها آشنا کنیم.

برای یادگیری تمرکز در ابتدا باید مکان آرامی را بیابید که در آن کسی مزاحم شما نشود؛ سپس بر روی زمین و یا یک صندلی راحتی بنشینید. نفس عمیقی بکشید و بدن خود را به حالت آزاد و رها نگهدارید. سعی کنید تمام عضلات خود را آزاد و شل کنید. اکنون می‌‌توانید به انجام تمرین‌ها بپردازید. قبل از انجام تمرینات به نکات زیر توجه کنید:

- با اولین تمرین شروع کنید و هر روز آن را تکرار کنید تا اینکه به انجام آن مسلط شوید و قادر باشید برای مدت ۵ دقیقه به چیز دیگری غیر از آن فکر نکنید.
- با خودتان رو راست باشید و هنگامی که مطمئن شدید تمرین اول را با تمرکز کامل و به درستی انجام داده اید، به انجام تمرین بعدی بپردازید.
- زمانبندی خاصی برای انجام این تمرین‌ها پیشنهاد نمی شود، چون اگر به شما گفته شود که باید در مدت یک هفته تمرینی را تکمیل کنید و به آن مسلط شوید و شما از عهده این کار بر نیایید، ممکن است ناامید شوید و یا گاهی ممکن است برای به پایان رساندن تمرین در زمان تعیین شده، آن را بطور کامل و صحیح انجام ندهید. بخاطر بسپارید که گاه روزها، هفته‌ها و حتی ماهها تمرین مستمر لازم است تا به این مهارت‌ها مسلط شوید.
- هنگام انجام تمرین‌ها به چیز دیگری فکر نکنید. دقت کنید که به رویا فرو نروید و خواب آلوده نباشید و هنگامیکه احساس می‌‌کنید فکرتان به مسائل دیگر مشغول شده، تمرین را متوقف کنید.
- وقتی که در انجام این تمرین‌ها مهارت پیدا کردید، می‌‌توانید مدت آن را بیشتر کنید و یا دو بار در روز به انجام آن بپردازید، اما در ابتدا سعی نکنید که بیش از اندازه تمرین کنید. ممکن است فکر کنید که تمرین‌ها بسیار ساده و آسان هستند و بخواهید تمام آنها را در یک زمان انجام دهید. اما توصیه ما به شما این است که به تدریج پیش بروید و ذهن خود را خسته نکنید تا به نتیجه بهتری دست یابید.
- به خاطر داشته باشید که افراد مختلف دارای قدرت تمرکز متفاوتی هستند. برخی افراد دارای قدرت تمرکز بالاتر و برخی ( دارای قدرت تمرکز ) پایین تری می‌‌باشند. مهم نیست که شما قدرت تمرکز کمی دارید، مهم این است که می‌‌توانید آن را تقویت کنید و برای این کار نیاز به استعداد خاصی ندارید. تقویت این مهارت تنها بستگی به میزان ممارست شما در انجام این تمرینات دارد. کافی است روزی ۱۰ دقیقه برای این کار وقت صرف کنید. در پایان، بعد از گذشت زمانی شما قادر خواهید بود که در زمان‌ها و مکان‌ها و شرایط گوناگون بر کارها و مطالعات خود تمرکز داشته باشید. می‌‌دانید این به چه معنی است؟

توانایی تمرکز کردن، فکر کردن و عمل کردن تحت هر شرایطی با کمال آرامش و خونسردی، واقعا موفقیت بزرگی است.
توصیه آخر اینکه، روی هر تمرین آنقدر کار کنید تا مطمئن شوید که آن را به درستی انجام داده اید و کاملا بر آن مسلط گشته اید.
اکنون به سراغ تمرین‌ها می‌‌رویم. ممکن است برخی از آنها آشنا یا ساده به نظر برسد، اما انجام آنها باعث می‌‌شود که قدرت تمرکز شما بیشتر شود:

تمرین شماره ۱:
کتابی را انتخاب کنید، یک صفحه از آن را در نظر گرفته و تعداد کلمات موجود در هر پاراگراف را بشمارید. یک بار دیگر این کار را تکرار کنید تا مطمئن شوید که شمارش را درست انجام داده اید. در ابتدای کار با یک پاراگراف شروع کنید و هنگامیکه این تمرین برای شما آسان تر شد، تمام کلمات یک صفحه را بشمارید. شمارش را به طور ذهنی و با حرکات چشم هایتان انجام دهید.

تمرین شماره ۲:
در ذهن خود از یک تا صد را بر عکس بشمارید.

تمرین شماره ۳:
در ذهن خود از شماره صد، سه تا سه تا بشمرید و کم کنید. ( ۱۰۰- ۹۷ – ۹۴ – … )

تمرین شماره ۴:
یک کلمه و یا یک طرح ساده را انتخاب کنید و آن را به مدت ۵ دقیقه در ذهن خود تکرار کنید. هنگامیکه توانستید بهتر و آسان تر تمرکز کنید. سعی کنید این کار را برای مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید و بدون آنکه تمرکز حواس خود را از دست بدهید.

تمرین شماره ۵:
یک میوه مثلا یک سیب را بردارید و از همه طرف به آن نگاه کنید. تمام حواس خود را بر روی آن متمرکز کنید و به چیز دیگری غیر از آن سیب فکر نکنید. وقتی به سیب نگاه می‌‌کنید به چگونگی رشد آن و یا ارزش غذایی آن و یا حتی مغازه ای که آن را خریده اید فکر نکنید، بلکه فقط و فقط به خود سیب فکر کنید. به آن نگاه کنید، آن را ببویید و لمس کنید.

تمرین شماره ۶:
همانند تمرین قبل عمل کنید با این تفاوت که این بار چشمانتان بسته باشد. در ابتدا تمرین شماره ۵ را به مدت ۵ دقیقه تکرار کنید و سپس به انجام این تمرین بپردازید. چشمان خود را ببندید و سعی کنید طعم، رنگ و بوی میوه را احساس و تصور کنید و هر چه می‌‌توانید این تصویر را در ذهن خود شفاف تر کنید. اگر نتوانستید این کار را انجام دهید، چشمان خود را باز کنید، میوه را نگاه کنید و سپس تمرین را تکرار کنید.

تمرین شماره ۷:
یک شی ساده ( قاشق، چنگال و یا لیوان ) را بردارید و بر روی آن تمرکز کنید. از همه طرف به آن نگاه کنید بدون آنکه کلمه ای در ذهن داشته باشید. سعی کنید فقط به آن شی نگاه کنید بدون آنکه بر اسامی و یا کلمات مربوط به آن فکر کنید.

تمرین شماره ۸:
پس از آنکه در انجام تمرین قبل مهارت پیدا کردید، می‌‌توانید این تمرین را انجام دهید. شکل هندسی کوچکی ( مثلث، مربع و یا دایره ) را بر روی کاغذ رسم کنید و آن را به رنگ دلخواه درآورید. سپس بر روی آن تمرکز کنید. فقط به آن شکل فکر کنید و افکار نامربوط دیگر را از خود برانید.

سعی کنید در طی تمرین به کلمات فکر نکنید.

تمرین شماره ۹:
مانند تمرین قبل عمل کنید با این تفاوت که این بار چشمانتان بسته باشد. اگر نتوانستید شکل را بطور کامل مجسم کنید، چشمانتان را باز کرده، چند دقیقه به شکل نگاه کنید سپس چشمان خود را ببندید و تمرین را ادامه دهید.

تمرین شماره ۱۱:
سعی کنید حداقل برای مدت ۵ دقیقه به هیچ چیز فکر نکنید. دقت کنید وقتی که تمرین های قبلی را با موفقیت به پایان رساندید، آنگاه نوبت به این تمرین خواهد رسید. در آن هنگام شما برای انجام این تمرین آمادگی خواهید داشت و قادر خواهید بود برای مدتی معین به هیچ چیز فکر نکنید. به زودی این کار برای شما آسان و آسان تر خواهد شد.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

چگونه در هنگام مطالعه با حواس پرتی مقابله کنیم

حواس پرتی چیست؟

ما می خواستیم روش صحیح مطالعه متمرکز را برای شما توضیح دهیم، دیدیم که باید ابتدا حواس پرتی را تعریف کنیم. شاید شما تا به حال خیلی به “حواس پرتی” فکر کرده باشید و بارها از خود پرسیده باشید که چرا گاهی به هنگام مطالعه حواس آدم پرت می شود؟ ما نمی دانیم که شما برای این سؤال خود چه جوابی پیدا کرده اید اما پاسخ صحیح این پرسش را به شما می کوییم: “حواس پرتی چیزی نیست جز تمایل ذاتی ذهن به درگیری و فعالیت.”

ذهن شما همواره می خواهد درگیر و مشغول باشد. بنابراین اگر آنچه که اکنون انجام می-دهید در شما درگیری و مشغولیت ذهنی ایجاد کند، فکر شما دیگر لزومی احساس نمی کند که به جای دیگر برود و در آنجا درگیر شود. اما اگر در انجام این کار، درگیری ذهنی ایجاد نشود، ذهن شما شتابان به جایی می رود که خود را در آنجا مشغول کند. و این همان حواس پرتی است. برای روشنتر شدن موضوع، مثالی بزنیم: وقتی دوستتان با شما صحبت می کند، اگر بتواند با بیان خود در شما مشغولیت ذهنی و توجه و علاقمندی ایجاد کند، شما با تمرکز فراوان به تمام حرفهایش گوش می دهید. اما اگر او نتواند چنین تأثیری در شما بگذارد چون ذهن شما درگیر نمی شود به سرعت فکر دیگری به ذهنتان راه می یابد و شما در حالی که به مخاطب خود خیره شده اید، دارید به چیز دیگری فکر می کنید. چیزی که در شما درگیری ذهنی ایجاد می کند.

ذهن شما مدام به فعالیت نیازمند است و این نیازمندی را هنگامی که شما مشغول مطالعه کردن هستید، هم دارد. بنابراین اگر آنچه که می خوانید، در شما درگیری ذهنی ایجاد کند، شما مشتاق و متمرکز پیش می روید. در غیر این صورت چشمتان خطوط را دنبال می کند و ذهنتان در جایی دیگر مشغول می شود. به عبارت دیگر، حواستان پرت می شود.

راه چاره

پیش از هر چیز، باید به خاطر داشته باشید که این شما هستید که باید ذهن خود را با موضوع مطالعه درگیر کنید. معمولاً سبک نوشتاری کتاب تلاش می کند که در شما درگیری ذهنی ایجاد کند اما عمده کار با خود شماست. ما اکنون می خواهیم روش مطالعه متمرکز را به شما آموزش دهیم، برای آن که درگیری ذهنی شما پایدار بماند. می خواهیم ذهن شما با جمله جمله کتاب درگیر شود. می خواهیم که شما یک مطالعه کننده فعال باشید. روشهای سنتی مطالعه که شما پیش از این داشته اید، شما را از یک مطالعه متمرکز باز می دارد و باعث می شود که حواس شما مدام پرت شود.

روشهای مطالعه متمرکز

“تند خواندن”

راننده ای را در نظر بگیرید که با سرعت بسیار کمی مثلاً ۲۰ کیلومتر در ساعت در حرکت است. وقتی سرعت این راننده تا این حد کم است، دیگر به توجه و تمرکز فوق العاده ای نیاز ندارد و چون ذهن درگیر نمی شود، مدام در جایی دیگر مشغول می شود. راننده می تواند از داشبورد چیزی بردارد، شیشه را پاک کند، به مناظر بیرون نگاه کند و حتی غرق در تخیل شود. اما وقتی سرعت زیاد شد، خود به خود درگیری ذهنی بیشترمی شود و ذهن بیشتر به رانندگی متمرکزمی شود و راننده دیگر فرصت ندارد به چپ و راست نگاه کند و یا مشغولیتهای ذهنی دیگری داشته باشد. اساساً ذهن چنان درگیر است که تمایلی برای درگیر شدن در جای دیگر ندارد. در مطالعه هم دقیقاً همین حالت وجود دارد. وقتی شما به بهانه بهتر فهمیدن بسیار کند پیش می روید و کلمه به کلمه می خوانید، درگیری ذهنی مطلوبی را ایجاد نمی کنید و ذهن شما که از این ساکن بودن کلافه می شود، خود را در جایی دیگر مشغول می کند و حواستان پرت می شود.

ما نمی گوییم آن قدر تند بخوانید که هیچ چیز نفهمید، بلکه می گوییم سرعت مطالعه خود را تا آنجا افزایش دهید که یک درگیری ذهنی مطلوب ایجاد شود. در این سرعت، ذهن متمرکز است. می بینید که اگر کمی غفلت کنید، سانحه ای رخ می دهد. حتی اگر بتوانید سرعت مطالعه خود را به دو برابر افزایش دهید بسیار عالی است چرا که هم در وقت خود صرفه جویی نموده اید و هم با درگیری ذهنی و تمرکز بیشتری خوانده اید. تا می توانید سرعت مطالعه خود را افزایش دهید و سریعتر از آنچه که قبلاً می خوانده اید بخوانید. البته خوب می دانید که این سرعت، نسبی است و در متون مختلف مانند رمان، ادبیات، شیمی، فیزیک و . . . متفاوت است. مسلماً شما متون ساده تر را با سرعت بیشتر می خوانید. ما می گوییم سرعت خود را با توجه به سرعت قبلی خود بیشتر کنید. یکی دیگر از معایب کند خواندن این است که شما وقتی آرام و لغت به لغت می خوانید، درک ذهنی کمتری دارید چرا که ذهن با مفاهیم سر و کار دارد نه با کلمات. یادتان باشد مفهوم، همیشه در یک عبارت است نه یک واژه. وقتی شما کلمه شیر را می خوانید، ذهن نمی داند منظور شیر گاو است یا شیر جنگل یا شیر آب. اما وقتی جمله “شیر آب را بستم.” سریعاً خوانده می شود، درک بهتر و سریعتری حاصل می شود.

مطالعه اولیه

مطالعه اولیه همان گرفتن اطلاعات ابتدایی است. در مطالعه اولیه، قصد شما کنجکاو کردن ذهن با گرفتن اطلاعات ساده و کم حجم و مقدماتی است. در مطالعه اولیه شما متن را خط به خط نمی خوانید بلکه نگاهی گذرا به متن می اندارید و یک سری مفاهیم اولیه را از متن می گیرید که مثلاً متن حول و حوش چه موضوعی است. پس از آن باید به خود رجوع کنید و ببینید که خودتان از پیش چه اطلاعاتی درباره موضوع دارید و یا این که از قبل، از کسی چیزی شنیده اید یا مطالعه کرده اید. اطلاعات اولیه خودتان را به اطلاعات اولیه کتاب، در این بررسی اجمالی بیافزایید.

سؤال کردن

یادتان باشد که پیش از مطالعه، با یکی دو سؤال، ذهن خود را هدفدار کنید. وقتی می گوییم هنگام مطالعه مدام از خودتان سؤال کنید، منظورمان این است که پیش از مطالعه، در حین مطالعه و پس از آن، می توانید از خود بپرسید. شما معمولاً برای طرح سؤالات از خود یک سری سؤالات حافظه ای کم ارزش می پرسید. مثلاً “بوعلی سینا کی متولد شد؟”، “جنگ جهانی دوم در چه تاریخی شروع شد؟”، “هیمالیا کجاست؟” و . . . این سؤالات معمول، کم ارزش ترین سؤالاتی است که شما می توانید از خود بپرسید.

در کتاب “روشهای مطالعه” نوشته “کی پی بالدریج” و ترجمه دکتر علی اکبر سیف، به طرح سؤالات هفت گانه “گانیه” اشاره شده است. این سؤالات هفت نوع می باشد.

طرح این سؤالات بسیار ارزشمند و مفید است و فوق العاده در ایجاد تمرکز حواس مؤثر است. ما در زیر به اختصار، این سؤالات هفت گانه را توضیح می دهیم.

سؤالات هفت گانه گانیه

۱. سؤالات حافظه ای:

این سؤالات کم اثرترین و کم اهمیت ترین سؤالات هستند. این نوع سؤالات صرفاً با یادآوری اطلاعات سر وکار دارد. مانند: کشورهای همسایه ایران کدامند؟ بوعلی سینا در چه تاریخی متولد شده است؟ جنگ جهانی اول در چه تاریخی رخ داد؟

۲. سؤالات ترجمه ای:

این نوع سؤالات، قوی تر و بهتر از سؤالات حافظه ای هستند. این سؤالات تا حدی شبیه به “زبان گردانی” هستند که قبلاً درباره آنها صحبت کردیم. سؤالات ترجمه ای یعنی بیان یک مفهوم پیچیده یا یک مطلب دشوار به زبان ساده تر، مانند این که: گشتاور به زبان ساده یعنی چه؟، فرمول انیشتین به زبان من چه می شود؟، افزایش شعاع مولکولی را نسبت به افزایش عدد اتمی روی نمودار چگونه می توان نشان داد؟

۳. سؤالات تفسیری:

این سؤالات را سؤالات رابطه ای هم می گویند، که به کشف و درک روابط میان دو مفهوم می پردازد. این رابطه می تواند تشابه یا تفاوت باشد. این سؤالات از سؤالات ترجمه ای کمی بهترند: سؤالاتی مانند: “تفاوت دندانهای گوشتخواران با گیاهخواران چیست؟”، “حافظه از نظر ساختار و عملکرد، چه وجه تشابهی با کامپیوتر دارد؟ “و . . . از نوع سؤالات تفسیری هستند.

۴. سؤالات کاربردی:

جالب ترین نوع سؤالات هستند. این سؤالات همان طور که از نامشان بر می آید می خواهند مطالب علمی را به مسائل روزمره ربط دهند و آنها را در عمل بسنجند. مثلاً “چگونه می توان از اصطکاک ناشی از کشش اجسام روی زمین کاست؟ “، “تشویق، بلافاصله پس از یک عمل خوب چه نقشی در شکل گیری شخصیت کودک دارد؟” و . . .

۵. سؤالات تحلیلی:

این سؤالات از چهار نوع بالا بهترند و سؤالات منطقی و استدلالی نیز خوانده می شوند. در این نوع از سؤالات ما قدمهای منطقی یک شخص یا تغییر و تحول یک شیء یا وضعیت را از نقطه شروع تا پایان بررسی می کنیم. مثلاً “آنتونی رابینز روان شناس به نام امروز، چگونه با ناکامیها، زندگی خود را دگرگون کرد؟” یا “هواپیما چگونه به وجود آمد؟” و . . .

۶. سؤالات ترکیبی:

این سؤالات که از سؤالات تحلیلی قوی ترند، به سؤالات خلاق معروفند. در این سؤالات، شما با پهلوی هم قرار دادن اطلاعات و ایده ها و اندیشه های قبلی به طرح اندیشه های نو دست می زنید و آن را به سؤال می گذارید. مثلاً “تناسب جمعیت و مسکن را در۲۰ سال آینده ایران چگونه پیش بینی می کنید؟” یا “چه ماده ای می توان به چای افزود تا نوشیدنی خوش طعم تری شود؟” و . . .

۷. سؤالات ارزش نگاری:

این سؤالات قوی ترین سؤالات است. در این سؤالات، ما درباره مؤلف، نویسنده، مترجم، و متن کتاب داوری می کنیم و نظر خودمان و روش خودمان را با نظر و روش آنها مقایسه می کنیم. مثلاً از خود می پرسیم از بین رمانهای رومن رولان، نویسنده فرانسوی (جان شیفته، ژان کریستف، زندگی تولستوی، زندگی بتهوون و . . .) کدام اثر، شخصیت خود رومن رولان را نشان می دهد؟

باید توجه داشته باشید که این سؤالات را خواننده طرح می کند و از خود سؤال می کند و به آنها پاسخ می دهد و هرچه سؤال قویتر مطرح می شود، تمرکز و علاقه بیشتری هم ایجاد می شود. براین نکته تأکید می کنیم که خودتان باید سؤال طرح کنید نه این که به چند سؤال مطرح شده در کتاب پاسخ دهید. وقتی که خود شما سؤال طرح می کنید، بیشتر به پاسخگویی علاقمند می شوید. البته به سؤالات کتاب هم فکر کنید و به دنبال پاسخگویی به آنها هم باشید اما حتماً با توجه به متن، اطلاعات قبلی و نظر و ایده خود سؤالات دیگری را هم مطرح کنید.

نوشتن

هنگام مطالعه، همیشه قلم و کاغذی در دست داشته باشید. چه آنچه که می خوانید رمان باشد چه شعر، چه مطالعه آزاد، چه کتاب درسی، اعم از حفظ کردنی یا فهمیدنی. در یک مطالعه فعال و پویا، کمتر چیزی می تواند به اندازه قلمی که در دست دارید، ذهن شما را درگیر و متمرکز کند.

این قلم، مهمترین ابزار شماست. با آن، همه چیز را یادداشت می کنید. اگر رمان می خوانید همین طور که جلو می روید در حاشیه کتاب و یا در کاغذی دیگر با نویسنده درگیر شوید. اگر جایی برایتان خیلی جالب بود، در حاشیه بنویسید: “چه جالب! ” اگر برایتان تعجب آور بود علامت تعجب بگذارید. اگر برایتان سؤال برانگیز بود حتی می توانید در حاشیه، سؤال خود را مطرح کنید و حتی در جایی نظرتان را اعلام کنید. نظرتان را با نظر نویسنده مقایسه کنید. یک مطالعه کننده فعال با قلم خود مدام با نویسنده درگیر می شود و عقاید و عواطف خود را خواه موافق خواه مخالف، به شکلی با نوشتن اعلام می کند. خودتان را ملزم کنید که با نوشتن، نظر خود را بگویید.

این گونه ذهن شما همواره متمرکز می ماند چون ملزم است در هر لحظه عاطفه و اندیشه خود را بیان کند. اگر کتاب، کتاب درسی شماست، از نکات مهم کتاب یادداشت برمی دارید که این یادداشتها بهتر است در برگه ای جدا نوشته شود. برای آن که به اهمیت یادداشت برداری پی ببرید، اینک فواید آن را برای شما توضیح می دهیم.

فواید یادداشت برداری

الف– ایجاد خلأ ذهنی

تا خلأ نباشد، جذب، صورت نمی گیرد و هر خلأ، همیشه جذبی نیز به دنبال دارد. تا خالی نشوید نمی توانید به درون بکشید. اولین و مهمترین فایده یادداشت برداری، ایجاد خلأ ذهنی است. آنچه را که از کتاب و نویسنده فرا می گیرید، با نوشتن، بیرون بریزید تا برای جذب مطالب بعدی آماده شوید. در روان شناسی مطالعه و یادگیری، یکی از موانع یادگیری، “منع قبلی” است. منع قبلی یعنی این که مطالبی که شما قبلاً آموخته اید، از تمرکز شما بر مطالب اخیر و فراگیری این مطالب، ممانعت به عمل می آورند. مثلاً وقتی قرار است که شما ده نکته را به ترتیب فرا بگیرید، معمولاً نکات اولیه و ابتدایی چنان ذهن شما را به خود مشغول می کنند که یادگیری مطالب بعدی و انتهایی دشوارتر می شود. شما خودتان این موضوع را تجربه کرده اید.

شما در دقایق اولیه مطالعه متوجه می شوید که به تدریج تمرکز حواستان کمتر می شود و بیشتر دچار حواس پرتی می شوید. علت آن است که همان مطلب اولیه مانع تمرکز بر مطالب بعدی می شوند. برای این که منع قبلی ایجاد نشود، بهترین و مؤثرترین راه، همین یادداشت برداری است. با یادداشت برداری است که مطالب قبلی از ذهن شما بر روی کاغذ تخلیه می شوند و این خلأ ذهنی ایجاد شده، فراگیری مطلب بعدی را آسانتر می کند.

ب– تحریک حافظه حرکتی

وقتی که می نویسید، دست و قلم شما حرکت می کند. بنابراین نه تنها حافظه حسی و چشمی شما بلکه حافظه حرکتی شما نیز فعال می شود و مطالب را بهتر به خاطر می سپارید. حال آن که وقتی یادداشت بر نمی دارید و صرفاً می خوانید، فقط حافظه حسی شما فعال است که مسلماً بازدهی شما در این حالت کمتر است.

پ– از بین رفتن وسواس ذهنی

وقتی که یک سری مطالب را پشت سر هم و دنبال هم می خوانید و مجبورید همه آنها را به خاطر بسپارید، ذهن شما وسواس پیدا می کند: “مبادا مطالب قبل را فراموش کنم؟” و در نتیجه به جای آن که به نکات جدید و تازه ای که می خوانید، توجه داشته باشد، به مرور دانسته های قبلی مشغول می شود تا خیالش راحت شود که آن نکات فراموش نشده اند.

نوشتن هر مطلب پس از فراگیری، ذهن شما را آسوده می کند. خیال شما راحت است که این مطلب، جایی نوشته شده و فراموش نمی گردد و این گونه شما با همان تمرکز اولین لحظات، به مطالعه خود ادامه می دهید.

ت– تأکید بر درک و فهم مطلب

توجه داشته باشید که منظور ما از نوشتن این نیست که به کتاب نگاه کنید و رونویسی کنید بلکه می گوییم هرچه را که فرا گرفتید و فهمیدید، به زبان خودتان روی کاغذ بیاورید. حتماً بعد از آن که جمله ای را فهمیدید بنویسید آن هم نه به صورت جملات طولانی و متنی کلی بلکه به صورت اشاره ای و کوتاه و مختصر. مثلاً شما می خوانید: “برای آن که یک دستگاه و یا جسمی به جرم m در حال تعادل قرار گیرد باید دو شرط برقرار باشد. اول آن که برآیند نیروهای وارد بر آن دستگاه یا جسم صفر باشد. دوم آن که گشتاور نیروهای وارد بر جسم یا دستگاه هم صفر باشد.”

اگر شما همین طور در ضمن خواندن، جمله ها را بر روی کاغذ بیاورید، کار مفیدی انجام نداده اید. یعنی عمل نوشتن شما کمکی به آموختن مطلب نمی کند. اما وقتی که مطلب را فرا گرفته باشید و آن را به طور خلاصه و موجز روی کاغذ بیاورید، به روش صحیح یادداشت برداری کرده اید. مثلاً وقتی که مطلب فوق را خوب فهمیده باشید، یادداشت مختصری مانند این، از آن بر می دارید: شرط تعادل این است که مجموع نیروها و مجموع گشتاورها صفر. و یا به زبان گویای خودتان. خودتان را ملزم کنید که پس از درک هر مطلب، چیزی بنویسید. آن وقت نوشته شما تأکیدی است برای آن که آن مطلب کاملاً فهمیده و درک شده است. برای آن که بر مختصر نویسی تأکید بیشتری کرده باشیم، چند مثال دیگر می زنیم. ابتدا شما جمله ای را از کتاب می خوانید و بعد نوشته ای را که یکی از دوستان شما پس از درک آن مطلب، یادداشت کرده است. بسیار عالی است که شما هم برای تمرین، این جملات را به زبان خود و به مختصرترین شکل ممکن یادداشت کنید. “دوران ۲۰ ساله امامت امام رضا (ع) از سال ۱۸۳ هجری آغاز شد و تا سال ۲۰۳ ادامه داشت. “امامت امام رضا (ع): مدت ۲۰ سال، شروع ۱۸۳ پایان ۲۰۳″. در مورد ترکیبهای یونی که فرمول مشابه دارند. یعنی استوکیومتری یا نسبت تعداد یونهای آنها یکسان است، هرچه حاصل ضرب حلالیت، عدد بزرگتری باشد، میزان حلالیت بیشتر است.”

……………
……………
……………

“در صورت تحریک تار عصبی غشا در محل تحریک نسبت به یونهای سدیم، غشا نفوذ پذیر می شود که این باعث دپلاریزه شدن غشا در محل تحریک و ایجاد جریان عصبی می گردد.”

\……………
……………
……………

“هرگاه نقاط وسط اضلاع یک مثلث را به هم وصل کنیم، مثلثی حاصل خواهد شد که با مثلث اول متشابه است و مشخصات آن را دارا می باشد.”

……………
……………
……………

و . . .

ث– تداعی نوشته ها

در آخرین مرحله، به نوشته خود نگاه می کنید و همه چیز را به خاطر می آورید. یادمان هست که این نوشته ها اشاره وار و مختصر بود. قصد شما این است که با بیانی اجمالی تر و ساده تر بین نوشته ها و مطالب کتاب ارتباط برقرار کنید. تلاش شما برای برقرار سازی ارتباط میان نوشته های مختصر و مفاهیم کتاب همان درگیری ذهنی است. همان درگیری ذهنی که برای تمرکز حواس به آن نیاز مبرم داریم. پس حالا با هم یک بار روش مطالعه متمرکز یا به عبارت بهتر مراحل روش مطالعه متمرکز را مرور می کنیم:

- تند خواندن مطالعه اولیه

- سؤال کردن

- نوشتن

- تداعی نوشته ها

که اینها همه به نوعی درگیری ذهنی ایجاد می کنند و ذهن شما را از فکر کردن به موضوعی دیگر و حواس پرتی باز می دارند. شاید اکنون تصور کنید که مطالعه به این شکل خیلی وقت می برد و از روش مطالعه سنتی شما طولانی تر است. اما توجه کنید که شما در این محاسبه، زمان هدر رفته و مطالعه غیر مفید و غیر متمرکز خود را به حساب نیاورده اید. شما در روش سنتی مطالعه، وقت فراوانی را با حواس پرتیهای متنوع و متعدد از دست می دهید. اما در روش جدید مطالعه، هم از تلف شدن “وقت” جلوگیری می کنید و هم لحظه به لحظه با علاقه و تمرکز حواس بیشتری مطالعه می کنید و در نتیجه بهتر یاد می گیرید.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

پیشنهاداتی برای تمرکز حواس

سعی کنید با ایجاد انگیزه های نیرومند و در نظر گرفتن اهدافی که برایتان مهم و جالب توجه است نسبت به مطالعه در خود شوق و علاقه ایجاد کنید. زیرا علاقه داشتن نسبت به موضوعی سبب تمرکز حواس در هنگام مطالعه آن موضوع می شود.

موقعیتهایی که نمی توانید در آنها تمرکز حواس داشته باشید ، تجزیه و تحلیل کنید ، احساسات خود را مورد بررسی قرار دهید و بدانید که چه عواملی افکار شما را دگرگون می کنند. افکار منفی و بیمارگونه را از خود دور کنید و هر موقعیت را تا حدی که می توانید به طور منطقی تعبیر و تفسیر کنید.

موضوعهای مطالعاتی خود را تقسیم بندی کنید یعنی هر موضوعی را که می خواهید مطالعه کنید، آن را به قسمتهای کوچکتر تقسیم کرده و به تدریج در زمانهای مختلفی آنها را مطالعه کنید.

هر وقت مصمم شدید مطالعه کنید یا کار دیگری انجام دهید ، بکوشید بر عزم خود پا بر جا باشید تا آن کار را به اتمام برسانید .

زمانهای مطالعه خود را با فعالیتهای متنوع تقسیم نمائید تا اینکه بتوانید تمرکز حواس خود را برای مدت زمان طولانی تری حفظ کنید و مطالعه را در آن ساعت از روز انجام دهید که برای شما مناسب تر است .

استفاده از یک استراحت کوتاه در هر ساعت، انرژی لازم برای حفظ تمرکز حواس را برای مدت زمانی طولانی تری در اختیار فرد می گذارد.

هرکاری به جای خویش نیکوست پس برنامه مطالعاتی داشته باشید و برای هر کاری وقت به خصوص تعیین کنید.
-با آگاهی ازفنون مطالعه بکارگیری آنها در هنگام مطالعه در خود ایجاد تمرکز کنید زیرا کاربرد فنونی که خواننده را در عمل مطالعه فعال می سازد، کلید اساسی ایجاد تمرکز است.

به جای اینکه بکوشید دنیای خارج را تغییر دهید ، خود را تغییر دهید و لازم نیست که دیگران ویا رفتار آنها را مطابق دلخواه خویش تغییر داده شوند.

چند برگ کاغذ روی میز مطالعه خود داشته باشید و مواردی از افکار منحرف کننده و مزاحم را یاداشت کنید و بعد از مطالعه نسبت به حل آنها در حد امکان اقدام نمائید
ممکن است حواس پرتی شما ناشی از گرسنگی و تشنگی شدید، بی خوابی ، خستگی، و یا علت یا علل درونی دیگری باشد، در چنین موقعیتی هرگز مطالعه نکنید.

هنگام مطالعه لباس راحتی به تن کنید ، لباسی که نه بسیار زبر باشد نه بسیار نرم ، نه بسیار گشاد باشد نه بسیار تنگ.
مطالعه در حالتهایی نظیر دراز کشیدن ، به پشت خوابیدن، در حال راه رفتن تکیه زدن به دیوار و امثال اینها مفید نمی باشد. زیرا در چنین موقعیتهایی نمی توان تمرکز حواس خود را حفظ نمود ، بنا بر این هنگام مطالعه سعی شود خم شدن کمر عادت نشود و فاصله کتاب تا چشم سی سانتیمتر باشد

محرکهای محیطی از قبیل صدای رادیو، تلویزیون، تیلفون، و… که باعث حواس پرتی شما می شوند از موقعیت مطالعه خود حذف کنید.

بهترین وضعیت برای درس خواندن نشستن پشت میز مطالعه می باشد و بدترین وضعیت درازکش می باشد چرا که در این وضعیت، فرد سریع از حال و هوای مطالعه خارج می شود و تمرکز حواس خود را از دست می دهد

محل مطالعه باید از هر نظر مانند نور ، دما، درجه حرارت و … مناسب باشد

انگیزه بسیار بالایی برای مطالعه داشته باشید زیرا افرادی که دارای انگیزه بسیار بالایی هستند می توانند تمرکز حواس خود را برای چندین ساعت حفظ کنند.

• دانلود کتاب پیام های مخفی یا سابلیمینال
• دانلود کتاب دختر همسایه ، پسر همسایه
• دانلود کتاب ۱۸ راه برنامه ریزی ذهن برای موفقیت
• دانلود کتاب مسافر شهر موفقیت
• دانلود کتاب در یک قدمی جذابیت نایست
• دانلود مقاله ترس از تاریکی کودکان و وظیفه والدین
• دانلود کتاب اعتماد به نفس و فن بیان کودکان
• دانلود کتاب همسرداری و همسرگرایی
• دانلود کتاب ۹ مرد موفق،۹۰ رمز موفقیت
• دانلود کتاب توانایی های من

تقویت حافظه و مهارتهای یادگیری

مرجع کامل راههای افزایش تقویت ذهن و حافظه و یادگیری انواع روشها و مهارتهای مطالعه

تکنیک های افزایش دقت (کاهش بی دقتی) در تحصیل و آزمون ها

تکنیک های افزایش دقت (کاهش بی دقتی) در تحصیل و آزمون ها

یادمان باشد که برای موفقیت در تحصیل، داشتن اطلاعات علمی کافی نیست. استفاده از مهارت‌هائی که بتواند میزان بهره‌وری ما از این اطلاعات را افزایش دهد نیز امری بسیار مهم است.

بی‌دقتی یکی از رایج‌ترین مسائل دانش‌آموزها و داوطلب‌های کنکور است. بارها اتفاق افتاده است که دانش‌آموزها به‌دلیل بی‌دقتی (با وجود داشتن اطلاعات بالا) در امتحان‌ها، نمره از دست داده‌اند. به‌طور قطع، برای شما هم اتفاق افتاده است که بعد از امتحان، دچار افسوس شوید که با وجودی که پاسخ‌ها را می‌دانستید، به‌دلیل ”بی‌دقتی“ نتوانستید به سؤال‌ها پاسخ صحیح دهید. البته بی‌دقتی انواع متفاوتی دارد: ندیدن قسمت‌هائی از صورت سؤال، اشتباه‌های محاسبات و … برخی از انواع بی‌دقتی است.
یادمان باشد که برای موفقیت در تحصیل، داشتن اطلاعات علمی کافی نیست. استفاده از مهارت‌هائی که بتواند میزان بهره‌وری ما از این اطلاعات را افزایش دهد نیز امری بسیار مهم است. در این مبحث از دورهٔ آموزش CMT می‌خواهیم در مورد دقت و روش‌های افزایش آن و کاهش بی‌دقتی گفت‌وگو نمائیم. اما از آنجائی که تعریف ”دقت“ در شناخت راه‌های افزایش آن بسیار مؤثر است، ابدا می‌خواهیم ”دقت“ را تعریف کنیم:
دقت به معنی توجه غیرارادی از طریق حواس پنجگانه است. برای اینکه بتوانید معنی و مفهوم دقت را بهتر لمس کنید به اطراف خود نگاه کنید. سعی کنید تمام اجسام و وسایلی را که به‌طور نمونه به رنگ آبی هستند، به خاطر بسپارید.
اکنون چشم‌های خود را ببندید و سعی کنید اجسام و وسایلی را که به رنگ دیگری (به طور نمونه سفید) هستند، یادآوری کنید! این کار، بسیار دشوار خواهد بود. توانائی حفظ ”توجه ارادی“ به موضوعی بدون اینکه موضوع‌های دیگر توجه ما را از بین ببرد، به معنی ”تمرکز“ است. اما دقت به معنی ”توجه غیرارادی“ است.
در مثالی که زده شد، رنگی که آگاهانه به خاطر سپرده می‌شد(رنگ آبی)، نمادی از مطلب‌های مهم و یا قسمت‌هائی از سؤال است که ما می‌دانیم باید به آن توجه کنیم و رنگ دیگر (رنگ سفید)، نماد مطلب‌ها و قسمت‌هائی است که ما فکر می‌کنیم مهم نیستند و به همین دلیل به آن بی‌توجهی می‌کنیم.
اگر در هنگام حل سؤال یا مطالعه، اهمیت مطلبی را بدانیم؛ به طور قطع به آن توجه خواهیم کرد و بی‌دقتی زمانی رخ می‌دهد که ما از کنار مطلبی می‌گذریم (به صورت ناآگاهانه). پس برای تقویت دقت باید ”توجه غیرارادی“ خود را تقویت نمائیم.
ندیدن، شنیدن و … همگی از نشانه‌های بی‌دقتی هستند. به‌طور نمونه اگر ما قسمتی از گفته‌های معلم را نشنویم او می‌گوید: ”دقت کن!“
باز هم تأکید می‌کنم: ”دقت“ یعنی دیدن، شنیدن، لمس کردن و .. همهٔ آن چیزهائی که با حس ما درارتباط هستند نه فقط آن چیزهائی که ما فکر می‌کنیم مهم هستند. یعنی به طور نمونه اگر در حال خواندن مطلبی هستیم، دقت یعنی دیدن کامل همهٔ مطلب.
طبق تحقیق‌های صورت گرفته، ۷۵ درصد از اطلاعات از طریق حس بینائی وارد حافظهٔ ما می‌شوند. این موضوع نشان از میزان اهمیت حس بینائی دارد.
ـ جدول درصد ورود اطلاعات از طریق حواس پنجگانه به حافظهٔ انسان در زیر آمده است:
حس/ درصد ورود اطلاعات
بینائی ۷۵ درصد
شنوائی/ ۱۳ درصد
بویائی/ ۶ درصد
چشائی – لامسه/ هرکدام ۳ درصد
البته این موضوع به‌منزلهٔ بی‌اهمیت بودن حس‌های دیگر نیست؛ ولی می‌توانید کمک قابل توجهی در روش‌های افزایش دقت داشته باشید.

▪ دو نکته مهم
۱) دقت ذاتی نیست.
دقت یک مهارت است نه یک دانش و هر مهارتی با تمرین قابل پرورش است. بنابراین یقین داشته باشید که خواهید توانست دقت خود را با انجام تمرین‌های زیر افزایش دهید.
۲) دقت، اولین مرحله از مرحله‌های انتقال اطلاعات به حافظهٔ بلندمدت است.
در مبحثی حافظه، مرحله‌ها یانتقال مطلب به حافظهٔ بلندمدت به ترتیب زیر گفته شد:
اطلاعات/ حافظه حسی/ حواس پنجگاه/ دقت/ فراموشی/ حافظه کوتاه مدت/ مرور تداعی/ تصویر/ حافظه بلندمدت
همانطور که در شکل نیز می‌بینید، اولین شرط انتقال اطلاعات ”توجه یا دقت“ است. شاهد این مدعی مطلب‌های بسیار زیادی است که ما در طول روز می‌بینیم، می‌شنویم و …. ولی فقط آنهائی وارد حافظهٔ بلندمدت می‌شود که ما به آنها ”دقت“ می‌کنیم. پس ”دقت“ موضوع سبیار مهمی است. چرا که اگر به موضوعی ”دقت“ نکنیم، هرگز وارد مرحله‌های انتقال مطلب به حافظهٔ بلندمدت نخواهد شد.

تکنیک‌های افزایش ”دقت“ را در دو بخش ”راهبردهای رفتاری“ و ”راهبردهای ذهنی“ مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم:

الف) راهبردهای رفتاری
همانطور که گفته شد، ”دقت“ به معنی توانائی حفظ توجه از طریق حواس پنجگانه به‌صورت غیرارادی است. پس اگر حواس پنجگانه خود را تقویت کنیم، گام بزرگی در افزایش دقت برداشته‌ایم.
با توجه به اینکه بیشترین حجم ورودی اطلاعات از طریق حس بینائی (۷۵ درصد) رخ می‌دهد، تقویت حس بینائی، امری بیسیار مهم است، برای تقویت حس بینائی ۲ راهکار زیر پیشنهاد می‌گردد:
۱) شستن چشم‌ها در آب زلال
برای تقویت حس بینائی، هر روز چشم‌های خود را داخل یک کاسه آب سرد باز کنید و چند دقیقیه این کار را ادامه دهید. این کار، علاوه بر افزایش قدرت حس بینائی، به زلال و شفاف‌تر شدن چشم‌ها (زیبائی) کمک می‌کند.
۲) خوردن مواردی که دارای ویتامین A یا C هستند
مصرف روزانه‌ٔ یک لیوان آب‌هویج و یک عدد گوجه‌فرنگی در درازمدت، تأثیر بسیار زیادی در افزایش قدرت بینائی و در نتیجه افزایش دقت خواهد داشت. البته برای تقویت حس‌های دیگر نیز راه‌های گوناگونی وجود دارد که با توجه به میزان اهمیت آنها فقط اشارهٔ کوتاهی به آنها می‌کنیم۶
برای تقویت حس شنوائی (دقت در شنیدن)، سعی کنید زمانی که موسیقی گوش می‌دهید انواع سازها را تشخیص دهید و تعداد آنها را معین کنید و برای تقویت ”حس بویائی“، سعی کنید با چشم‌های بسته، میوه‌ها و غذاهای مختلف را با استفاده از حس بویائی خود تشخیص دهید. برای تقویت ”حس لامسه“ نیز سعی کنید با لمس انواع پارچه با نوک انگشت‌ها حس آنها را تشخیص دهید.
▪ تذکر مهم
تمامی تمرین‌های ارائه شده، فقط در صورت داشتن تکرار، نتیجه‌بخش خواهد بود و باید در این مورد صبور باشید.
در تمرین مهم برای تقویت حس بینائی و شنوائی (دقت در دیدن و شنیدن)
با توجه به اهمیت استفادهٔ دانش‌آموزهای کنکوری از دو حس ”بینائی و شنوائی“ دو تمرین جدید جهت تقویت این دو حس ارائه می‌گردد:
۱) در این تمرین که هدف، تقویت حس بینائی است، باید زمانی که تلویزیون در حال پخش یک برنامهٔ گفتاری – تصویری (اخبار، سریال و …ـ است، صدای تلویزیون را قطع کرده و تلاش کنید تا با استفاده از لب‌خوانی کلمه‌ها را دریابید. البته این‌کار، بسیار دشوار است ولی یادتان باشد که این یک تمرین است و هدف تنها افزایش توانائی حفظ توجه است.
۳) در این تمرین که شباهت بسیار زیادی با تمرین قبل دارد، باید صدای رادیو را بسیار کم کنید تا جائی که صدای بسیار کمی شنیده شود، سپس سعی کنید (تأکید می‌کنم: سعی کنید) صدای گوینده را بشنوید؛ لازم به ذکر است که این تمرین نیز بسیار دشوار است. یعنی ممکن است از هر ۱۰ کلمه فقط یک کلمه بشنوید ولی هیچ اشکالی ندارد، هدف فقط تمرین است.

● انواع بی‌دقتی
دانش‌آموزها و داوطلب‌های کنکوری بیشتر در سه زمان (مطالعه، کلاس و آزمون) بی‌دقتی می‌کنند. در زیر به‌دلیل بی‌دقتی در این سه مورد و نیز راهبردهای ذهنی برای افزایش دقت می‌پردازیم، ولی قبل از آن می‌خواهیم ببینیم که چرا بی‌دقتی می‌کنیم. روانشناس‌ها و متخصص‌های مطالعه و یادگیری بر این باور هستند که بی‌دقتی در هنگام مطالعه و آزمون، به سه دلیل رخ می‌دهد:
۱) داشتن عجله
به‌طور حتم برای شما رخ داده است که می‌خواستید در مدت زمان کوتاهی، کاری را انجام دهید (به‌طور نمونه لحظه‌ای آخر که از منزل خارج می‌شویم، خیلی هم عجله داریم، یادمان می‌افتد که باید به کسی تلفن بزنیم) در این مواقع ما به‌طور معمول، بی‌دقتی می‌کنیم و به برخی از موارد مهم توجه نمی‌کنیم. این مورد در آزمون نیز رخ می‌دهد. داوطلب‌هائی که در حل سؤال‌ها یا خواندن سؤال عجله می‌کنند، از ضریب دقت بسیار پائینی برخوردار هستند.
۲) سرگردانی چشم بین خط‌ها و برگشت‌های غیرارادی چشم به عقب
به‌طور حتم در هنگام مطالعه و یا آزمون، برای شما اتفاق افتاده است که خط‌ها را گم کرده‌اید و حتی گاهی چشم‌های شما چند کلمه عقب‌تر را نگاه کرده است.
۳) کاهش غیرارادی توجه
تحقیق‌ها نشان می‌دهد بیشترین بی‌دقتی‌ها در جلسه‌ٔ آزمون مربوط به سؤال‌های ساده است. این موضوع اشاره به کاهش ناآگاهانهٔ توجه دارد. در جلسه آزمون، زمانی که ما با یک نسبت (سؤال) ساده مواجه می‌شویم. احساس خوشایند موفقیت و رضایت درونی سبب می‌شود تا تصور کنیم پاسخ دادن به این سؤال، بسیار ساده است. این فرآیند پیچیدهٔ ذهنی حتی گاهی سبب می‌شود تا ما سؤال بعدی را بخوانیم. در اصل، ضمیر ناخودآگاه ما با خود می‌گوید: ”این سؤال که ساده است؛ سؤال بعدی را هم می‌توانم جواب دهم“ بنابراین میزان توجه ما کاهش می‌یابد.
اکنون می‌خواهیم روش‌های ذهنی افزایش دقت و کاهش بی‌دقتی را بررسی کنیم.

ب) راهبردهای ذهنی
۱) افزایش هوشیاری، هنگام روبروئی با سؤال‌های ساده
همان‌طور که کلمه شد، عمده‌ترین دلیل بی‌دقتی، کاهش غیرارادی توجه در هنگام حل سؤال‌های ساده است. مؤثرترین راه‌حل مقابله با این مورد، افزایش هوشیاری در هنگام روبه‌رو شدن با سؤال‌های ساده است. بسیار ساده است. کافی است هر وقت که سؤال ساده دیدید، حالت جسمانی‌تان تغییر کند، گوئی موضوع بسیار مهم و خطرناکی را دیده‌اید چرا که در این لحظه‌ها، احتمال بی‌دقتی، بسیار زیاد وجود دارد و شما در خطر آن قرار دارید.
۲) خواندن کامل همهٔ جزئیات
یکی دیگر از دلیل‌های بی‌دقتی در مطالعه و آزمون، توجه نکردن به جزئیات و هماهنگ نبودن سرعت چشم با ذهن است. برای رفع این مشکل باید از روش خطربر، استفاده کنید. در این روش مداد یا انگشت اشارهٔ خود را زیر خطاهائی که مطالعه می‌کنید، حرکت دهید و هماهنگ با آن، چشم‌های خود را حرکت دهید.

▪ دو نکتهٔ مهم
۱) اگر چشم‌های شما را حرکت انگشت خط‌بر هماهنگ نیست، تمرین زیر را انجام دهید:
کتاب درسی خود را وارونه بگیرید و از اولین کلمهٔ بالای صفحه، سمت راست شروع کنید و انگشت خطابر خود را از زیر خط‌ها حرکت دهید و سعی کنید چشم‌های خود را با آن هماهنگ کنید. هدف از این تمرین، فقط هماهنگ کردن چشم شما با انگشت خط‌بر است و نیاز به فهمیدن مطالب نیست.
۲) در آزمون‌ها و امتحان‌ها خواندن کامل صورت سؤال، موضوع بسیار مهمی است که ما به‌طور معمول به آن توجهی نمی‌کنیم.
در اینجا ذکر دو نکته لازم است:
۱) یادمان باشد که در هر امتحان، فرصت خواندن سؤال برای ما در نظر گرفته شده است. به‌طور معمول تصور ما بر این است که زمانی‌که ۱۰ سؤال داریم و ۲۰ دقیقه وقت، یعنی برای پاسخگوئی به هر سؤال، ۲ دقیقه وقت داریم در حالی‌که برای خواندن و پاسخ دادن به هر سؤال، ۲ دقیقه وقت داریم.
۲) در امتحان‌ها سعی کنید زیر کلمه‌های مهم مانند (نیست، ندارد و…) در صورت سؤال، خط بکشید.
۳) فعال بودن
با افزایش سرعت مطالعه دقت بیشتر می‌شود تا زمانی که به ناحیهٔ مطالعه فعال برسیم و پس از آن با افزایش سرعت، ”دقت“ کاش می‌یابد. علت بی‌دقتی در هنگام حل سؤال‌های ساده، مطالعهٔ درس‌های عمومی، کلاس‌هائی که معلم، آرام صحبت می‌کند، به‌طور کامل به فعال نبودن ما مربوط می‌شود. برای افزایش دقت از طریق ”فعال بودن“، کافی است از تکنیک ”یادداشت‌برداری“ استفاده کنیم. یعنی در آزمون با یادداشت کردن محاسبه‌ها و در هنگام مطالعه، با یادداشت کردن کلمه‌ها و نکته‌های کلیدی.
۴) تنظیم وقت
همان‌طور که گفته شد، ”عجله“ یکی دیگر از عامل‌های بی‌دقتی است. برای حذف این مورد در امتحان‌ها با استفاده از ”تکنیک‌های مدیریت زمان“ وقت خود را تنظیم کنید و در هر درس فقط به اندازهٔ همان درس وقت بگذارید.
در هنگام مطالعه نیز در هدفگذاری هر واحد مطالعه دقت کنید تا بر مبنای سرعت واقعی خود پیش‌بینی نمائید. چرا که اگر بیشتر معین کنید، به طور قطع عجله خواهید کرد و اگر کمتر معین کنید، با فعال نبودن مطالعه، باز هم بی‌دقتی خواهید کرد.

▪ یک توصیه ٔ مهم
به داوطلب‌های کنکوری توصیه می‌کنیم. هر شب ۳۰ دقیقه را به زدن تست زمان‌دار اختصاص دهند. این کار تأثیر بسیار زیادی در کنترل زمان و در نتیجه کاهش بی‌دقتی خواهد داشت. این کار را به‌طور حتم، هر روز به مدت ۳۰ دقیقه (۱۰ سؤال عمومی و ۱۰ سؤال اختصاصی) انجام دهید.

محمدرضا پور دستمالچی
مشاور تحصیلی مدارس
مجله شادکامی و موفقیت

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

تمرکز حواس هنگام مطالعه و روش های تقویت آن

تمرکز حواس هنگام مطالعه و روش های تقویت آن

مقدمه :
انسان ، به سبب ویژگیهای بی نظیرش در میان همه موجودات ، عنوان اشرف مخلوقات را به خود اختصاص داده است. او استعداد خاص تفکر و یادگیری دارد که به او اجازه می دهد اعمال خاص انجام دهد . نتایج اعمالش را پیش بینی و ارزیابی کند .تغییر و تحولات گوناگون و سریعی را در عرصه علم و فناوری به وجود آورد. آنچنان که به قول تافلر دنیا را به دهکده ای تبدیل کند که اطلاعات را در سریع ترین زمان ممکن از قاره ای به قاره دیگر انتقال دهد .
بنابراین بر اثر پیشرفت سریع و غیر قابل انتظاری که در قلمرو دانش و فناوری طی چند قرن اخیر نصیب انسان شده است حجم اطلاعات و دانسته های بشری روز به روز به طور سر سام آوری در حال افزایش است. بر دانش آموزان و دانشجویان لازم است که هرچه سریعتر خود را با این تغییر و تحولات همگام سازند. در این راستا، بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان کوشش زیاد می کنند . بسیار مطالعه می کنند اما به دلیل عدم توانایی در تمرکز حواس، هنگام مطالعه نمی توانند به نتیجه دلخواه دست یابند.
تمرکز در لغت یعنی تراکم ، فشردگی مجموعه، چکیده، تمرکز در اصطلاح یعنی حفظ و نگهداری توجه و تمرکز حواس ، روی موضوعی معین ، بدون تمرکز حواس ، یادگیری مثمر ثمر نخواهد بود . بنابر این همه افراد توانایی تمرکز دارند و تمرکز نسبی است یعنی کسی نمی تواند ادعا کند کاملا حواس پرت است ویا همیشه تمرکز حواس دارد.
تمرکز گاهی ساده است و گاهی مشکل. تمرکز در موضوع هایی که نیاز به تفکرو تجزیه و تحلیل دارند مشکل و تمرکز در موضوع هایی که جنبه ی تفریحی و سرگرمی دارند ، بسیار آسان است.

تمرکز حواس:
یعنی عوامل حواس پرتی را به حد اقل رساندن… تمرکز هر شخص به نسبت کاهش عوامل حواس پرتی او افزایش می یابد و بنا به تغییرات موقعیت ذهنی و محیطی او تغییر می کند . بیشتر افراد گمان می کنند که تمرکز یک امر ذاتی و تغییر آن ناممکن است ، در حالی که تمرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد. پس برقراری تمرکز حواس به میزان کاهش عوامل حواس پرتی بستگی دارد . یعنی هر چه عوامل مزاحم و مخل تمرکز بیشتر باشند توانایی حفظ تمرکز حواس کمتر است و بر عکس. لذا حواس پرتی ؛ یعنی خارج شدن از روند مطالعه یا جریان کا ری و فرو رفتن در افکار و تخیلات و یا انجام کار دیگر.

منشاء حواس پراگندگی:
حواس پرتی یا منشاء ذهنی و درونی دارد و یا منشاء بیرونی و محیطی
حواس پرتی درونی و ذهنی: عبارت است از اشکالات فکری انسان و اندیشه هایی که موانعی بر سر راه توجه دقیق به مطالعه و تمرکز حواس ایجاد می کنند. این موقع شامل مواردی از قبیل: درد، رنج، غم وغصه ، نگرانی، گرسنگی و تشنگی ، سردی و گرمی ، ترس و خشم و شادی ، سردرد و … می باشد

حواس پرتی بیرونی و محیطی:
آنچه که به محیط پیرامون فرد ارتباط پیدا می کند و یا تحریکات غیر عادی که توسط حواس مختلف انسان ایجاد می شوند مانند نور شدید و نور ضعیف ، صداهای ناهنجار، روشن بودن رسانه ای صوتی و تصویری و نظایر اینها ممکن است فرایند تمرکز حواس را با اشکال مواجه کنند. رهایی از حواس پرتی و ایجاد تمرکز حواس در افراد مختلف ، متفاوت است و به حالت درونی ، تجربه ها مکان و موقعیت آنها بستگی دارد. . برخی از افراد اظهار می دارند که من آدم کاملا حواس پرتی هستم و برخی دیگر می گویند نمی توانم تمرکز حواسم را به روی کاری حفظ کنم . در حالی که این تفکر غلط است و هیچ کس نباید خود را فردی کاملا حواس پرت یا فاقد تمرکز حواس بداند بلکه بهتر است وقتی که تمرکز حواس فردی دچار اختلال شد ، بگوید در این لحظه و در محیط فعلی حواس پرتی من بیشتر و میزان تمرکزمن کمتر است. لذا حواس پرتی بیشتر علل درونی دارد و به طبیعت خود فرد، ویژگیها، حالات روحی و روانی، و عادات فردی بستگی دارد.بی شک حواس پرتی بیرونی آسانتر از عوامل حواس پرتی درونی بر طرف می شود .پس می توان بدون توجه به عوامل محیطی مانند : سرو صدای زیاد، شلوغ بودن محیط و حتا داخل مترو، سرویس و هنگام مسافرت تمرکز حواس خود را حفظ کرد . اما نمی توان در حال گرسنگی و یا تشنگی شدید، نگرانی و ناراحتی و دگرگونی فکر و اندیشه با تمرکز مطالعه کرد و یا کار دیگری را با تمرکز انجام داد و مطالعات و یا تجربیات زیادی این موضوع را تائید کرده است که یک انسان می تواند در محل پر سرو صدا و نا آرامی با تمرکز و توجه کافی مطالعه کند.

روشهای تقویت تمرکز حواس:
تمرکز حواس هنگام مطالعه کلید اصلی و اساسی درک و فهم مطالب است. و کلید اساسی تمرکز حواس استفاده از روشهایی است که باعث تقویت و پرورش ومهارت در برقراری تمرکز حواس هنگام مطالعه می شوند. بنا براین بدون تمرکز حواس ممکن است درک و فهم مطلبی که فقط یک ساعت وقت لازم داشته باشد ، ساعتها وقت بگیرد اما به خوبی فهمیده نشود و امر مطالعه بی فایده است و اثر مثبتی نخواهد داشت. لذا کاربرد روشها و فنونی که به خواننده کمک می کند تا هنگام مطالعه فعال باشد ، تمرکز حواس را تقویت و مهارت فرد را در ایجاد تمرکز حواس هنگام مطالعه افزایش می دهد این روشها عبارتند از:

آمادگی برای مطالعه: برای شروع مطالعه ، ابتدا بایستی خود را از جهات گوناگون آماده کرد، زیرا حداکثر آمادگی ، مقدمه ای برای علاقمندی به مطالعه، ایجاد تمرکز حواس و یادگیری بهتر می باشد. منظور از آمادگی پیدایش تمام شرایطی است که شخصی را قادر می سازد تا با اطمینان به موفقیت و اعتماد به نفس، به تجربه خاصی بپردازد .

آمادگی بدنی: به رشد و تکامل طبیعی بدن ، تندرستی و نداشتن نقصهای بدنی مربوط است. گاهی وجود بیماریهایی مانند زخم معده، میگرن، سردرد و نظایر اینها باعث از بین رفتن تمرکز حواس و مانع مطالعه فرد می شود و فرد تا به دست آوردن تندرستی کامل قادر به برقراری تمرکز حواس و مطالعه ثمر بخش نیست و انگیزه کافی هم برای مطالعه ندارد.

آمادگی ذهنی: آمادگی ذهنی را می توان از خصوصیاتی نظیر رشد گویای سالم ، قدرت تفسیرو تعبیر اشکال ، توانایی درک همانندیها و نا همانندیها میان کلمات و … شناخت دانست .

آمادگی اجتماعی: به ماهیت و وسعت تجارب فرد بستگی دارد که می توان آنرا با تجربه و تحلیل زمینه خانه و خانوادگی ، محیط وسیع اجتماعی که او در آن تجربه اندوخته است و تربیت پیشین او تعیین کرد.

آمادگی روانی: آمادگی روانی به شکل پیچیده ای با رشد و تکامل بدنی ، ذهنی و اجتماعی آمیخته است . خستگی، بی قراری ، بی تابی، کوتاهی زمان، دقت نداشتن تمرکز در مطالعه ، واکنشهای منفی نسبت به خود و دیگران ، ضعف اعتماد به نفس و نظایر آنها همگی نشانه نبودن آمادگی روانی ، بدنی ،ذهنی و اجتماعی دانش آموزان و دانشجویان ، اجرای برنامه های آموزشی ، تمرکز حواس و فرایند یادگیری را آسانتر و مطلوبتر می کند.

۲-داشتن علاقه به مطالعه:
مطالعه ثمر بخش از دو عامل متاثراست: یکی علاقه نسبت به مطالب خواندنی ، دیگر کاربرد ماهرانه فنون مطالعه نسبت به مطلب خواندنی سبب می شود تا شخص به مطالعه بیشتر بپردازد ، مطالعه بیشتر منجر به بهتر شدن فنون مطالعه می شود ، کاربرد فنون بهتر ، مطالعه را آسانتر ، سریعتر و لذت بخش تر می سازد؛ در نتیجه علاقه خواننده نسبت به مطالعه افزایش می یابد. پس تا زمانی که فرد تمایل یا علاقه به انجام کاری نداشته باشد نمی تواند برانگیخته شود. لذا وقتی خواننده به موضوعی علاقه مند می شود، خود به خود بر آن تمرکز می کند، بیشتر دقت می کند و به راحتی مطالب را به حافظه می سپارد و بعدا هم خیلی راحت به خاطر می آورد .پس ازعلاقه پیدا کردن نسبت به مطالب، گام بعدی تعیین هدف مطالعه است زیرا هدف زیر بنای انجام کاری است و به فعالیت انسان جهت و نیرو می دهد . هدف ارزشمند، فرد را به خواستن و طلب کردن وادار می کند و نیروی لازم را برای فعالیت در وی بوجود می آورد وسبب پیدایش تمرکز در او می شود . لذا هر فرد برای مطالعه باید هدف مشخصی داشته باشد.« زیرا تعلیم و تربیت علم اهداف است و همه بر این باورند که بدون داشتن هدف، یادگیری کاری بس دشوار و غیر ممکن است» همانطور که فرانکین معتقد است انسان بدون هدف مانند گلوله ای است که بدون هدف شلیک می شود . علاوه بر آن مطالعه بدون هدف یکی از عادات غلط مطالعه بشمار می رود .

تعیین زمان و مکان مطالعه:
یکی از راه های برقراری تمرکز حواس این است که مطالعه در آن ساعت از روز انجام گیرد که برای فرد مناسبتر است. اما تعیین مناسبترین زمان برای مطالعه کاری دشوار است و به عادات فردی بستگی دارد. برخی افراد عادت دارند تا نیمه های شب بیدار بمانند و با استفاده از سکوت و آرامش شبانه با خیالی راحت و آسوده مطالعه کنند برخی دیگر عادت دارند شب زود بخوابند و صبح زود از خواب بیدار شوند وبه مطالعه بپردازند. با این توصیف تعیین زمان و مقدار مطالعه باعث آگاهی از تمام زمینه مطالعه ، برقراری تمرکز حواس، عدم سردرگمی، جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی و فهم بهتر مطالب می شود.
وا لتر پارک در کتاب خود به نام « چگونه درس بخوانیم؟» چنین می نویسد: « موفقیت یا عدم موفقیت شما در تحصیلات دانشگاهی ، مستقیما به این امر بستگی دارد که چگونه از وقت خود استفاده می کنید ؟ موفقیت در دانشگاه و البته در مقاطع تحصیلی پایین تر نیز بستگی به استفاده اشتباه از زمان دارد .» «محیط آشنای یک اتاق مشخص، در حین مطالعه موجب انصراف کمتر و تمرکز بیشتر حواس می شود ،زیرا لوازم آن اتاق هر روز پیش چشم شما است و کمتر توجهتان را به خود جلب می کند . به علاوه اگر هر روز به وقت مطالعه در اتاق معینی بودید کم کم ذهنتان عادت می کند که به محض رسیدن به آن اتاق آماده تمرکز حواس و فراگیری شود. » بنا براین ثابت بودن مکان مطالعه و مشخص بودن آن به علت دسترسی به آن و فراهم بودن وسایل مورد نیاز از قبیل کتب درسی ، دفاتر، کتاب لغت، خط کش، قلم و نظایر آن جهت مطالعه موجب تمرکز حواس بیشتر و آمادگی ذهنی هنگام مطالعه می شود. پس یکی از بهترین راه های برقراری تمرکز اختصاص دادن یک اتاق مجهز به آنچه لازم دارید ، در موقع مطالعه است. این اتاق خیلی زود مناسب تمرکز و یادگیریتان شده و کار شما را به طور خودکار راحت تر می کند و بعد برایتان یک عادت مفید می شود. « برای داشتن تمرکز به هنگام مطالعه ابتدا باید خود را از دنیای خارج جدا کنید و محیط مناسبی برای مطالعه بر گزینید . چنین محیطی باید آرام، روشن و دارای هوای مناسب باشد. هیچ چیز به اندازه سر و صدا ، خسته کننده و مانع تمرکز حواس نیست. ایجاد محیط کار مناسب، به دلیل ایجاد آرامش و شرایط مناسب اهمیت دارد و زمینه ای است برای تمرکز و دقت». در همین رابطه می توانید مقاله بهداشت مطالعه را نیز بخوانید.

یاد بگیر که بگویی «نه»:
« زمانیکه تصمیم گرفتید باید مطالعه کنید اما دوستان یا هم اتاقی های شما در خواست می کنند که دور هم جمع شوید ؛ هنر گفتن «نه» را در خود تقویت کنید . اگر این اراده در شما ضعیف است ، می توانید روی در اتاق مطالعه خود بنویسید « مزاحم نشوید» اگر موفق نشدید می توانید کارهای دیگری انجام دهید که نشان دهد شما دوست ندارید که کسی باعث از هم گسیختن افکار شما شود».

ترک افکار منفی و داشتن افکار مثبت:
مطالعه عمیق و یادگیری ثمر بخش وقتی حاصل می شود که فرد تصور مثبتی از خود داشته باشد و به خود اعتماد کند . زیرا اعتماد به خود در موفقیت مؤثر است و مهارت را بیشتر و نیرو را افزایش داده و مغز را سالمتر می کند . وقتی می خواهید کاری انجام دهید از گفتن کلماتی همانند : نمی خواهم ، نمی دانم، نمی توانم بپرهیزید. جمله« این کار محال» است را از دفتر زندگی خود خط بزنید ، ترس و بدگمانی و بی ارادگی را از ذهن خود دور کنید . هرگز به خویشتن اجازه ندهید که هیجانات و افکار منفی شما را در خود غرق سازد و تمرکز حواس شما را مختل کند. اعتماد به نفس داشته باشید و پیوسته به نزد خود تکرار کنید که قادر به انجام کار هستم ، می توانم انجام دهم و باید انجام دهم . بدین طریق تفکر مثبت را در خود پرورش دهید. قوی بودن اعتماد به نفس احساس شعف و شادی را در شما بوجود می آورد و در حالت شادمانی از تمرکز حواس خوبی برخوردارید. بهتر فکر می کنید، بهتر مطالعه می کنید و نتیجه کارتان بهتر می شود.
مارگریت کوربت می نویسد « انسان در بحر اندیشه های خوشایند حافظه بهتری پیدا می کند و ذهن در حالت آرامی قرار می گیرد و میل به یادگیری را در خود بوجود می آورد» لذا خودپنداری مثبت مهمترین کمک برای تمرکز و یادگیری است. اگر بتوانیم تصورات غلط ومنفی را از ذهن خود دور نموده و تصورات مثبت را جایگزین کنیم ، می توانیم علاقه به مطالعه و یادگیری را در خود ایجاد کنیم چرا که علاقه به مطالعه شرایط اصلی و اساسی ایجاد تمرکز حواس به هنگام مطالعه است .آلفردآدلر روانشناس مشهور ، در دوره جوانی در درس ریاضی بسیار ضعیف بود. معلمش این موضوع را با والدینش در میان گذاشت آنها باور کردند که آد لر در درس ریاضی ضعیف است ، آدلر هم این موضوع را پذیرفته بود . یکی از روزها که معلم مسئله ای را روی تخته نوشته بود و شاگردان کلاس از حل مسئله عاجز مانده بودند ، آدلر جواب مسئله را پیدا کرد ، پای تخته رفت و در میان حیرت همگان مسئله را حل کرد . فهمید که توانایی درک و فهم مطالب درس ریاضی را دارد ، استعدادش را باور کرد، تصورات مثبت را جایگزین تصورات منفی کرد و از آن به بعد یکی از دانش آموزان ممتاز درس ریاضی شد.

طرح سئوال:
طرح سئوال یکی از شیوه های مطالعه دقیق و فعالانه است که در تمام اوقات مطالعه، مفید است. طرح سئوال پیش از مطالعه دقیق، فرد را وادار می کند تا به طور فعالانه و با تمرکز و دقت کافی و با انگیزه و علاقه به مطالعه بپردازد . طرح سئوال هنگام مطالعه یکی از روشهایی است که خواننده را فعال و به طور عمقی او را در گیر مطالعه می کند وسبب برانگیختن جدیت و تلاش وی به هنگام مطالعه می شود و فرد برای یافتن پاسخ به سئوالات بایستی تمرکز حواس خود را حفظ نماید ، زیرا در هنگام مطالعه ، نمی توان بدون تمرکز پاسخ سئوالات را پیدا کرد. بعد از خواندن مطالب با طرح سئوال می توان میزان فراگیری خود را ارزش یابی نموده و به نقاط قوت و ضعف خود پی برد و سبب ایجاد نظر انتقادی نسبت به مطالب در فرد می شود. خواننده در مطالعات بعدی برای از بین بردن نقاط ضعف خود با دقت و تمرکز بیشتری مطالعه می کند.

آگاهی از شیوه های صحیح مطالعه و یادگیری:
« برخی از والدین به طور مدام به فرزندان خود می گویند درس بخوانید، مطالعه کنید، ولی هرگز نمی گویند چگونه مطالعه کنید و روشهای صحیح مطالعه را نمی دانند» بنابر این آگاهی از شیوه های صحیح مطالعه و یادگیری چون: تند خوانی ، عبارت خوانی، خواندن اجمالی ، خواندن تجسمی، و … به خواننده کمک می کند تا تمرکز حواس خود را هنگام مطالعه حفظ نمایند

تند خوانی:
تند خوانی باعث توجه و تمرکز بیشتر و فهمیدن مطالب و در نتیجه باعث یادگیری بهتر می شود . فکر و ذهن ما قادر است هزاران کلمه را در دقیقه از خود عبور دهد ولی اگر سرعت مطالعه ما پائین باشد، ذهن وقت اضافی می آورد و ناچار به این شاخه وآن شاخه می پرد و در نتیجه حواس پرتی ایجاد می شود . اما مطالعه سریع و یا تند خوانی فرصت جولان به ذهن نمی دهد و سبب برقراری تمرکز حواس هنگام مطالعه می شود.

عبارت خوانی :
عبارت خوانی یعنی خواندن عبارات و جملات به عوض خواندن کلمات . عبارت خوانی به نوع دیگری به تمرکز حواس کمک می کند. از این طریق خواننده باید با سرعتی که نزدیک به سرعت اندیشیدن اوست، بخواند. اگر سرعت آنقدر کم باشد که ذهن از حالت فعال بودن باز بماند ، احساس دلزدگی ایجاد می شود و چیزهای دیگری ذهن فرد را مشغول می کند و از روند مطالعه خارج می شود . بنا بر این اگر سرعت خواندن با سرعت اندیشیدن هماهنگ باشد باعث افزایش تمرکز حواس می شود.

خواندن اجمالی:
روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یک نمونه گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزئیات، در این روش خواننده مطالب را سازمان بندی می کند ، آنگاه هدف از مطالعه خود را مشخص نموده و مقدار زمان مطالعه و میزان دشواری کتاب را تخمین می زند و سپس از طریق سئوال کردن، کنجکاوی ، علاقه، دقت و تمرکز حواس فرد ، افزایش میابد.

خواندن تجسسی:
منظور از روش تجسسی طرح انواع سئوالات جزئی و کلی و مطالعه عمیق و اثر بخش در جهت دست یافتن به پاسخ این سئوالات است … کسی که به دنبال چیزی می گردد به احتمال بیشتری آن چیز را پیدا می کند لذا هدف خواندن تجسسی افزایش دامنه تمرکز و درک عمیق تر معانی است . به همین دلیل خواندن تجسسی تمرکز حواس و علاقه فرد را افزایش می دهد و به او کمک می کند تا مطالب دشوار را تجزیه و تحلیل نموده و آنها را بهتر بفهمد. فهمیدن مطالب موجب تحکیم آنها در حافظه می شود پس خواندن تجسسی برای غلبه بر تنبلی ، حالت کسلی، پرتی حواس، از طریق تحریک حس کنجکاوی و شرکت فعالانه در مطالعه به کار می رود.

جدیت در مطالعه:
به محض نشستن پشت میز مطالعه خواندن را با جدیت شروع کنید ، چرا که اگر سریع مشغول به کار مطالعه شوید ، تمرکز حواس زود به دست می آید « این ضرب المثل چینی را به یاد داشته باشید که: فتح ستارگانی که هزاران فرسنگ از ما دور هستند با بر داشتن قدم اول امکان پذیر است» شک و تردید حاصلی جز حواس پرتی یا انحراف حواس و تسلیم به تخیلات واهی ندارد ، اجازه ندهید چیزی جز مطالعه ذهن شما را مشغول کند . با خود تصمیم بگیرید تا مقدار زمانی را برای مطالعه مشخص کنید و خود را به مدت زمانی خاص محدود کنید . در این زمان از مطالعه دست نکشید ، به مطالعه ادامه دهید ، اما زمان مطالعه را طولانی نکنید بیهوده وسواس به خرج ندهید ، بهانه تراشی نکنید به خود تلقین کنید که فرد با اراده ای هستید و می توانید هر درسی را به خوبی یاد بگیرید. جدی باشید و با علاقه و انگیزه مطالعه کنید تا هنگام مطالعه دچار حواس پرتی نشوید.

استفاده از رهنما:
یکی از شیوه های برقراری تمرکز حواس، استفاده از یک رهنما چون ؛ انگشت سبابه، مداد و … به هنگام مطالعه است . زیرا استفاده از یک رهنما هنگام مطالعه باعث تمرکز حواس بهتر ، افزایش سرعت مطالعه، عادت به روان خواندن، جلوگیری از برگشت دوباره خوانی و اتلاف وقت و جلوگیری از خستگی چشم و ذهن می شود.

خط کشیدن زیر مطالب مهم:
استفاده از این روش یکی از شایعترین راهبردی است که اغلب دانش آموزان و دانشجویان از آن استفاده می کنند.
لذا هنگام مطالعه باید با استفاده از یک مداد ، ایده ها و مطالب مهم و اساسی را علامتگذاری نمود. زیرا برای مشخص نمودن ایده ها و مطالب مهم و اساسی و خط کشیدن زیر آنها لازم است با تمرکز حواس و دقت خاصی به مطالعه مشغول شد. پس خط کشیدن زیر مطالب مهم باعث برقراری تمرکز حواس و جلوگیری از حواس پرتی می شود.

یاداشت برداری هنگام مطالعه:
یاداشت برداری نوعی تکرار درس است که هم سبب تمرکز حواس و هم موجب بیشتر به خاطر سپردن مطالب می شود . یاداشت برداری خوب ، کاری جدی و فعال است که با اندیشیدن ملازمه دارد ، لذا برای یاداشت برداری باید هنگام مطالعه فعال بود و لازمه فعال بودن ، داشتن تمرکز حواس است و برای برقراری تمرکز حواس جهت نوشتن ، هماهنگی چشم و مغز به منزله نوعی یادگیری تجسمی چند بعدی با قدرتی بی نظیر است که تمرکز حواس را تقویت نموده و فهم مطالب و سرعت یادگیری را افزایش می دهد.

پیشنهادات:
سعی کنید با ایجاد انگیزه های نیرومند و در نظر گرفتن اهدافی که برایتان مهم و جالب توجه است نسبت به مطالعه در خود شوق و علاقه ایجاد کنید. زیرا علاقه داشتن نسبت به موضوعی سبب تمرکز حواس در هنگام مطالعه آن موضوع می شود.
موقعیتهایی که نمی توانید در آنها تمرکز حواس داشته باشید ، تجزیه و تحلیل کنید ، احساسات خود را مورد بررسی قرار دهید و بدانید که چه عواملی افکار شما را دگرگون می کنند. افکار منفی و بیمارگونه را از خود دور کنید و هر موقعیت را تا حدی که می توانید به طور منطقی تعبیر و تفسیر کنید.
موضوعهای مطالعاتی خود را تقسیم بندی کنید یعنی هر موضوعی را که می خواهید مطالعه کنید، آن را به قسمتهای کوچکتر تقسیم کرده و به تدریج در زمانهای مختلفی آنها را مطالعه کنید.
هر وقت مصمم شدید مطالعه کنید یا کار دیگری انجام دهید ، بکوشید بر عزم خود پا بر جا باشید تا آن کار را به اتمام برسانید .
زمانهای مطالعه خود را با فعالیتهای متنوع تقسیم نمائید تا اینکه بتوانید تمرکز حواس خود را برای مدت زمان طولانی تری حفظ کنید و مطالعه را در آن ساعت از روز انجام دهید که برای شما مناسب تر است .
استفاده از یک استراحت کوتاه در هر ساعت، انرژی لازم برای حفظ تمرکز حواس را برای مدت زمانی طولانی تر در اختیار فرد می گذارد.
هرکاری به جای خویش نیکوست پس برنامه مطالعاتی داشته باشید و برای هر کاری وقت به خصوص تعیین کنید.

-با آگاهی ازفنون مطالعه و بکارگیری آنها در هنگام مطالعه در خود ایجاد تمرکز کنید زیرا کاربرد فنونی که خواننده را در عمل مطالعه فعال می سازد، کلید اساسی ایجاد تمرکز است.

به جای اینکه بکوشید دنیای خارج را تغییر دهید ، خود را تغییر دهید و لازم نیست که دیگران و یا رفتار آنها را مطابق دلخواه خویش تغییر دهید.

چند برگ کاغذ روی میز مطالعه خود داشته باشید و مواردی از افکار منحرف کننده و مزاحم را یاداشت کنید و بعد از مطالعه نسبت به حل آنها در حد امکان اقدام نمائید.
ممکن است حواس پرتی شما ناشی از گرسنگی و تشنگی شدید، بی خوابی ، خستگی، و یا علت یا علل درونی دیگری باشد، در چنین موقعیتی هرگز مطالعه نکنید.

هنگام مطالعه لباس راحتی به تن کنید ، لباسی که نه بسیار زبر باشد نه بسیار نرم ، نه بسیار گشاد باشد نه بسیار تنگ.
مطالعه در حالتهایی نظیر دراز کشیدن ، به پشت خوابیدن، در حال راه رفتن تکیه زدن به دیوار و امثال اینها مفید نمی باشد. زیرا در چنین موقعیتهایی نمی توان تمرکز حواس خود را حفظ نمود ، بنابراین هنگام مطالعه سعی شود خم شدن کمر عادت نشود و فاصله کتاب تا چشم سی سانتیمتر باشد.

محرکهای محیطی از قبیل صدای رادیو، تلویزیون، تلفن و… که باعث حواس پرتی شما می شوند از موقعیت مطالعه خود حذف کنید.

بهترین وضعیت برای درس خواندن نشستن پشت میز مطالعه می باشد و بدترین وضعیت درازکش می باشد چرا که در این وضعیت، فرد سریع از حال و هوای مطالعه خارج می شود و تمرکز حواس خود را از دست می دهد.

محل مطالعه باید از هر نظر مانند نور ، دما، درجه حرارت و … مناسب باشد.

انگیزه بسیار بالایی برای مطالعه داشته باشید زیرا افرادی که دارای انگیزه بسیار بالایی هستند می توانند تمرکز حواس خود را برای چندین ساعت حفظ کنند.

منبع :تبیان

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (اساس تمرینات در تمرکز حواس)

مطالعه موفق با تمرکز (اساس تمرینات در تمرکز حواس)

تمرکز حواس در وهله اول یک تلاش ذهنی است برای انسجام بخشیدن به فکر و جمع و جور کردن آن. هر چه بیشتر به این تلاش ادامه دهید، تمرکز شما بهبود می یابد و هر چه از این تلاش باز بمانید، تمرکز شما کاهش پیدا می کند. امروزه تمام استعدادهای ذهنی را به تلاش و کوشش فردی وابسته می کنند. حافظه، تمرکز، خلاقیت، توانایی تدبیر و چاره اندیشی و سایر فرایندهای ذهنی هیچ یک به سن، جنس و تحصیلات بستگی ندارند. اینکه شما دخترید یا پسر، مرد یا زن، سالمند یا جوان و . . . به هیچ عنوان دلیلی برای عدم توانایی شما در پرورش برخی از نیروهای ذهنی نیست. همان طور که گفتیم، همه اینها به تلاش و کوشش فردی شما بستگی دارند. هم اکنون به یک شاخه گل فکر کنید. مسلماً پس از چند لحظه عوامل حواس پرتی به سراغ شما می آیند که کاملاً طبیعی است. اما کاری که شما باید انجام دهید این است که خیلی سریع افکار خود را جمع و جور کنید و به فکر اول یعنی شاخه گل برگردید.

بعد از این تلاش دوباره لحظاتی بیش نمی گذرد که فکر شما منحرف می شود و شما باید مجدداً به شاخه گل برگردید. شاید در یک تمرین پنج دقیقه ای، دهها یا حتی صدها بار فکرتان منحرف شود. خسته نشوید و فکرخود را به هر سو رها نکنید. به محض این که متوجه شدید که از مسیر قبلی منحرف شده اید، به موضوع اصلی بازگردید. “ملوین پاورز” در کتاب “راهنمای تمرکز بهتر” به شدت تأکید می کند که استمرار یک ماهه در این تمرین به صورت روزی پنج الی ده دقیقه، تأثیر فوق العاده ای در تمرکز فکر شما دارد.

تمرین

زمان مشخصی را انتخاب کنید. هر زمانی که دوست دارید. مثلاً ساعت ده شب. از امروز هر شب ساعت ده تا ده و ده دقیقه به مدت یک ماه تمام به یک موضوع ویژه فکر کنید. توجه داشته باشید که دست کم باید چهار الی پنچ شب متوالی به یک تصویر ثابت فکر کنید. تصویری که مورد علاقه شما باشد. زمانی تصویر را عوض کنید که احساس کنید این تصویر دیگر در شما انگیزه ایجاد نمی کند و تکراری شده است. تلاش کنید که فکرتان منحرف نشود. به همان روشی که گفتیم به محض انحراف ذهن از موضوع اصلی، به آن باز گردید. به مرور می بینید که رفته رفته میزان انحرافهای ذهنی شما کاهش می یابد. به طوری که در روز بیستم حتی کمتر از پنج بار در طول ده دقیقه فکرتان منحرف می شود. فراموش نکنید که استمرار یک ماهه در این تمرین بسیار حائز اهمیت است. نکته دیگر این که حتماً به موضوع مورد علاقه خود فکر کنید، به ویژه در روزهای اول تمرین. چرا که هر آنچه مورد علاقه است خود به خود ایجاد تمرکز می کند. بعداً در این باره بیشتر شرح خواهیم داد. نگاه کردن به یک جسم برای شروع تمرین به هیچ عنوان با چشم بسته تمرین نکنید. چون دیدن یک تصویر عینی و ملموس، بسیار ساده تر از تماشای یک تصویر ذهنی است. مثلاً سیبی را جلوی خود بگذارید و همان گونه که دقیقاً به آن نگاه می کنید به آن فکر کنید. هر بار که متوجه شدید به اصطلاح ماتتان برده و ذهنتان منحرف شده، دوباره توجه خود را به سیب معطوف کنید تا زمانی که ده دقیقه تمام شود.

دیدن یک جسم با چشم بسته پس از چند روز، دیدن اشیا با چشم باز و فکر کردن به آن، وقتی که احساس کردید در این کار مهارت یافتید، همان جسم، یا شیئی دیگر را در ذهن خود ببینید و به آن فکر کنید. در جایی آسوده بنشینید. چشمان خود را ببندید و به تصویر ذهنی خود توجه کنید. هر بار که ذهنتان فرار می کند و به تصویرها و افکار دیگر متمایل می شود با تلاشی ساده و آرام به تصویر ذهنی خود برگردید. نگاه کردن به یک اسم معنی با چشم بسته یا باز بعد از چند روز مداومت در مرحله دوم تمرین، کمی آن را برای خود دشوارتر کنید. اینک به اسامی معنی توجه کنید. به محبت، فداکاری، خشم، شادی، هیجان و . . . چون اسمهای معنی تصویر عینی ندارند، بهتر آن است که آنها را در وجود یک شخص مورد علاقه ببینید. مثلاً شادی و هیجان را در چهره دوست صمیمی خود و یا فداکاری و محبت را در چهره مادر یا پرستاری که شب هنگام بر بالین کودکی بیمار ایستاده است و از او مراقبت می کند ببینید.

تمرکز پیدا کردن بر اسامی معنی، قدرت تمرکز فکر شما را بسیار عالی می کند، به شرط آنکه در مراحل ۱ و ۲ تمرین مهارت کسب کرده باشید. در روزهای آخر شما می توانید به مفاهیم گسترده تر و عمیقتری که تصاویر دنباله داری را شامل می شوند فکر کنید البته به صورت منظم و منسجم. مثلاً جنگ، مفهوم گسترده ای است که تصاویر فراوانی را در ذهن شما تداعی می کند. این تصاویر را با یک نظم خاص دنبال کنید. مثلاً ابتدا حمله هواپیماها، بعد بمباران مناطق نظامی، بعد خشم افراد، تشکل نظامی، حمله بر دشمن، تیراندازی، جنگ تن به تن و سپس غلبه و فتح و پیروزی. این تصاویر دنباله دار را همیشه با یک نظم ثابت و مشخص درذهن خود بیاورید و دنبال کنید.

چگونه فکر کنیم؟

شاید شما هم با این مشکل مواجه باشید که نمی دانید چگونه فکر کنید و یا وقتی که به فکر کردن مشغول هستید، مطمئن نیستید که دارید فکر می کنید یا نه.

“کوین ترودا” رییس مؤسسه حافظه آمریکا و نویسنده کتاب “تکنیکهای تقویت حافظه” در کتاب خود می نویسد: تصاویر، پایه های فکری ما هستند، یعنی همیشه تصاویر، افکار را می سازند. تا تصویری نباشد فکری نیست و هر وقت تصویر ایجاد شد تفکر صورت می گیرد. پس بهترین راه برای آن که مطمئن شوید در حال فکر کردن هستید این است که ببینید تصویر دارید یا نه. اگر تصویر دارید، مسلماً در حال فکر کردن هستید. اگر در تجسم مشکل دارید در مرحله اول تمرین، شما جسمی را با چشم باز می بینید. بنابراین تصویر عینی دارید که به دنبال آن اندیشه خواهد بود.

اما در مرحله دوم تمرین، گاهی احساس می کنید که در ساختن تصاویر ذهنی مشکلات فراوان دارید یا ادعا می کنید که تصویری نمی بینید و فقط احساسی از یک تصویر دارید.
بهترین راه برای ایجاد مهارت در دیدن تصاویر ذهنی، توالی انجام مراحل ۱ و ۲ است. یعنی اینکه ابتدا تصویری را با چشم باز ببینید و سپس آن را فوراً با چشم بسته ببینید. هر وقت تصویر محو یا کمرنگ شد دوباره چشم را باز کنید و تصویر واقعی را ببینید و پس از نگاه دقیق، مجدداً چشم خود را ببندید و تصویر ذهنی آن را مشاهده کنید. این عمل خیلی زود نتیجه می دهد و شما در ساختن تصویر ذهنی مهارت پیدا می کنید.

خوانندگان کتابهای روان شناسی موفقیت، معمولاً خیلی با مشکل دیدن تصویر ذهنی مواجه می شوند. وقتی به شخصی گفته می شود که مثلاً  “خودت را در یک باغ پر از گل ببین” می گوید: ” من قادر نیستم خودم را ببینم”. به همین علت است که خیلی از خوانندگان این کتابها نمی توانند این تمرین مؤثر را که پایه و اساس “تجسم خلاق” است انجام دهند. به این افراد توصیه می کنیم که تصویر خود را به دقت در آینه نگاه کنند. سپس با چشم بسته خود را مجسم نمایند و به همان صورت که در مورد اشیا شرح دادیم، هر وقت تصویر کم رنگ یا محو شد دوباره چشمان خود را باز کنند و تصویر واقعی خودشان را ببینند. بعد از مدتی به راحتی می توانند خودشان را مجسم کنند و تمرینات این کتابها یا کلاسها را به خوبی انجام دهند.

یک سؤال دیگر: در مرحله اول تمرین ممکن است با این سؤال مواجه شوید که مثلاً وقتی سیب را می بینیم به چه چیز آن فکر کنیم؟ ما مؤکداً پاسخ می دهیم: به هیچ چیز. فقط تصویر را ببینید، فکر خود به خود ایجاد می شود. رنگ، شکل، لکه های کوچک، اندازه، نوع و . . .

چند روز تمرین کنیم؟ قرار بود که تلاشی ذهنی به مدت یک ماه و هر روز ده دقیقه برای انسجام بخشیدن به افکار خود داشته باشید. می توانید هر هفته از این ماه را به انجام یک مرحله اختصاص دهید. هفته اول: مرحله اول، هفته دوم: مرحله دوم، هفته سوم: مرحله سوم (فکر کردن به اسم معنی)، هفته چهارم: مرحله چهارم (فکرکردن به مفاهیم گسترده و دنباله دار).

شما می توانید بیشتر تمرین کنید مثلاً ده دقیقه صبح و ده دقیقه شب. اما ما معمولاً تمرینات فراوان را توصیه نمی کنیم تا شما علاقه و استمرار خود را از دست ندهید و زود خسته نشوید. بهتر است از هرگونه شتاب و فشار زیاد که ناشی از اشتیاق فراوان شما در روزهای اول است، بپرهیزید. “استمرار” شرط اول موفقیت در این تمرین است و “وارد شدن در هر مرحله به شرط موفق شدن در مرحله قبل” شرط دوم.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (مقدمه)

مطالعه موفق با تمرکز (مقدمه)

از یکی از فیلسوفان و مرتاضان هندی پرسیدند: آیا پس از این همه دانش و فرزانگی و ریاضت هنوز هم به ریاضت مشغولی؟ گفت: آری. گفتند: چگونه؟ گفت: وقتی غذا می خورم صرفاً غذا می خورم و وقتی می خوابم فقط می خوابم.
این شاید بزرگترین ثمره تمرکز است. آیا شما هم هنگام غذا خوردن می توانید تمام توجهتان را روی غذا خوردن و لذت و مزه غذا معطوف کنید، یا اینکه معمولاً از افکار مربوط به گذشته و آینده آشفته اید و چون به خود می آیید می بینید غذایتان تمام شده و جز امتلا و پری معده هیچ نفهمیده اید. تمرکز واقعی یعنی اینکه اگر شما در طول روز به پنج فعالیت مختلف مشغولید، در هر فعالیت صرفاً به آن فکر کنید و از افکار مربوط به کارهای دیگر آسوده باشید. موفقیت زندگی روزانه ما تماماًً به میزان تمرکز ما بر امور روزانه ارتباط دارد. اگر شما قادر باشید به هنگام کار فقط روی کار خود، به هنگام ورزش صرفاً روی انجام حرکات، در هنگام مطالعه فقط روی موضوع کتاب و به هنگام انجام فعالیت هنری از قبیل موسیقی، نقاشی، خطاطی و… به فعالیت هنری خود توجه و تمرکز کنید، عملاً موفقیت شما به میزان چشمگیری افزایش می یابد. تمام نوابغ جهان کسانی بودند که از قدرت تمرکز فوق العاده ای برخوردار بودند. آشفتگی و شوریدگی ذهنی، عملاً شما را به هیچ عنوان موفق نمی کند. وقتی کار می کنید به خانواده می اندیشید، وقتی در خانواده به سر می برید از شغل خود نگرانید و وقتی ورزش می کنید در اندیشه تحصیل هستید و وقتی درس می خوانید فکرتان هزار سو می رود. این عملاً اتلاف وقت و مؤثر نبودن است.

موفقیت یعنی تمرکز، تمرکز و تمرکز

خواننده عزیز همه فعالیتهای انسان برای توفیق، نیازمند تمرکز است. اما از سلسله فعالیتهای نیازمند تمرکز، مطالعه، جدی ترین فعالیتی است که تمرکز در آن نقش اساسی و محوری دارد. خود شما بارها متوجه شده اید که پس از مدتی که از مطالعه تان گذشت چشمانتان روی کلمات و خطوط می دود بی آنکه حواستان به آن باشد و همین طور شاید چند خط و یا چند صفحه را دنبال کنید و یکباره متوجه شوید حرکت چشمانتان صرفاً از روی غریزه و عادت بوده، فوراً به عقب بر می گردید و شروع به خواندن دوباره می کنید، اما کمی جلوتر مشکل تکرار می شود. این موضوع شما را بسیار خسته و کسل می کند، وقت زیادی را از شما می- گیرد و کم کم میل به مطالعه در شما کم می شود. گاهی اوقات هم به کلمه ای از کتاب خیره می شوید و در افکار خود غوطه می خورید. پیش از هر چیز مطمئن باشید که این مشکل و مسأله شما نیست و همه افرادی که به نوعی با مطالعه و کتاب سر و کار دارند از این موضوع در رنجند. بر همین اساس بخش عمده ای از این مقاله به راههای بهبود تمرکز در هنگام مطالعه و هنگام حضور در کلاس می پردازد که صد البته مطالعه و عمل به آن برای تمرکز، آرامش و شادمانی و موفقیت به همراه خواهد داشت. در آخر ذکر این نکته ضروری است که تمرکز حواس یک مهارت بی چون و چراست که نیاز به فراگیری تکنیکها و تمرین مستمر دارد.
اینکه شما روشهای کاربردی این مقاله (و قسمت های بعدی آن را) را چند روزی تمرین کنید و بعد رهایش کنید نتیجه همان می شود که اکنون به آن گرفتارید: “عدم تمرکز حواس”. تمرینات را با صبر و حوصله و متانت کافی انجام دهید. شتاب زده عمل نکنید و منظم و آرام به پیش بروید. “لرد بایرون” می گوید: برای پیشرفت و پیروزی سه چیز لازم است: اول پشتکار، دوم پشتکار و سوم پشتکار. این کتاب را بخوانید اگر: مصمم هستید و اراده راسخ کرده اید تمرکزتان بهتر شود. تمرینها را انجام می دهید و به پیشرفت خود یقین دارید. فصل اول واقعیتها در: تمرکز حواس تمرکز چیست؟ مهمترین علت عدم دستیابی به یک تمرکز فکر عالی، تعاریف نادرستی است که در ذهن شما برای تمرکز حواس وجود دارد. بیشتر شما تمرکز را فکر کردن به یک موضوع ویژه به صورت مطلق و کامل و صد درصد می دانید در حالی که چنین چیزی نه تنها برای شما که برای هیچ انسانی در هیچ شرایطی به هیچ عنوان ممکن نیست. شما ابداً قادر نیستید تمام ذهن خود را به طور کامل و مطلق در اختیار یک موضوع بگذارید و بقیه افکار را در آن زمان از ذهن خود کاملاً حذف کنید.
زمانی که یک انسان می تواند چنین تمرکزی داشته باشد، حداکثر سه الی چهار ثانیه است. یعنی تا کنون کسی نبوده که پنج ثانیه متوالی به طور مطلق، تنها و تنها به یک چیز بیاندیشد.
بنابراین، منطقی نیست که شما تعریف بالا را برای تمرکز حواس قبول کنید. چنین تعریفی، سطح توقع شما را بالا می برد. وقتی که فکر دیگری به جز موضوع اصلی به ذهنتان راه می یابد و یا کوچکترین عامل حواس پرتی را از محیط اطراف خود دریافت می کنید. احساس سرخوردگی می کنید و گمان می کنید که قدرت تمرکز ندارید. حال آنکه این تصور فقط ناشی از برداشت اولیه نادرستی است که از تمرکز داشته اید و همین تصور عملاً شما را در تلاش برای بهبود تمرکز ناکام می سازد. پس، اولین و مهم ترین قدم را در راه افزایش تمرکز ذهنی خود بردارید: تعریف نادرستی را که از تمرکز حواس در ذهن خود دارید دگرگون کنید.

اما تعریف درست تمرکز
حواس همان قدرمی تواند واقعی باشد که عوامل حواس پرتی واقعیت دارند.
یعنی: شما باید بپذیرید که به هر حال، همیشه عواملی حواس شما را پرت می کنند که بعضی از آنها منشأ ذهنی و درونی دارند و از اندیشه خود شما ناشی می شوند و بعضی دیگر منشأ محیطی و بیرونی دارند و از محیط اطراف شما نشأت می گیرند. عواملی مثل یادآوری خاطرات و تخیلات گوناگون و تجزیه و تحلیل مسائلی خارج از چارچوب موضوع مطالعه، از عوامل حواس پرتی درونی و عواملی مانند سر و صدا، حضور مزاحم دیگران و آشفتگی مکان مطالعه از عوامل بیرونی به حساب می آیند. شاید بتوان ذهن انسان را به یک سیستم ارتباطی بسیار پیچیده تشبیه کرد. در هر لحظه هزاران پیام از محیط داخلی بدن و از محیط اطراف به آن مخابره می شود و در عین حال هزاران پیام از این مرکز به محیط داخلی بدن و محیط اطراف ارسال می گردد. اگر چه بسیاری از این مبادله ها درحوزه ناخودآگاه ما صورت می گیرد، بعضی از این پیامها وارد حوزه آگاهی ما می شوند و ذهن ما را از موضوع مطالعه منحرف می کنند. گفتیم که برای دستیابی به تمرکز حواس عالی، باید آن را درست تعریف کرد. برای تعریف درست هم ابتدا باید حواس پرتی را به عنوان یک واقعیت انکار نشدنی بپذیریم و بعد بگوییم: تمرکزحواس یعنی “عوامل حواس پرتی را به حداقل رساندن”. با تمرینهایی که جلوتر شرح خواهیم داد، شما می توانید عوامل حواس پرتی خود را کمتر و در نتیجه تمرکز حواس خود را بیشتر کنید. تمرکز حواس نسبی است.
در تعریفی که برای تمرکز حواس ارائه دادیم نسبی بودن تمرکز، کاملاً نشان داده شده است. گفتیم که تمرکز هر شخص به نسبت کاهش عوامل حواس پرتی او افزایش می یابد و بنا به تغییرات موقعیت ذهنی و محیطی او تغییر می کند. در نتیجه شما هیچ گاه از یک میزان مشخص و ثابت تمرکز برخوردار نیستند. به محض آنکه محیط شما عوض شود و یا شرایط ذهنی شما تغییر کند، میزان تمرکز شما بر یک مطلب تغییر می کند. همچنین تمرکز حواس افراد مختلف نسبت به یکدیگر، کاملاً فرق می کند. بنابراین شما هرگز نباید خود را فرد حواس پرت و فاقد تمرکزی بدانید یا معرفی کنید، چرا که چنین چیزی حقیقت ندارد. درست تر آن است که بگویید در این لحظه، با ذهنیت کنونی و در محیط فعلی عوامل حواس پرتی من بیشتر و میزان تمرکزم کمتر است.
گفتن “من کاملاً آدم حواس پرتی هستم” و عباراتی از این دست، کاملاً نادرست است. این قضاوت شما درباره تمرکز حواستان به هیچ وجه منصفانه نیست چرا که خود شما بارها و بارها در شرایط متفاوت تمرکزهای عالی گوناگونی را تجربه کرده اید. همیشه به خاطر داشته باشید که به هنگام قضاوت در مورد خودتان یا دیگران، واقع بین بودن با بدبین بودن خیلی فرق می کند. کسی که واقع بین است همه جنبه ها چه خوب و چه بد را در نظر می گیرد؛ به سرعت داوری نمی کند. جزئیات را می بیند و کلی گویی نمی کند. پس: در مورد تمرکز حواس خود واقع بینانه قضاوت کنید و واقع بینانه حرف بزنید یعنی همیشه توجه کنید که: تمرکز حواس نسبی است.

تمرکز حواس اکتسابی است. بسیاری از شما در مواردی که نمی توانید تمرکز حواس عالی داشته باشید، می گویید: “من ذاتاً آدم حواس پرتی هستم”. همین ذهنیت نادرست باعث می شود که نتوانید از چنین تمرکزی برخوردار گردید.

تمرکز حواس به هیچ وجه ذاتی نیست. ما، ژن مشخصی برای تمرکز در مغز نداریم و هیچ یک از ما با تمرکز مادرزاد به دنیا نیامده ایم. اگر چه برخی از والدین، رفتار نوزاد خود را هنگامی که محکم شیشه شیر را در دست گرفته، به آن نگاه می کند و شیر را می مکد، تمرکز حواس تلقی می کنند و می پندارند که کودکشان از تمرکز ذاتی برخوردار است. رفتار کودک صرفاً پاسخی بازتابی به محرک که شیشه شیر یا سینه مادر است، می باشد و هیج نوع تفکری در آن صورت نمی گیرد چرا که هنوز مراکز عالی مغز، کنترل رفتار کودک را به دست نگرفته اند و بنابراین تعبیر رفتار کودک به تمرکز حواس کاملاً بی اساس است. آنچه مسلم است استعداد بالقوه تمرکز حواس در همگان وجود دارد و مانند هر استعداد دیگر می توان آن را در خود رشد داد و پروراند. شما به راحتی می توانید این خصلت همگانی را در خود تربیت کنید و به عالی ترین مراتب خویش برسانید.

همه تواناییهای همگانی را به عضله ای تشبیه می کنند. قویترین و عضلانی ترین افراد را هم که در نظر بگیرید، وقتی به دنیا آمدند از عضلاتی ساده و نرم و طبیعی مانند دیگران برخوردار بودند اما تمرین و ممارست و به کار گرفتن عضلات باعث شده که آنها به مرور در رشد عضلانی خود پیشرفت کنند و به بالاترین مرتبه آن که مهارتهای ویژه در استفاده از عضلات است، برسند.

تمام استعدادهای بالقوه انسانی را می توان به صورت بالفعل در آورد و پرورش داد و به عالی ترین درجه خود رساند. مثلاً یک بند باز ماهر را در نظر بگیرید. او هم وقتی متولد شد مانند همه کودکان طبیعی دیگر، توانایی حفظ تعادل را به دست نیاورده بود. مدتها طول کشید تا او بتواند بنشیند و در وضعیت نشسته تعادل به دست آورد، بایستد و در وضعیت ایستاده تعادل به دست بیاورد. راه برود و در حال راه رفتن تعادل خود را حفظ کند، درست مانند همه کودکان طبیعی دیگر. اما او با تمرینات مداوم و مکرر، استعداد حفظ تعادل خود را آن قدر پرورش داد که به یک مهارت تبدیل کرد. حالا او آن قدر توانایی حفظ تعادل دارد که می تواند به راحتی روی یک بند حرکات پیچیده انجام دهد و تعادل خود را حفظ کند و ما را به وجد بیاورد.

حافظه و تمرکز هم دو استعداد همگانی هستند که می توانند پرورش پیدا کنند و به مهارت های ویژه تبدیل شوند. کسانی که قادرند ضرب و تقسیم اعداد چند رقمی را در کوتاهترین زمان ممکن انجام دهند، کسانی که می توانند با یک بار دیدن، شنیدن، حس کردن یا خواندن، آنچه را که آموخته اند، تا زنده اند به خاطر داشته باشند و همه کسانی که ما آنها را استثنائی و عجیب و غریب می دانیم، افرادی کاملاً معمولی هستند که یک یا چند استعداد طبیعی و همگانی خود را تا این سطح پرورش داده اند. امروز حتی خلاقیت، که حدود صد سال پیش یک استعداد کاملاً ذاتی تصور می شد، یک استعداد کاملاً پرورش یافته محسوب می شود.

دکتر “اسبورن” در کتاب “پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت” بر این موضوع بسیار تأکید می کند و تمرینات زیادی را برای پرورش این استعداد بالقوه به خوانندگان کتاب خود می آموزند.

علت رشد روز افزون مؤسسه های پرورش نیروهای ذهنی در دنیا همین قابلیت پرورش یافتن نیروهای ذهنی و اکتسابی بودن آنهاست. پس کاملاً ایمان بیاورید و باور کنید که به راحتی قادرید استعداد خدادادی تمرکز فکر را در خودتان پرورش دهید و نسبت به وضعیت کنونی، آن را بهبود بخشید. حتی اگر امروز فکر می کنید که سن شما بیشتر شده و یا در زندگی خود مشکلات جسمی، عاطفی و محیطی فراوان دارید، باز هم مطمئن باشید که می توانید از قدرت تمرکز عالی برخوردار شوید به شرط آنکه روش به کارگیری صحیح این استعداد بالقوه را فرا گیرید. به خاطر داشته باشید که اگر از یک کلید مدتی استفاده نکنید، زنگ می زند ولی تا هنگامی که کلید در قفل در می چرخد و به کار گرفته می شود، هر روز براقتر و درخشانتر می شود.

تمام استعدادهای ما مصداق این کلید را دارند. باید آنها را به کار اندازیم تا به استعداد های درخشان تبدیل شوند؛ در غیر این صورت به مرور زنگ خواهند زد.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (علاقه)

مطالعه موفق با تمرکز (علاقه)

مهمترین شرط در تمرکز حواس علاقه است. به یقین می توان گفت که علاقه مهمترین شرط در ایجاد تمرکز حواس است. هر چه علاقه شما به یک موضوع بیشتر باشد، تمرکز فکر شما بر آن بیشتر می شود. متخصصان حافظه و یادگیری، وقتی که شخصی می گوید: “من اصلاً حافظه ندارم”، به او می گویند: “نشانی منزلت را بلدی؟” و چون شخص پاسخ مثبت می دهد، می گویند پس تو حافظه داری. اگر حافظه نداشتی، نباید هیچ نمود و تظاهری را از حافظه نشان می دادی.

شخص اصرار می کند: “من حافظه ندارم.”  یا “حافظه ام خیلی بد است.” چون درس تاریخی را که دیشب خوانده بودم اصلاً به خاطر نمی آورم. به زندگی همین شخص وارد می شویم. متوجه می شویم که به فوتبال علاقه زیادی دارد. از او سؤالی در این زمینه می کنیم، سؤالاتی خیلی جزئی و حاشیه ای. ملاحظه می کنیم که او حتی شماره پیراهن بازیکنان، باشگاه آنها و نتایج دقیق مسابقات قبلی آنها را به خاطر دارد. چه حافظه توانایی!

وقتی شما به موضوعی علاقه داشته باشید، خود به خود بر آن متمرکز می شوید. بیشتر دقت می کنید و به راحتی به حافظه می سپارید و بعداً هم خیلی راحت به خاطر می آورید. اساساً تمرکز حواس و حافظه لازم و ملزوم یکدیگرند:

علاقه بیشتر>> تمرکز بیشتر >> مرور ذهنی بیشتر >> به خاطر سپاری بهتر >> یاد آوری سریعتر

حلقه اول این زنجیر، علاقه است. تا علاقه نباشد، تمرکز نیست و تا تمرکز نباشد، حافظه نیست و تا حافظه نباشد، یادگیری و موفقیت تحصیلی نیست. پس می بینید که اساس تمام موفقیتهای تحصیلی و همین طور شغلی و موفقیتهای دیگر علاقه است. علاقه، علاقه، علاقه = موفقیت، موفقیت، موفقیت. آنجا که شما علاقه دارید، قطعاً موفقیت و پیشرفت دارید. همین شما که از عدم تمرکز حواس خود گله دارید، وقتی غرق دیدن یک فیلم مهیج یا تماشای مسابقه ورزشی مورد علاقه خود یا بازی شطرنج یا خواندن یک رمان جالب یا حل جدول و یا مطالعه یک درس مورد علاقه خود هستید، نسبت به سر و صدا، حضور دیگران یا عوامل حواس پرتی دیگری که در محیط اطرافتان هست، هیچ واکنشی نشان نمی دهید یعنی: تمرکزی عالی دارید.

وقتی شما به موضوعی علاقه دارید، دوست دارید درباره آن بیشتر بدانید و میل به فراگیری بیشتر باعث می شود که تمرکز بهتری داشته باشید. از طرفی هرچه بیشتر فرابگیرید و بیشتر بدانید، علاقه شما به مطلب هم بیشتر می شود و باز علاقه بیشتر، میل فراگیری بیشتر و . . .

اما ما باید درسهای زیادی را مطالعه کنیم و در این مطالعه تمرکز حواس داشته باشیم تا بتوانیم یاد بگیریم و به خاطر بسپاریم و به موفقیت تحصیلی دست یابیم. طبیعتاً خیلی از این درسها مورد علاقه ما نیستند. با آنها چه کار کنیم؟ مسلماً نمی توانیم مطالعه این درسها را کنار بگذاریم و فقط درسهای مورد علاقه را بخوانیم. تنها راه حل این است: باید به طریقی خودمان را به آن درسها علاقمند کنیم.

چگونه درس بخوانیم؟ این سؤالی است که اکنون مسلماً در ذهن شما ایجاد شده است. شما که مجبورید درسهایی را بخوانید که هیچ علاقه ای به آنها ندارید و واقعاً نمی دانید که با این بی علاقگی و در نتیجه عدم تمرکز و در نتیجه عدم یادگیری در آن درس چه کنید. یکی به مثلثات علاقه ندارد، یکی به شیمی، یکی به فلسفه، یکی به زمین شناسی، یکی به تاریخ و . . .

به هرحال هر کس ممکن است از یک یا چند درس اصلاً خوشش نیاید اما در عین حال که این بی علاقگی را حس می کند، ضرورت ایجاد علاقه را هم احساس می نماید. ما هم اکنون زمینه های بسیار مؤثری را برای ایجاد علاقه به شما معرفی می کنیم.

اطلاعات اولیه

شاید مهمترین راه ایجاد علاقه، کسب اطلاعات اولیه درباره موضوع مورد نظر باشد. هرچه اطلاعات اولیه شما و دانسته های ابتدایی شما در زمینه موضوع بیشتر باشد، خود به خود کشش بیشتری برای فراگیری آن خواهید داشت و در نتیجه تمرکز بهتری در آن به دست خواهید آورد. این همان ارتباط علاقه و میل به فراگیری است. هرچه می توانید اطلاعات اولیه، سطحی و ابتدایی خود را افزایش دهید، چه این اطلاعات در راستای موضوع باشند چه نباشند. مثلاً قبل از این که فرمولهای پیچیده اصطکاک را در فیزیک مطالعه کنید، به کسب اطلاعات اولیه و ابتدایی در مورد اصطکاک بپردازید. اگرچه این مطالب پیش پا افتاده، سطحی و بی ارتباط با آن فرمولهای پیچیده به نظر می رسند، شوق و شور و میل به فراگیری و در نتیجه تمرکز حواس شما را افزایش خواهند داد.

اهمیت مطالعه قبل از ورود به کلاس

شاید تا به حال به این موضوع فکر کرده باشید که چرا دبیران و استادان شما این قدر به شما تأکید می کنند که قبل از ورود به کلاس جلسه بعد، مطالعه سطحی و اجمالی و سریعی بر آنچه که قرار است تدریس شود داشته باشید. علت این تأکید عمدتاً به خاطر همین تأثیر اطلاعات اولیه است. با دانستن اطلاعات اولیه شوق یادگیری و جذبتان فراوانتر می گردد و به یقین درک بهتری از صحبتهای مدرس خواهید داشت و ما در جای خود شیوه مطالعه قبل از ورود به کلاس را توضیح خواهیم داد.

اطلاعات اولیه چگونه باشند؟

برای کسب اطلاعات اولیه باید دقت کنید که این اطلاعات، ویژگیهای لازم را داشته باشند. هر مطلبی نمی تواند اطلاعات اولیه تلقی شود. باید به خاطر داشته باشیم که اطلاعات اولیه قرار است در ما شوق و رغبت ایجاد کند و ما را به فراگیری بیشتر وا دارد. بنابراین:

اول- اطلاعات اولیه باید ساده باشند: اگر شما در ابتدا مطالب دشوار و سخت را جستجو کنید و به آنها توجه نشان دهید، به جای علاقمند شدن به آنها از آنها بیزار می شوید. اطلاعات اولیه باید ساده ترین مطالب باشند.

دوم- اطلاعات اولیه باید کم حجم باشند: با وجود آن که اطلاعات اولیه فراوانی در اختیار شماست که همگی ساده اند، توصیه می کنیم همه این اطلاعات را یکجا نگیرید. یکی از این اصول مهم یادگیری و قوانین پایه ای حافظه این است: یادگیری تدریجی است. اگر شما ۹ ساعت مطالعه مستمر جغرافی را در یک روز، به یک ساعت مطالعه در ۹ روز تبدیل کنید و یا ۱۸ ساعت مطالعه پشت سر هم در یک روز را به ۶ ساعت مطالعه در ۳ روز تقسیم کنید، بازده فوق العاده بیشتری خواهیم داشت.

یادگیری یکباره مطالب، شما را زود خسته و بی علاقه می کند. درست مثل آنکه بخواهید در یک روز از صبح تا شب نیمی از کتاب را یاد بگیرید. اصل یادگیری تدریجی هم بر ایجاد علاقه استوار است. اطلاعات فراوان و یکباره به راحتی شما را از آن درس بیزار می کند.

سوم- اطلاعات اولیه باید به شکل خوبی ارائه شوند: انتقال اطلاعات اولیه به شکلی خوب و دوست داشتنی، شوق شما را برای فراگیری بیشتر افزایش می دهد. معلمی را به خاطر بیاورید که مطالب را به زبانی خوشایند به شما انتقال می دهد و در همان روز اول آن چنان تأثیری بر شما می گذارد که شیفته آن درس می شوید.

وقتی که مشغول درس خواندن هستید، مانند همان معلم مطالب را به شکلی زیبا برای خود بیان کنید و در خود علاقه ایجاد کنید، به خصوص در درسهایی که معلم شما مطلب را خشک و جدی و نه چندان خوب ارائه می دهد، حتماً از این روش استفاده کنید.

چهارم – به کاربردهای علمی مطالب علمی فکر کنید: کاربرد مطالب را در زندگی خود جستجو کنید. قبل از آنکه به سراغ مفاهیم پیچیده اصطکاک بروید به این فکر کنید که زمستانها در هوای سرد، دستان خود را به هم می مالید تا گرم شوند.

قبل از این که مثلثات بخوانید به این فکر کنید که تمام حرکات کشتیها روی اقیانوسها براساس نسبتهای مثلثاتی انجام می گیرد.

قبل از این که شیمی بخوانید و واکنشهای گرمازا و گرماگیر را بفهمید به این فکر کنید که اخیراً چیزی به نام بخاری جیبی اختراع شده است که در زمستان دستهای شما را گرم می کند.

قبل از این که گرانیگاه و مرکز ثقل چیزی را بیاموزید به این فکر کنید که چرا برج معروف پیزا در ایتالیا با همه کج بودنش فرو نمی ریزد.

بعضی از مطالب هم کاربردهای رفتاری دارند. می توانیم قبل از خواندن این مطالب به این کاربردهایشان فکر کنیم. مثلاً قبل از این که بخوانیم هفته دوم تا ششم زندگی جنینی مقارن با رشد سریع و اختصاصی شدن اندامها و دستگاههای مختلف بدن است، به این فکر کنیم که سلامت یا عدم سلامت جسمی و روانی مادر و پدر چه تأثیری بر جنین دارد و رفتارهای مناسب والدین و اطرافیان آنها چگونه می تواند باشد.

قبل از این که قانون عمل و عکس العمل نیوتن را بخوانیم به این فکر کنیم که تمام اعمال ما به خود ما باز می گردد و به قول شاعر: “هر چه کنی به خود کنی، گر همه نیک و بد کنی”.

قبل از این که قاعده “هوند” را در شیمی بخوانیم که “تا زمانی که هر یک از اربیتالهای هم انرژی، یک الکترون نگرفته باشد، هیچ یک از آنها پر نمی شود.” به این فکر کنیم که ما هم باید در همه زمینه های زندگی به موازات هم پیشرفت کنیم. رشد یک جانبه، قانون طبیعت نیست و به همین خاطر محکوم به شکست است. اگر در زمینه مالی داریم پیشرفت می کنیم در زمینه معنوی هم باید با همان سرعت به پیش رویم. اگر دزمینه علمی موفقیت کسب می کنیم، باید در عمل هم به همان اندازه موفق شویم. اگر در زندگی اجتماعی به مراتب عالی می رسیم باید در زندگی خصوصی هم خود را به همین مراتب عالی برسانیم. خلاصه آن که اجازه ندهیم که در یک زمینه از سایر زمینه ها عقب بیفتیم. درست مانند اتمهای عناصر که قاعده هوند را اجرا می کنند و قبل از این که . . .

اگر کمی دقیق شوید، اگر ذهن خود را به کار بیندازید به کاربرد تمامی علوم را در لحظه لحظه زندگی خود حس می کنید و هر چه بیشتر آمیختگی دانش را با زندگی روزمره درک می کنید علاقمند تر و مشتاقتر می شوید. در واقع دانش بشری از دقت کردن به زندگی ساده و طبیعی پدیدار شده است.

اطلاعات اولیه مهمترین قانون علاقمندی است. نقش اطلاعات اولیه بسیار مهم است. وقتی که شما به تماشای مسابقه فوتبال مشغولید، همین که اطلاعات مختصری درباره آن داشته باشید، مثلاً بدانید که خطا در محوطه ۱۸ قدم، ضربه پنالتی را برای تیم مقابل به ارمغان می آورد، با تمرکز و علاقه بیشتری آن را دنبال می کنید تا مادربزرگ شما که هیچ اطلاعات اولیه ای از فوتبال ندارد و تصور می کند ۲۲ نفر بیهوده به دنبال توپ از این سو به آن سو می دوند و مسلماً مادربزرگ شما خیلی متعجب می شود وقتی شما را آنچنان غرق تماشا می بیند که از اطراف خود کاملاً بی خبر شده اید.

یا وقتی که شما بدانید حرکت هر کدام از مهره های شطرنج چگونه است و همین اطلاعات مختصر و اولیه را داشته باشید، خیلی مشتاقتر و با دقت و تمرکز بیشتر به بازی شطرنج نگاه می کنید تا کسی که از شطرنج هیچ چیز نمی داند.

امروزه از این روش برای علاقمند کردن افراد به موضوعات خاص استفاده می کنند. مثلاً تصویر یک فوتبالیست مشهور را داخل یک بسته آدامس می گذارند و زیر آن نامش را می نویسند. هیچ وقت سوابق ورزشی او را به صورت اطلاعیه در بسته آدامس نمی نویسند چرا که همین قدر کافی است. به همین سادگی و کم حجمی و به خوشایندی شیرینی آدامس کافی است که شما خود به خود به هر خبری درباره او متمرکز و حساس شوید.

دقت کنید که درسی که الان قرار است بخوانید چه اطلاعات اولیه ای از دروس قبل، از گفته های معلم و یا از صحبت دوستان یا از زندگی خودتان به شما کمک می کند. در جستجوی یافتن این اطلاعات اولیه و آموختن درس، با کمک آنها باشید. این همان چیزی است که می گویند در هر درس باید از پایه قوی باشید و دروس را اساسی بخوانید. قبل از فراگیری انتگرال، مفهوم مشتق را دریابید. قبل از آن که حد را بفهمید نمی توانید مشتق را درک کنید و برای فهمیدن حد باید تصاعد هندسی را خوب یاد گرفته باشید که پایه آن هم تصاعد عددی است.

بعضیها وقتی می خواهند درسی را بخوانند یکباره به سراغ فرمولها و حفظ آنها می روند و چون کاری را از وسط شروع کرده اند و اطلاعات زمینه ای و پایه ای ندارند، درست و حسابی یاد نمی گیرند و بی علاقه و کلافه می شوند. درست مثل این که شما بخواهید یک سریال تلویزیونی را از قسمت دهم تماشا کنید. تا کسی به شما توضیحاتی در مورد نُه قسمت گذشته ندهد (و البته ساده و مختصر و کم حجم) شما علاقه چندانی به تماشای قسمت دهم پیدا نمی کنید.

پیش از مطالعه هر درس از این به بعد، دانسته های قبلی خود را مرور کنید. اطلاعات اولیه بگیرید و خود را علاقمند و متمرکز سازید.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (انگیزه)

مطالعه موفق با تمرکز (انگیزه)

دانستن قوانین

شناخت قانون هر چیزی شما را به آن علاقمند می کند. اگر خیلی ها از تماشای تنیس لذت نمی برند به خاطر آن است که از قانون شمارش امتیازها در آن آگاهی ندارند.
قانون ورزشها، قانون بازیها، قانون برقراری یک ارتباط مؤثر، مقررات اجتماعی و قانون کتاب را کشف کنید.

قبل از شروع مطالعه کشف کنید محوری که مطالب کتاب حول آن دور می زند چیست؟ این کتاب بر چه موضوعی تأکید می کند؟ چه سبک و ساختاری دارد؟ چگونه می خواهید به من یاد بدهید؟

یکی از موارد بسیار مهم که شما معمولاً نادیده می گیرید، قانون و روش مطالعه است. در خواندن هر کتاب و مطالعه نیز برای آن که تمرکز عالی پیدا کنید و روش و قانونی وجود دارد که آن را بعداً بررسی خواهیم کرد. اکنون فقط به این نکته توجه کنید که برای یک مطالعه متمرکز باید به روش صحیح مطالعه کرد. اگر شما ندانید قانون بازی والیبال چیست نمی توانید آن را بازی کنید. در مورد مطالعه هم همین طور است. ابتدا باید روش مطالعه را فرا بگیرید.

زبان گردانی

وقتی شما چند دوست دارید، دوستی را که به شما بیشتر شبیه است، عاطفه و روحیه شما را دارد و به زبان شما سخن می گوید، بیشتر دوست دارید. به حرفهایش بیشتر توجه می کنید و حتی بیشتر او را به خاطر می سپارید. زبان کتاب، بک زبان ساده، عمومی و همگانی است و باید همچنین باشد. این شما هستید که باید پس از مطالعه، کتاب و متن و نمودار فرمولها را به زبان خود بیان کنید. “زبان گردانی”، یکی از اصول مطالعه است. فرمول انیشتین را به زبان خود تعریف کنید. ببینید که آن در زبان شما چه مفهومی دارد؟ یادتان می آید که وقتی سال اول دبستان بودید، باران را چگونه برای خود زبان گردانی کردید؟ نعلبکی را در لوله کتری برگرداندید و برای خود ابر و باران ساختید. پیچیده ترین مطالب علمی را همین طور که مطالعه می کنید و جلو می روید به زبان ساده، قابل فهم و بیان خوشایند خودتان برگردانید. از خود مثال بزنید و حتی آن متن را یک بار دیگر به زبان ساده خودتان بنویسید. اگر بخواهید عیناً مطالب کتاب را بخوانید و حفظ کنید عملاً نمی توانید یادگیری عمیقی داشته باشید. اما اگر با زبان گردانی مطالب را یاد بگیرید، خیلی راحتتر عین مطالب کتاب را بیان خواهید کرد و به خاطر خواهید سپرد. پس یادتان باشد:

“زبان گردانی” یعنی بیان مطالب دشوار کتاب به زبان ساده و خوشایند خودتان.

با کتاب شوخی کنید

وقتی تلویزیون تماشا می کنید یا با دوستتان صحبت می کنید، لبخندی بر لب دارید و راحتید، اما وقتی از کتاب و مطالعه صحبت می شود و به سراغ درسها می روید جدی و محکم و اخمو می شوید.

در روان شناسی حافظه و یادگیری گفته می شود: مطالبی که بار هیجانی بیشتری دارند، بیشتر در حافظه می مانند و بهتر به خاطر آورده می شوند چرا که هیجان، علاقه، تمرکز، و ورود مطلب به حافظه را موجب می شود. مثالی بزنیم: من به شما می گویم: همسایه ۱۸ سال قبلتان یادتان می آید؟ شما می گویید: نه. می گویم: همان که دو بچه کوچک داشت. می گویید: نه، به خاطر نمی آورم. می گویم: همان که پدرش فروشنده لباس بود و شما باز هم به خاطر نمی آورید. می گویم: همان که خانه شان آتش گرفت. یک مرتبه همه چیز در ذهنتان زنده می شود چرا که آتش گرفتن، بار هیجانی مؤثری داشته است. اگرچه آتش گرفتن، یک هیجان منفی در شما ایجاد کرده بود، در هر حال هیجان انگیز بود و همین هیجان باعث شده بود که شما خاطره آن را به خوبی به خاطر بسپارید.

با کتاب خود شوخی کنید. مثالهایی مهیج، شادی آفرین و حتی خنده دار بزنید. این موضوع به علاقه و تمرکز شما کمک زیادی می کند. بعد از این که خواندید الکترون در سیم حرکت می کند و به مقاومتی مثل لامپ برخورد می کند و لامپ را روشن می نماید، به زبان خودتان بگویید: موتور سوار (الکترون) در خیابانی خلوت (سیم) به سرعت حرکت می کند که ناگهان به دیواری (مقاومت) برخورد می کند و آن وقت احساس می کند که پروانه ها دور سرش می چرخند (روشن می شود).

هرچه می توانید به سخت ترین مطالب کتاب بار هیجانی مثبت بدهید و آن را بخوانید. وقتی که سدیم روی آب شناور است، به شدت حل می شود و اگر کبریتی بزنیم، بالای آن شعله ور می شود. تصور کنید اگر کسی در حال آب خوردن باشد و سدیمی در آب بیندازیم و به آن کبریت بزنیم، سبیلهایش می سوزد. اگر بخواهید می توانید با زبان خوشایند خودتان با تمام مفاهیم کتاب شوخی کنید. اگر در بحث گشتاور مثالی از الاکلنگ می آورند فقط به خاطر آن است که بازی مهیج الاکلنگ، گشتاور را در ذهن شما وارد کند. شما باید زرنگی کنید و مثالی مهیج بزنید.

با کتاب آنچنان شاد و مهیج برخورد کنید که گویی به دوست داشتنی ترین دوست خود رسیده اید.

توجه به لذتهای نهایی، نه دشواری مسیر

برای شروع هر کار باید این را بپذیرید که دشواریهای در مسیر وجود دارد و تلاش لازم است. پذیرش دشواری مسیر و رنج راهی که در پیش دارید شما را برای مقابله با این دشواریها و پیشرفت آماده می کند. عدم پذیرش این که هر مسیری با دشواری رو بروست به ویژه در آغاز راه، شما را افسرده و ناراحت می کند.

همین تمرینات تمرکز را در نظر بگیرید. ممکن است در ابتدا برایتان خیلی مشکل باشد ولی به تدریج که جلوتر می روید، تمرینات، ساده تر و قابل قبول تر می شود. برای میل پیدا کردن به انجام هر کار، باید به لذتهای پایان کار توجه کنید و به هیچ عنوان به دشواریهای مسیر فکر نکنید.

اگر باید روزی بیست صفحه مطالعه کنید، فکر خود را به رنج روزی بیست صفحه مطالعه متمرکز نکنید. بلکه به لذتهای نهایی که نصیبتان می شود توجه کنید. آنچه شما را به تلاش پیگیر و مستمر وا می دارد، میل به جذب لذتهاست. کسانی از کوه بالا می روند و قله را فتح می کنند که لذت رسیدن به قله را در ذهن می پرورانند. این افراد در طول مسیر هرگز به دشواری راه نمی اندیشند بلکه خود را در آن بالا مجسم می کنند و به این فکر می کنند که از آن بالا همه چیز زیباست. همین شوق ذهنی باعث می شود که آنها به راحتی، دشواری مسیر را بپذیرند و پیش بروند. حال آنکه اگر آنان تمام ذهنشان را معطوف به دشواری مسیر می کردند و مدام به این فکر می کردند که چقدر تا پایان راه باقی است، این رنج که در ذهنشان مجسم می شد، به سرعت آنها را خسته می ساخت.

همین که فکر خود را بر این متمرکز کنید که در پایان امتحانات چه نمرات درخشانی می گیرید و به لذت شکوه آن لحظه فکر کنید، این قدرت را پیدا می کنید که سختیهایی را که از ساعتها مطالعه و درس خواندن متحمل می شوید، به راحتی پشت سر بگذارید.

مدام در ذهن خود موفقیتهای نهایی را مجسم کنید. همچون ورزشکاری که به شوق لذتِ داشتن بدنی ورزیده و جسمی آماده در پایان کار، رنج زود بیدار شدن و سختی تمرینات را متحمل می شود. یادتان باشد همیشه این توجه به لذتهاست که تمرکز و علاقه ایجاد می کند.

اشتباه در برنامه ریزی

همین جا لازم است که به برنامه ریزی غلط و پیگیری نادرست برنامه های درسی اشاره کنیم. برنامه هایی که برای یک روز حجم زیادی از مطالب را در بر می گیرد، عملاً به خاطر همین حجم زیاد، تنفر ایجاد می کند. عده ای، وقتی برنامه ریزی می کنند که مثلاً از فلان کتاب، روزی یک صفحه مطالعه کنند، به جای آن که برنامه همان روز را اجرا کنند، مدام کتاب را ورق می زنند که چه راه زیادی باقی مانده است و همین توجه به دشواری مسیر طولانی بودن راه، شوق و علاقه و تمرکز را در آنها از بین می برد. از اجرای برنامه های روزانه فقط برنامه همان روز را انجام دهید و مطلقاً به این که “چند صفحه مانده” فکر نکنید. اشتباه بیشتر داوطلبان کنکور که باید تمام کتابهای چهار سال دبیرستان را بخوانند این است که پس از مدتی در ذهن خود به طولانی بودن راه فکر می کنند. باید همیشه به خاطر داشته باشید که هر روز فقط برنامه همان روز را اجرا کنید.

تعیین هدف

یکی از عوامل مهم در ایجاد تمرکز حواس و افزایش دقت در هنگام مطالعه، آگاهی از هدف مطالعه است. حتماً پیش از مطالعه برای خود مشخص کنید که هدفتان چیست. گفتن “هدف من یادگیری این فصل است.” یا “هدفم این است که نمره خوبی بگیرم.” و . . . بسیار نادرست است. چرا که اینها هیچ کدام هدف نیستند. اهداف، وقتی قابل دسترسی اند که مشخص، دقیق، روشن و واضح باشند. شما باید هدفها را از داخل فصلها استخراج کنید. مثلاً بگویید: هدف من این است که بدانم چرا انقلاب مشروطه شکست خورد. هدف من این است که بدانم فرق توندرا و تایگا چیست. هدف من این است که بدانم در آینه های مقعر، افزایش فاصله کانونی چه تغییراتی در تصویر ایجاد می کند. و . . .

همه این اهداف مشخص، جزیی و روشن هستند و به ذهن، برنامه می دهند. اشخاصی که قبل از مطالعه با طرح پرسشهایی برای خود، ذهنشان را مشتاق و جستجوگر می کنند. در تمام لحظات مطالعه به دنبال جواب هستند و این هدفمندی ذهن باعث می شود که به راحتی تمرکز حواس داشته باشید. باید همیشه به خاطر داشته باشید که هر روز فقط برنامه همان روز را دنبال کنید. هنگامی که شما در جستجوی یک هدف هستید، به اهداف دیگر نیز دست پیدا می کنید.

شاید خیلی از شما نگران باشید که اگر با یک هدف مشخص و جزیی پیش بروید، از مطالب دیگر که باید یاد بگیرید، باز بمانید. اما چنین اتفاقی نمی افتد. شما چند سؤال طرح می کنید تا ذهن خود را مشتاق و جستجوگر و متمرکز کنید. اهداف دیگر، خود به خود جذب شما می شود.

هدفدار بودن ذهن، هنگام مطالعه خیلی مهم است. آن قدر که ما می گوییم: یا مطالعه نکنید یا قبل از آن برای ایجاد تمرکز حواس در مطالعه، هدف خود را تعیین کنید.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (عوامل مهم دیگر در مطالعه متمرکز)

مطالعه موفق با تمرکز (عوامل مهم دیگر در مطالعه متمرکز)

یک نکته مهم:

یادداشت عوامل حواس پرتی

یادتان هست که گفتیم عوامل حواس پرتی هیچ گاه به صفر نمی رسند حتی اگر شما بهترین شیوه مطالعه را در پیش گرفته باشید. اکنون که شما روش مطالعه متمرکز را فرا گرفته اید و آن را به کار می بندید، ملاحظه می کنید که اگر چه حواس پرتی شما تا حد فوق العاده زیادی کم شده است، اما برخی از اوقات، افکار دیگری غیر از موضوع مطالعه به سراغ ذهن شما می آیند و حواستان را پرت می کنند. بهترین و مؤثرترین راه برای مقابله با این حواس پرتی باقیمانده، نوشتن آنها بر روی یک برگ کوچک کاغذ است. چرا؟ حتماً بحث خلأ ذهنی و نوشتن را به خاطر دارید. دقیقاً به همان علت، باید حواس پرتی خود را یادداشت کنید.

مثالی بزنیم: شما در اوج مطالعه هستید، ناگهان به خاطر می آورید که امشب حتماً باید به دوست خود تلفن بزنید. از این لحظه به بعد شما هر چقدر هم که سعی کنید فکر خود را به مطالعه متمرکز کنید، اندیشه تلفن کردن به دوستتان و این که “مبادا فراموش کنم”، ذهن شما را آشفته می کند و شما را آزار می دهد. در نتیجه شما از همان لحظه تمرکز حواس خود را از دست داده اید. اما اگر به محض آن که این اندیشه به ذهن شما راه یافت، آن را بر کاغذی می نوشتید، دیگر خیالتان راحت می شد و می توانستید به مطالعه متمرکز خود ادامه دهید. یادتان باشد که حواس پرتی را نیز مانند نکات مهم کتاب که فرا می گیرید و ثبت می کنید، باید جایی تخلیه کنید. اگر ننویسید و بگویید “باشد برای بعد”، “می دانم که یادم نمی رود”، و . . . توانایی ذهنی خود را کم کرده اید.

هرچه در حین مطالعه به خاطرتان می آید و عامل مزاحم تلقی می شود، گوشه ای یادداشت کنید. این که باید نان بخرید، جزوه دوستتان را بدهید، دروس دیگری را مطالعه کنید و . . . ، همه را یادداشت کنید و بار ذهنی مربوط به آن را تخلیه کنید و با خیال راحت به مطالعه ادامه دهید.

ویژگیهای مکانی – سکوت

یکی از باورهای بسیار نادرست برخی از شما این است که برای تمرکز حواس داشتن باید در محیط، سکوت مطلق برقرار باشد. واقعیت این است که هرچه محیطی ساکت تر باشد، برای تمرکز حواس بهتر است و ما محیطی را برای مطالعه انتخاب می کنیم که سر و صدای کمتری داشته باشد اما به هیچ عنوان در جستجوی محیطی نیستیم که سکوت مطلق بر آن حکمفرما باشد.

سکوت، نسبی است. سر و صدای محیطهای مختلف با هم متفاوت است. بهترین مکان برای مطالعه جایی است که سر و صدا در آن از بقیه جاهای موجود کمتر باشد. مثلاً شما اکنون می خواهید مطالعه کنید و تنها مکانی که در اختیار دارید، اتاقی است که در آن تلویزیون روشن است. مسلماً این محیط ایده آل نیست اما شما در دورترین نقطه اتاق از تلویزیون و پشت به آن می نشینید و مطالعه می کنید. در این حالت شما از بهترین شرایط ممکن برای مطالعه استفاده کرده اید. یک نکته دیگر را هم بگوییم: اساساً مطالعه در جای کاملاً ساکت غلط است.

شما این گونه به محیط بسیار ساکت عادت می کنید و شرطی می شوید که فقط در چنین مکانهایی مطالعه کنید. آن وقت در محیطهای دیگر با کوچکترین سر و صدایی تمرکز حواس شما به هم می ریزد و ایجاد تمرکز دوباره برایتان بسیار مشکل است. به همین خاطر است که ما چندان مطالعه در کتابخانه را توصیه نمی کنیم. کتابخانه محیطی است کاملاً ساکت که ما معمولاً چنین شرایط آرمانی را در منزل نداریم و همیشه هم نمی توانیم برای مطالعه به کتابخانه مراجعه کنیم. در محیط منزل، در محیط مدرسه و دانشگاه، در محیط کار، هر جا که هستید نسبتاً ساکت ترین جا را انتخاب کنید. ویژگیهای مکانی – نظم اخیراً ژاپنیها تحقیقات جالبی را روی یک گروه هزار نفری انجام داده اند. کودکان ده ساله ای که از بهره هوشی، استعداد و توانایی ذهنی نسبتاً یکسانی برخوردار بوده اند. هر یک از این کودکان در محیط متفاوتی از دیگران قرار گرفتند. محیط مطالعه نفر اول بسیار درهم ریخته و شلوغ بود. اتاق نفر دوم آشفتگی نسبتاً کمتری داشت. اتاق نفر سوم نسبت به نفر دوم کمی منظمتر و با وسایل کمتری بود و به همین ترتیب تا نفر هزارم که اتاقی بسیار منظم، مرتب و با حداقل وسایل داشت. کتاب یکسانی را به همه دادند و به هر یک فرصتی مناسب برای مطالعه در اتاقهای مخصوص داده شد. بعد از پایان زمان تحقیق، بررسی نتیجه ها بسیار جالب بود: میزان مطالعه، بازدهی، میزان به خاطر سپاری و تمرکز با میزان نظم و ترتیب اتاقها نسبت مستقیم داشت یعنی هر چه فردی در اتاق با اسباب و وسایل کمتر، مرتب تر و منظم تر قرار گرفته بود، بازدهی کمی و کیفی بیشتری را در مطالعه خود نشان می داد.

بنابراین برای مطالعه مؤثرتر و مفیدتر، هرچه می توانید در محیطی با وسایل و اسباب کمتر و منظم تر و مرتب تر قرار گیرید. “شاکتی گواین” در کتاب “بازتابهای نور” خود می گوید: “هر وضعیت درونی، انعکاس بیرونی و محیطی دارد و هر وضعیت محیطی بازتاب درونی” یعنی وضعیت منظم پیرامون شما به نظم فکری و درونی شما کمک می کند و همچنین آشفتگی ذهنی شما را سبب می شود. قبل از مطالعه، دو سه دقیقه هم که شده، به مرتب کردن اتاق یا میز مطالعه خود بپردازید و این مسأله را جدی بگیرید.

ویژگیهای مکانی – مطالعه در پارک

اگر چه پارک، فضایی طبیعی و مناسب برای مطالعه به نظر می رسد و خیلی از شما از آن به عنوان مکان مطالعه استفاده می کنید، باید بگوییم که پارک برای مطالعه محیطی کاملاً نامناسب است. پارک دارای عوامل حواس پرتی فراوان است. رفت و آمد افراد، بازی و سر و صدای بچه ها، مناظر زیبا و . . . همه و همه به هنگام مطالعه به سراغ ما می آیند و حواس ما را پرت می کنند. ضمن آن که ما در کودکی شرطی شده ایم که پارک جای بازی یا جای استراحت است و همین زمینه ذهنی قبلی مانع از تمرکز حواس کافی بر مطالعه می شود. شاید این که شما در پارک به هنگام مطالعه زود خوابتان می گیرد یا متوجه و غرق بازی بچه ها می شوید، علت همین زمینه ذهنی باشد. نکته دیگر این که طبیعت، همیشه تفکر برانگیز است و شما در پارک با مظاهر طبیعی زیادی روبرو می شوید که ذهن شما به سرعت درگیر آنها شده، بر آنها متمرکز می شود و در نتیجه حواس شما از موضوع مطالعه پرت می شود.

مطالعه به محض نشستن

پس از آن که در مکان مطالعه خود قرار گرفتید فوراً مطالعه را شروع کنید و به هیچ عنوان به کارهای دیگر نپردازید. بعضی ها وقتی پشت میز مطالعه می نشینند یا کتاب را باز می کنند، شروع می کنند به ورق زدن کتاب، فراهم کردن کاغذ و کارهای جانبی دیگر. اگر نشستن برای مطالعه طولانی شود و مطالعه ای صورت نگیرد و شما خود را با کارهای جانبی یا افکار درونی مشغول کنید، برای پرورش تمرکز حواس در شما بسیار بد است. عادت کنید همه آنچه را که برای مطالعه نیاز دارید ابتدا فراهم کنید و هر کار متفرقه ای را که دارید قبل از مطالعه انجام دهید و پس از این که نشستید، فوراً مطالعه را آغاز کنید.

این گونه شما ذهن خود را شرطی کرده اید که تا نشستید و کتاب را در دست گرفتید، فوراً فرا بگیرید.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (زمان و حالات مناسب مطالعه متمرکز)

مطالعه موفق با تمرکز (زمان و حالات مناسب مطالعه متمرکز)

نقش زمان

پیش از این توضیح دادیم که آرامش، خواب و استراحت کافی به خصوص در شب، چقدر در پرورش تواناییهای ذهنی و تمرکز حواس و حافظه شما مؤثر است.

در هیچ شرایطی، نیمه شب مطالعه نکنید. با این توجیهات که: “من به مطالعه شبانه عادت دارم”، “سکوت منزل شب هنگام بیشتر است” و . . . خود را متقاعد نکنید که شب مطالعه کنید. چرا که شارژ عصبی و مغناطیسی بدن، شب هنگام انجام می گیرد و شما با بی خوابی در شب، خود را از این شارژ عصبی مغز محروم می کنید. بنابراین: هرچقدر هم که به مطالعه نیمه شب عادت دارید، از این پس دیگر نیمه های شب مطالعه نکنید. خودتان را عادت دهید که روز یا اول شب مطالعه کنید.

ضمن آن که توجه داشته باشید در هنگام خواب یا استراحت عمیق شب آن که را که در طول روز خوانده اید، پردازش ذهنی می شود و در مغز، عمل جایگزینی صورت می گیرد.

شما به هیچ وجه در هنگام خواب، وقت تلف نمی کنید بلکه ذهن شما ناخودآگاه به تثبیت آموخته های روز می پردازد.

همین طور مطالعه بلافاصله بعد از غذا خوردن، خود باعث عدم تمرکز می شود. مغز شما برای فعالیتهای ذهنی بیش از همه به اکسیژن نیاز دارد و این اکسیژن را از خون می گیرد و جریان خون شما پس از غذا خوردن تا حدود یک ساعت و نیم بیشتر متوجه اندامهای گوارشی است تا مغز. به همین علت است که شما پس از غذا خوردن بیشتر تمایل دارید که استراحت کنید تا این که فعالیتهای فکری انجام دهید. دست کم تا یک ساعت بعد از صرف غذا از مطالعه کردن اجتناب کنید.

مسأله مهم دیگر در زمان مطالعه، مطالعه مرتب در زمانهای خاص است. ضمن آن که شما از فرصتهای خود برای مطالعه بیشترین استفاده را می کنید، خودتان را به مطالعه در ساعتهای خاص هم شرطی کنید.

مثلاً صبحها به محض بیدار شدن، بعدازظهرها در ساعتی مشخص و یا ساعات اولیه شب. زمان خاصی را برای مطالعه در نظر بگیرید. ذهن شما می تواند پس از مطالعه مدام در یک ساعت خاص از شبانه روز بعد از مدتی خود به خود در آن ساعت ویژه، جذب و فراگیری پیدا کند.

پس توصیه زمانی ما به شما:

۱. در فاصله زمانی ساعت ۱۱:۳۰ شب تا ۵ صبح مطلقاً مطالعه نکنید و حتماً در این ساعات بخوابید.
۲. تا دست کم یک ساعت پس از صرف غذا مطالعه نکنید.

۳. خود را به مطالعه در زمانهای خاص و مناسب شرطی کنید.

نقش حالتها در تمرکز حواس

برای هر رفتاری از لحاظ ذهنی و جسمی باید حالتهای خاص داشته باشید که با رفتارتان هماهنگ باشد. روان شناسی حالتها و رفتارها این موضوع را به تفصیل شرح می دهد.

اگر می خواهید بجنگید، ابتدا باید حالت جنگیدن را به خود بگیرید. اگر می خواهید شاد باشید، ابتدا باید حالت شاد بودن را به خود بگیرید. اگر می خواهید انسانی مصمم و با اعتماد به نفس باشید، باید حالتهای اعتماد به نفس را در خود ایجاد کنید. حالتها و رفتارها از همدیگر به وجود می آیند. یعنی همان طور که وقتی شما شاد باشید ناخودآگاه حالتهای شاد بودن در شما پدیدار می شود، اگر هم حالتهای شادی را در خود ایجاد کنید یعنی به خودتان بگویید، ناخودآگاه احساس شادمانی به شما دست خواهد داد. برای مطالعه نیز شما باید حالت جذب و یادگیری داشته باشید. با حالت خمیده و خواب آلوده انتظار تمرکز و دقت فراوان از خود نداشته باشید. در وضعیتهایی که برای مطالعه کردن مناسب نیست تمرکز حواس پیدا کردن دشوار و انتظار آن کاملاً غیر معقول است.

هنگام هیجانهای عصبی، ترس، خشم، اضطراب و کینه و ناراحتی نمی توان انتظار داشت که تمرکز بالایی داشته باشیم. چون در این حالتها ذهن ما پیشاپیش متوجه و متمرکز برآن مسأله است که این هیجانها را در ما ایجاد کرده است. همین طور در حالت شور و شوق و اشتیاق فراوان هم نمی توانید تمرکز حواس داشته باشید و علت همان است. بچه هایی که زنگ تفریح در حیاط مدرسه به بازیهای مهیج می پردازند و با همان شور و هیجان به کلاس درس می آیند، گاهی تا نیم ساعت بعد از حضور در کلاس به حالت مناسب خود برای فراگیری دست نمی یابند و در این مدت توجه و تمرکزشان هنوز به هیجان حیاط مدرسه معطوف است.

در حالت خستگی و بی خوابی هم نمی توانید تمرکز حواس داشته باشید. این حالتها همه با حالت تمرکز حواس برای مطالعه، منافات دارند. بنابراین شما باید ابتدا مسایل خود را تا حدی حل کنید، استراحت کنید، آرام شوید و پس از ایجاد حالت یادگیری، مطالعه را شروع کنید.

انتظار بیجا از خود نداشته باشید. مسلم است که با حالتهای منفی مانند خستگی، گرسنگی، بی خوابی و هیجان فراوان نمی توانید تمرکزی عالی داشته باشید و این عدم تمرکز کاملاً طبیعی است.

بعضیها پس از یک ورزش سنگین، با همان خستگی و بدن عرق کرده، شروع می کنند به کتاب خواندن و مطالعه و انتظار دارند که با این هیجان تمرکز حواس هم داشته باشند و چون چنین چیزی امکان پذیر نیست، می گویند: حافظه ام ضعیف است. حواسم پرت است و . . .

باز هم تأکید می کنیم ابتدا وضعیت جسمی و روحی خود را متعادل کنید و سپس شروع به مطالعه کنید.

اولویت بالاتر، مانع تمرکز

گفتیم عوامل حواس پرتی خود را که در هنگام مطالعه به ذهنتان خطور می کنند در جایی یادداشت کنید که بلافاصله پس از مطالعه به آنها بپردازید. اما گاهی اوقات یک موضوع مهم، ضروری و بسیار “دراولویت” به ذهنتان خطور می کند که حتی با نوشتن آن وسواس ذهنی کاهش پیدا نمی کند. در چنین مواردی، ما توصیه می کنیم به جای آن که کاهش پیدا نمی کند. در چنین مواردی، ما توصیه می کنیم به جای آن که تقلا کنید که با همان وضعیت بد درس بخوانید، به انجام همان کار با اولویت بالا بپردازید. چون مطالعه با آن وضعیت بد، هم اضطراب شما را به دنبال دارد و هم بازده فکری شما را کاهش می دهد.

اضطراب

یکی از عمده ترین مسائلی که باعث اضطراب می شود، انباشته کردن دروس در شب امتحان است. مسلماً وقتی شما در طول سال تحصیلی مطالعه نمی کنید و همه را برای شب امتحان انبار می کنید، با یک ضرب الاجل و فشار عصبی و اضطرابی مواجه می شوید که بیش از هر عامل دیگری، میزان تمرکز فکری و یادگیری شما را کاهش می دهد.

متخصصان مطالعه و یادگیری به شدت اعتقاد دارند که مهمترین عامل تخریب حافظه و عدم دستیابی به یک تمرکز عالی، اضطراب است. برنامه ریزی درسی، مطالعه در طول سال تحصیلی و استفاده بهتر از زمان و البته آسودگی شب امتحان از تمام اضطرابهای کاذب جلوگیری می کند.

تصویر ذهنی مثبت

اضطراب، بسیاری از اوقات هم از تصور نگران کننده شخص درباره خودش نشأت می گیرد. یعنی با این که شما درس خود را می خوانید و اهل مطالعه هستید، مدام تصور نگران کننده ای از خودتان در ذهن دارید که بازده فعالیت ذهنی شما را کاهش می دهد و به حافظه و تمرکز شما لطمه وارد می کند.

بهترین و آسان ترین شیوه برای مقابله با این اضطراب کاذب انجام تمرینات تلقین تجسمی است که بی جهت ساده گرفته می شود. صبحها پس از بیدار شدن، ظهرها پس از یک آرامش چند دقیقه ای و قبل از صرف ناهار و به ویژه شبها قبل از خواب به آسودگی دراز بکشید، بدن را شل کنید. چند نفس عمیق بکشید و با صدای بلند یا در ذهن خود چندین بار این جملات را تکرار کنید:

“من با تمرینات عالی ام، تمرکزم روز به روز بیشتر می شود”

“من سرشار از قدرت تمرکز فوق العاده ای برخور دارم”

“من سرشار از آرامشم و در این آرامش، تمرکز جاری است”

“حافظه ام بسیار عالی است و روزبروز بهتر می شود”

“در کلیه امتحاناتم موفق هستم و هم اکنون نمرات عالی ام را می بینم”

در لحظاتی که این جملات را می گویید و چند بار تکرار می کنید، خود را در ذهن خود ببینید. خود را در جلسه امتحان ببینید که در نهایت آرامش نشسته اید. برگه امتحان در دست شماست. همه جوابها را می دانید و به همه سؤالات با آرامش کامل و شادی فراوان جواب می دهید.

این تصویر را شبها خصوصاً قبل از خواب، به وضوح در ذهن خود ببینید و از آن به شوق آیید. بعد از مدتی که تلقین و بیان عبارتهای تأکیدی بالا را صبح و ظهر و شب انجام دادید و به خصوص تصویر ذهنی مثبت خود را هر شب مجسم کردید، هم اعتماد به نفس و روحیه تان عالی می شود و هم میزان تمرکز، حافظه و یادگیری تان بهبود می یابد.

یک هشدار مهم

تمام تمرینهای گفته شده تا الآن فقط در صورتی پاسخ مثبت می دهند و از آنها نتیجه مطلوب حاصل می شود که به هیچ عنوان منفی حرف نزنید. وقتی شما درباره خودتان با عبارات منفی حرف می زنید، همه چیز را خراب می کنید. هرگز نگویید حافظه ام خراب است. اصلاً هیچ چیز نمی فهمم. تمرکزم افتضاح است و..

باز هم تأکید می کنیم که با عبارات منفی به خود تلقین منفی نکردن اهمیت بسیار بیشتری از تلقین مثبت دارد، یعنی اگر از یک طرف تلقینات مثبت را به خود القا کنید و از طرف دیگر در طول روز این حرفهای منفی را درباره خودتان بزنید، عملاً تلقینات مثبت خود را بی نتیجه و بی اثر ساخته اید. پس به هیچ عنوان حرف منفی نزنید و تمرینات تلقین مثبت را هم انجام دهید تا از تمرکز عالی برخوردار گردید.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (تمرکز حواس در کلاس)

مطالعه موفق با تمرکز (تمرکز حواس در کلاس)

یکی از شایع ترین مشکلها، عدم تمرکز حواس در کلاسهای درس، جلسات سخنرانی، سمینارها و کنفرانس هاست.

بیشتر افراد با آن که با اشتیاق فراوان و تمرکز خوب سر جلسه حاضر می شوند و به سخنران یا مدرس گوش می سپارند، پس از چند دقیقه حواسشان پرت می شود و وقتی به خود می آیند، می بینند که دقایقی چند گذشته و در این مدت کاملاً در جای دیگری بوده اند. شاید در یک جلسه دو ساعته، شما چهل دقیقه با تمرکز عالی به جذب مشغول باشید و هشتاد دقیقه دیگر را به طور پراکنده مشغول افکار ذهنی خودتان باشید. اگر شما بتوانید در همان کلاس، تمامی مطالب را بگیرید، خود باعث می شود که حجم عمده ای از فعالیت مطالعه شما در منزل کاسته شود. شاید تا به حال با افرادی برخورد کرده باشید که فقط در کلاس حضور می یابند و بسیار کم در منزل مطالعه می کنند. معمولاً شما در این حالت به خود و اطرافیان خود می گویید: نمی دانم چرا با این که من ساعتها در منزل درس می خوانم یک دهم آن را هم نمی خواند، همیشه نمره های من از او کمتر است. شما باید توجه داشته باشید که مدت زمان مطالعه شما مطلقاً مهم نیست بلکه زمان مطالعه مفید و متمرکز شماست که مهم است. بسیاری از اوقات شما ساعتها کتاب به دست دارید و مشغول مطالعه اید اما زمان مطالعه متمرکز و مفید شما از یک ساعت بیشتر تجاوز نمی کند. علاوه بر این، درصد مهم و عمده ای از یادگیری در کلاس درس صورت می گیرد. شاید خودتان تجربه کرده باشید که آموختن درسی که زمان تدریس آن، شما در کلاس حاضر نبوده اید، چقدر دشوار است. اما حضور در کلاس از نظر فیزیکی چندان مهم نیست بلکه شما باید حضور مؤثر و متمرکزی در کلاس داشته باشید. ما هم اکنون می خواهیم تکنیکهایی را ارائه دهیم که شما با عمل کردن به آنها و فقط با عمل کردن به آنها بتوانید دانش آموز و دانشجویی فعال و درگیر باشید.

تکنیکهای حضور فعال در کلاس

۱.همراهی با مدرس:

بسیار مهم است که خودتان را با سرعت، نحوه و شیوه تدریس معلم یا استاد خود هماهنگ سازید و با او حرکت کنید. هم شتاب بیش از مدرس داشتن ذهن را آشفته و مغشوش می کند و هم سرعت کند شما و عقب ماندن از او. هماهنگ نبودن با سرعت و روش و بیان مدرس، شما را از جذب مطالب بعدی محروم می کند. آنچه که در همراهی با مدرس مهم است، در وهله اول، خوب شنیدن است. اغلب شما با آنکه صدای معلم را به وضوح نمی شنوید یا گفتار سخنران را متوجه نمی شوید از این که از او بخواهید درباره آن مطلب را رساتر و واضح تر بیان کند، واهمه دارید. گاهی صدای سخنران به انتهای کلاس نمی رود، گاهی تند و گذرا صحبت می کند گاهی صحبتش نامفهوم است و برخی اوقات نیز به مطلبی در گذشته استناد می کند که شما از آن هیچ اطلاعی ندارید. یادتان باشد شما برای این به کلاس یا جلسه سخنرانی آمده اید که مطلبی را فرا بگیرید و معلم هم دقیقاً همین را می خواهد. بنابراین اگر کوچکترین ابهام یا عدم وضوحی را در مطلب یا صدای معلم احساس کردید، باید شهامت از او بخواهید که مطلب را دوباره بگوید.

سؤال کردن از معلم گناه نیست و نباید احساس گناهی را هم به دنبال داشته باشد. به ویژه دانش آموزان دوره ابتدایی خیلی از سؤال کردن بیم دارند. بسیاری از وقتها پیش می آید که مثلاً معلم تکلیفی را به بچه ها می گوید که برای فردا انجام دهند و دانش آموز درست متوجه این تکلیف نمی شود، با وجود این چون می ترسد که سؤال کند، چیزی نمی گوید و چه بسا که فردا به خاطر انجام ندادن آن تکلیف مؤاخذه و تنبیه شود.

دوباره تأکید می کنیم که اگر نکته ای را متوجه نشدید یا نشنیدید، حتماً بپرسید چه بسا که آن نکته کلیدی بوده، تمام درس آن روز وابسته به همان نکته باشد.

۲. شنونده ای فعال باشید:

شما بارها به این عبارت تأکیدی برخورد کرده اید: شنونده ای فعال باشید، اما مفهوم این عبارت چیست؟ یعنی باید چگونه باشیم؟ شنونده فعال چه خصوصیات و ویژگیهایی دارد؟

بهترین و مؤثرترین راه برای این که شما یک شنونده فعال باشید این است که یادداشت بردارید. چه، نیاز به یادداشت برداری را سر کلاس احساس می کنید چه نمی کنید، حتماً از صحبت مدرس یا سخنران، یادداشت بردارید. اما منظور ما از یادداشت برداری در اینجا با آنچه که در روش مطالعه متمرکز گفتیم فرق می کند که اکنون به شرح آن می پردازیم.

یادداشت برداری داخل کلاس

قلم و کاغذ به دست می گیرید و در کلاس حاضر می شوید. یادتان هست که گفتیم شب قبل از کلاس یک مطالعه اجمالی و یک بررسی ابتدایی از درس، انجام دهید؟ این کار را برای کسب اطلاعات اولیه و هشیاری ذهنی در کلاس انجام داده اید. اگر شما بدون هیچ مطالعه ای سر کلاس شیمی حاضر شوید، وقتی معلم می گوید امروز درس ما هیبریداسیون است و شما هم نه از قبل درباره هیبریداسیون چیزی می دانید نه نگاهی اجمالی به کتاب انداخته اید، تا چند لحظه خود را در کلاس بیگانه احساس می کنید. خود را کاملاً گیج می بینید و این حالت، خود باعث می شود که نسبت به این درس بی علاقه شوید و به سرعت تمرکز حواستان را از دست بدهید و ذهنتان را به سیر در جاهای دیگر مشغول سازید.

درست بر عکس، اگر شما با مطالعه اولیه سر کلاس حاضر شوید، احساس خیلی خوبی در کلاس خواهید داشت، ذهنتان مشتاق است، می خواهید هرچه سریعتر از راز هیبریداسیون سر در بیاورید و در نتیجه تمرکز حواسی عالی پیدا می کنید. اهمیت مطالعه اولیه را پیش از این هم توضیح داده بودیم. حالا که شما با این آمادگی ذهنی و کنجکاوی و علاقمندی، دارید به صحبتهای معلم گوش می کنید، هر نکته ای را که فرا می گیرید یادداشت کنید.

هم اکنون شما می گویید فلان معلم یا استاد به ما اصلاً اجازه یادداشت برداری نمی دهد. به شما می گوییم که او کاملاً کار درستی می کند. چرا که شما معمولاً به شیوه سنتی خود، “جمله” های معلم را یادداشت می کنید و نوشتن یک جمله از صحبتهای معلم عملاً شما را از گوش دادن و درک جمله بعدی باز می دارد. شما به هیچ عنوان نباید جمله ای یادداشت کنید بلکه باید به صورت اشاره ای و مختصر از واژه های کلیدی استفاده کنید که چون جرقه ای تمام موضوع را به یاد شما می آورد.

این گونه می توانید همزمان با تدریس استاد، یادداشت کنید و پشت سر هم یادداشت بردارید در حالی که نه وقت شما گرفته می شود نه از درک مطلب بعدی باز می مانید و نه مدرس را ناراضی می کنید.

به جای همه اینها چند کار مهم انجام دهید:

اول این که بارذهنی خود را در کلاس لحظه به لحظه تخلیه می کنید و نکته ای را که فرا می گیرید یادداشت می کنید و ذهن خود را همچنان باز و گسترده و خالی نگاه می دارید. یعنی شکل حضور شما در پایان کلاس با شروع کلاس چندان تفاوتی نمی کند.

دوم این که چون خودتان را ملزم می دانید هرچه را که فرا می گیرید به سرعت بر روی کاغذ بیاورید، ذهن شما در یک حالت آماده باش قرار می گیرد و شما از تمرکز حواسی عالی برخودار می شوید و کاملاً از خود مراقبت می کنید که چیزی را جا نیندازید. فقط کافی است که یک بار این عمل یادداشت برداری را به شیوه درستی که گفتیم تجربه کنید تا ببینید که چقدر برایتان لذت بخش است. حتی کم کم به شکل یک بازی مهیج برایتان در می آید. این شیوه یادداشت برداری به صورت کمی حرفه ای تر و ماهرانه تر در خبرنگاران دیده می شود که در مصاحبه های خود از گفته های سخنران یادداشت برداری می کنند و سپس خود از گفته های سخنران یادداشت برداری می کنند و سپس از روی آن، متن را تصحیح می کنند و اما سومین فایده یادداشت برداری این است که باعث می شود شما سر کلاس خواب آلوده نشوید و چرت نزنید به ویژه در اوقاتی که معلم یا سخنران بسیار آرام و ملایم و حتی کمی خسته کننده درس می دهد و شیوه تدریس او برای شما درگیری ذهنی لازم را ایجاد نمی کند. شما با یادداشت برداری، حضور خودتان را در کلاس مهیج تر و مؤثرتر می کنید.

بسیار بعید است که کسی به این شیوه در کلاس یادداشت برداری کند و خوابش بگیرد. شما وقتی سر کلاس خوابتان می گیرد که ذهنتان ساکت و ساکن شود. معلم در شما درگیری ذهنی ایجاد می کند و خود به خود به این کار مشغول می شوید. به ویژه وقتی سخنران از نوع سخنرانان آرام و ساکن است، شما باید یادداشت برداری را جدی تر بگیرید. نگویید: من این مطلب را بلدم و نیازی به یادداشت کردن ندارم. نگویید: من همه این مطالب را هم اکنون به حافظه ام می سپارم و نیازی نیست که یادداشت کنم و . . .

شما می دانید که یکی از مهمترین اهداف یادداشت برداری در کلاس، همین زنده و هشیار بودنتان سر کلاس است. یک مانع بزرگ مطالعه اجمالی قبل از کلاس و کسب اطلاعات پیش از حضور در کلاس می تواند یک اشکال بسیار بزرگ تولید کند و آن: رقابت با استاد است. به عبارت بهتر: به مبارزه طلبیدن استاد. به این شکل شما ذهن خود را مدام متوجه دانسته های خود می کنید و منتظرید تا در اولین فرصت آنها را بیان کنید و یا این که عمداً سؤالی می کنید که فقط نشان دهید مطلب را پیشاپیش می دانید. یادتان باشد که هدف از کسب اطلاعات اولیه فقط ایجاد یک نوع کنجکاوی و علاقمندی و تمرکز حواس است برای گوش دادن و یاد گرفتن بیشتر نه برای صحبت کردن و خودنمایی بیشتر. برای این که ذهنتان خالی باشد اطلاعات خود را قبل از کلاس بر روی کاغذ بیاورید و بالای آن هم بنویسید: هدف من این است که با گوش دادن به درس امروز، این اطلاعات ناقص خود را کامل تر کنم. وقتی این را می نویسید در خود میل بیشتری را برای فراگیری ایجاد می کنید و با خود تعهد می کنید که سخن نگویید. قرار است ما در کلاس، یک شنونده فعالی باشیم به یک سخنران مبارز.

به هیچ عنوان در لحظه حضورتان در کلاس، اطلاعات قبلی خود را با اطلاعات معلم مقایسه نکنید. این مقایسه، ذهن شما را به خود مشغول می کند و دقایقی حواس شما را پرت می کند. مقایسه اطلاعات خودتان با اطلاعاتی که سر کلاس از معلم می گیرید، فقط باید در چند دقیقه پایان کلاس و یا حتی بعد از آن صورت گیرد. اگر سر کلاس این مقایسه را انجام دهید اگر احساس کنید این دو با هم تفاوت دارند، تمرکز حواس خود را از دست می دهید و حواستان پرت می شود. در حالت اول، شادی و شعف و هیجان ذهنی، عامل حواس پرتی شماست و در حالت دوم، احساس متفاوت بودن دانسته های قبلی شما از اطلاعات معلم، ذهن شما را بر انگیخته می کند که سؤالی کنید و حتی شاید تمایل داشته باشید که به نوعی دانسته های خودتان را توجیه کنید که این موجبات حواس پرتی شما را فراهم می کند.

از چه چیزهایی یادداشت برداریم؟

یادداشت برداری در کلاس، سه شاخه دارد.

- شاخه اول، یادداشت برداری از نکات مهمی است که معلم می گوید که در مورد آن توضیح دادیم.

- شاخه دوم، یادداشت برداری از سؤالاتی است که به ذهنتان می رسد. البته اگر روند کلاس آرام و طرح سؤال در طول کلاس مجاز باشد، ما توصیه می کنیم سؤال خود را فوراً بپرسید. اما اگر معلم بگوید به سؤالات شما در آخر کلاس پاسخ می دهم، مطلقاً سؤال خود را رها نکنید. حتماً آن را مختصراً در گوشه ای بنویسید که آخر کلاس بپرسید. اگر بگویید: بعداً آن را می پرسم و یادداشت نکنید، تا پایان کلاس ذهن شما را مشغول می کند و این مانع فراگیری اطلاعات بعدی با تمرکز عالی می شود. به ویژه اگر سؤالتان برای شما جالب و جذاب باشد مدام در طول کلاس به پردازش سؤالتان مشغول می شوید و منتظرید که کلاس به پایان برسد و سؤال جالب خود را مطرح کنید. خیلی از اوقات، حتی این انتظار، ما را به جایی می رساند که دیگر دریافت پاسخ برایمان اهمیت چندانی ندارد بلکه فقط می خواهیم از طرح این سؤال جالب در حضور دیگران با صدای بلند لذت ببریم. به ویژه اگر بدانیم آفرین و تحسین معلم را هم به دنبال خواهد داشت. بنابراین حتماً سؤال خود را یادداشت کنید. بار ذهن خود را سبک کنید و به گوش دادن و یادداشت برداری از گفته ها ادامه دهید.

- شاخه سوم، یادداشت برداری از عوامل حواس پرتی است. سر کلاس درس هم به احتمال فراوان، افکار زیادی در ذهن شما غوطه می خورند که ذهن شما را منحرف می کنند. در گوشه ای، از آنچه که حواس شما را پرت می کند، یادداشت برداری کنید. در بالای این یادداشت بنویسید آنچه که باید پس از کلاس به آن فکر کنم یا انجام دهم. اگر بخواهید این کار را هم به تأخیر بیاندازید، یا به حافظه بسپارید و یادداشت نکنید، باز میدان ذهنی خود را تا پایان کلاس، اشغال می کنید. یادمان هست که قلم و کاغذ مهمترین ابزار برای تمرکز حواس هستند.

باز هم در فایده یادداشت برداری

به عنوان آخرین فایده ی یادداشت برداری، باید بگوییم که این عمل، شما را همیشه در حالت سوگیری قرار می دهد. در کتاب “زمینه روان شناسی” نوشته “اتکینسون – هیلگارد” گفته می شود: “همیشه با تغییرات محرک است که تحریک پذیر جهت می گیرد.” برای روشن شدن این مطلب مثالی می زنیم: فرض کنید شما در خانه تنها هستید و صدای پایی را از پشت بام منزل خود می شنوید (صدای پا، محرک است و شما، تحریک پذیر). وقتی صدای پا بلندتر می شود یا به هر شکلی تغییر می کند، شما گوشتان را تیزتر می کنید (به زبان روان شناسی “سوگیری” می کنید). اما اگر صدای پا یکنواخت باشد یا تغییرات محسوس نداشته باشد به زودی برای شما عادی می شود و شما دیگر بر آن تمرکز نمی کنید. در کلاس درس، معلم محرک است و شما تحریک پذیر. تغییرات معلم به صورت حرکات دست، چهره و لحن و طنین صدا باعث می شود که شما مدام سوگیری کنید و تمرکز شما بر او باشد.

بسیاری از معلمان که به این نکته واقف هستند، در تدریس خود از این تغییرات، زیاد استفاده می کنند و توجه شما را کاملاً به خود جلب می کنند. در این موارد دیگر نیازی نیست که شما خودتان را تغییر دهید. اما معلمانی هم هستند که صدایی یکنواخت دارند و موقع تدریس، بی تحرکند. در کلاس ِ چنین معلمانی است که شما باید تحریک پذیری، در خود ایجاد کنید تا تمرکز حواستان پایدار باقی بماند. در مثالی که برای سوگیری زدیم، وقتی صدای پا از پشت بام به گوش می رسید، یکنواخت می شد، شما می توانید با تغییر مکان خود و بالا رفتن از پله ها و نزدیک شدن به صدا، در خود سوگیری و تمرکز حواس ایجاد کنید.

یادداشت برداری داخل کلاس نیز در شما چنین حالت آماده باش و تحرکی را ایجاد می کند. جهت گیری برای شنیدن بهتر و درک بیشتر و بهتر. بنابراین، یادداشت برداری را جدی بگیرید.

اهمیت جلو نشستن

همیشه به خاطر داشته باشید که واقعاً رابطه ای بین کسانی که جلو می نشینید و کسانی که درسشان خوب است وجود دارد. توجه کنید، کسانی که صندلیها و نیمکتهای جلویی را اشغال می کنند، در میدان دید خود، فقط معلم و تخته را خواهند داشت. اما کسانی که در ردیف دوم می نشینند، علاوه بر معلم و تخته، افراد ردیف اول را هم می بینند و همین طور تا ردیف آخر که دیگر همه ردیفهای جلویی در میدان دید قرار می گیرند. به عبارت دیگر، عوامل حواس پرتی در جلوی کلاس حداقل و در انتهای کلاس حداکثر است. از آن انتها، همه چیز مشخص است. چشم افرادی که در این انتها می نشینید، کوچکترین حرکات افراد جلویی را می بیند و این دیدن یعنی حواس پرتی. ما می گوییم: حتی الامکان در ردیفهای جلویی بنشینید. ممکن است بگویید این طور هم نمی شود که همه در ردیف اول بنشینند. ما هم حرف شما را قبول داریم اما مخاطبان ما آن کسانی هستند که همیشه تا وارد کلاس یا جلسات سخنرانی می شوند، با وجود آن که ردیفهای جلویی خالی است، خودشان می روند و در ردیفهای آخر می نشینند. می خواهیم به این افراد بگوییم که با این عمل خود پیشاپیش زمینه بسیار مساعد حواس پرتی را برای خود به وجود آورده اند. اگر بخواهید در آن آخر بنشینید که هیچ چیز از دید شما مخفی نماند، در واقع حواس پرتی را به تمرکز حواس ترجیح داده اید و خود را برای آن آماده کرده اید.

توصیه می کنیم که حتی الامکان، ردیفهای جلو را برای نشستن انتخاب کنید. باز هم تأکید می کنیم که واقعاً رابطه ای بین کسانی که جلو می نشینید و پیشرفت تحصیلی، وجود دارد. این ارتباط، کاملاً منطقی است و این طور نیست که عوامل حواس پرتی خود را کمتر سازید. دقت و تمرکز حواس خود را افزایش دهید و به پیشرفت تحصیلی خود کمک مؤثر کنید.

نقش فرمان ذهنی

“آنتونی رانینز”، نویسنده کتابهای جالب و پر فروش “به سوی کامیابی” در یکی از سمینارهای خود مثالی زیبا می آورد که خوب است قبل از طرح نقش فرمان ذهنی، برای روشن شدن مطالب، اشاره ای داشته باشیم به این مثال: پدری به فرزندش می گوید: “برو اآشپزخانه، نمکدان را بیاور.”، بچه بی درنگ می گوید: “نیست.” یا “نمی توانم پیدا کنم.” و . . . پدر می گوید:

“تو برو، پیدا می کنی.” بچه پاسخ می دهد: “می دانم که پیدا نمی کنم ولی می روم.”
بچه به آشپزخانه می رود و تمام آشپزخانه را می گردد اما نمکدان را پیدا نمی کند. پدرش را صدا می زند و می گوید که نمکدان اینجا نیست. پدر به آشپزخانه می آید و خیلی زود می گوید: “نمکدان که اینجاست! جلوی چشمت بود، چطور آن را ندیدی؟” بچه متعجب و متحیر می ماند که چرا با تمام جستجوی خود، نمکدان را که جلوی چشمش بود، پیدا نکرده است.

در این داستان که شاید در خاطره شما هم به نوعی مستند باشد، واقعیت چیست؟ چرا بچه نمکدان را پیدا نمی کند؟

واقعیت این است که این بچه قبل از آن که به دنبال نمکدان برود بارها به خود گفت: نیست، نمی توانم پیدایش کنم. یعنی به ذهنش فرمان داد: نمکدان را پیدا نکن! مغز بچه این فرمان را دریافت کرد. حالا بچه به آشپزخانه می رود و به جستجو می پردازد اما با آن که نمکدان در میدان دیدش قرار دارد، آن را نمی بیند یعنی مغز، برنامه قبلی دارد که آن را شناسایی و پیدا نکند و به همین خاطر، به اصطلاح آن را پس می زند. مغز بچه مانند یک ماشین فقط فرمانی را که بچه به او داده بود، اجرا می کند.

نقش فرمانهای ذهنی در تمام موفقیتهای زندگی و از جمله موفقیتهای تحصیلی بسیار مهم است.قبل از این که به کلاس بروید، برای خود هدف تعیین کنید. به ذهن خود بگویید که چرا به کلاس می روید، آیا فقط برای این که برایتان غیبت ثبت نشود می روید؟ آیا برای خندیدن می روید؟ آیا برای چرت زدن می روید؟ و یا این که قصد دارید چیزی را بفهمید و یاد بگیرید؟ اگر این طور است دقیقاً برای خود مشخص کنید که می خواهید چه چیز را یاد بگیرید و در جستجوی چه هستید؟

همین برنامه ذهنی که قبل از کلاس به خود می دهید، تمام فعالیتهای شما را در کلاس پیرو خود می سازید. بنابراین کلاس را جدی بگیرید و قبل از حضور در آن به ذهن خود برنامه ای جدی بدهید. دقیقاً مشخص کنید که می خواهید چه چیزی از این کلاس یاد بگیرید. این موضوع به موفقیت شما بسیار کمک خواهد کرد. یادتان هست که در تعیین هدف، گفتیم هدف باید جزیی، روشن و دقیق باشد. پس به ذهن خود بگویید که چه مطلبی را می خواهید بیاموزید. درخواستی مشخص از ذهن خود داشته باشید. مثلاً به خود بگویید: امروز می خواهم بفهمم واقعاً چرا و چطور رعد و برق ایجاد می شود؟ امروز می خواهم بدانم چطور می توان از یک عدد اعشاری، جذرگرفت؟ و . . . هدف خود را از حضور در کلاس با صدای بلند یا در ذهن خود، برای خود کاملاً مشخص سازید.

فرمانهای ذهنی منفی و مخرب به ذهن خود ندهید. مثلاً همان فرمان “امروز به کلاس می روم که بخندم.” یا “بروم ببینم چه می شود.” یا ” بروم که غیبت نخورم.” و . . . وقتی این فرمانها را به ذهن خود می دهید، در واقع به آن، این برنامه را داده اید که: هیچ چیز یاد نگیر. وقتی هدف خود را از حضور در کلاس، خندیدن معرفی می کنید، تمام فکر شما به رویداد طنزآمیزی که در کلاس پیش می آید، متمرکز می شود و یا سرگردان به هر موضوعی واکنش نشان می دهید و توجه می کنید و قادر نیستید بر درس که مسلماً هدف اصلی حضور شما در کلاس است، تمرکز پیدا کنید. یک عده هم هستند که وقتی به سمینار یا سخنرانی یا همین کلاس درس می روند به خود فرمان ذهنی ایراد گرفتن از استاد یا سخنران را می دهند. “ببینیم چقدر ایراد دارد”، ” چند اشتباه می کند.” و . . . افرادی که در یک جلسه سخنرانی یا کلاس درس حضور دارند، شرایط نسبتاً یکسانی دارند اما چرا برداشت آنها از کلاس متفاوت است؟ علت، آن است که فرمانهای ذهنی ابتدایی حضورشان در کلاس با هم فرق داشته است. یکی از کلاس بیرون می آید و می گوید: چه نکته جالبی را یاد گرفتم. یکی می گوید: هیچ فهمیدید که فلان جا اشتباه کرد؟ یکی می گوید: چه حرف خنده داری در فلان لحظه کلاس گفت! و یکی هم می گوید: چه کلاس خسته کننده ای بود. من که فقط چرت زدم و هیچ چیز یاد نگرفتم. نفر آخر کسی است که یا به خود فرمان چرت زدن داده یا این که اصلاً هیچ فرمانی قبل از کلاس به ذهن خود نداده است که حالت دوم معمولتر و شایعتر است.

با توجه به همه این نکات که گفتیم، شما از این پس: ابتدا در منزل مطالعه ای اجمالی بر مطالبی که می خواهند تدریس کنند، خواهید داشت. سپس قبل از ورود به کلاس، فرمان ذهنی دقیقی را به مغز خود می دهید و ذهن خود را از حضور در کلاس هدفدار می کنید. بعد از ورود به کلاس، حتی الامکان در ردیفهای جلو می نشینید و مانند یک شنونده فعال به درس گوش می دهید و یادداشت برداری می کنید. اگر هم سؤالی داشتید یا در طول کلاس می پرسید و یا آن را ثبت می کنید و در آخر کلاس از معلم سؤال می کنید. به این ترتیب شما حضور متمرکز و فعال و مثمر ثمری در کلاس خواهید داشت و درصد مهمی از یادگیری مطلب را همان سر کلاس به دست خواهید آورد.

+ نوشته شده در  ساعت   توسط مجتبی (رضا). ش  |  آرشیو نظرات

---

مطالعه موفق با تمرکز (پروش دقت و حواس پنجگانه)

مطالعه موفق با تمرکز (پروش دقت و حواس پنجگانه)

آستانه ی درک حواس پنج گانه، حداقل انرژیهایی هستند که می توانند یکی از حواس پنج گانه شما را تحریک کنند و اگر این انرژی کمی کمتر تحریک شود، حواس ما قادر به درک آن نخواهند بود. برای پرورش حواس پنج گانه به جز حس بینایی، باید خود را به آستانه ها نزدیک کنیم. ما معمولاً حواس خود را تنبل می کنیم و برای درک محرکها، انرژی فراوانی را از محرک طلب می کنیم تا آن را آسانتر درک کنیم.

وقتی خود را به آستانه درک نزدیک می کنید، عملاً دقت حواس پنج گانه را در خود افزایش می دهید و با بیشتر کار کشیدن از آنها، درک انرژیهای کمتر محرکها را در خود پرورش می دهید.

پرورش حس شنوایی

شما وقتی به تماشای تلویزیون مشغول هستید، معمولاً صدای آن را تا حدی بلند می کنید که بتوانید صدا را بدون صرف انرژی فراوان و به راحتی بشنوید. حتی غالباً شما صدای تلویزیون را بیش از حد لازم زیاد می کنید. گوشی که مدام عادت می کند صدا را بدون صرف انرژی و با آسودگی فراوان و خود به خود بشنود، عملاً تنبل، کم دقت و بی تمرکز می شود. ما در حالی از حس شنوایی خود کمتر کار می کشیم که قادر است صدای تیک تاک یک ساعت معمولی را از فاصله ی شش متری در یک اتاق ساکت بشنود. برای پرورش حس شنیداری و افزایش قدرت تمرکز در شنیدن، باید خود را حتی الامکان به این آستانه نزدیک کنید و از آن کار بکشید.

تمرینات مؤثر

رادیو را روشن کنید و صدای آن را مانند وقتی که به طور معمولی به رادیو گوش می دهید باز کنید و به آن گوش دهید. بعد از سی ثانیه صدا را کمی کمتر کنید و حالا مجدداً گوش دهید. شنیدن خوب، اکنون مستلزم دقت بیشتر است. حدود یک دقیقه با دقت گوش کنید. سپس مجدداً صدا را کم کنید و با دقت بیشتر گوش کنید. همین طور آن قدر صدا را کم کنید تا به جایی برسید که اگر کسی با پای برهنه روی فرش راه برود، شنیدن برای شما غیر ممکن شود و دقایقی را به زحمت بشنوید.

با این کار، سلولهایی را که قبل از این، برای شنیدن تنبل کرده بودید، به تحرک و فعالیت وا می دارید و حس شنیداری خود را تقویت می کنید. این تمرین را با هر صوت دیگری می توانید انجام دهید. مثلاً می توانید به صدای تیک تاک ساعت از فاصله ای که شنیدنش سخت است، گوش کنید. تمام دقت خود را به جذب این اصوات وادارید. در بعضی از تمرینهای تمرکز، از دقت و آگاهی روی تیک تاک ساعت برای پرورش تمرکز استفاده می شود. همچون وقتی که شما برای بهبود تمرکز به صدای دم و بازدم تنفس خود فکر می کردید. توجه داشته باشید که این تمرینها را باید همیشه انجام دهید و لحظه لحظه زندگی تان را نوعی تمرکز شنیداری کنید. سعی کنید اولاً خودتان را عادت دهید که به صدای آهسته دیگران توجه کنید. به تلویزیون با صدای کمتری گوش کنید و در یک کلام با انرژی کمتر و زحمت بیشتری سلولهای شنوایی خود را به فعالیت وادارید و به آستانه ها نزدیک شوید. پس از مدتی خودتان می بینید که هم قدرت شنوایی شما افزایش یافته است و هم تمرکز حواستان بهبود یافته است.

پرورش حس بویایی

دوست شما به شما گلی می دهد و از شما می خواهد بوی خوش آن را استشمام کنید. شما غالباً گل را به بینی خود می چسبانید و یک نفس عمیق می کشید. یعنی باز هم انرژی فراوانی را طلب کردید تا با زحمت کمتری گل را بو کنید. آستانه بویایی شما تا این حد قوی است که قادرید قطره عطری را که در یک اتاق شش متر مکعبی پخش شده است، استشمام کنید.

باید خودتان را به این آستانه نزدیک کنید و تنبلی را از خود دور کنید. از این پس اگر قرار شد که غذایی را بو کنید یا بوی گل یا هر چیز دیگری را استشمام کنید، فاصله بیشتری نسبت به محرک بگیرید و بخواهید که آن را بو کنید. مثلاً گل را حداقل در فاصله نیم متری خود قرار دهید و تلاش کنید که بوی آن را حس کنید. برای تشخیص بوی غذا، سرتان را تا گردن در قابلمه فرو نکنید، بلکه از فاصله بیشتری نسبت به قابلمه، سعی کنید بوی آن را احساس کنید. حس بویایی خود را به تلاش وادارید و آن را فعال کنید.

پرورش حس چشایی

صبح ها که قرار است چای خود را شیرین کنید، آن قدر در آن شکر می ریزید که به راحتی و بدون هیچ زحمتی تمام سلولهای بخش شیرینی زبان شما، شیرینی آن را درک کنند. مزه های فوق العاده قوی، سلولهای چشایی را ضعیف و تنبل می کنند چرا که همیشه با انرژی زیاد، حس چشایی شما را تحریک می کنند. قدرت واقعی حس چشایی شما تا حدی است که مزه شیرینی یک قاشق چایخوری شکر حل شده در دو گالن آب را حس کنید. اما ما در حس چشایی، خیلی بی دقت و کم توجه هستیم. تا آن حد که وقتی از شما می پرسند: غذا خیلی شور است؟ شما برای پاسخ گفتن، تازه مزه مزه می کنید. یعنی تا الآن که مشغول خوردن بودید، کاملاً نسبت به درک مزه و طعم آن بی توجه بوده اید.

از این پس که غذا می خورید، سعی کنید مزه تمامی اجزای آن را حس و درک کنید و کاملاً این اجزا را با حس چشایی خود از هم تشخیص دهید و با این روش حس چشایی خود را پرورش دهید.

همین کار را می توانستید برای پرورش حس شنوایی خود هم انجام دهید، مثلاً وقتی به شنیدن موسیقی ترکیبی چند ساز مشغول هستید، صداها را ازهم مجزا کنید و آنها را کاملاً از هم تشخیص دهید.

پرورش حس بساوایی (لامسه)

توان حس لامسه شما به حدی است که افتادن بال مگسی را که در فاصله یک سانتی متری گونه شماست، حس کنید. اما شما آن قدر در زندگی روزمره خود نسبت به محرکهایی که با پوست تنتان تماس پیدا می کنند، بی توجه و بی اعتنایید که حس بساوایی شما خیلی تنبل و ضعیف شده است. همین الآن لباسی را که بر تن دارید حس کنید. حس کنید که با چه قسمتهایی از تن شما بیشتر تماس دارد. نرمی و زبری لباس را در هر نقطه ای حس کنید. کفشی که به پا دارید، عینکی را که احیاناً به چشم دارید، ساعتی را که به دست دارید و . .

همین طور اگر در فضای بیرون هستید، نسیمی که تن شما را نوازش می کند حس کنید. اگر چه این توانایی مثبت حس لامسه است که بعد از مدتی وجود عینک را روی صورت حس نمی کند، شما در طول روز برای پرورش حس بساوایی و جلوگیری از تضعیف آن، به طور آگاهانه و فعال آن را به خاطر بیاورید و حس کنید.

پرورش حس بینایی

پرورش حس بینایی تا حدی با پرورش حواس دیگر متفاوت است. ما برای پرورش حواس دیگر به آستانه ها نزدیک می شویم و سعی می کنیم با انرژی کمتری محرکها را حس کنیم اما برای پرورش حس بینایی مطلقاً چنین کاری نمی کنیم. مثلاً نور تلویزیون یا نور اتاق مطالعه را کم نمی کنیم تا بخواهیم به زحمت ببینیم، چرا که این کار برای سلولهای بینایی آزار دهنده است.

برای تقویت حس بینایی، ما به مشاهده دقیق اجزایی می پردازیم که در وضعیتهای معمولی به آنها توجهی نداریم. مثلاً دست خود را در نور کافی ببینید. خطوط، برآمدگیها، چروکها، فرم قرار گرفتن ناخن، شکل ناخنها و حد فاصل بین انگشت و ناخن را با دقت نگاه کنید. پنجره را باز کنید و اولین تصویری را که از منظره بیرون به چشمتان می آید، این بار با دقت بسیار بیشتری ببینید.

شاید شما بارها این تصویر را دیده باشید اما هیچ وقت، این طور در جزییات تصویر دقیق نبوده اید.

شگفتیها

هر کسی بر حسب این که چه شغلی دارد و از کدام حس خود بیشتر و بهتراستفاده می کند، در یک حس به خصوص، توانایی دقت و تمرکز حواسی فوق العاده می یابد. کارآگاهها و پلیسهای دایره جنایی که برای بررسی صحنه قتل، دزدی و جنایت، مجبورند بر جزییات تصاویر خیلی دقیق باشند، در این زمینه توانایی بیشتری نسبت به افراد معمولی پیدا می کنند.

جزییاتی که از آنها به عنوان “سر نخ” یاد می شود، در دید کلی همه افراد قرار می گیرد؛ اما تنها آنها هستند که به این جزییات توجه می کنند و کارآگاهی حرفه ای تلقی می شوند.

پارچه فروشها و بزازها، همه شغلشان حس لامسه است. به همین خاطر حس بساوایی در آنها خیلی قوی است و آنها می توانند به راحتی با چشم بسته و فقط با لمس گذرا، جنس و نوع پارچه را حدس بزنند. عطر فروشهای حرفه ای هم به خاطر تمرین دادن حس بویایی در شغل خود، خیلی راحت می توانند نوع عطرها را با بوییدن از همدیگر تشخیص دهند و حتی با حضور در یک مهمانی و حتی بدون نزدیک شدن بیش از حد به افراد بگویند هر کس از چه عطر یا ادوکلنی استفاده کرده است. شاید تصور کنید الآن می خواهیم در مورد پرورش حس شنوایی، مثالی از نوازندگان و موسیقیدان ها بزنیم. ابداً چنین نیست. موسیقیدان ها حس شنوایی خوبی ندارند به خاطر این که همیشه در سر و صدای زیاد و انرژیهای تحریک کننده فراوان به سر می برند. بتهوون مثال زنده این موضوع است که به هنگام نواختن سمفونی نهم خود کاملاً ناشنوا بود.

اما کسانی که به عیب یابی دستگاههای الکترونی (از طریق تشخیص تغییر صداهای ملایم) مشغول هستند و یا کسانی که در منزلشان خیلی آرام و ملایم با هم صحبت می کنند، نسبت به افراد معمولی تمرکز شنوایی بیشتری دارند. آشپزهای حرفه ای هم در حس چشایی سر آمدند. آنها می توانند با چشیدن کمی از غذا، تفاوت نوع چاشنیهای به کار رفته در هر غذا و حتی مقدار آنها را حدس بزنند. در محیط خانه شما، مادر، خواهر و یا همسر شما از این توانایی بیشتر برخوردار هستند.

تمرکز و حواس پنج گانه

البته پرورش تمام این حواس به پرورش دقت و تمرکز شما می انجامد اما آنچه بیش از همه به آن نیاز دارید و در کتابهای مربوط به تمرکز بیشتر توصیه می شود، تمرکز دیداری و شنیداری است که خیره شدن به نقطه سیاه، شعله شمع و یا دوایر متحد المرکز برای پرورش تمرکز دیداری شما و تمرکز بر صدای نفس کشیدن، عمدتاً برای تمرکز شنیداری شما توصیه می شود.

اگر شما قصد دارید که مطالعه این کتاب را ادامه دهید و برای تمرکز حواس در مطالعه کوشش می کنید، بیشتر بر تمرینهای تمرکز دیداری و شنیداری تکیه کنید و تمرینات آن را انجام دهید.

نکته دیگری که مهم است، این است که تمرینات پرورش حواس پنج گانه را باید در طول روز، بخشی از زندگی خود کنید و به منظره ها، تصویرها، صداها، مزه ها، بوها و تماسهای خود بیشتر توجه کنید.

درلابلای فعالیتهای روزانه که در حین تمرکز به سر می برید و غالباً فعالیتی را بدون تمرکز ویژه انجام می دهید، گهگاه روی جزییات آن وضعیت، متمرکز شوید.

تقویت حافظه و تکنیکهای آن

انسان به عنوان یکی از موجودات عالم ، امتیازات زیادی نسبت به سایر موجودات دارد. یکی از این امتیازات قدرت یادگیری ، تفکر و حفظ اطلاعات است .آیا تکنیکهای برای افزایش قدرت یادگیری وجود دارد؟ بله ، تکنیکهای تقویت حافظه . مقاله موجود در این زمینه بسیار مفید است .

  انسان به عنوان یکی از موجودات عالم ، امتیازات زیادی نسبت به سایر موجودات دارد. یکی از این امتیازات قدرت یادگیری ، تفکر و حفظ اطلاعات است . قدرت یادگیری و حفظ اطلاعات باعث تفاوت میان انسان و حیوان شده و نیز برتری انسان را نسبت به سایر موجودات به اثبات رسانده است.
بنابراین درگیری فکری با استعداد سوال بر انگیز حافظه و یادگیری در حافظه محدود به زمان حاضر که مادر آن زندگی می کنیم نیست بلکه بسیاری از تمدنها در گذشته منشاء و کارکرد حافظه را مدنظر داشته اند .
بیش از ۲۵۰۰ سال پیش ، یونانیان ، هنری را در باره حافظه اختراع کردند که عموما" تحت عنوان تدابیر((یادیار)) نامیده می شود . و به معنی نقش بستن اثرات مکانها و تصاویر بر روی حافظه است .
اولین سیستم تقویت حافظه به وسیله شاعر یونانی به نام سیمونیدز ((Simonides ))در قرن پنجم و ششم قبل از میلاد پدید آمده است .
شرح واقعه چنین است که سیمونیدز ، تالار ضیافتی را که در آن شعر طویلی را ایراد کرده بود برای چند لحظه ترک کرد . در همین حین ، سقف تالار فرو می ریزد و در نتیجه تخریب تالار و مرگ میهمانان ، هویت آنان غیر قابل شناسایی می شود . اما پس از بازسازی تالار ، سیمونیدز توانست جایگاه دقیق هر یک از حاضرین را بیش از قرائت شعر بیاد آورد و تمامی آنها را شناسایی کند بدین ترتیب بود که نخستین تئوری تداعی در بخاطر سپاری و اساس تمامی سیستمهای منمو تکنیک (تدابیر یادیار )پدید آمد .
افلاطون می گوید : روح دارای بستری است از موم قالب سازی شده که منحنی ، غلظت و خلوص آن در افراد مختلف متفاوت است و همین موم نقش احساسات و اندیشه ها را می پذیرد. این نقش حک شده که از حیث برجستگی مانند نقوش یک مهر به نظر می رسد ، همانند نشانه ای از اشیاء است که امکان بخاطر آوردن آنها را فراهم می سازد . اگر نشانه ای ناپدید و فراموش می شود ، به این خاطر است که به طور کامل بر روی این موم حک نشده است .
ارسطو معتقد بود:حافظه مجموعه ای از تصاویر ذهنی است که تنهااز راه تاثیرات حسی به دست می آید . وی تنها کسی بود که قوانین منموتکنیک را به صورت تداعی پایه ریزی کرد. سنت توماس اکیناس ، سه قانون اولیه تداعی ارسطو را احیاءکرد.
۱-قانون تشابه : خاطره مشابه با تاثیر معینی به یاد می ماند .
۲-قانون عکس یا متضاد : اگر دو یا چند تاثیر ، آنتی تز یکدیگر باشند داشتن یکی سبب یاد آوری دیگری می شود.
۳-قانون همزمانی یا همراهی : اگر دو یا چند تاثیر همزمان اتفاق بیافتند ، بروز یکی سبب یاد آوری دیگری می شود .
بنابراین براساس نظریات داده شده می توان گفت حافظه عبارت است از کنشی که احیای تجارب گذشته را در بر می گیرد . یا یک استعداد همگانی در بخاطر سپاری رویدادها و اطلاعات و همچنین یاد آوری آنهاست پس حافظه قابلیت رشد ، تقویت و پرورش را داشته و بیش از همه به بکارگیری و تمرین نیاز دارد .حافظه شبیه عضله می باشد که با تمرین کردن پرورش یافته و تقویت می گردد و در صورت عدم بکارگیری سست و تنبل می شود .
در این مقاله قواعدی را بیان می کنیم که شما را در داشتن یک حافظه خوب یاری می کنند . همچنین تکنیکهای ساده و در عین حال کاملا" موثر و کاربردی را ارائه می دهیم که پس از مطالعه و یادگیری و در صورت بکارگیری آنها شاهد تحول بسیار چشمگیری در روند بخاطر سپاری مطالب خواهید بود .
تقویت و بهبود حافظه همان یادگیری بهتر است . تقویت حافظه یعنی رعایت اصول و قوانین حاکم بر یادگیری ، اگر قوانین حاکم بر یادگیری را خوب رعایت کنیم بهتر یاد خواهیم گرفت و در نتیجه احساس می شود که کارائی حافظه بالا رفته است پس حافظه ما تقویت شده است تقویت حافظه یا پرورش حافظه همان عوامل موثر بر یاد آوری است که روان شناسان به عنوان روشهای پرورش حافظه پیشنهاد کرده اند . قبل از بیان روشهای موثر در بخاطر سپاری ،اصول حاکم بر یادگیری را ذکر می کنیم که عبارتنداز :
۱- مرحله اول – توجه : اولین گام در جریان هریادگیری توجه است .
۲- مرحله دوم – زبان گردانی : گام دوم در یادگیری ((زبان گردانی )) مطالب مهم است . زبان گردانی عبارت است از تبدیل مطالب شنیده یا خوانده شده به زبان مشخص و معنی دار . این کار را می توان از طریق برگرداندن مطالب به زبان خودمان یا ایجاد تصویری در ذهن از مطالب مزبور انجام داد .
۳- مرحله سوم – پیوند مطالب جدید با دانسته های قبلی : مرحله سوم در یادگیری کلامی بسیار مهم است . اگر به مطلبی توجه کرده و آنرا به زبان خود برگردانده باشید . بازهم بیش از چند لحظه در خاطرتان باقی نخواهند ماند. برای فراموش نکردن و بخاطر سپردن چنین مطالبی در حافظه بلند مدت ، باید از مکانیسم پیوند استفاده کرد. منظور از پیوند ایجاد ارتباط بین مطالب جدید و دانسته های قبلی است .

 ● ویژگیهای راههای بهبود حافظه
الف : اصول استفاده از حافظه
ب : بهداشت حافظه
ج : اصول اولیه مطالعه
د : درک و یادگیری و یاد سپاری

 
الف -اصول استفاده از حافظه :

۲-تاثیر دخانیات و مواد مخدر: استفاده از سیگار و دخانیات نه تنها موجب خستگی زودرس جسم و روان می شود بلکه عمل طبیعی سیستم عصب و حافظه را مختل کرده و اثرات دائمی دارد و با عدم استفاده از آنها می توانیم کارایی حافظه را بالا ببریم .
۳-تاثیر استرس بر حافظه :استرس یکی از عواملی است که موجب رکود ذهن در مرحله فکر کردن می شود . استرس در دو مرحله مهم باعث اخلال در عمل حافظه می شود : یکی در مرحله ثبت اطلاعات و دیگری در مرحله یاد آوری اطلاعات . مسائلی چون مرگ یا حادثه ناگوار برای یکی از اعضای خانواده ، ترس ، خوشحالی بیش از حد و ازدواج می تواند بر کارایی حافظه تاثیر گذارد .
توجه : اکثر دانش آموزان موقع امتحان بیشتر به طرف پایین خیره می شود که این عمل کارایی حافظه را در یاد آوری مطالب پایین می آورد پس بهتر است که با چشمانی باز به گوشه بالا و چپ یا بالا و راست بنگرید . این عمل فیزیکی به نیمکره های مغز کمک می کند تا همکاری بهتری داشته باشند و امکان دستیابی شما به اطلاعات را فراهم آورند .
۴-تاثیر استراحت در حافظه : هنگام مطالعه نباید خسته باشید ، اگر احساس خستگی می کنید کمی باید استراحت کنید و بعد مطالعه را شروع کنید . پس از یادگیری نیز حتما" استراحت کنید تا آموخته های شما مجال استحکام و پایداری در حافظه را پیدا کنند و از به وجود آمدن عامل تداخل جلوگیری شود.
۵-تاثیر آرامش در حافظه : تا حدممکن در هنگام مطالعه آرامش بیشتری داشته باشیدچون در وضعیت آرامش ، امواج آلفا که بین ۱۳-۸ هرتزاست در مغز منتشر می شود . در این حالت انسان می تواند از حداکثر نیروهای مغز خویش بهره جوید و یادگیری و بخاطر سپاری را تسهیل بخشد . در ضمن حفظ آرامش و حالت طبیعی ارگانیسم کارکرد طبیعی مغز و اعصاب را نیز تسهیل می کند.

-

●

●

نتیجه
به خاطر سپردن ، مهارت و هنری است همانند حرف زدن ، خواندن و فکر کردن هر کسی می تواند با تلاش و آموزش اصولی بهبود حافظه که ذکر کردیم هر یک از این مهارتها یا همه آنها را در خود تقویت کرده و بهتر انجام دهد. زمانی بود که اگر به صفحه ای از یک کتاب نگاه می کردید محال بود حتی مفهوم یک کلمه را درک کنید ولی پس از گذشت سالهای دبستان توانستید هزاران کلمه خوانده و میلیونها جمله بسازید بنابراین استعداد و ظرفیت داشته اید که توانائی نوشتن و خواندن در شما شکوفا گردد اما برای اینکه کارایی حافظه شما بهبود یابد باید توجه کنید که همانگونه که اعضا جسمی بدن انسان اگر حتی جنب وجوش طبیعی و معمولی خود را از دست بدهند و یا این جنب وجوش متوقف گردد موجب بی حالی و سستی می شود تا آنجا که گمان می رود او مریض است و نیاز به درمان دارد ، حافظه را هم اگر مدتی رها کرده و او را برای یاد سپاری های مختلف بکار نبرید ، کم کم حالت پویائی خود را از دست داده و انسان احساس می کند که حافظه او کارایی لازم را ندارد .پس می توانید با رعایت اصول بهبود حافظه، میزان کارایی حافظه خود را بالا ببرید .
● اصول بهبود حافظه عبارتنداز :
۱- اصل استفاده از حافظه
۲- اصل بهداشت حافظه
۳- اصل اولیه مطالعه
۴- اصل درک و یادگیری و یاد سپاری۲- تداعی : برای بازسازی و یادآوری موضوعات جدید باید تداعی مناسب بین آنها بر قرار کنید، چون حافظه به صورت زنجیره ای عمل می کند پس باید هر یک از موضوعات را یکی از حلقه های زنجیر در نظر گرفت . آن وقت این حلقه ها را با کمک سیستم های تداعی بهم پیوند داد. اما از آنجا که هر چقدر این تداعی غیر منطقی تر باشد بهتر در حافظه باقی می ماند، بنابراین باید سیستم های تداعی را به صورت مضحک مبالغه آیز رنگهای غیر واقعی در آورد تا موضوعی بهتر در حافظه باقی بماند . بنابراین تداعی بین اطلاعات کمک بزرگی در بخاطر سپاری آنها می کند.
۳-تجسم : تداعی بین اطلاعات به تنهایی کافی نیست ، بلکه باید علاوه بر تداعی ، آنها را به وضوح و آشکارا در ذهن خود مجسم کنید . تجسم از اعمال نیمکره راست مغز است . بنابراین اگر در هنگام بخاطر سپاری از نیمکره راست مغز خود را نیز بهره بگیرید یعنی همزمان از دو نیمکره مغز خود استفاده کنید تداعی یادگیری و بخاطر سپاری اطلاعات چندین برابر می شود.
بنابراین به طور کلی داشتن هدف ، اعتماد داشتن ، علاقه ، سلامتی ، اکسیژن کافی ،دقت ، تمرکز ، استراحت ، خواب کافی ، آرامش ، مدت یادگیری برنامه ریزی ، یادگیری با فاصله – تصمیم به خاطر سپردن ، خوب درک کردن و… از عوامل موثر در بهبود به خاطر سپاری و بازیابی حافظه است . اصول دیگر بازسازی و یادآوری : چرا برای به خاطر سپردن مطالب یک کتاب ، چند بار آن را می خوانیم و پس از مدتی مطالب را فراموش می کنیم ؟
-آیا فهمیدن دلیل بریاد داشتن برای همیشه است و خلاصه نویسی به چه صورت باید انجام بگیرد؟
-رعایت کدام اصل بخاطر سپردن مطلب یک کتاب را برای همیشه امکان پذیر می سازد.؟
برای اینکه مطالب خوانده شده را در حافظه بلند مدت خود ضبط کرده و برای مدتهای طولانی – بدون مراجعه به اصل کتاب کل مطلب را به یاد داشته باشید و در مواقع لزوم با صرف وقت کمتر به یاد بیاورید می توان از روش خلاصه کردن و الگوهای یادآوری استفاده کرد.
۱-اصل الگوهای یادآوری : عبارت از درک مطلب و متن خوانده شده ونوشتن آنها به صورت کلمات کلیدی. این کار که همان خلاصه نویسی می باشد در هنگام مطالعه سبب افزایش تمرکز حواس و مانع از خواب آلودگی می شود و قدرت به یادسپاری مطلب را بالا می برد. بنابراین خلاصه نویسی و الگوهای یاد آوری که از اصول درک و یادگیری و یاد سپاری است دارای مراحل ذیل می باشد .
الف: یادداشت برداری : در یادداشت برداری نکات بصورت اصلی و فرعی نوشته می شوند بدین صورت که موضوع اصلی و مورد بحث را نوشته و هر مطلب راجع به آن را به طور منظم بر روی شاخه های اصلی و فرعی می نویسید در اینجا از جمله نویسی پرهیز می کنید و از کلمات کلیدی استفاده می کنید . با توجه به اینکه یاداشت برداری و خواندن دو عمل مجزا می باشد و هر یک کار فیزیکی متفاوتی دارد لذا از خواندن توام با نوشتن پرهیز کنید زیرا در کار مغز اختلال ایجاد می کند .
ب – مرحله بازنگری و تکمیل : پس از پایان مبحث خوانده شده و خلاصه نویسی الگوهای یاد آوری را بررسی، و آن را تکمیل و مرتب کرده ودر مرتب کردن سعی کنید کلمات کلیدی باهم ارتباط بیشتر داشته باشد.
ج – مرحله تعریف : بعد از آن دو مرحله متن اصلی را کنار گذاشته با نگاه کردن به الگوهای یاد آوری و کمک گرفتن از اطلاعات موجود در مغز آنچه را یاد گرفته اید با صدای بلند توضیح دهید. این مرحله مغز شما را پویا و فعال خواهد کرد .
د – مرحله تکرار و مرور : مرور و یاد آوری از فراموشی مطالب جلوگیری می کنند و حفظ و یاد آوری مطالب به همین عنوان است . اگر مطالب مرور وتکرار شود از فراموشی آن مطالب جلوگیری می شود .
بیش از ۹۰% از مطالب خوانده شده بعداز ۲۴ ساعت فراموش می شوند در حالیکه مرحله مرور مانع از فراموشی مطالب می شود . پس باید بعد از خلاصه نویسی الگوهای یاد آوری را تکرار و مرور کنید. د - درک ، یادگیری و یادسپاری : اولین اصل قبل ازشروع مطالعه چیست ؟ چگونه می توان بازده مطالعه را افزایش داد ؟ نحوه تفکرات واراده چه نقشی در مطالعه و کارهای روزمره دارد؟ و بهترین زمان و مکان مناسب برای مطالعه چیست ؟ یکی از ضروری ترین و کاملترین ابزار پیشرفت انسان مطالعه است برای اینکه بتوانید مطالعه بهتری داشته باشید تا بازیابی و بخاطر سپاری آن آسان باشد اصول زیر را باید رعایت نمائید :
۱-هدف : تیری که بدون هدف رها شود بی نتیجه خواهد بود. قبل از شروع مطالعه باید حتما" هدف خود را مشخص کنید . زیرا وقتی که هدف خود را مشخص کردید آمادگی بیشتری برای خواندن و یادگیری خواهید داشت و داشتن هدف به شما کمک می کند تا در حین مطالعه دقت بیشتری داشته باشید و تمرکز حواس نیز بهبود می یابد ، بنابراین قبل از مطالعه هر کتابی ، هدف خود را به طور دقیق و واضح بیان کنید .
۲-برنامه ریزی : برنامه ریزی درسی ، این امکان را می دهد که بهتر ودر زمان مخصوص به خودش آن درس را بخوانید با طرح برنامه ، نظم خاصی به روند یادگیری خود می دهید . که این نظم خاص بمکانیسم حافظه در بخاطر سپاری مطلب کمک می کند.
۳- مکان و زمان مطالعه : مکان مطالعه باید آرام بوده ،از نور کافی برخوردار باشد و زمان مطالعه بهتر است موقع صبح باشد، حافظه وقع صبح فعال تر می باشد.
بنابراین قبل از شروع مطالعه باید هدف مشخص شود و به صورت معقول برنامه ریزی کنید و با علاقه وبدون هر نگرانی در اجرای برنامه نهایت سعی تان را بکار ببرید ورزش را به زندگی خود وارد کنید. ج- اصول اولیه مطالعه : چگونه می توان یک حافظه بهتر داشت ؟یادگیری و حفظ مطالب به چند صورت امکان پذیر است ؟
چگونه می توان حافظه را به فعالیت وا داشت ؟
ذهن آدمی همچون دیگر اعضاء بدن احتیاج به مواد غذائی و مراقبت دارد . همانطور که به وضع پوشش خود دقیق هستیم باید به بهداشت و سلامت روانی حافظه و مغز دقت کنیم . هنگام کار و فعالیتهای ذهنی ،برای سلامتی و جلوگیری از فرسودگی زودرس حافظه باید موارد بهداشتی زیر را رعایت کرد :
۱-تاثیر تغذیه مناسب بر حافظه ( اعم از اکسیژن و غذا ) : تغذیه مناسب یکی از مهمترین عوامل در افزایش کارایی حافظه است . کلسیم و منیزیم و فسفر سه عنصر اساسی و ضروری برای حافظه به شمار می آید و باید با تغذیه مناسب مانند : جوانه گندم ، لبنیات ،جگر ، بادام ، گردو ، فندق ، سبزیجات و تخم مرغ می توان مواد مورد نیاز مغز را تامین کرد . و در فعالیتهای شدید ذهنی باید از مصرف زیاد چربی ، نان ، وقند بپرهیزید و تا حد امکان از غذاهای دارای پروتئین مانند تخم مرغ ، گوشت – جگر سیاه و ماهی استفاده کنید . به طور کلی در نظر داشته باشید که پرخوری و معده سنگین فعالیت ذهنی را سست و محدود می کند .ب - اصول بهداشت حافظه : ۱-آموزش : به وسیله آموزش می توان عمل فراگیری یا بهره گیری از حافظه را که یک فعالیت مستقیم و قابل کنترل است افزایش داد.
۲-علاقه:اگربه موضوعی علاقمند باشید بهتر آن را یاد می گیرید.موضوع مورد مطالعه و همچنین میزان علاقه ای که خواننده نسبت به مطلب دارد ، در بخاطر سپاری آن مطلب در حافظه تاثیر زیادی دارد بخاطر سپردن موضوعات مورد علاقه در حافظه به سهولت انجام می گیرد . و همچنین به آسانی می توان آنها را بیاد آورد بنابراین علاقه در یادگیری نقش دارد . هر چه قدر حافظه قوی داشته باشیدبه خاطر سپردن مطالبی که به آنها علاقه ای ندارید امکان پذیر نخواهد بود . فقط از راه ایجاد علاقه در خود می توانید از عهده این کار بر آیید.
۳-تمرکز حواس : داشتن تمرکز حواس هنگام یادگیری موجب می شود که مطالب آموخته شده بهتر در حافظه باقی بماند . اصولا" بدون داشتن تمرکز نمی توان مطلبی را به خوبی فهمید . باید هنگام مطالعه تمامی حواس خود را بر روی مطالب متمرکز کنید تا بتوانید آنها را به حافظه خود بسپارید . برای ایجاد تمرکز باید شرایط مطالعه را نیز رعایت کنید . در واقع با رعایت شرایط مطالعه موقعیت مناسبی را برای تمرکز و یادگیری بهتر مطالب ایجاد می کنید.
۴-طبقه بندی مطالب مورد مطالعه : (ارتباط ) :یکی از اصول حاکم بر حافظه اصل ارتباط و بهم پیوستگی است یعنی ، حافظه مطالب مرتبط و به هم پیوسته را بهتر در خود جای می دهد و هر چقدر آموخته های شما بیشتر با همدیگر ارتباط داشته باشند به همان نسبت به خاطر سپاری و بیاد آوری آنها آسانتر خواهد بود. حافظه به شکل زنجیره ای عمل می کند . بنابراین مطالب باید به صورت زنجیره ای ، پیوسته و در ارتباط باهم در آیند تا کار بخاطر سپاری و از آن مهمتر، عمل بیاد آوری راحت باشد.
۵-خوب درک کردن ( درک مفاهیم ):پرفسور ((ربروت توکه )) می گوید : ((درسی که کاملا" فهمیده شود از قبل یاد گرفته شده است .)) پس اگر مطلبی را بجای حفظ کردن بفهمید ،بهتر در حافظه ضبط و بایگانی می گردد.واصولا" اگرمتنی به خوبی درک شود ، کمتر فراموش می شود . قبل از آنکه بخواهید مطلبی را حفظ کنید ، ابتدا باید آن مطلب را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهید . و هنگامی که آنرا به خوبی درک کردید بخاطر بسپارید .
۶-اعتماد به نفس : اعتماد به حافظه نخستین گام تقویت حافظه است ، باید به قوی بودن حافظه خود اعتماد داشته باشید . باید از کاربرد کلمات و جملاتی که موجب تضعیف حافظه می شوند جدا" خودداری کنید . حتما" از گفتن جملاتی نظیر حافظه ام یاری نمی کند ، حافظه ام ضعیف شده است …. خودداری کنید. چرا که با گفتن این جملات ، به خودتان تلقین می کنید که واقعا" حافظه تان ضعیف شده است ، در آن صورت حافظه نیز به یاری شما نمی شتابد .
نتیجه : آنچه که در ذهن شماست نتیجه یادگیری و بخاطر سپاری صحیح است . بخاطر سپاری مهارتی قابل کسب است حافظه را می توان طوری تربیب کرد که موثرتر انجام وظیفه کند .کسانی که به روشهای یادگیری خود توجه بیشتر دارند و هنگام به خاطر سپردن مطلبی تمرکز حواس داشته باشند و مطالب را با نظم وترتیب در حافظه ضبط کنند آن موقع به خاطر آوری مطلب در آنها آسانتر خواهد بود

توصیه ها و راهکارهای عملی تقویت حافظه 

در این مقاله مطالب بسیار جالبی درباره حافظه و تقویت آن بیان شده

آیا اخیرا فراموش می کنید دسته کلید خود را کجا گذاشته اید ؟ داخل اتاق می شوید بدون اینکه بدانید برای چه کاری به آن سمت میروید؟
آیا بعد از ریختن چای در استکان قوری را در یخچال می گذارید ؟ شماره تلفن منزل خود را فراموش می کنید؟

آیا اخیرا فراموش می کنید دسته کلید خود را کجا گذاشته اید ؟ داخل اتاق می شوید بدون اینکه بدانید برای چه کاری به آن سمت میروید؟
آیا بعد از ریختن چای در استکان قوری را در یخچال می گذارید ؟ شماره تلفن منزل خود را فراموش می کنید؟
نگران نباشید! متخصصان معتقدند که استرس های روزمره تا حدی مغز انسان را تحت تاثیر قرار می دهند که کم حافظگی را به وجود می آورد.
روانشناسان در این زمینه تو صیه می کنند که :
١. موز بهترین دوست حافظه : ویتامین B بهترین تغذیه حافظه است و موز دارای این منبع غنی میباشد.
٢. مهربانی با خویشتن : انجام کارهای مورد علاقه مانند خریدن یک شاخه گل , کتاب رمان, ملاقات دوستان قدیمی و ........ باعث افزایش ترشح
هورمون " دوپامین " می شود که احساس خوبی را در فرد به وجود می آورد و این افزایش تاثیر مثبتی بر سلسله اعصاب و آن بخش از مغز که مسوول حافظه است میگذارد.
٣. قدم بزیند : زنان یا مردانی که به طور مرتب قدم می زنند بسیار کمتر دچار فراموشی میشوند . چرا؟ تحقیقات نشان داده است که فعالیت ,ارتباط مغزی را در بخشی که ذهن مسوول حافظه است گسترش می دهد.
٤. غذای سس دار نخورید : بر اساس تحقیقات انجام شده برروی عادت غذایی بیش از ٨ هزار نفر , استفاده از این نوع سس ها و غذاهای سویا دارباعث کاهش قدرت حافظه می شود. علت آن است که یک ماده شیمیایی موجود در این نوع سس ها و سویا که گفته می شود ضد سرطان و بیماری قلبی است دقیقا عکس این خواص را با خود دارد. با این حال یک بار خوردن آن در هفته چندان مشکلی ندارد!
٥. خواب به موقع : یک استراحت خوب مغز می تواند اطلاعات بشتر و بهتری را به حافظه شما باز گرداند تا مغزی که تمام روز را بدون استراحت گذرانده باشد .
٦. بیشتر به خودتان برسید : تحقیقات نشان می دهد افرادی که رژیم های غذایی بسیار کم کالری در برنامه روزانه خود دارند نه تنها پروسه اطلاع رسانی را بسیار کند انجام می دهد بلکه از دیگر افراد هم سن و سال خود که این رژیم را ندارند نیز کمتر قادر به استفاده از حافظه خود می باشند.
لذا به فکر خود باشید و رژیم های غیر موجه را فراموش کنید.
٧. چای گیاهی بنوشید : آهن برای عملکرد صحیح حافظه ضروری است و نوشیدنی های کافئین دار به علت دارا بودن موادی به نام " تانن " (اسید تانیک) که ٧٥ درصد آهن موجود در بدن را از بین می برند.
٨. خوردن قند و شکر مصنوعی را کاهش دهید : این امر ممکن است در کاهش وزن به شما کمک کند اما نوشیدن بیش از یک یا دو نوشیدنی رژیمی در طول روز حافظه دراز مدت شما را تخریب می کند . خوشبختانه تاثیرات منفی این مسئله دائمی نیست و شما به راحتی می توانید با قطع مصرف شیرینی های مصنوعی مجددا حافظه خود را اصلاح کنید

ده روش برای تقویت حافظه و به خاطر سپردن مطالب

یک تحقیق میدانی نشان داده که ۳۹ درصد آمریکایی‌ها طی یک هفته‌ای که پشت سر گذاشته‌اند حداقل یک وسیله را اشتباه برداشته‌اند یا در جای عوضی قرار داده‌اند؛ به عبارتی، حواس‌پرتی داشته‌اند.

 

 

درست نیست اگر این را فقط تقصیر کهولت سن بگذاریم چون خیلی از افرادی که دچار حواس‌پرتی می‌شوند، سنی ندارند، جوان هستند و فقط به خاطر عدم تمرکز، مشغله‌های زیاد و غیره هست که خطاهایی مثل این را مرتکب می‌شوند. تحقیقات مشخص کرده که در مقایسه‌ی افرادی که بین ۱۸ تا ۳۴ ساله هستند با افراد ۵۵ ساله، آن‌ها بیش‌تر فراموش می‌کنند که امروز چه روز و تاریخی هست (۱۵ درصد در مقابل ۷ درصد)، بیش‌تر کلیدها را جا می‌گذارند (۱۴ درصد در مقابل ۸ درصد)، ناهارشان را جا می‌گذارند (۹ درصد در مقابل ۳ درصد) و حتی یادشان می‌‌رود که دوش بگیرند (۶ درصد در مقابل ۲ درصد). عجیب هم نیست، چون ما تا حد زیادی وابسته به موبایل و لپ‌تاپ و انواع اپلیکیشن‌های یادآوری هستیم.

اما این مساله جای نگرانی ندارد. یادآوری و فراموش نکردن یک مهارت است که با تمرین‌های خاصی تقویت می‌شود.

در ادامه ۱۰ راهکار برای تقویت حافظه و به خاطر سپردن کارها را به شما توضیح می‌دهیم:

به موضوع‌ها توجه کنید

بهترین راه، ساده‌ترین است: فقط به موضوع‌ها توجه کنید. وقتی ذهن شما به هزار موضوع می‌پرد، کارایی‌اش را از دست می‌دهد و ضعیف عمل می‌کند. به این ترتیب سخت‌تر چیزها را به یاد می‌آورد. هرچه بیش‌تر توجه کنید، راحت‌تر به یاد می‌آورید.

تصویرسازی کنید

از چیزی که قرار است به خاطر بسپارید، یک تصویر در ذهن‌تان بسازید. بخش گسترده‌ای از مغز، در قالب بصری کار می‌کند پس ثبت اطلاعات تصویری خیلی موثر است.

موضوع را تکرار و تکرار کنید

چیزی که می‌خواهید فراموش‌تان نشود را چندین و چند بار پیش خودتان تکرار کنید. این راهکار در به خاطر سپردان مکان، افراد و اشیا تاثیر فوق‌العاده‌ای دارد.

بپرسید که چرا باید این موضوع را به خاطر بسپارید

داشتن یک دلیل و توجیه باعث می‌شود که موضوع بیش‌تر در ذهن جا بگیرد و زودتر به یاد آورده شود.

یک فهرست تهیه کنید

چیزهایی که می‌خواهید یادتان بماند را بنویسید. دسته‌بندی آن‌ها باعث می‌شود که راحت‌تر برای‌تان یادآوری شوند.

تداعی کنید

ایجاد مصداق‌ها و ساختن تداعی‌ها ذهن شما را تقویت می‌کند. ارتباطی بین موضوع‌ها پیدا کنید و این را به یک بازی تبدیل کنید. مثلا به جای «مهمان امشب از موسیقی کلاسیک خوش‌اش نمی‌آید» پیش خودتان بگویید «طرف اگر بتهوون و موتسارت را ببیند، با کلاشینکف تکه تکه‌شان می‌کند.»

موضوع را کوتاه کنید

ظرفیت حافظه‌ی کوتاه‌مدت، محدود است. اطلاعات پیچیده را به صورت عبارت‌های کوتاه و کوچک دربیاورید؛ مخصوصا عددها هر قدر کوتاه‌تر باشند، بهتر در ذهن می‌نشینند. تا حالا شده یک شماره تلفن را این‌طور بخوانید: شصت و پنج میلیون و دویست و سی و نه هزار و چهارصد و هفت؟

از لغات کلیدی استفاده کنید

این شیوه به خصوص در مورد متن‌های نسبتا طولانی یا لیست‌ها کاربرد دارد. این کار مثا برچسب زدن (Tag) است.

موضوع را برای کسی تعریف کنید یا به کسی آموزش بدهید

موضوع را برای کسی تعریف کنید یا شروع کنید به آموزش آن. می‌بینید که خیلی خوب در ذهن می‌نشیند و دیرتر فراموش‌تان می‌شود.

شیوه‌ی قیاس منطقی را به کار ببرید

موضوع را در کنار حروف، الگوها، ایده‌ها یا تداعی‌ها قرار بدهید که رابطه‌ی منطقی با هم داشته باشند. می‌توانید با حروف، یک متن قافیه‌دارد یا کلمه‌ای بسازید که دیرتر فراموش‌تان می‌شود.

دوازده روش ساده اما معجزه آسا برای تقویت مغز

هرچند مغز ما قویترین رایانه در سیاره زمین محسوب می شود اما این رایانه قدرتمند نیز گاهی به خطا می رود. ما انسانها بیشتر وقت خود را صرف انباشتن چیزهای مختلف و بی فایده به داخل مغزمان می کنیم

هرچند مغز ما قویترین رایانه در سیاره زمین محسوب می شود اما این رایانه قدرتمند نیز گاهی به خطا می رود. ما انسانها بیشتر وقت خود را صرف انباشتن چیزهای مختلف و بی فایده به داخل مغزمان می کنیم.

 

مهم نیست مغز ما چقدر قدرتمند است، آنچه اهمیت دارد این است که بدانیم این عضو نیاز به جبران و احیای خود دارد تا بتواند قالب و توانایی خود را حفظ کند.

 

پژوهشگران روش های مختلفی را برای سوپرشارژ کردن و افزایش کارآیی مغز ارائه کرده اند که در این مقاله ساده ترین آنها ارائه شده تا هر فردی بتواند به محض احساس نیاز، به آنها دسترسی داشته باشد و آنها را بکار بسته و از مزایای آن بهره مند شود:

بادام بخورید

بادام حافظه را تقویت می کند و اگر در ترکیب با شیر قبل از رفتن به رختخواب و یا پس از برخاستن از خواب به هنگام صبح مصرف شود تاثیر بهتری دارد.

آب سیب بنوشید

پژوهشگران دانشگاه ماساچوست لوول نشان داده اند؛ آب سیب تولید نوعی انتقال دهنده عصبی حیاتی موسوم به استیل کولین را در مغز افزایش داده و از این طریق قدرت حافظه را نیز تشدید می کند.

خوب بخوابید

تحقیقات نشان می دهد که حافظه بلند مدت در طول خواب با پخش مجدد تصاویر تجربه شده در روز تقویت می شود.

 از تفریحات ساده لذت ببرید

استرس قدرت مغزی ما را تحلیل می برد. ذهنی که در استرس گرفتار شده بیشتر منابع حافظه ما را مصرف می کند و به این ترتیب ذهنی ضعیف و کودن برای ما باقی می گذارد. سعی کنید برای خود عادتهای ساده تفریحی در طول روز تعیین کنید تا بتوانید به کمک آنها استرس را از ذهن خود پاک نمایید. برخی از این تفریحات ساده و مفید برای ذهن و بدن و روان عبارتند از: گوش دادن به موسیقی مورد علاقه، بازی با کودکان، قدردانی از دیگران، پیاده روی، دوچرخه سواری و یا شنا به طور روزانه، کار کردن با یک وبلاگ و بالاخره شرکت در کلاس های یوگا و سلامت به طور روزانه.

ذهن خود را ورزش دهید

همانطور که ورزش جسمی برای بهره مندی از یک بدن قوی و سالم ضروری است ورزش ذهنی نیز به همین اندازه حائز اهمیت است تا بتوانید ذهنی تیز و فعال داشته باشد. آیا تا به حال توجه کرده اید که چرا کودکان قدرت مغزی قوی تری نسبت به افراد بالغ دارند؟ چون کودکان ذهنی بازیگوش دارند و یک چنین ذهنی توان حافظه را بالا می برد. برای رسیدن به چنین توانایی می توانید پازل یا جدول حل کنید، در کارهای گروهی داوطلب شوید، با دیگران تعامل کنید، به یک سرگرمی مانند مطالعه، نقاشی یا حتی تماشای پرندگان مشغول شوید، یک مهارت جدید یا یک زبان جدید بیاموزید.

یوگا یا مدیتیشن انجام دهید

یوگا و مدیتیشن استرس را تخلیه می کند. استرس قاتل حافظه است اما یوگا و مدیتیشن با کاهش استرس، پایین آوردن فشار خون، کاهش سرعت تنفس، کاهش سرعت متابولیسم و آزاد کردن تنش از ماهیچه ها، ذهن را تقویت می کنند.

مصرف مواد قندی را کاهش دهید

قند غذا نیست بلکه شکلی از کربوهیدرات است که یک انرژی واهی تولید می کند. مصرف زیاد مواد قندی باعث بروز علائم عصبی و رنج آور، ضعف حافظه و سایر اختلالات عصبی می شود. غذاها را بدون افزودن شکر مصرف کنید و از مصرف نوشیدنی های شیرین یا مقدار زیادی شکر یا قند با کافئین پرهیز کنید.

از گندم سبوس دار استفاده کنید

گندم سبوس دار حاوی لسیتین است. این ماده مشکل سخت شدن سرخرگ ها را آسان می کند و از این طریق موجب بهبود عملکرد مغز می شود.

شب ها غذای سبک بخورید

خوردن غذای زیاد و سنگین در شب باعث بروز استرس طولانی مدت و احساسی به هنگام خواب می شود. توصیه می شود غذای سنگین را در روز مصرف کنید که بدن تحرک بیشتری دارد. شبها با خوردن غذای سبک و میوه یا سبزی می توانید خواب بهتری داشته باشید. خواب خوب شب به معنی تقویت قوای مغز است.

قدرت تخیل خود را تقویت کنید

یونانی ها اصل خیال پردازی را برای به خاطر سپردن همه چیز یاد می گیرند. این تکنیک احتیاج دارد که فرد یک تخیل واقعی و رنگی را ایجاد کند که بتوان آن را به یک موضوع یا شی خاص ارتباط داد. اگر شما تمام حواس خود شامل لامسه، بویایی، چشایی، شنوایی و بینایی را درگیر خیال پردازی کنید می توانید جزئیات بیشتری از یک موضوع را به خاطر بیاورید. این کار به تقویت حافظه شما کمک می کند.

 

▪ خشم خود را کنترل کنید

 

غذاهای تهیه شده از آرد سفید، مصرف زیاد نشاسته یا نان سفید می تواند منجر به بروز حساسیت های عصبی شود. در نتیجه مصرف این قبیل مواد غذایی پرخاشگری و برخی از رفتارهای افسردگی را موجب می شود. در عوض سبزی تازه بخورید. آب زیاد بنوشید و یوگا یا مدیتیشن انجام دهید تا احساسات سمی مانند خشم و استرس از شما دور شود.

ویتامین ب کمپلکس مصرف کنید

این ویتامین حافظه را تقویت می کند. از غذا و سبزیجات غنی از این ویتامین مصرف کنید. لازم به ذکر است که مواد غذایی نشاسته ای و نان سفید تاثیر مطلوب این ویتامین برای حفظ سلامت حافظه را خنثی می کند. 

راههای افزایش هوش

اگر می خواهید به هوش خود بیافزایید و آن را در سنین بالا نیز حفظ کنید. ۵ روش این مقاله را انجام دهید

اگر می خواهید به هوش خود بیافزایید و آن را در سنین بالا نیز حفظ کنید. ۵ روش زیررا دنبال کنید تا سلولهای مغزی خود را بسازید.عقیده دانشمندان در مورد سلولهای مغزبه این صورت است که در زمان تولد تعداد مشخصی از سلول های مغزی را داریم و به مروربا پیر شدن هر چه بیشتر کم کم تعداد بسیار زیادی از آنها را از دست می دهیم. تحقیقات گسترده در این باره نشان داده اند که سلولهای مغزی جدید در طول زندگی نیزبر خلاف آنچه در گذشته تصور می شد،تولید می شوند و نیز اینکه مغز در صورت استفادههر چه بیشتر از آن قابلیت رشد و حجیم تر شدن را دارد.
تحقیقات و مطالعات حاکیاز آن است که به عنوان مثال درشکه رانان در قسمتی از مغز خود که مربوط به کنترلنقشه یابی تصویری است، رشد بیشتری داشته و نیز پیانیست ها و نوازندگان متبحر نیز دربخشی از مغز که کنترل و اداره موزیک را در اختیار دارد،حجم بیشتری را دارا هستند. از طرف دیگر،تحقیقاتی که اخیراً در این مورد انجام شده است،حاکی از آن است کهافرادی با مشغلهای مهارتی بالا مانند :مهندسین، معلمان و بسیاری دیگر از شغل هایمشابه، دارای سیناپس های بیشتری هستند. سیناپس ها همان رابطین بین سلولهای مغزیهستند که به ذخیره سازی اطلاعات کمک می کنند.
یک روز شایددرآینده ای نزدیکپزشکان قادر باشند سلولهای جنین را که می توانند به هر نوع سلولهای مورد نیاز تبدیلشوند، به مغزبشر تزریق کنند. به این طریق می توان بیماری های نظیر آلزایمر وپارکینسون رادرمان نمود و نیز برای سایر افراد سالم نیز راهی باز کرد تا بتوانند بافکر سالمشان ارتباط برقرار کنند. تا آن زمان برسد، ممکن است فرصت فعلی از دست برود. پس می توانیم با استفاده از چند راه ساده توانای سلول های مغزی را در حد ماکزیمم آنحفظ کنیم.
۱ – سلولهای مغزی خود را به کار اندازید:
تحقیقات انجام شده نشانمی دهند افرادی که تمرینات فیزیکی انجام می دهند، سلولهای مغزی بهتری را پرورش میدهند. دانشمندان در مطالعات موسسه تحقیقات بیولوژیکی دریافتند که موش های بالغی کهتحت ورزش کردن قرار گرفته اند، سلولهای جدید بسیاری را در قسمت هیپوکامپوس مغز خود،بخشی که مربوط به یادگیری و حافظه است، به نسبت آن دسته که تنها گوشه ای نشسته اندو وقت خود را صرف صحبت و به اصطلاح chat کردن در Chat rom های اینترنتی می کنند کسبکرده اند.
از طرف دیگر ثابت شد که انجام حرکات ورزشی دلخواه و مورد علاقهتاثیرات چند برابر به نسبت انجام صرف یک سری حرکات ورزش مشخص خواهد گذاشت. بنابراین، این مورد به دست آمد . می تواند به این معنی باشد که سعی کنید راهیبیابید تا با ورزش کردن خود لذت ببرید از اینکه تنها خود را مجبور به انجام آنهابکنید تا به این طریق هم با هوش تر شوید و هم شادتر زندگی کنید.
▪ چه باید کرد؟
یک ورزش را به طور مستمر انجام دهید. مانند: ماراتون، دودین تفریحی و غیره یااینکه یک یاردر تمرین کردن برای خود در نظر بگیرید تا انجام حرکات را جالب تر وادامه کار را سهل تر کند. هیچکس نمی تواند دقیق و به درستی مشخص کند که چه مقدارورزش برای سلول های مغز کافی و مناسب است،اما در مورد موش ها حدود ۴ تا ۶ مایل درروز موثر بوده است.
۲ – ذهن خود را ورزش دهید:
تنها تمرینات فیزیکی نیست کهبه رشد سلولهای مغزی کمک می کند. شما نیز مانند همان درشکه رانان یا پیانیست ها میتوانید با استفاده از سلولهای مغز و وادار کردن آنها به کار در زمینه های مختلف، ازمغز نمود بخش های گسترده و متفاوتی بسازید. یافتن راههای ساده در استفاده ازتوانایی مغزی می تواند به رشد و ترمیم سلولهای عصبی و دندریتها، شعباتی از سلول هاکه اطلاعات رادریافت کرد. به جریان انداخته و در جهت درست مصرف می کنند، به میزانزیادی کمک کند. درست مانند یک ورزش مخصوص weighr lifting (افزایش حجم ووزن) دربدنسازان که کمک به رشد و کار افتادن ماهیچه ها و عضلات تحتانی بلا استفاده میکند،راههای مشخص و درست فکر کردن و دور کردن کلمات قبلاً یاد گرفته شده می تواندعمل پخش های غیر فعال مغز را بهبود بخشد و آنها را به کار اندازد.
▪ چه بایدکرد؟
مزه ها و بوهای جدید را تجربه کنید. کارهای جدید انجام بدهید. مثلاً ازراههای جدیدی برای رفتن به سرکار استفاده کنید. به جاهای جدید سفر کنید . هنرهایشخصی و جدید خلق کنید رمان های داستایووسسکی را مطالعه کنید. یک کمدی جدید در مورد ”تد کندی و راش لیمباوف“ Rush Limbanugh بنویسید. به خصوص،سعی کنید تمام کارهایی راتجربه کنید که به هر طریق شما را وادار می کنند از تمام روش های فیزیکی و روحیدیرینه و یکسان قبلی خود فاصله بگیرید و چیزهایی جدید و ناشناخته را تجربه کنید.
۳ – غذاهایی مانند ماهی مصرف کنید:
روغن های امگا – ۳ که در گردو، دانهکتان و به خصوص ماهی کشف شده است ، به عنوان انواع سالم و بدون ضرر برای قلب بهشمار می روند. به علاوه، تحقیقات اخیر نشان داده اند که این دسته از روغن ها بهعنوان تقویت کننده های مغزی نیز شناخته شده هستند و این به دلیل کمک آنها به سیستمانتقال خون که اکسیژن را به مغز انسان پمپ می کند، می باشد. همچنین این مواد عملکلیه اجزاء سلولهای اطراف مغز را که آن رادر برگرفته اند. را نیز بهبود می بخشند. این نشان می دهد دلیل اینکه چرا افرادی که به مقدار زیاد ماهی مصرف می کنند، کمتردر معرض ابتلا به فشارهای عصبی، ازدست دادن تمرکزو کم حافظه شدن قراردارند. دانشمندان ثابت کرده اند که اسیدهای چرب اصلی برای رشد مناسب مغز در کودکان بسیارضرورت دارند و بنابراین امروزه آن ها را به فرمول های مواد غذایی مورد استفادهکودکان می افزایند. امکان این امر وجود دارد که شما نیز با مصرف مناسب این روغن ها،هوش ، استعداد و موقعیت ذهنی خود را به میزان در خور توجهی افزایش دهید.
▪ چهباید کرد؟
استفاده حداقل ۳ وعده غذای ماهی مانندسالمون ، ساردین ها، ماکرل و تنها شروع خوبی خواهد بود. در ذهن خود بسپارید. ماهی هایی که با (محیط های ) موادشیمیایی خطرناک رشد کرده اند، می تواند بسیار خطرناک باشند و اثرات بدی در بدنتانبه جای بگذارند بنابراین از مصرف ماهی هایی مانند: ماهی اره ماهی اره ای (sword fish)، ماهی های درنده،کوسه ماهی ها (shork) و نیز هر نوع دیگری که هر طریقی درمعرض آب هایی با آلودگی بالا بودند ،حذر کنید. التبه تمام انواع ماهی ها که به طورمشخص عاری از ترکیبات شیمیایی مانند جیوه و یا هر نوع سم و مواد خطرناک دیگری میباشند نیز می توانند به جای موارد مذکور مصرف شوند. نیز می توانید آنها را با روغنهای گردو و تخم مرغ هایی که به طور ویژه تولید می شود و حجم بالایی از روغن های ۱مگا ۳ را در خود دارند و بپزید و این نیز از دانه های کتان و غلات و حبوبات درسالاد خود استفاده کنید. این نکته مهم را فراموش نکنید که با وجود اینکه دانه هایمختلف ایمن و سالم هستند ولی مصرف زیاد روغن دانه کتان (Fkaxseed) می تواند به خطرابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
۴ – مصرف چربی زیاد را متوقف کنید؟
آیا چربی ها قادرند شما را کند ذهن کنند؟ در تحقیقات انجام شده دردانشگاهتورونتو، موش هایی که در معرض یک رژیم غذایی با ۴۰% چربی قرار گرفتند، مهارت هایذهنی خود را در زمینه های مختلف از دست دادند. مانند حافظه ، هوشیاری و تشخیص فاصلهو نیز یادگیری قوانین. مشکلات زمانی که در رژیم غذایی چربی های اشباع به کار گرفتهشدند،بیشتر و بدتر شده چربی های اشباع در گوشت و محصولات لبنی بسیار فراوانند. اینتحقیقات دو دلیل عمده را خاطر نشان می کنند:
۱ – اینکه چربی می تواند میزاناکسیژن رسانی خون را کاهش داده و کلاً جریان خون غنی از اکیسژن را کند کند تا بهمغز به میزان کافی اکسیژن نرسد و
۲ – می تواند موجب کند شدن متابولیسم گلوکزشود که نوعی قند مورد نیاز برای تغذیه و کارایی سلولهای مغزی می باشد.
▪ چهباید کرد؟
گوشت بی چربی مصرف کنید، مواد لبنی کم چربی به کار ببرید. ماهی ولوبیا و کلاً بنشن زیاد مصرف کنید. شما می توانید بدون نگرانی تا ۳۰% از کالریروزانه خود را به شکل چربی دریافت کنید. ولی توجه داشته باشید بیشتر مقدار آنبایستی از ماهی های مذکور، روغن های طبیعی مثل روغن زیتون،دانه های گیاهی و روغنطبیعی مانند گردو و فندوق، کسب شود. هر کاری می خواهید بکنید ولی تا حدامکان ازمصرف روغن های متداول و مورد مصرف در پخت غذاهای حاضری پرهیز کنید. (دنبال روغنهایی با برچسب هیدورژنه شده دربازار بگردید).
۵ – یک متفکر واقع بین باشید، نهیک مصرف کننده نوشیندی های الکلی:
این تفکر که الکل سلول های مغز را می کشد یکعقیده کهنه شده قدیمی است، و واقعیت اندکی پییچیده تر است. در حقیقت ، مطالعه روی۳۵۰۰مرد ژاپنی،نشان داده است که کسانی که مصرف نوشیندنی های الکلی را به طور متوسطو میانه انجام می دهند، (در این مورد، حدود ۱ بار درروز) قدرت عملکرد ادراک عملیبیشتر و بهتری در زمان پیر شدن به نسبت کسانی که اصلاً الکل نمی نوشند،دارند. متاسفانه به مجرد اینکه مصرف شما از حد میانه تجاوز کند، حافظه، زمان عکس العمل بدنو توانایی های دستی وذهنی مثلاً ضربه زدن و نشانه گیری هدف در انواع و اقسام بازیهای پلی استیشن، کم کم رو به انحطاط و از دست رفتن می روند. تحقیقات روی موش هانشان داده اند کسانی که مقادیر بالایی الکل مصرف می کنند، دارای سلول های مغزی جدیدکمتری در مقایسه با سایر افراد در هیپوکامپونس خود هستند. این نشان دهنده این مطلباست که الکل و نوشیندنی های الکل دار نه تنها موجب تخریب سلولهای مغز می شوند، بلکهاز ترمیم و رشد مجدد آنها نیز جلوگیری می کنند.
▪ چه باید کرد؟
یک یا ۲لیون نوشیدنی مخصوص بالغین در هنگام شام به هیچ وجه مشکل برای شما ایجاد نخواهد کردو به علاوه شراب قرمز غنی از مواد آنتی اکسیدان و آبجوی تیره (مثل ماء الشعیر) موثرترین نوع به شمار می روند. مقادیر بیشتر از آن، می تواند نیروی تفکر شما را بهمرور زمان مختل کند. به علاوه باید بدانید که نوشیدن هرگونه مواد الکلی حداقل براییک مدت کوتاه می تواند توانایی عملی شما را مختل کند و بنابراین چنانچه مثلاًامروزقصد دارید رهبری یک جلسه را به عهده بگیرید یا رابطه ای خاص را اداره کنید،مثل یک پر خورد جدید یا آغاز یک دوستی جدید در حین یک جلسه آشنایی، هرگز الکلننوشید. چنانچه به تمام موارد مذکورعمل کنید، انتظار نداشته باشید یک شبه تبدیل بهیک دانشمند شوید. ولی می توانید انتظار داشته باشید که هوشتان کمی بیشتر شود،خلاقتر شوید و نیز هر روز از انرژی بدنی بالاتری بهره مند شوید. نیز می توانید سایربقیه دوران عمر زندگی خود را بدون از دست دادن توانایی همیشگی تان با آرامش سپریکنید

پنج توصیه غذایی برای افزایش هوش

آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده که احساس کنید مغزتان کار نمی کند؛ یعنی مثل گذشته، سرعت انتقال مطالب را ندارید یا اینکه لغات معمولی از ذهنتان فرار می کنند. بعضی مواد غذایی به شما کمک می کنند که عملکرد مغزتان را افزایش دهید. اگر مایل هستید، هوش خود را افزایش دهید، یک لحظه تامل کنید و مطلب زیر را بخوانید.

آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده که احساس کنید مغزتان کار نمی کند؛ یعنی مثل گذشته، سرعت انتقال مطالب را ندارید یا اینکه لغات معمولی از ذهنتان فرار می کنند. بعضی مواد غذایی به شما کمک می کنند که عملکرد مغزتان را افزایش دهید. اگر مایل هستید، هوش خود را افزایش دهید، یک لحظه تامل کنید و مطلب زیر را بخوانید. انتخاب این غذاها نه تنها شما را نزد دیگران باهوش جلوه می دهد، بلکه به شما کمک می کند که توانایی تفکر و وضوح ذهنی خود را افزایش دهید آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده که احساس کنید مغزتان کار نمی کند؛ یعنی مثل گذشته، سرعت انتقال مطالب را ندارید یا اینکه لغات معمولی از ذهنتان فرار می کنند. بعضی مواد غذایی به شما کمک می کنند که عملکرد مغزتان را افزایش دهید. اگر مایل هستید، هوش خود را افزایش دهید، یک لحظه تامل کنید و مطلب زیر را بخوانید. انتخاب این غذاها نه تنها شما را نزد دیگران باهوش جلوه می دهد، بلکه به شما کمک می کند که توانایی تفکر و وضوح ذهنی خود را افزایش دهید.
● روغن ماهی طبق یک گفته قدیمی می توان گفت : " ماهی غذای مغز است." روغن ماهی یک ماده غذایی مناسب برای مغز است، زیرا DHA ( چربی اُمگا-۳ موجود در ماهی ) التهاب مغز را کاهش می دهد و از آن محافظت می کند. مغز ما دارای ۶۰ درصد چربی است که بیشتر آن چربی DHA یا AA ( آراشیدونیک اسید ) است. AA به مقدار زیاد در لبنیات مثل کره و خامه وجود دارد، اما DHA فقط در انواع ماهی وجود دارد و در منابع گیاهی مثل دانه کتان وجود ندارد. برای تهیه روغن ماهی یا روغن کبد ماهی سعی کنید مارک های معتبر آنها را خریداری کنید. در ضمن شکل مایع این دو ماده بهتر از کپسول آنهاست. در تابستان و بهار که شدت و مدت تابش نور خورشید کافی است، بدن به مقدار لازم ویتامین D مورد نیاز خود را می سازد. همانطور که می دانید ویتامین D بر اثر تابش نور خورشید بر پوست بدن، ساخته می شود. ولی در زمستان و پاییز که مدت و شدت تابش آفتاب کمتر است، نیاز به دریافت مکمل ویتامین D داریم. روغن کبد ماهی یکی از مهم ترین و غنی ترین منابع ویتامینD است. بنابراین فرق روغن ماهی و روغن کبد ماهی در این است که روغن کبد ماهی علاوه بر اسیدهای چرب اُمگا-۳ ( DHA) ، منبع خوبی از ویتامین های A و D نیز می باشد. توصیه می کنم روغن ماهی را از ابتدای بهار تا آخر تابستان مصرف کنید و از ابتدای پاییز تا آخر زمستان روغن کبد ماهی را دریافت کنید. ولی کسانی که در مناطق آب و هوایی گرم ( آفتابی ) هستند، می توانند در تمام سال فقط روغن ماهی مصرف کنند و نیازی به مصرف روغن کبد ماهی ندارند.
● سبزیجات تازه و خام مواد غذایی کمی وجود دارد که از نظر ارزش تغذیه ای با سبزیجات برابری کنند. کاهش سطح اسید فولیک در بدن با بروز بیماری آلزایمر ( فراموشی دوران پیری ) مرتبط است. همچنین آنتی اکسیدان ها و فیتوکمیکال ( رنگدانه های گیاهی ) های موجود در سبزیجات، هوش شما را حفظ خواهند کرد. توصیه می کنم روزانه به ازای هر ۲۵ کیلوگرم از وزن بدن خود ۵/۰ کیلوگرم سبزیجات مختلف مصرف کنید. اگر نوع متابولیسم بدن خود را بدانید، می توانید مقدار دریافت سبزی را تنظیم کنید. مثلاً اگر دریافت پروتئین شما بالاست، به مصرف سبزی زیادی نیاز ندارید؛ مثلاً بجای ۵/۰ کیلو ، روزانه ۲۵۰ گرم سبزیجات به ازای هر ۲۵ کیلو از وزن بدن نیاز دارید. اگر پروتئین رژیم شما بالاست، بایستی سبزیجاتی را مصرف کنید که پتاسیم کمتری دارند مثل گل کلم، لوبیای سبز، اسفناج، مارچوبه، قارچ و کرفس ، زیرا مصرف سبزیجاتی که پتاسیم زیادی دارند مثل کاهو، کلم پیچ و سایر انواع کلم به همراه پروتئین زیاد ، باعث عدم تعادل بیوشیمیایی بدن خواهد شد. ولی افرادی که دریافت کربوهیدرات غذایی اشان نسبت به پروتئین و چربی بیشتر است، می توانند سبزیجات فراوانی مصرف کنند به خصوص انواعی را که پتاسیم بالایی دارند.
● تخم مرغ خام : تخم مرغ منبع ارزان و مفیدی از مواد مغذی با ارزش است. مصرف تخم مرغ علاوه بر حفظ سلامت بدن، برای هوش و عملکرد ذهنی مفید است . در این مورد تخم مرغ خام فواید بیشتری نسبت به تخم مرغ پخته دارد. ▪ شاید بپرسید چگونه تخم مرغ خام را مصرف کنیم ؟ برای مصرف تخم مرغ به صورت خام می توانید آن را با یک قاشق عسل، یک قاشق کنجد یا پودر گردو و یک قاشق پودر کاکائو در یک لیوان شیر ولرم یا گرم مخلوط کرده و میل کنید. در این صورت هم آن را خام مصرف کرده اید و هم معجون بسیار مفیدی برای سلامتی بدن خود و افزایش وزن ( برای افراد لاغر ) دریافت نموده اید. اگر در مورد خطر باکتری " سالمونلا " که در تخم مرغ خام وجود دارد، نگران هستید، مقاله ای را که مربوط به خواص تخم مرغ خام است، مطالعه کنید تا نگرانی شما بر طرف شود.
● از مصرف شکر خود داری کنید ،  شکر به عنوان یک غذا محسوب نمی شود، اما بیشتر اوقات جزء آن دسته از مواد غذایی است که باید از مصرف آنها پرهیز کرد. اگر می خواهید میزان هوش خود را افزایش دهید و نمی توانید کاملاً از مصرف شکر پرهیز کنید، مصرف آن را کاهش دهید. مواد غذایی خیلی شیرین، تعادل هورمون انسولین بدن شما را به هم می ریزند که باعث ایجاد بیماری و گرفتگی ذهن شما می شوند. ساده ترین روش برای کاهش مصرف شکر، پرهیز از مصرف انواع نوشابه های صنعتی، آب نبات و شیرینی جات است. همچنین در مصرف آب میوه های صنعتی میانه روی کنید.
● توت فرنگی : توت فرنگی نه تنها خوشمزه است، بلکه یکی از مهم ترین منابع آنتی اکسیدانی قوی و فیتو کمیکال هاست که سلامتی بدن را بهبود می بخشد. همچنین دارای فواید بی شماری برای مغز است. مطالعات نشان داده، مصرف این میوه فرآیند پیری را در مغز کاهش می دهد. فقط زمانی که یک مرتبه مقدار زیادی از آن را مصرف می کنید، مراقب قند موجود در آن باید باشید. سایر انواع توت نیز که رنگ تیره ای دارند، دارای چنین اثراتی هستند؛ مثل تمشک و شاه توت.

روشهای افزایش حافظه کودکان

یادداشت برداری از فعالیت های روزانه را به فرزندتان بیاموزید. به فرزندتان آموزش دهید آنچه به نظرش مهم می رسد را در دفتر یادداشت مخصوصی بنویسد . آنچه که بسیاری از ما بدان نمی اندیشیم این است که حافظه نیز مانند ماهیچه و عضلات نیازمند ورزش و تحرک است.

   
یادداشت برداری از فعالیت های روزانه را به فرزندتان بیاموزید. به فرزندتان آموزش دهید آنچه به نظرش مهم می رسد را در دفتر یادداشت مخصوصی بنویسد . آنچه که بسیاری از ما بدان نمی اندیشیم این است که حافظه نیز مانند ماهیچه و عضلات نیازمند ورزش و تحرک است. همانطور که شما برای ورزش و سلامت جسم خود به کلاس های مختلف می روید برای بهبود وضعیت حافظه نیز ملزم به انجام تمرینات خاصی هستید در غیراین صورت حافظه تان به تدریج رو به تحلیل می رود. در ذیل به برخی از راهکارهای بهبود حافظه اشاره می کنیم :
۱) یادداشت برداری از فعالیت های روزانه را به فرزندتان بیاموزید. به فرزندتان آموزش دهید آنچه به نظرش مهم می رسد را در دفتر یادداشت مخصوصی بنویسد. نوشتن، جزئیات ذهن را به سمت نکات مهم جذب و آن ها را به خاطر می سپارد . عمل نوشتن چندین برابر گوش دادن می تواند در فعال سازی ذهن نقش داشته باشد (فرزند شما می توانند آنچه که نوشته است را با صدای بلند بخواند. این روش، علاوه بر ذهن، حس شنوایی را نیز تحریک میکند.) به فرزندتان بیاموزید متن و یا نوشته هایش را آرام آرام بخواند، زیرا در این صورت ذهن فرصت جذب و دریافت اطلاعات راخواهد داشت.
۲) درخلال بهبود حافظه به وسیله خواندن متون مختلف درک مطلب نیز بالا می رود.
۳) به فرزندتان یادآوری کنید آنچه می آموزد را یادداشت و نکته برداری کند.
۴) ساعت مطالعه او را افزایش دهید؛
۵ ) برای فرزندتان چرخه یادگیری و به حافظه سپردن را توضیح دهید؛ به اوبگویید ۵ دقیقه بعد از خواندن مطلبی که باید به حافظه سپرده شود،آن را طی ۱ یا ۲ دقیقه مرور کند و یک ساعت بعد دوباره نکته های اصلی را در چند دقیقه دوره نماید.
ـ ۳ ساعت بعد مرور سوم انجام شود.
ـ ۶ ساعت بعد دوباره تکرار شود.
ـ شب هنگام قبل از رفتن به خواب نیز دوره کند.
ـ اکنون برای مطمئن شدن از به حافظه سپرده شدن،۳ روز پیوسته مطلب را در چند دقیقه تکرار نماید. با طی این مسیر مطلب مورد نظر علاوه بر حافظه کوتاه مدت، در حافظه بلند مدت نیز ثبت خواهد شد و به احتمال زیاد به فراموشی سپرده نمی شود. این روند یک روش اعجاب انگیز برای بهبود حافظه است. آنچه که باید موردتوجه قرار گیرد آن است که تأثیر روش های بهبودحافظه در افراد متفاوت است و این موضوع نباید باعث نگرانی شما شود وبه جای آن سعی کنید در پی یافتن راه های متفاوت و تأثیرگذار بهبود حافظه بر روی فرزندتان باشید.
۶) حفظ کردن شعر یا متن های ادبی کمک زیادی به بهبود حافظه می کند.
۷) خواندن کتاب های داستانی و پلیسی که ذهن را درگیر حل معما کند.
۸) اگر فرزندتان راست دست است از او بخواهید به عنوان تفریح و سرگرمی برخی کارهایش را با دست چپ انجام دهد و یا بالعکس (مثلاً با دست چپ مسواک بزند، موهایش را شانه کند و ...)
۹) یادگیری زبان یا فعالیت های هنری جدید را به او پیشنهاد دهید.
۱۰) به او بگویید لطیفه ها و یا داستان های خنده دار را به حافظه اش بسپارد(به طور طبیعی انسان ها مطالب جالب و خنده دار را بسیار راحت تر به ذهن می سپارد)
۱۱) از طریق سرنیام مطالب را به حافظه اش بسپارد.( سرنیام تکنیکی است که با گذاشتن اول اسامی در کنار هم به یک کلمه بامعنی و یا حتی بی معنی می رسیم که کار حفظ کردن را ساده می کند. مثلا برای حفظ این ۵ شهر " بابل، شیراز، تبریز، بوشهر، آمل " می توانید با کنار هم گذاشتن اول این اسامی، آنها را راحت تر به خاطر بسپارید.مانند: شبتاب.)

تقویت حافظه و تکنیکهای آن

انسان به عنوان یکی از موجودات عالم ، امتیازات زیادی نسبت به سایر موجودات دارد. یکی از این امتیازات قدرت یادگیری ، تفکر و حفظ اطلاعات است .آیا تکنیکهای برای افزایش قدرت یادگیری وجود دارد؟ بله ، تکنیکهای تقویت حافظه . مقاله موجود در این زمینه بسیار مفید است .

  انسان به عنوان یکی از موجودات عالم ، امتیازات زیادی نسبت به سایر موجودات دارد. یکی از این امتیازات قدرت یادگیری ، تفکر و حفظ اطلاعات است . قدرت یادگیری و حفظ اطلاعات باعث تفاوت میان انسان و حیوان شده و نیز برتری انسان را نسبت به سایر موجودات به اثبات رسانده است.
بنابراین درگیری فکری با استعداد سوال بر انگیز حافظه و یادگیری در حافظه محدود به زمان حاضر که مادر آن زندگی می کنیم نیست بلکه بسیاری از تمدنها در گذشته منشاء و کارکرد حافظه را مدنظر داشته اند .
بیش از ۲۵۰۰ سال پیش ، یونانیان ، هنری را در باره حافظه اختراع کردند که عموما" تحت عنوان تدابیر((یادیار)) نامیده می شود . و به معنی نقش بستن اثرات مکانها و تصاویر بر روی حافظه است .
اولین سیستم تقویت حافظه به وسیله شاعر یونانی به نام سیمونیدز ((Simonides ))در قرن پنجم و ششم قبل از میلاد پدید آمده است .
شرح واقعه چنین است که سیمونیدز ، تالار ضیافتی را که در آن شعر طویلی را ایراد کرده بود برای چند لحظه ترک کرد . در همین حین ، سقف تالار فرو می ریزد و در نتیجه تخریب تالار و مرگ میهمانان ، هویت آنان غیر قابل شناسایی می شود . اما پس از بازسازی تالار ، سیمونیدز توانست جایگاه دقیق هر یک از حاضرین را بیش از قرائت شعر بیاد آورد و تمامی آنها را شناسایی کند بدین ترتیب بود که نخستین تئوری تداعی در بخاطر سپاری و اساس تمامی سیستمهای منمو تکنیک (تدابیر یادیار )پدید آمد .
افلاطون می گوید : روح دارای بستری است از موم قالب سازی شده که منحنی ، غلظت و خلوص آن در افراد مختلف متفاوت است و همین موم نقش احساسات و اندیشه ها را می پذیرد. این نقش حک شده که از حیث برجستگی مانند نقوش یک مهر به نظر می رسد ، همانند نشانه ای از اشیاء است که امکان بخاطر آوردن آنها را فراهم می سازد . اگر نشانه ای ناپدید و فراموش می شود ، به این خاطر است که به طور کامل بر روی این موم حک نشده است .
ارسطو معتقد بود:حافظه مجموعه ای از تصاویر ذهنی است که تنهااز راه تاثیرات حسی به دست می آید . وی تنها کسی بود که قوانین منموتکنیک را به صورت تداعی پایه ریزی کرد. سنت توماس اکیناس ، سه قانون اولیه تداعی ارسطو را احیاءکرد.
۱-قانون تشابه : خاطره مشابه با تاثیر معینی به یاد می ماند .
۲-قانون عکس یا متضاد : اگر دو یا چند تاثیر ، آنتی تز یکدیگر باشند داشتن یکی سبب یاد آوری دیگری می شود.
۳-قانون همزمانی یا همراهی : اگر دو یا چند تاثیر همزمان اتفاق بیافتند ، بروز یکی سبب یاد آوری دیگری می شود .
بنابراین براساس نظریات داده شده می توان گفت حافظه عبارت است از کنشی که احیای تجارب گذشته را در بر می گیرد . یا یک استعداد همگانی در بخاطر سپاری رویدادها و اطلاعات و همچنین یاد آوری آنهاست پس حافظه قابلیت رشد ، تقویت و پرورش را داشته و بیش از همه به بکارگیری و تمرین نیاز دارد .حافظه شبیه عضله می باشد که با تمرین کردن پرورش یافته و تقویت می گردد و در صورت عدم بکارگیری سست و تنبل می شود .
در این مقاله قواعدی را بیان می کنیم که شما را در داشتن یک حافظه خوب یاری می کنند . همچنین تکنیکهای ساده و در عین حال کاملا" موثر و کاربردی را ارائه می دهیم که پس از مطالعه و یادگیری و در صورت بکارگیری آنها شاهد تحول بسیار چشمگیری در روند بخاطر سپاری مطالب خواهید بود .
تقویت و بهبود حافظه همان یادگیری بهتر است . تقویت حافظه یعنی رعایت اصول و قوانین حاکم بر یادگیری ، اگر قوانین حاکم بر یادگیری را خوب رعایت کنیم بهتر یاد خواهیم گرفت و در نتیجه احساس می شود که کارائی حافظه بالا رفته است پس حافظه ما تقویت شده است تقویت حافظه یا پرورش حافظه همان عوامل موثر بر یاد آوری است که روان شناسان به عنوان روشهای پرورش حافظه پیشنهاد کرده اند . قبل از بیان روشهای موثر در بخاطر سپاری ،اصول حاکم بر یادگیری را ذکر می کنیم که عبارتنداز :
۱- مرحله اول – توجه : اولین گام در جریان هریادگیری توجه است .
۲- مرحله دوم – زبان گردانی : گام دوم در یادگیری ((زبان گردانی )) مطالب مهم است . زبان گردانی عبارت است از تبدیل مطالب شنیده یا خوانده شده به زبان مشخص و معنی دار . این کار را می توان از طریق برگرداندن مطالب به زبان خودمان یا ایجاد تصویری در ذهن از مطالب مزبور انجام داد .
۳- مرحله سوم – پیوند مطالب جدید با دانسته های قبلی : مرحله سوم در یادگیری کلامی بسیار مهم است . اگر به مطلبی توجه کرده و آنرا به زبان خود برگردانده باشید . بازهم بیش از چند لحظه در خاطرتان باقی نخواهند ماند. برای فراموش نکردن و بخاطر سپردن چنین مطالبی در حافظه بلند مدت ، باید از مکانیسم پیوند استفاده کرد. منظور از پیوند ایجاد ارتباط بین مطالب جدید و دانسته های قبلی است .

 ● ویژگیهای راههای بهبود حافظه
الف : اصول استفاده از حافظه
ب : بهداشت حافظه
ج : اصول اولیه مطالعه
د : درک و یادگیری و یاد سپاری

 
الف -اصول استفاده از حافظه :

۲-تاثیر دخانیات و مواد مخدر: استفاده از سیگار و دخانیات نه تنها موجب خستگی زودرس جسم و روان می شود بلکه عمل طبیعی سیستم عصب و حافظه را مختل کرده و اثرات دائمی دارد و با عدم استفاده از آنها می توانیم کارایی حافظه را بالا ببریم .
۳-تاثیر استرس بر حافظه :استرس یکی از عواملی است که موجب رکود ذهن در مرحله فکر کردن می شود . استرس در دو مرحله مهم باعث اخلال در عمل حافظه می شود : یکی در مرحله ثبت اطلاعات و دیگری در مرحله یاد آوری اطلاعات . مسائلی چون مرگ یا حادثه ناگوار برای یکی از اعضای خانواده ، ترس ، خوشحالی بیش از حد و ازدواج می تواند بر کارایی حافظه تاثیر گذارد .
توجه : اکثر دانش آموزان موقع امتحان بیشتر به طرف پایین خیره می شود که این عمل کارایی حافظه را در یاد آوری مطالب پایین می آورد پس بهتر است که با چشمانی باز به گوشه بالا و چپ یا بالا و راست بنگرید . این عمل فیزیکی به نیمکره های مغز کمک می کند تا همکاری بهتری داشته باشند و امکان دستیابی شما به اطلاعات را فراهم آورند .
۴-تاثیر استراحت در حافظه : هنگام مطالعه نباید خسته باشید ، اگر احساس خستگی می کنید کمی باید استراحت کنید و بعد مطالعه را شروع کنید . پس از یادگیری نیز حتما" استراحت کنید تا آموخته های شما مجال استحکام و پایداری در حافظه را پیدا کنند و از به وجود آمدن عامل تداخل جلوگیری شود.
۵-تاثیر آرامش در حافظه : تا حدممکن در هنگام مطالعه آرامش بیشتری داشته باشیدچون در وضعیت آرامش ، امواج آلفا که بین ۱۳-۸ هرتزاست در مغز منتشر می شود . در این حالت انسان می تواند از حداکثر نیروهای مغز خویش بهره جوید و یادگیری و بخاطر سپاری را تسهیل بخشد . در ضمن حفظ آرامش و حالت طبیعی ارگانیسم کارکرد طبیعی مغز و اعصاب را نیز تسهیل می کند.

-

●

●

نتیجه
به خاطر سپردن ، مهارت و هنری است همانند حرف زدن ، خواندن و فکر کردن هر کسی می تواند با تلاش و آموزش اصولی بهبود حافظه که ذکر کردیم هر یک از این مهارتها یا همه آنها را در خود تقویت کرده و بهتر انجام دهد. زمانی بود که اگر به صفحه ای از یک کتاب نگاه می کردید محال بود حتی مفهوم یک کلمه را درک کنید ولی پس از گذشت سالهای دبستان توانستید هزاران کلمه خوانده و میلیونها جمله بسازید بنابراین استعداد و ظرفیت داشته اید که توانائی نوشتن و خواندن در شما شکوفا گردد اما برای اینکه کارایی حافظه شما بهبود یابد باید توجه کنید که همانگونه که اعضا جسمی بدن انسان اگر حتی جنب وجوش طبیعی و معمولی خود را از دست بدهند و یا این جنب وجوش متوقف گردد موجب بی حالی و سستی می شود تا آنجا که گمان می رود او مریض است و نیاز به درمان دارد ، حافظه را هم اگر مدتی رها کرده و او را برای یاد سپاری های مختلف بکار نبرید ، کم کم حالت پویائی خود را از دست داده و انسان احساس می کند که حافظه او کارایی لازم را ندارد .پس می توانید با رعایت اصول بهبود حافظه، میزان کارایی حافظه خود را بالا ببرید .
● اصول بهبود حافظه عبارتنداز :
۱- اصل استفاده از حافظه
۲- اصل بهداشت حافظه
۳- اصل اولیه مطالعه
۴- اصل درک و یادگیری و یاد سپاری۲- تداعی : برای بازسازی و یادآوری موضوعات جدید باید تداعی مناسب بین آنها بر قرار کنید، چون حافظه به صورت زنجیره ای عمل می کند پس باید هر یک از موضوعات را یکی از حلقه های زنجیر در نظر گرفت . آن وقت این حلقه ها را با کمک سیستم های تداعی بهم پیوند داد. اما از آنجا که هر چقدر این تداعی غیر منطقی تر باشد بهتر در حافظه باقی می ماند، بنابراین باید سیستم های تداعی را به صورت مضحک مبالغه آیز رنگهای غیر واقعی در آورد تا موضوعی بهتر در حافظه باقی بماند . بنابراین تداعی بین اطلاعات کمک بزرگی در بخاطر سپاری آنها می کند.
۳-تجسم : تداعی بین اطلاعات به تنهایی کافی نیست ، بلکه باید علاوه بر تداعی ، آنها را به وضوح و آشکارا در ذهن خود مجسم کنید . تجسم از اعمال نیمکره راست مغز است . بنابراین اگر در هنگام بخاطر سپاری از نیمکره راست مغز خود را نیز بهره بگیرید یعنی همزمان از دو نیمکره مغز خود استفاده کنید تداعی یادگیری و بخاطر سپاری اطلاعات چندین برابر می شود.
بنابراین به طور کلی داشتن هدف ، اعتماد داشتن ، علاقه ، سلامتی ، اکسیژن کافی ،دقت ، تمرکز ، استراحت ، خواب کافی ، آرامش ، مدت یادگیری برنامه ریزی ، یادگیری با فاصله – تصمیم به خاطر سپردن ، خوب درک کردن و… از عوامل موثر در بهبود به خاطر سپاری و بازیابی حافظه است . اصول دیگر بازسازی و یادآوری : چرا برای به خاطر سپردن مطالب یک کتاب ، چند بار آن را می خوانیم و پس از مدتی مطالب را فراموش می کنیم ؟
-آیا فهمیدن دلیل بریاد داشتن برای همیشه است و خلاصه نویسی به چه صورت باید انجام بگیرد؟
-رعایت کدام اصل بخاطر سپردن مطلب یک کتاب را برای همیشه امکان پذیر می سازد.؟
برای اینکه مطالب خوانده شده را در حافظه بلند مدت خود ضبط کرده و برای مدتهای طولانی – بدون مراجعه به اصل کتاب کل مطلب را به یاد داشته باشید و در مواقع لزوم با صرف وقت کمتر به یاد بیاورید می توان از روش خلاصه کردن و الگوهای یادآوری استفاده کرد.
۱-اصل الگوهای یادآوری : عبارت از درک مطلب و متن خوانده شده ونوشتن آنها به صورت کلمات کلیدی. این کار که همان خلاصه نویسی می باشد در هنگام مطالعه سبب افزایش تمرکز حواس و مانع از خواب آلودگی می شود و قدرت به یادسپاری مطلب را بالا می برد. بنابراین خلاصه نویسی و الگوهای یاد آوری که از اصول درک و یادگیری و یاد سپاری است دارای مراحل ذیل می باشد .
الف: یادداشت برداری : در یادداشت برداری نکات بصورت اصلی و فرعی نوشته می شوند بدین صورت که موضوع اصلی و مورد بحث را نوشته و هر مطلب راجع به آن را به طور منظم بر روی شاخه های اصلی و فرعی می نویسید در اینجا از جمله نویسی پرهیز می کنید و از کلمات کلیدی استفاده می کنید . با توجه به اینکه یاداشت برداری و خواندن دو عمل مجزا می باشد و هر یک کار فیزیکی متفاوتی دارد لذا از خواندن توام با نوشتن پرهیز کنید زیرا در کار مغز اختلال ایجاد می کند .
ب – مرحله بازنگری و تکمیل : پس از پایان مبحث خوانده شده و خلاصه نویسی الگوهای یاد آوری را بررسی، و آن را تکمیل و مرتب کرده ودر مرتب کردن سعی کنید کلمات کلیدی باهم ارتباط بیشتر داشته باشد.
ج – مرحله تعریف : بعد از آن دو مرحله متن اصلی را کنار گذاشته با نگاه کردن به الگوهای یاد آوری و کمک گرفتن از اطلاعات موجود در مغز آنچه را یاد گرفته اید با صدای بلند توضیح دهید. این مرحله مغز شما را پویا و فعال خواهد کرد .
د – مرحله تکرار و مرور : مرور و یاد آوری از فراموشی مطالب جلوگیری می کنند و حفظ و یاد آوری مطالب به همین عنوان است . اگر مطالب مرور وتکرار شود از فراموشی آن مطالب جلوگیری می شود .
بیش از ۹۰% از مطالب خوانده شده بعداز ۲۴ ساعت فراموش می شوند در حالیکه مرحله مرور مانع از فراموشی مطالب می شود . پس باید بعد از خلاصه نویسی الگوهای یاد آوری را تکرار و مرور کنید. د - درک ، یادگیری و یادسپاری : اولین اصل قبل ازشروع مطالعه چیست ؟ چگونه می توان بازده مطالعه را افزایش داد ؟ نحوه تفکرات واراده چه نقشی در مطالعه و کارهای روزمره دارد؟ و بهترین زمان و مکان مناسب برای مطالعه چیست ؟ یکی از ضروری ترین و کاملترین ابزار پیشرفت انسان مطالعه است برای اینکه بتوانید مطالعه بهتری داشته باشید تا بازیابی و بخاطر سپاری آن آسان باشد اصول زیر را باید رعایت نمائید :
۱-هدف : تیری که بدون هدف رها شود بی نتیجه خواهد بود. قبل از شروع مطالعه باید حتما" هدف خود را مشخص کنید . زیرا وقتی که هدف خود را مشخص کردید آمادگی بیشتری برای خواندن و یادگیری خواهید داشت و داشتن هدف به شما کمک می کند تا در حین مطالعه دقت بیشتری داشته باشید و تمرکز حواس نیز بهبود می یابد ، بنابراین قبل از مطالعه هر کتابی ، هدف خود را به طور دقیق و واضح بیان کنید .
۲-برنامه ریزی : برنامه ریزی درسی ، این امکان را می دهد که بهتر ودر زمان مخصوص به خودش آن درس را بخوانید با طرح برنامه ، نظم خاصی به روند یادگیری خود می دهید . که این نظم خاص بمکانیسم حافظه در بخاطر سپاری مطلب کمک می کند.
۳- مکان و زمان مطالعه : مکان مطالعه باید آرام بوده ،از نور کافی برخوردار باشد و زمان مطالعه بهتر است موقع صبح باشد، حافظه وقع صبح فعال تر می باشد.
بنابراین قبل از شروع مطالعه باید هدف مشخص شود و به صورت معقول برنامه ریزی کنید و با علاقه وبدون هر نگرانی در اجرای برنامه نهایت سعی تان را بکار ببرید ورزش را به زندگی خود وارد کنید. ج- اصول اولیه مطالعه : چگونه می توان یک حافظه بهتر داشت ؟یادگیری و حفظ مطالب به چند صورت امکان پذیر است ؟
چگونه می توان حافظه را به فعالیت وا داشت ؟
ذهن آدمی همچون دیگر اعضاء بدن احتیاج به مواد غذائی و مراقبت دارد . همانطور که به وضع پوشش خود دقیق هستیم باید به بهداشت و سلامت روانی حافظه و مغز دقت کنیم . هنگام کار و فعالیتهای ذهنی ،برای سلامتی و جلوگیری از فرسودگی زودرس حافظه باید موارد بهداشتی زیر را رعایت کرد :
۱-تاثیر تغذیه مناسب بر حافظه ( اعم از اکسیژن و غذا ) : تغذیه مناسب یکی از مهمترین عوامل در افزایش کارایی حافظه است . کلسیم و منیزیم و فسفر سه عنصر اساسی و ضروری برای حافظه به شمار می آید و باید با تغذیه مناسب مانند : جوانه گندم ، لبنیات ،جگر ، بادام ، گردو ، فندق ، سبزیجات و تخم مرغ می توان مواد مورد نیاز مغز را تامین کرد . و در فعالیتهای شدید ذهنی باید از مصرف زیاد چربی ، نان ، وقند بپرهیزید و تا حد امکان از غذاهای دارای پروتئین مانند تخم مرغ ، گوشت – جگر سیاه و ماهی استفاده کنید . به طور کلی در نظر داشته باشید که پرخوری و معده سنگین فعالیت ذهنی را سست و محدود می کند .ب - اصول بهداشت حافظه : ۱-آموزش : به وسیله آموزش می توان عمل فراگیری یا بهره گیری از حافظه را که یک فعالیت مستقیم و قابل کنترل است افزایش داد.
۲-علاقه:اگربه موضوعی علاقمند باشید بهتر آن را یاد می گیرید.موضوع مورد مطالعه و همچنین میزان علاقه ای که خواننده نسبت به مطلب دارد ، در بخاطر سپاری آن مطلب در حافظه تاثیر زیادی دارد بخاطر سپردن موضوعات مورد علاقه در حافظه به سهولت انجام می گیرد . و همچنین به آسانی می توان آنها را بیاد آورد بنابراین علاقه در یادگیری نقش دارد . هر چه قدر حافظه قوی داشته باشیدبه خاطر سپردن مطالبی که به آنها علاقه ای ندارید امکان پذیر نخواهد بود . فقط از راه ایجاد علاقه در خود می توانید از عهده این کار بر آیید.
۳-تمرکز حواس : داشتن تمرکز حواس هنگام یادگیری موجب می شود که مطالب آموخته شده بهتر در حافظه باقی بماند . اصولا" بدون داشتن تمرکز نمی توان مطلبی را به خوبی فهمید . باید هنگام مطالعه تمامی حواس خود را بر روی مطالب متمرکز کنید تا بتوانید آنها را به حافظه خود بسپارید . برای ایجاد تمرکز باید شرایط مطالعه را نیز رعایت کنید . در واقع با رعایت شرایط مطالعه موقعیت مناسبی را برای تمرکز و یادگیری بهتر مطالب ایجاد می کنید.
۴-طبقه بندی مطالب مورد مطالعه : (ارتباط ) :یکی از اصول حاکم بر حافظه اصل ارتباط و بهم پیوستگی است یعنی ، حافظه مطالب مرتبط و به هم پیوسته را بهتر در خود جای می دهد و هر چقدر آموخته های شما بیشتر با همدیگر ارتباط داشته باشند به همان نسبت به خاطر سپاری و بیاد آوری آنها آسانتر خواهد بود. حافظه به شکل زنجیره ای عمل می کند . بنابراین مطالب باید به صورت زنجیره ای ، پیوسته و در ارتباط باهم در آیند تا کار بخاطر سپاری و از آن مهمتر، عمل بیاد آوری راحت باشد.
۵-خوب درک کردن ( درک مفاهیم ):پرفسور ((ربروت توکه )) می گوید : ((درسی که کاملا" فهمیده شود از قبل یاد گرفته شده است .)) پس اگر مطلبی را بجای حفظ کردن بفهمید ،بهتر در حافظه ضبط و بایگانی می گردد.واصولا" اگرمتنی به خوبی درک شود ، کمتر فراموش می شود . قبل از آنکه بخواهید مطلبی را حفظ کنید ، ابتدا باید آن مطلب را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهید . و هنگامی که آنرا به خوبی درک کردید بخاطر بسپارید .
۶-اعتماد به نفس : اعتماد به حافظه نخستین گام تقویت حافظه است ، باید به قوی بودن حافظه خود اعتماد داشته باشید . باید از کاربرد کلمات و جملاتی که موجب تضعیف حافظه می شوند جدا" خودداری کنید . حتما" از گفتن جملاتی نظیر حافظه ام یاری نمی کند ، حافظه ام ضعیف شده است …. خودداری کنید. چرا که با گفتن این جملات ، به خودتان تلقین می کنید که واقعا" حافظه تان ضعیف شده است ، در آن صورت حافظه نیز به یاری شما نمی شتابد .
نتیجه : آنچه که در ذهن شماست نتیجه یادگیری و بخاطر سپاری صحیح است . بخاطر سپاری مهارتی قابل کسب است حافظه را می توان طوری تربیب کرد که موثرتر انجام وظیفه کند .کسانی که به روشهای یادگیری خود توجه بیشتر دارند و هنگام به خاطر سپردن مطلبی تمرکز حواس داشته باشند و مطالب را با نظم وترتیب در حافظه ضبط کنند آن موقع به خاطر آوری مطلب در آنها آسانتر خواهد بود

توصیه ها و راهکارهای عملی تقویت حافظه 

در این مقاله مطالب بسیار جالبی درباره حافظه و تقویت آن بیان شده

آیا اخیرا فراموش می کنید دسته کلید خود را کجا گذاشته اید ؟ داخل اتاق می شوید بدون اینکه بدانید برای چه کاری به آن سمت میروید؟
آیا بعد از ریختن چای در استکان قوری را در یخچال می گذارید ؟ شماره تلفن منزل خود را فراموش می کنید؟

آیا اخیرا فراموش می کنید دسته کلید خود را کجا گذاشته اید ؟ داخل اتاق می شوید بدون اینکه بدانید برای چه کاری به آن سمت میروید؟
آیا بعد از ریختن چای در استکان قوری را در یخچال می گذارید ؟ شماره تلفن منزل خود را فراموش می کنید؟
نگران نباشید! متخصصان معتقدند که استرس های روزمره تا حدی مغز انسان را تحت تاثیر قرار می دهند که کم حافظگی را به وجود می آورد.
روانشناسان در این زمینه تو صیه می کنند که :
١. موز بهترین دوست حافظه : ویتامین B بهترین تغذیه حافظه است و موز دارای این منبع غنی میباشد.
٢. مهربانی با خویشتن : انجام کارهای مورد علاقه مانند خریدن یک شاخه گل , کتاب رمان, ملاقات دوستان قدیمی و ........ باعث افزایش ترشح
هورمون " دوپامین " می شود که احساس خوبی را در فرد به وجود می آورد و این افزایش تاثیر مثبتی بر سلسله اعصاب و آن بخش از مغز که مسوول حافظه است میگذارد.
٣. قدم بزیند : زنان یا مردانی که به طور مرتب قدم می زنند بسیار کمتر دچار فراموشی میشوند . چرا؟ تحقیقات نشان داده است که فعالیت ,ارتباط مغزی را در بخشی که ذهن مسوول حافظه است گسترش می دهد.
٤. غذای سس دار نخورید : بر اساس تحقیقات انجام شده برروی عادت غذایی بیش از ٨ هزار نفر , استفاده از این نوع سس ها و غذاهای سویا دارباعث کاهش قدرت حافظه می شود. علت آن است که یک ماده شیمیایی موجود در این نوع سس ها و سویا که گفته می شود ضد سرطان و بیماری قلبی است دقیقا عکس این خواص را با خود دارد. با این حال یک بار خوردن آن در هفته چندان مشکلی ندارد!
٥. خواب به موقع : یک استراحت خوب مغز می تواند اطلاعات بشتر و بهتری را به حافظه شما باز گرداند تا مغزی که تمام روز را بدون استراحت گذرانده باشد .
٦. بیشتر به خودتان برسید : تحقیقات نشان می دهد افرادی که رژیم های غذایی بسیار کم کالری در برنامه روزانه خود دارند نه تنها پروسه اطلاع رسانی را بسیار کند انجام می دهد بلکه از دیگر افراد هم سن و سال خود که این رژیم را ندارند نیز کمتر قادر به استفاده از حافظه خود می باشند.
لذا به فکر خود باشید و رژیم های غیر موجه را فراموش کنید.
٧. چای گیاهی بنوشید : آهن برای عملکرد صحیح حافظه ضروری است و نوشیدنی های کافئین دار به علت دارا بودن موادی به نام " تانن " (اسید تانیک) که ٧٥ درصد آهن موجود در بدن را از بین می برند.
٨. خوردن قند و شکر مصنوعی را کاهش دهید : این امر ممکن است در کاهش وزن به شما کمک کند اما نوشیدن بیش از یک یا دو نوشیدنی رژیمی در طول روز حافظه دراز مدت شما را تخریب می کند . خوشبختانه تاثیرات منفی این مسئله دائمی نیست و شما به راحتی می توانید با قطع مصرف شیرینی های مصنوعی مجددا حافظه خود را اصلاح کنید

ده روش برای تقویت حافظه و به خاطر سپردن مطالب

یک تحقیق میدانی نشان داده که ۳۹ درصد آمریکایی‌ها طی یک هفته‌ای که پشت سر گذاشته‌اند حداقل یک وسیله را اشتباه برداشته‌اند یا در جای عوضی قرار داده‌اند؛ به عبارتی، حواس‌پرتی داشته‌اند.

 

 

درست نیست اگر این را فقط تقصیر کهولت سن بگذاریم چون خیلی از افرادی که دچار حواس‌پرتی می‌شوند، سنی ندارند، جوان هستند و فقط به خاطر عدم تمرکز، مشغله‌های زیاد و غیره هست که خطاهایی مثل این را مرتکب می‌شوند. تحقیقات مشخص کرده که در مقایسه‌ی افرادی که بین ۱۸ تا ۳۴ ساله هستند با افراد ۵۵ ساله، آن‌ها بیش‌تر فراموش می‌کنند که امروز چه روز و تاریخی هست (۱۵ درصد در مقابل ۷ درصد)، بیش‌تر کلیدها را جا می‌گذارند (۱۴ درصد در مقابل ۸ درصد)، ناهارشان را جا می‌گذارند (۹ درصد در مقابل ۳ درصد) و حتی یادشان می‌‌رود که دوش بگیرند (۶ درصد در مقابل ۲ درصد). عجیب هم نیست، چون ما تا حد زیادی وابسته به موبایل و لپ‌تاپ و انواع اپلیکیشن‌های یادآوری هستیم.

اما این مساله جای نگرانی ندارد. یادآوری و فراموش نکردن یک مهارت است که با تمرین‌های خاصی تقویت می‌شود.

در ادامه ۱۰ راهکار برای تقویت حافظه و به خاطر سپردن کارها را به شما توضیح می‌دهیم:

به موضوع‌ها توجه کنید

بهترین راه، ساده‌ترین است: فقط به موضوع‌ها توجه کنید. وقتی ذهن شما به هزار موضوع می‌پرد، کارایی‌اش را از دست می‌دهد و ضعیف عمل می‌کند. به این ترتیب سخت‌تر چیزها را به یاد می‌آورد. هرچه بیش‌تر توجه کنید، راحت‌تر به یاد می‌آورید.

تصویرسازی کنید

از چیزی که قرار است به خاطر بسپارید، یک تصویر در ذهن‌تان بسازید. بخش گسترده‌ای از مغز، در قالب بصری کار می‌کند پس ثبت اطلاعات تصویری خیلی موثر است.

موضوع را تکرار و تکرار کنید

چیزی که می‌خواهید فراموش‌تان نشود را چندین و چند بار پیش خودتان تکرار کنید. این راهکار در به خاطر سپردان مکان، افراد و اشیا تاثیر فوق‌العاده‌ای دارد.

بپرسید که چرا باید این موضوع را به خاطر بسپارید

داشتن یک دلیل و توجیه باعث می‌شود که موضوع بیش‌تر در ذهن جا بگیرد و زودتر به یاد آورده شود.

یک فهرست تهیه کنید

چیزهایی که می‌خواهید یادتان بماند را بنویسید. دسته‌بندی آن‌ها باعث می‌شود که راحت‌تر برای‌تان یادآوری شوند.

تداعی کنید

ایجاد مصداق‌ها و ساختن تداعی‌ها ذهن شما را تقویت می‌کند. ارتباطی بین موضوع‌ها پیدا کنید و این را به یک بازی تبدیل کنید. مثلا به جای «مهمان امشب از موسیقی کلاسیک خوش‌اش نمی‌آید» پیش خودتان بگویید «طرف اگر بتهوون و موتسارت را ببیند، با کلاشینکف تکه تکه‌شان می‌کند.»

موضوع را کوتاه کنید

ظرفیت حافظه‌ی کوتاه‌مدت، محدود است. اطلاعات پیچیده را به صورت عبارت‌های کوتاه و کوچک دربیاورید؛ مخصوصا عددها هر قدر کوتاه‌تر باشند، بهتر در ذهن می‌نشینند. تا حالا شده یک شماره تلفن را این‌طور بخوانید: شصت و پنج میلیون و دویست و سی و نه هزار و چهارصد و هفت؟

از لغات کلیدی استفاده کنید

این شیوه به خصوص در مورد متن‌های نسبتا طولانی یا لیست‌ها کاربرد دارد. این کار مثا برچسب زدن (Tag) است.

موضوع را برای کسی تعریف کنید یا به کسی آموزش بدهید

موضوع را برای کسی تعریف کنید یا شروع کنید به آموزش آن. می‌بینید که خیلی خوب در ذهن می‌نشیند و دیرتر فراموش‌تان می‌شود.

شیوه‌ی قیاس منطقی را به کار ببرید

موضوع را در کنار حروف، الگوها، ایده‌ها یا تداعی‌ها قرار بدهید که رابطه‌ی منطقی با هم داشته باشند. می‌توانید با حروف، یک متن قافیه‌دارد یا کلمه‌ای بسازید که دیرتر فراموش‌تان می‌شود.

دوازده روش ساده اما معجزه آسا برای تقویت مغز

هرچند مغز ما قویترین رایانه در سیاره زمین محسوب می شود اما این رایانه قدرتمند نیز گاهی به خطا می رود. ما انسانها بیشتر وقت خود را صرف انباشتن چیزهای مختلف و بی فایده به داخل مغزمان می کنیم

هرچند مغز ما قویترین رایانه در سیاره زمین محسوب می شود اما این رایانه قدرتمند نیز گاهی به خطا می رود. ما انسانها بیشتر وقت خود را صرف انباشتن چیزهای مختلف و بی فایده به داخل مغزمان می کنیم.

 

مهم نیست مغز ما چقدر قدرتمند است، آنچه اهمیت دارد این است که بدانیم این عضو نیاز به جبران و احیای خود دارد تا بتواند قالب و توانایی خود را حفظ کند.

 

پژوهشگران روش های مختلفی را برای سوپرشارژ کردن و افزایش کارآیی مغز ارائه کرده اند که در این مقاله ساده ترین آنها ارائه شده تا هر فردی بتواند به محض احساس نیاز، به آنها دسترسی داشته باشد و آنها را بکار بسته و از مزایای آن بهره مند شود:

بادام بخورید

بادام حافظه را تقویت می کند و اگر در ترکیب با شیر قبل از رفتن به رختخواب و یا پس از برخاستن از خواب به هنگام صبح مصرف شود تاثیر بهتری دارد.

آب سیب بنوشید

پژوهشگران دانشگاه ماساچوست لوول نشان داده اند؛ آب سیب تولید نوعی انتقال دهنده عصبی حیاتی موسوم به استیل کولین را در مغز افزایش داده و از این طریق قدرت حافظه را نیز تشدید می کند.

خوب بخوابید

تحقیقات نشان می دهد که حافظه بلند مدت در طول خواب با پخش مجدد تصاویر تجربه شده در روز تقویت می شود.

 از تفریحات ساده لذت ببرید

استرس قدرت مغزی ما را تحلیل می برد. ذهنی که در استرس گرفتار شده بیشتر منابع حافظه ما را مصرف می کند و به این ترتیب ذهنی ضعیف و کودن برای ما باقی می گذارد. سعی کنید برای خود عادتهای ساده تفریحی در طول روز تعیین کنید تا بتوانید به کمک آنها استرس را از ذهن خود پاک نمایید. برخی از این تفریحات ساده و مفید برای ذهن و بدن و روان عبارتند از: گوش دادن به موسیقی مورد علاقه، بازی با کودکان، قدردانی از دیگران، پیاده روی، دوچرخه سواری و یا شنا به طور روزانه، کار کردن با یک وبلاگ و بالاخره شرکت در کلاس های یوگا و سلامت به طور روزانه.

ذهن خود را ورزش دهید

همانطور که ورزش جسمی برای بهره مندی از یک بدن قوی و سالم ضروری است ورزش ذهنی نیز به همین اندازه حائز اهمیت است تا بتوانید ذهنی تیز و فعال داشته باشد. آیا تا به حال توجه کرده اید که چرا کودکان قدرت مغزی قوی تری نسبت به افراد بالغ دارند؟ چون کودکان ذهنی بازیگوش دارند و یک چنین ذهنی توان حافظه را بالا می برد. برای رسیدن به چنین توانایی می توانید پازل یا جدول حل کنید، در کارهای گروهی داوطلب شوید، با دیگران تعامل کنید، به یک سرگرمی مانند مطالعه، نقاشی یا حتی تماشای پرندگان مشغول شوید، یک مهارت جدید یا یک زبان جدید بیاموزید.

یوگا یا مدیتیشن انجام دهید

یوگا و مدیتیشن استرس را تخلیه می کند. استرس قاتل حافظه است اما یوگا و مدیتیشن با کاهش استرس، پایین آوردن فشار خون، کاهش سرعت تنفس، کاهش سرعت متابولیسم و آزاد کردن تنش از ماهیچه ها، ذهن را تقویت می کنند.

مصرف مواد قندی را کاهش دهید

قند غذا نیست بلکه شکلی از کربوهیدرات است که یک انرژی واهی تولید می کند. مصرف زیاد مواد قندی باعث بروز علائم عصبی و رنج آور، ضعف حافظه و سایر اختلالات عصبی می شود. غذاها را بدون افزودن شکر مصرف کنید و از مصرف نوشیدنی های شیرین یا مقدار زیادی شکر یا قند با کافئین پرهیز کنید.

از گندم سبوس دار استفاده کنید

گندم سبوس دار حاوی لسیتین است. این ماده مشکل سخت شدن سرخرگ ها را آسان می کند و از این طریق موجب بهبود عملکرد مغز می شود.

شب ها غذای سبک بخورید

خوردن غذای زیاد و سنگین در شب باعث بروز استرس طولانی مدت و احساسی به هنگام خواب می شود. توصیه می شود غذای سنگین را در روز مصرف کنید که بدن تحرک بیشتری دارد. شبها با خوردن غذای سبک و میوه یا سبزی می توانید خواب بهتری داشته باشید. خواب خوب شب به معنی تقویت قوای مغز است.

قدرت تخیل خود را تقویت کنید

یونانی ها اصل خیال پردازی را برای به خاطر سپردن همه چیز یاد می گیرند. این تکنیک احتیاج دارد که فرد یک تخیل واقعی و رنگی را ایجاد کند که بتوان آن را به یک موضوع یا شی خاص ارتباط داد. اگر شما تمام حواس خود شامل لامسه، بویایی، چشایی، شنوایی و بینایی را درگیر خیال پردازی کنید می توانید جزئیات بیشتری از یک موضوع را به خاطر بیاورید. این کار به تقویت حافظه شما کمک می کند.

 

▪ خشم خود را کنترل کنید

 

غذاهای تهیه شده از آرد سفید، مصرف زیاد نشاسته یا نان سفید می تواند منجر به بروز حساسیت های عصبی شود. در نتیجه مصرف این قبیل مواد غذایی پرخاشگری و برخی از رفتارهای افسردگی را موجب می شود. در عوض سبزی تازه بخورید. آب زیاد بنوشید و یوگا یا مدیتیشن انجام دهید تا احساسات سمی مانند خشم و استرس از شما دور شود.

ویتامین ب کمپلکس مصرف کنید

این ویتامین حافظه را تقویت می کند. از غذا و سبزیجات غنی از این ویتامین مصرف کنید. لازم به ذکر است که مواد غذایی نشاسته ای و نان سفید تاثیر مطلوب این ویتامین برای حفظ سلامت حافظه را خنثی می کند. 

راههای افزایش هوش

اگر می خواهید به هوش خود بیافزایید و آن را در سنین بالا نیز حفظ کنید. ۵ روش این مقاله را انجام دهید

اگر می خواهید به هوش خود بیافزایید و آن را در سنین بالا نیز حفظ کنید. ۵ روش زیررا دنبال کنید تا سلولهای مغزی خود را بسازید.عقیده دانشمندان در مورد سلولهای مغزبه این صورت است که در زمان تولد تعداد مشخصی از سلول های مغزی را داریم و به مروربا پیر شدن هر چه بیشتر کم کم تعداد بسیار زیادی از آنها را از دست می دهیم. تحقیقات گسترده در این باره نشان داده اند که سلولهای مغزی جدید در طول زندگی نیزبر خلاف آنچه در گذشته تصور می شد،تولید می شوند و نیز اینکه مغز در صورت استفادههر چه بیشتر از آن قابلیت رشد و حجیم تر شدن را دارد.
تحقیقات و مطالعات حاکیاز آن است که به عنوان مثال درشکه رانان در قسمتی از مغز خود که مربوط به کنترلنقشه یابی تصویری است، رشد بیشتری داشته و نیز پیانیست ها و نوازندگان متبحر نیز دربخشی از مغز که کنترل و اداره موزیک را در اختیار دارد،حجم بیشتری را دارا هستند. از طرف دیگر،تحقیقاتی که اخیراً در این مورد انجام شده است،حاکی از آن است کهافرادی با مشغلهای مهارتی بالا مانند :مهندسین، معلمان و بسیاری دیگر از شغل هایمشابه، دارای سیناپس های بیشتری هستند. سیناپس ها همان رابطین بین سلولهای مغزیهستند که به ذخیره سازی اطلاعات کمک می کنند.
یک روز شایددرآینده ای نزدیکپزشکان قادر باشند سلولهای جنین را که می توانند به هر نوع سلولهای مورد نیاز تبدیلشوند، به مغزبشر تزریق کنند. به این طریق می توان بیماری های نظیر آلزایمر وپارکینسون رادرمان نمود و نیز برای سایر افراد سالم نیز راهی باز کرد تا بتوانند بافکر سالمشان ارتباط برقرار کنند. تا آن زمان برسد، ممکن است فرصت فعلی از دست برود. پس می توانیم با استفاده از چند راه ساده توانای سلول های مغزی را در حد ماکزیمم آنحفظ کنیم.
۱ – سلولهای مغزی خود را به کار اندازید:
تحقیقات انجام شده نشانمی دهند افرادی که تمرینات فیزیکی انجام می دهند، سلولهای مغزی بهتری را پرورش میدهند. دانشمندان در مطالعات موسسه تحقیقات بیولوژیکی دریافتند که موش های بالغی کهتحت ورزش کردن قرار گرفته اند، سلولهای جدید بسیاری را در قسمت هیپوکامپوس مغز خود،بخشی که مربوط به یادگیری و حافظه است، به نسبت آن دسته که تنها گوشه ای نشسته اندو وقت خود را صرف صحبت و به اصطلاح chat کردن در Chat rom های اینترنتی می کنند کسبکرده اند.
از طرف دیگر ثابت شد که انجام حرکات ورزشی دلخواه و مورد علاقهتاثیرات چند برابر به نسبت انجام صرف یک سری حرکات ورزش مشخص خواهد گذاشت. بنابراین، این مورد به دست آمد . می تواند به این معنی باشد که سعی کنید راهیبیابید تا با ورزش کردن خود لذت ببرید از اینکه تنها خود را مجبور به انجام آنهابکنید تا به این طریق هم با هوش تر شوید و هم شادتر زندگی کنید.
▪ چه باید کرد؟
یک ورزش را به طور مستمر انجام دهید. مانند: ماراتون، دودین تفریحی و غیره یااینکه یک یاردر تمرین کردن برای خود در نظر بگیرید تا انجام حرکات را جالب تر وادامه کار را سهل تر کند. هیچکس نمی تواند دقیق و به درستی مشخص کند که چه مقدارورزش برای سلول های مغز کافی و مناسب است،اما در مورد موش ها حدود ۴ تا ۶ مایل درروز موثر بوده است.
۲ – ذهن خود را ورزش دهید:
تنها تمرینات فیزیکی نیست کهبه رشد سلولهای مغزی کمک می کند. شما نیز مانند همان درشکه رانان یا پیانیست ها میتوانید با استفاده از سلولهای مغز و وادار کردن آنها به کار در زمینه های مختلف، ازمغز نمود بخش های گسترده و متفاوتی بسازید. یافتن راههای ساده در استفاده ازتوانایی مغزی می تواند به رشد و ترمیم سلولهای عصبی و دندریتها، شعباتی از سلول هاکه اطلاعات رادریافت کرد. به جریان انداخته و در جهت درست مصرف می کنند، به میزانزیادی کمک کند. درست مانند یک ورزش مخصوص weighr lifting (افزایش حجم ووزن) دربدنسازان که کمک به رشد و کار افتادن ماهیچه ها و عضلات تحتانی بلا استفاده میکند،راههای مشخص و درست فکر کردن و دور کردن کلمات قبلاً یاد گرفته شده می تواندعمل پخش های غیر فعال مغز را بهبود بخشد و آنها را به کار اندازد.
▪ چه بایدکرد؟
مزه ها و بوهای جدید را تجربه کنید. کارهای جدید انجام بدهید. مثلاً ازراههای جدیدی برای رفتن به سرکار استفاده کنید. به جاهای جدید سفر کنید . هنرهایشخصی و جدید خلق کنید رمان های داستایووسسکی را مطالعه کنید. یک کمدی جدید در مورد ”تد کندی و راش لیمباوف“ Rush Limbanugh بنویسید. به خصوص،سعی کنید تمام کارهایی راتجربه کنید که به هر طریق شما را وادار می کنند از تمام روش های فیزیکی و روحیدیرینه و یکسان قبلی خود فاصله بگیرید و چیزهایی جدید و ناشناخته را تجربه کنید.
۳ – غذاهایی مانند ماهی مصرف کنید:
روغن های امگا – ۳ که در گردو، دانهکتان و به خصوص ماهی کشف شده است ، به عنوان انواع سالم و بدون ضرر برای قلب بهشمار می روند. به علاوه، تحقیقات اخیر نشان داده اند که این دسته از روغن ها بهعنوان تقویت کننده های مغزی نیز شناخته شده هستند و این به دلیل کمک آنها به سیستمانتقال خون که اکسیژن را به مغز انسان پمپ می کند، می باشد. همچنین این مواد عملکلیه اجزاء سلولهای اطراف مغز را که آن رادر برگرفته اند. را نیز بهبود می بخشند. این نشان می دهد دلیل اینکه چرا افرادی که به مقدار زیاد ماهی مصرف می کنند، کمتردر معرض ابتلا به فشارهای عصبی، ازدست دادن تمرکزو کم حافظه شدن قراردارند. دانشمندان ثابت کرده اند که اسیدهای چرب اصلی برای رشد مناسب مغز در کودکان بسیارضرورت دارند و بنابراین امروزه آن ها را به فرمول های مواد غذایی مورد استفادهکودکان می افزایند. امکان این امر وجود دارد که شما نیز با مصرف مناسب این روغن ها،هوش ، استعداد و موقعیت ذهنی خود را به میزان در خور توجهی افزایش دهید.
▪ چهباید کرد؟
استفاده حداقل ۳ وعده غذای ماهی مانندسالمون ، ساردین ها، ماکرل و تنها شروع خوبی خواهد بود. در ذهن خود بسپارید. ماهی هایی که با (محیط های ) موادشیمیایی خطرناک رشد کرده اند، می تواند بسیار خطرناک باشند و اثرات بدی در بدنتانبه جای بگذارند بنابراین از مصرف ماهی هایی مانند: ماهی اره ماهی اره ای (sword fish)، ماهی های درنده،کوسه ماهی ها (shork) و نیز هر نوع دیگری که هر طریقی درمعرض آب هایی با آلودگی بالا بودند ،حذر کنید. التبه تمام انواع ماهی ها که به طورمشخص عاری از ترکیبات شیمیایی مانند جیوه و یا هر نوع سم و مواد خطرناک دیگری میباشند نیز می توانند به جای موارد مذکور مصرف شوند. نیز می توانید آنها را با روغنهای گردو و تخم مرغ هایی که به طور ویژه تولید می شود و حجم بالایی از روغن های ۱مگا ۳ را در خود دارند و بپزید و این نیز از دانه های کتان و غلات و حبوبات درسالاد خود استفاده کنید. این نکته مهم را فراموش نکنید که با وجود اینکه دانه هایمختلف ایمن و سالم هستند ولی مصرف زیاد روغن دانه کتان (Fkaxseed) می تواند به خطرابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
۴ – مصرف چربی زیاد را متوقف کنید؟
آیا چربی ها قادرند شما را کند ذهن کنند؟ در تحقیقات انجام شده دردانشگاهتورونتو، موش هایی که در معرض یک رژیم غذایی با ۴۰% چربی قرار گرفتند، مهارت هایذهنی خود را در زمینه های مختلف از دست دادند. مانند حافظه ، هوشیاری و تشخیص فاصلهو نیز یادگیری قوانین. مشکلات زمانی که در رژیم غذایی چربی های اشباع به کار گرفتهشدند،بیشتر و بدتر شده چربی های اشباع در گوشت و محصولات لبنی بسیار فراوانند. اینتحقیقات دو دلیل عمده را خاطر نشان می کنند:
۱ – اینکه چربی می تواند میزاناکسیژن رسانی خون را کاهش داده و کلاً جریان خون غنی از اکیسژن را کند کند تا بهمغز به میزان کافی اکسیژن نرسد و
۲ – می تواند موجب کند شدن متابولیسم گلوکزشود که نوعی قند مورد نیاز برای تغذیه و کارایی سلولهای مغزی می باشد.
▪ چهباید کرد؟
گوشت بی چربی مصرف کنید، مواد لبنی کم چربی به کار ببرید. ماهی ولوبیا و کلاً بنشن زیاد مصرف کنید. شما می توانید بدون نگرانی تا ۳۰% از کالریروزانه خود را به شکل چربی دریافت کنید. ولی توجه داشته باشید بیشتر مقدار آنبایستی از ماهی های مذکور، روغن های طبیعی مثل روغن زیتون،دانه های گیاهی و روغنطبیعی مانند گردو و فندوق، کسب شود. هر کاری می خواهید بکنید ولی تا حدامکان ازمصرف روغن های متداول و مورد مصرف در پخت غذاهای حاضری پرهیز کنید. (دنبال روغنهایی با برچسب هیدورژنه شده دربازار بگردید).
۵ – یک متفکر واقع بین باشید، نهیک مصرف کننده نوشیندی های الکلی:
این تفکر که الکل سلول های مغز را می کشد یکعقیده کهنه شده قدیمی است، و واقعیت اندکی پییچیده تر است. در حقیقت ، مطالعه روی۳۵۰۰مرد ژاپنی،نشان داده است که کسانی که مصرف نوشیندنی های الکلی را به طور متوسطو میانه انجام می دهند، (در این مورد، حدود ۱ بار درروز) قدرت عملکرد ادراک عملیبیشتر و بهتری در زمان پیر شدن به نسبت کسانی که اصلاً الکل نمی نوشند،دارند. متاسفانه به مجرد اینکه مصرف شما از حد میانه تجاوز کند، حافظه، زمان عکس العمل بدنو توانایی های دستی وذهنی مثلاً ضربه زدن و نشانه گیری هدف در انواع و اقسام بازیهای پلی استیشن، کم کم رو به انحطاط و از دست رفتن می روند. تحقیقات روی موش هانشان داده اند کسانی که مقادیر بالایی الکل مصرف می کنند، دارای سلول های مغزی جدیدکمتری در مقایسه با سایر افراد در هیپوکامپونس خود هستند. این نشان دهنده این مطلباست که الکل و نوشیندنی های الکل دار نه تنها موجب تخریب سلولهای مغز می شوند، بلکهاز ترمیم و رشد مجدد آنها نیز جلوگیری می کنند.
▪ چه باید کرد؟
یک یا ۲لیون نوشیدنی مخصوص بالغین در هنگام شام به هیچ وجه مشکل برای شما ایجاد نخواهد کردو به علاوه شراب قرمز غنی از مواد آنتی اکسیدان و آبجوی تیره (مثل ماء الشعیر) موثرترین نوع به شمار می روند. مقادیر بیشتر از آن، می تواند نیروی تفکر شما را بهمرور زمان مختل کند. به علاوه باید بدانید که نوشیدن هرگونه مواد الکلی حداقل براییک مدت کوتاه می تواند توانایی عملی شما را مختل کند و بنابراین چنانچه مثلاًامروزقصد دارید رهبری یک جلسه را به عهده بگیرید یا رابطه ای خاص را اداره کنید،مثل یک پر خورد جدید یا آغاز یک دوستی جدید در حین یک جلسه آشنایی، هرگز الکلننوشید. چنانچه به تمام موارد مذکورعمل کنید، انتظار نداشته باشید یک شبه تبدیل بهیک دانشمند شوید. ولی می توانید انتظار داشته باشید که هوشتان کمی بیشتر شود،خلاقتر شوید و نیز هر روز از انرژی بدنی بالاتری بهره مند شوید. نیز می توانید سایربقیه دوران عمر زندگی خود را بدون از دست دادن توانایی همیشگی تان با آرامش سپریکنید

پنج توصیه غذایی برای افزایش هوش

آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده که احساس کنید مغزتان کار نمی کند؛ یعنی مثل گذشته، سرعت انتقال مطالب را ندارید یا اینکه لغات معمولی از ذهنتان فرار می کنند. بعضی مواد غذایی به شما کمک می کنند که عملکرد مغزتان را افزایش دهید. اگر مایل هستید، هوش خود را افزایش دهید، یک لحظه تامل کنید و مطلب زیر را بخوانید.

آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده که احساس کنید مغزتان کار نمی کند؛ یعنی مثل گذشته، سرعت انتقال مطالب را ندارید یا اینکه لغات معمولی از ذهنتان فرار می کنند. بعضی مواد غذایی به شما کمک می کنند که عملکرد مغزتان را افزایش دهید. اگر مایل هستید، هوش خود را افزایش دهید، یک لحظه تامل کنید و مطلب زیر را بخوانید. انتخاب این غذاها نه تنها شما را نزد دیگران باهوش جلوه می دهد، بلکه به شما کمک می کند که توانایی تفکر و وضوح ذهنی خود را افزایش دهید آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده که احساس کنید مغزتان کار نمی کند؛ یعنی مثل گذشته، سرعت انتقال مطالب را ندارید یا اینکه لغات معمولی از ذهنتان فرار می کنند. بعضی مواد غذایی به شما کمک می کنند که عملکرد مغزتان را افزایش دهید. اگر مایل هستید، هوش خود را افزایش دهید، یک لحظه تامل کنید و مطلب زیر را بخوانید. انتخاب این غذاها نه تنها شما را نزد دیگران باهوش جلوه می دهد، بلکه به شما کمک می کند که توانایی تفکر و وضوح ذهنی خود را افزایش دهید.
● روغن ماهی طبق یک گفته قدیمی می توان گفت : " ماهی غذای مغز است." روغن ماهی یک ماده غذایی مناسب برای مغز است، زیرا DHA ( چربی اُمگا-۳ موجود در ماهی ) التهاب مغز را کاهش می دهد و از آن محافظت می کند. مغز ما دارای ۶۰ درصد چربی است که بیشتر آن چربی DHA یا AA ( آراشیدونیک اسید ) است. AA به مقدار زیاد در لبنیات مثل کره و خامه وجود دارد، اما DHA فقط در انواع ماهی وجود دارد و در منابع گیاهی مثل دانه کتان وجود ندارد. برای تهیه روغن ماهی یا روغن کبد ماهی سعی کنید مارک های معتبر آنها را خریداری کنید. در ضمن شکل مایع این دو ماده بهتر از کپسول آنهاست. در تابستان و بهار که شدت و مدت تابش نور خورشید کافی است، بدن به مقدار لازم ویتامین D مورد نیاز خود را می سازد. همانطور که می دانید ویتامین D بر اثر تابش نور خورشید بر پوست بدن، ساخته می شود. ولی در زمستان و پاییز که مدت و شدت تابش آفتاب کمتر است، نیاز به دریافت مکمل ویتامین D داریم. روغن کبد ماهی یکی از مهم ترین و غنی ترین منابع ویتامینD است. بنابراین فرق روغن ماهی و روغن کبد ماهی در این است که روغن کبد ماهی علاوه بر اسیدهای چرب اُمگا-۳ ( DHA) ، منبع خوبی از ویتامین های A و D نیز می باشد. توصیه می کنم روغن ماهی را از ابتدای بهار تا آخر تابستان مصرف کنید و از ابتدای پاییز تا آخر زمستان روغن کبد ماهی را دریافت کنید. ولی کسانی که در مناطق آب و هوایی گرم ( آفتابی ) هستند، می توانند در تمام سال فقط روغن ماهی مصرف کنند و نیازی به مصرف روغن کبد ماهی ندارند.
● سبزیجات تازه و خام مواد غذایی کمی وجود دارد که از نظر ارزش تغذیه ای با سبزیجات برابری کنند. کاهش سطح اسید فولیک در بدن با بروز بیماری آلزایمر ( فراموشی دوران پیری ) مرتبط است. همچنین آنتی اکسیدان ها و فیتوکمیکال ( رنگدانه های گیاهی ) های موجود در سبزیجات، هوش شما را حفظ خواهند کرد. توصیه می کنم روزانه به ازای هر ۲۵ کیلوگرم از وزن بدن خود ۵/۰ کیلوگرم سبزیجات مختلف مصرف کنید. اگر نوع متابولیسم بدن خود را بدانید، می توانید مقدار دریافت سبزی را تنظیم کنید. مثلاً اگر دریافت پروتئین شما بالاست، به مصرف سبزی زیادی نیاز ندارید؛ مثلاً بجای ۵/۰ کیلو ، روزانه ۲۵۰ گرم سبزیجات به ازای هر ۲۵ کیلو از وزن بدن نیاز دارید. اگر پروتئین رژیم شما بالاست، بایستی سبزیجاتی را مصرف کنید که پتاسیم کمتری دارند مثل گل کلم، لوبیای سبز، اسفناج، مارچوبه، قارچ و کرفس ، زیرا مصرف سبزیجاتی که پتاسیم زیادی دارند مثل کاهو، کلم پیچ و سایر انواع کلم به همراه پروتئین زیاد ، باعث عدم تعادل بیوشیمیایی بدن خواهد شد. ولی افرادی که دریافت کربوهیدرات غذایی اشان نسبت به پروتئین و چربی بیشتر است، می توانند سبزیجات فراوانی مصرف کنند به خصوص انواعی را که پتاسیم بالایی دارند.
● تخم مرغ خام : تخم مرغ منبع ارزان و مفیدی از مواد مغذی با ارزش است. مصرف تخم مرغ علاوه بر حفظ سلامت بدن، برای هوش و عملکرد ذهنی مفید است . در این مورد تخم مرغ خام فواید بیشتری نسبت به تخم مرغ پخته دارد. ▪ شاید بپرسید چگونه تخم مرغ خام را مصرف کنیم ؟ برای مصرف تخم مرغ به صورت خام می توانید آن را با یک قاشق عسل، یک قاشق کنجد یا پودر گردو و یک قاشق پودر کاکائو در یک لیوان شیر ولرم یا گرم مخلوط کرده و میل کنید. در این صورت هم آن را خام مصرف کرده اید و هم معجون بسیار مفیدی برای سلامتی بدن خود و افزایش وزن ( برای افراد لاغر ) دریافت نموده اید. اگر در مورد خطر باکتری " سالمونلا " که در تخم مرغ خام وجود دارد، نگران هستید، مقاله ای را که مربوط به خواص تخم مرغ خام است، مطالعه کنید تا نگرانی شما بر طرف شود.
● از مصرف شکر خود داری کنید ،  شکر به عنوان یک غذا محسوب نمی شود، اما بیشتر اوقات جزء آن دسته از مواد غذایی است که باید از مصرف آنها پرهیز کرد. اگر می خواهید میزان هوش خود را افزایش دهید و نمی توانید کاملاً از مصرف شکر پرهیز کنید، مصرف آن را کاهش دهید. مواد غذایی خیلی شیرین، تعادل هورمون انسولین بدن شما را به هم می ریزند که باعث ایجاد بیماری و گرفتگی ذهن شما می شوند. ساده ترین روش برای کاهش مصرف شکر، پرهیز از مصرف انواع نوشابه های صنعتی، آب نبات و شیرینی جات است. همچنین در مصرف آب میوه های صنعتی میانه روی کنید.
● توت فرنگی : توت فرنگی نه تنها خوشمزه است، بلکه یکی از مهم ترین منابع آنتی اکسیدانی قوی و فیتو کمیکال هاست که سلامتی بدن را بهبود می بخشد. همچنین دارای فواید بی شماری برای مغز است. مطالعات نشان داده، مصرف این میوه فرآیند پیری را در مغز کاهش می دهد. فقط زمانی که یک مرتبه مقدار زیادی از آن را مصرف می کنید، مراقب قند موجود در آن باید باشید. سایر انواع توت نیز که رنگ تیره ای دارند، دارای چنین اثراتی هستند؛ مثل تمشک و شاه توت.

روشهای افزایش حافظه کودکان

یادداشت برداری از فعالیت های روزانه را به فرزندتان بیاموزید. به فرزندتان آموزش دهید آنچه به نظرش مهم می رسد را در دفتر یادداشت مخصوصی بنویسد . آنچه که بسیاری از ما بدان نمی اندیشیم این است که حافظه نیز مانند ماهیچه و عضلات نیازمند ورزش و تحرک است.

   
یادداشت برداری از فعالیت های روزانه را به فرزندتان بیاموزید. به فرزندتان آموزش دهید آنچه به نظرش مهم می رسد را در دفتر یادداشت مخصوصی بنویسد . آنچه که بسیاری از ما بدان نمی اندیشیم این است که حافظه نیز مانند ماهیچه و عضلات نیازمند ورزش و تحرک است. همانطور که شما برای ورزش و سلامت جسم خود به کلاس های مختلف می روید برای بهبود وضعیت حافظه نیز ملزم به انجام تمرینات خاصی هستید در غیراین صورت حافظه تان به تدریج رو به تحلیل می رود. در ذیل به برخی از راهکارهای بهبود حافظه اشاره می کنیم :
۱) یادداشت برداری از فعالیت های روزانه را به فرزندتان بیاموزید. به فرزندتان آموزش دهید آنچه به نظرش مهم می رسد را در دفتر یادداشت مخصوصی بنویسد. نوشتن، جزئیات ذهن را به سمت نکات مهم جذب و آن ها را به خاطر می سپارد . عمل نوشتن چندین برابر گوش دادن می تواند در فعال سازی ذهن نقش داشته باشد (فرزند شما می توانند آنچه که نوشته است را با صدای بلند بخواند. این روش، علاوه بر ذهن، حس شنوایی را نیز تحریک میکند.) به فرزندتان بیاموزید متن و یا نوشته هایش را آرام آرام بخواند، زیرا در این صورت ذهن فرصت جذب و دریافت اطلاعات راخواهد داشت.
۲) درخلال بهبود حافظه به وسیله خواندن متون مختلف درک مطلب نیز بالا می رود.
۳) به فرزندتان یادآوری کنید آنچه می آموزد را یادداشت و نکته برداری کند.
۴) ساعت مطالعه او را افزایش دهید؛
۵ ) برای فرزندتان چرخه یادگیری و به حافظه سپردن را توضیح دهید؛ به اوبگویید ۵ دقیقه بعد از خواندن مطلبی که باید به حافظه سپرده شود،آن را طی ۱ یا ۲ دقیقه مرور کند و یک ساعت بعد دوباره نکته های اصلی را در چند دقیقه دوره نماید.
ـ ۳ ساعت بعد مرور سوم انجام شود.
ـ ۶ ساعت بعد دوباره تکرار شود.
ـ شب هنگام قبل از رفتن به خواب نیز دوره کند.
ـ اکنون برای مطمئن شدن از به حافظه سپرده شدن،۳ روز پیوسته مطلب را در چند دقیقه تکرار نماید. با طی این مسیر مطلب مورد نظر علاوه بر حافظه کوتاه مدت، در حافظه بلند مدت نیز ثبت خواهد شد و به احتمال زیاد به فراموشی سپرده نمی شود. این روند یک روش اعجاب انگیز برای بهبود حافظه است. آنچه که باید موردتوجه قرار گیرد آن است که تأثیر روش های بهبودحافظه در افراد متفاوت است و این موضوع نباید باعث نگرانی شما شود وبه جای آن سعی کنید در پی یافتن راه های متفاوت و تأثیرگذار بهبود حافظه بر روی فرزندتان باشید.
۶) حفظ کردن شعر یا متن های ادبی کمک زیادی به بهبود حافظه می کند.
۷) خواندن کتاب های داستانی و پلیسی که ذهن را درگیر حل معما کند.
۸) اگر فرزندتان راست دست است از او بخواهید به عنوان تفریح و سرگرمی برخی کارهایش را با دست چپ انجام دهد و یا بالعکس (مثلاً با دست چپ مسواک بزند، موهایش را شانه کند و ...)
۹) یادگیری زبان یا فعالیت های هنری جدید را به او پیشنهاد دهید.
۱۰) به او بگویید لطیفه ها و یا داستان های خنده دار را به حافظه اش بسپارد(به طور طبیعی انسان ها مطالب جالب و خنده دار را بسیار راحت تر به ذهن می سپارد)
۱۱) از طریق سرنیام مطالب را به حافظه اش بسپارد.( سرنیام تکنیکی است که با گذاشتن اول اسامی در کنار هم به یک کلمه بامعنی و یا حتی بی معنی می رسیم که کار حفظ کردن را ساده می کند. مثلا برای حفظ این ۵ شهر " بابل، شیراز، تبریز، بوشهر، آمل " می توانید با کنار هم گذاشتن اول این اسامی، آنها را راحت تر به خاطر بسپارید.مانند: شبتاب.)

تکنیک‌های تقویت حافظه از زبان مرد حافظه ایران

تکنیک‌های تقویت حافظه از زبان مرد حافظه ایران

اگر حافظه‌تان ضعیف است، اگر قرار ملاقات‌هایتان را فراموش می‌کنید، اگر هر چه درس می‌خوانید در حافظه‌تان نمی‌ماند، این مطالب را بخوانید.

به گزارش فارس، دکتر «محمد سیدا» مرد حافظه ایران در مقاله ‌خود به نکاتی اشاره کرده است که می‌تواند حافظه را تقویت بخشد و ما را در انجام کارها یاری کند.

وی در مقاله خود به تکنیک‌هایی اشاره کرده است که به شما کمک می‌کند حافظه‌تان تقویت شود.

اعتماد به حافظه

یکی از موارد خیلی مهم برای تقویت حافظه، اعتماد به حافظه است. روانشناسان حافظه را به یک شبکه یا توری تشبیه کرده‌اند؛ به هر میزان نسبت به توانایی حافظه تردید کنید، سوراخ‌های این شبکه بازتر می‌شود و نمی‌توانند مطالب را خوب نگه دارند.

ولی اگر به حافظه‌تان اطمینان داشته باشید، سوراخ‌های شبکه بسته می‌شوند و مطالب را بهتر نگه می‌دارند پس به توانایی مغز و قوی بودن حافظه‌تان اطمینان کنید تا حافظه نیز به شما کمک کند؛ هیچ وقت به قدرت حافظه خود شک نکنید، اشخاصی که جملاتی از قبیل «حافظه‌ام ضعیف شده، سنم بالا رفته و دچار فراموشی شده‌ام، مطالب را خوب نمی‌توانم به خاطر بسپارم، زود فراموش می‌کنم» را مرتب تکرار می‌کنند به شدت به قدرت حافظه خود لطمه وارد می‌سازند.

چرا که با گفتن این جملات به خودشان تلقین می‌کنند که حافظه‌شان ضعیف شده است. اکنون یکی از برنامه‌های هفته آینده یا فردا را بدون یادداشت کردن به خاطر بسپارید و تنها بر اساس اعتماد به حافظه خودتان عمل کنید.

به کار انداختن حافظه

کسانی که از ذهن و حافظه خود به طور منظم و مستمر استفاده می‌کنند، کمتر از دیگران در معرض فرسایش و ضعف حافظه قرار می‌گیرند همان گونه که اگر اعضای بدن انسان، جنب و جوش و فعالیت نداشته باشند دچار سستی و تنبلی می‌شوند، حافظه هم اگر مورد استفاده قرار نگیرد ضعیف می‌شود.

استادانی که پژوهش و مطالعه را کنار نگذاشته‌اند نسبت به استادانی که دست از تحقیق برداشته‌اند از حافظه بهتری برخوردارند.

دلیل عمده این اتفاقات این است که در اشخاص مسن با وجود اینکه برخی رشته‌های عصبی به سبب افزایش سن از دست می‌روند اما بر اثر کار مداوم و مستمر و استفاده از مغز، ممکن است تا میزان 25 درصد از رشته‌های عصبی یک فرد 50 ساله بیشتر باشد.

بنابراین راکد گذاشتن و به کار نگرفتن حافظه، آن را از حالت پویایی بازداشته و حالت رکود و خمودگی ایجاد می‌شود و فرد احساس می‌کند که حافظه‌اش ضعیف شده است.

بررسی و مرور کارهای روزانه

هر شب موقع خواب، یا هر موقعی از روز که فرصتی پیدا می‌کنید کارهای روزانه را به طور منظم و تا حد ممکن به صورت جزیی به خود یادآوری کنید و یا بر روی کاغذ بنویسید؛ این تمرین مغزتان را وادار به فعالیت می‌کند و در نهایت باعث تقویت حافظه می‌شود.

علاوه بر این، یک بار هم کارهای مثبت و مؤثری که انجام داده‌اید و یا اوقاتی را که بیهوده تلف کرده‌اید، یادآوری کنید و اگر برنامه نامنظمی داشته‌اید، در روزهای آینده آن را تکرار نکنید.

در واقع مرور کارهای روزانه علاوه بر تقویت حافظه، روند پیشرفت زندگی شما را ترسیم می‌کند و نقاط ضعف و قوت شما را گوشزد می‌نماید.

تمرکز

تمرکز یعنی دقت روی یک موضوع مشخص، بی‌ آنکه افکار دیگری ذهن را به خود مشغول کند؛ تمرکز یعنی یک بعدی فکر کردن و افکار بیهوده و اضافی را کنار گذاشتن، یعنی تمام حواسمان به کاری که انجام می‌دهیم باشد. همزمان با کنترل ذهن، حافظه خود را نیز تقویت خواهید کرد.

تمرکز در هنگام یادگیری و به خاطر سپاری، مدت زمان و دفعات لازم برای تکرارِ موضوعِ موردِ یادگیری را کاهش می‌دهد.

فاصله بین یادگیری

یکی از علت‌های مهم خستگی مغز، طولانی بودن مطالعه است. بین یادگیری فاصله بیندازید. پس از یادگیری یک مطلب چند دقیقه صبر کنید تا مطلب در مغز جا بیفتد، بعد مطالعه را ادامه دهید. در کل روش «هر نیم ساعت مطالعه، پنج دقیقه استراحت» را فراموش نکنید.

فهمیدن

معده برای هضم و جذب است. یک لقمه برای معده زحمت زیادی ندارد اما اگر چند لقمه را یک دفعه با هم در دهان بگذاریم نمی‌توانیم خوب بجویم، خوب ببلعیم و خوب هضم کنیم.

کار مغز نیز شبیه کار معده است مطالب را خوب بخوانید و تجزیه و تحلیل کنید آنگاه به خاطر بسپارید؛ از حفظ کردن بدون درک معنی خودداری کنید.

سیستم لایه لایه برای یادگیری اشعار

شعرهایی را که دوست دارید بخوانید و با استفاده از سیستم لایه لایه به خاطر بسپارید. با این روش حافظه خود را تقویت کنید هر بیت را که یاد گرفتید برگردید و از اولین بیت تا جایی که یاد گرفته‌اید مجدد از حفظ بخوانید و به آن بیت بعد را اضافه کنید و همین طور وقتی بیت جدید را یاد گرفتید به بیت اول برگشته و تا آخر همین طور ادامه دهید.

تنفس عمیق

یکی از روش‌های مهم برای تقویت حافظه تنفس عمیق است؛ با کمک تنفس عمیق می‌توانید به اندازه کافی اکسیژن به سلول‌های مغز برسانید.

مناسب‌ترین شیوه برای تنفس روش 2-4-1 است. یعنی یک شماره دم، چهار شماره حبس تنفس و دو شماره بازدم، اگر تنفس عمیق در کنار طبیعت یا هوای آزاد صورت بگیرد بسیار بهتر از تنفس در هوای بسته است.

این نکته را در نظر داشته باشید که یکی از علل کم کاری و ضعف حافظه نرسیدن اکسیژن خون به مغز است بنابراین در هنگام مطالعه فضای اتاق باید اکسیژن لازم را داشته باشد.

آشنایی با تکنیک های تقویت حافظه

 
یکی از ارکان اساسی آموزش و یادگیری داشتن حافظه ای کار آمد است، همه شما دوست دارید حافظه ای قوی داشته باشید و اگر بخواهید مطمئنا می توانید حافظ خود را تقویت کنید.
در مورد تقویت حافظه به موارد زیر توجه کنید:
هدف:
هدف خود را از خواندن مشخص کنید که برای چه منظور می خوانید؟ برای افزایش معلومات، برای انجام یک تحقیق و یا به صورت تدریجی برای دادن امتحان، اگر برای امتحان می خوانید امتحان تشریحی است یا تستی؟ اگر برای امتحان تستی می خوانید باید جزئی ترین مطالب را هم بخوانید واگر امتحان تشریحی است باید کلی بخوانید.
اعتماد به خود:
به حافظه خود اعتماد داشته باشید تا به شما کمک کند. اعتراف به این که حافظه ام ضعیف است سرآغاز تنبل شدن حافظه است.
علا قه:
موضوعات مورد علا قه راحت تر به خاطر سپرده می شود، پس سعی کنید خود را به دروس علا قه مند سازید.
سلامتی:
عقل سالم در بدن سالم است، پس رژیم غذایی درستی داشته باشید تا حافظه ای قوی ونیرومند پیدا کنید، عناصری مانند کلسیم، فسفر و ویتامین های گروه B نقش مهمی در کارآیی مغز دارد، لذا مصرف شیر، پنیر، تخم مرغ، جوانه گندم، بادام، فندق، کنجد، سبزیجات و حبوباتی مثل عدس توصیه می گردد.
اکسیژن کافی:
یکی از علل کم کاری حافظه نرسیدن اکسیژن به مغز است، در هنگام مطالعه پنجره اتاق را کمی باز بگذارید، تا هوای تازه جریان یابد یکی از روش های تامین اکسیژن سلولهای مغز استفاده از تنفس عمیق است.
دقت:
برای داشتن حافظه خوب باید دقت بالا یی داشت.
تمرکز:
سعی کنید هنگام مطالعه خسته نباشید. اگر احساس خستگی می کنید کمی استراحت کنید بعد مطالعه را شروع کنید. پس از یادگیری نیز حتما استراحت کنید تا آموخته های شما در حافظه پایدار بماند و از تداخل یادگیری بعدی جلوگیری شود. هنگام مطالعه تمامی حواس خود را بر روی مطالعه متمرکز کنید.
آرامش:
اضطراب بیش از حد نه تنها موجب فراموشی می شود، بلکه آفت سلا متی است. برای جلوگیری از فراموشی و اختلا ل در کارایی حافظه، شرایط محیط یادگیری را از هیجان خالی کنید، چون در وضعیت آرامش امواج آلفا که بین ۱۳-۸ هرتز است در مغز منتشر می شود در این حالت انسان می تواند از حداکثر نیروی مغزی خود بهره جوید.
خواب کافی:
بی خوابی موجب پریشانی حافظه می شود، خواب کافی باعث تقویت حافظه می گردد.
برنامه ریزی:
برنامه ریزی درسی موجب می شود که هر درس را در زمان مخصوص به خود بخوانیم و این نظم به مکانیسم حافظه در به خاطر سپاری مطالب کمک می کند.
مدت یادگیری:
کار بدنی را شاید بتوان درحالت خستگی انجام داد اما کارهای فکری نیاز به وضعیت جسمی و مغزی مناسب تری دارد. یکی از علت های خستگی مغزی بودن مدت مطالعه و خواندن طولا نی مدت است که افت شدیدی را در به خاطر سپاری به دنبال خواهد داشت بنابراین روش نیم ساعت مطالعه +۵ دقیقه استراحت را هرگز فراموش نکنید.
یادگیری با فاصله:
بین یادگیری ها فاصله بیندازید تا از پراکندگی دقت شما جلوگیری شود وبه خاطر سپاری در حافظه بهتر صورت گیرد. مثلا اگر می خواهید ۶ ساعت فیزیک بخوانید آن را به سه قسمت دو ساعته تقسیم کنید و هر یک روز در میان ۲ ساعته مطالعه کنید.
تصمیم به خاطر سپردن:
اگر تصمیم بگیرید به خاطر بسپارید و در مواقع ضروری به یادآورید این کار شدنی است اگر با خود عهد ببندید که باید مطلبی را یاد بگیرد، یقینا موقع مطالعه دقت بیشتری خواهید داشت.
خوب درک کردن:
اگر مطلبی را به جای حفظ کردن بفهمید بهتر در حافظه می ماند و کمتر فراموش می شود. در واقع حفظ کردن مطالب، زنگ خطری برای فراموش کردن آنهاست. پس هرگز بدون درک صحیح مطالب سعی در حفظ کردن آنها نداشته باشید چون فقط مطالبی به حافظه بلند مدت سپرده می شوند که به درستی فهمیده شوند.
تکرار:
برای این که مطلبی به مدت طولا نی در حافظه بماند باید ابتدا، آن مطلب مرور گردد و همچنین این مرور در فواصل زمانی معین انجام گیرد.
استفاده از انواع حافظه:
در هنگام مطالعه از سه حافظه خود (بینایی، شنوایی و حرکتی) یک جا استفاده کنید. یعنی از نگاه کردن (بصری) تکرار عبارات با صدای بلند (شنوایی) و یادداشت برداری (حرکتی).
تصویرسازی:
در هنگام خواندن مطالب سعی کنید تصویر ذهنی از آن برای خود بسازید. اگر بتوانید تصاویر مطلب خوانده شده را در ذهن ایجاد کنید، خیلی راحت تر می توانید آنها را به خاطر بسپارید (مثلا با به کار بردن کلمه اسب شکل این حیوان را در ذهن مجسم کنید).
وسایل کمک آموزشی:
استفاده از فیلم، اسلا ید، چارت، شکل و امکانات آزمایشگاهی و … یادگیری را تسریع و تسهیل می کند.
روش جز» و روش کلی:
در روش جز» به جز» متن را به صورت بند بند یاد بگیرید یعنی ابتدا بند اول را به خاطر بسپارید سپس بند دوم را. در روش کلی تمام متن را به طور کامل مطالعه کنید پس از آن سعی کنید متن را برای خود با دیگران تکرار کنید و دوباره متن را به طور کامل از اول تا آخر بخوانید.
ارتباط دادن بین مطالب:
مطالب هر چه بیشتر به هم مرتبط باشند بهتر در حافظه ثبت می شوند. لذا در هنگام مطالعه تا حد ممکن بین مطالب خوانده شده ارتباط برقرار کنید.
سازماندهی:
نظم دادن به اطلا عات به خاطر سپاری آنها را آسانتر می کند، مطالبی را که می خوانید به صورت منظم در آورده و آنها را طبقه بندی کنید. اگر بدون نظم و دسته بندی پشت سر هم بخوانید احتمال این که فراموش کنید بسیار زیاد است. مثلا مواد غذایی زیر را باید به یاد داشته باشید. (گوشت، کره، شنبلیله، خامه، تخم مرغ، ترب، شیر، تربچه، ماهی، ماست، جعفری، سرشیر) برای به خاطر سپاری آنها بهتر است آنها را دسته بندی کنید:
مواد پروتئینی:
گوشت، مرغ، ماهی، میگو
لبنیات: کره، خامه، شیر، ماست
سبزیجات:
شنبلیله، ترب، تربچه، جعفری
برجستگی و نمایان سازی: اگر نکته ای برجسته تر از سایر نکات باشد بهتر در حافظه می ماند. یک فرد قد بلند بین دیگران نمایان تر است. از این اصل در مطاله هم می شود استفاده کرد. مثلا هنگام خواندن، زیر نکات مهم را خط بکشید تا به واسطه اصل برجستگی نکات مهم سریعتر به خاطر سپرده شوند (ابتدا باید خوب بخوانید و درک کنید سپس آنهایی را که مهم تشخیص می دهد خط بکشید تا در هنگام مرور سریعتر آن نکات به چشم آیند).
● تقدم و تاخر:
مطالبی را که در ابتدا می خوانیم بهتر در حافظه می ماند (تقدم) و همچنین مطالبی که در آخر می خوانیم راحت تر به خاطر سپرده می شوند و بیشترین فراموشی مربوط به مطالب میانی است. برای جلوگیری از فراموشی باید صفحات کمتری را مطالعه کرد. در واقع با استراحت های کوتاه مدت در حین مطالعه می توانید اصل تقدم و تاخر را رعایت کنید. اگر ۲ ساعت پشت سر هم مطالعه کنید بین مطالب اولیه و آخری فاصله زیادی می افتد و احتمال فراموشی افزایش می یابد.
تقطیع:
آستانه حافظه کوتاه مدت هر شخص ۲+۷ ماده است یعنی تا ۲+۷ قطعه را می توان به خاطر سپرد مثلا ده حرف (ن ازوم آش ن اد) را می توان به یک قطعه تبدیل کرد که حفظ آن راحتتر شود (مثل دانشآموزان)
تدابیر یادیار:
استفاده از ترفندهایی که به واسطه آن بتوان به موضوع اصلی پی برد، مثلا برای یادآوری تخم مرغ، کره، نان و … می توان از چراغ روشنائی سردر خانه روبه رو استفاده کرد. مثلا تصور تخم مرغ بزرگی که به تیر چراغ برق تکیه داده یا نانی که بر سر در خانه روبه رو قرار گرفته است.
تداعی:
برای به خاطر سپاری بهتر باید بین مطالب ارتباط و تداعی خوبی برقرار کنید. (تجاسم مطلب) برای به خاطر سپاری بهتر می توانید مطلب مورد نظر را به صورت بزرگ و مسخره در ذهن مجسم کنید یا رنگ های مختلف به آن بدهید. مثلا مداد و ماشین (ماشینی که راننده اش مداد است) یا ماشین و گنجشک (درماشینی نشسته بودم گنجشکی که لباس افسر را پوشیده بود جلویم را گرفت) و … 
 
نویسنده : حسن حاجی زاده اناری منابع: در روزنامه موجود است. 
 
مردم سالاری

روش های کاربردی تقویت حافظه

نویسنده: حسن صمدی

در این مقاله روش‌های کاربردی جهت به خاطر سپاری مطالب ارائه شده است که با بکارگیری آنها می‌توانیم حافظه خود را تقویت کنیم. شما برای به خاطر سپاری مطالب ابتدا باید ذهنی راحت و آرام داشته باشید چرا که هنگام اضطراب و نگرانی، به خاطر سپاری و حفظ مطالب مشکل خواهد بود. بنابراین روشی را که برای احساس آرامش به شما پیشنهاد می‌کنیم امتحان کنید.
از زمان‌های دور افراد مختلف عادت داشتند، هنگامی که می‌خواستند مطلبی را فراموش نکنند، نخی به دور انگشتان گره می‌زدند، کنار روسری خود را گره می‌کردند، کنار کاغذ خود را خم می‌کردند و یا با خودکار کف دستشان علامت می‌زدند و... و کلیه مطالبی را که باید به خاطر می‌سپردند با همین علامتها، به یادداشتند. بنابراین هر کس برای خود روشی در حفظ کردن مطالب دارد که شاید بیشترین بازدهی را برای همان فرد داشته باشد.
در این مقاله روش‌های کاربردی جهت به خاطر سپاری مطالب ارائه شده است که با بکارگیری آنها می‌توانیم حافظه خود را تقویت کنیم. شما برای به خاطر سپاری مطالب ابتدا باید ذهنی راحت و آرام داشته باشید چرا که هنگام اضطراب و نگرانی، به خاطر سپاری و حفظ مطالب مشکل خواهد بود. بنابراین روشی را که برای احساس آرامش به شما پیشنهاد می‌کنیم امتحان کنید.

یک روش برای احساس آرامش ذهنی

پیش از اینکه شروع به یادآوری مطلبی بکنید روش زیر را اجرا کنید تا آرامش ذهنی برقرار شود و مطالب را بهتر دریابید.
۱) بانگرش مثبت در رابطه به این که شما می‌توانید کل مطالب را بیاد بیاورید، شروع کنید.
۲) روی یک صندلی نشسته و پشتتان را کاملاً صاف به آن تکیه بدهید.
۳) چشمانتان را ببندید و با دودستتان محکم دو طرف صندلی را بگیرید.
۴) محکم به صندلی بچسبید و آن را تا آنجا که می‌توانید، بالا بکشید.
۵) حین کشیدن صندلی به سمت بالا، پاهای‌تان را محکم به زمین فشار دهید.
۶) درهمین حالت آهسته تا ۱۰ بشمارید و احساس کنید که عضلات و بدن شما چقدر کشیده می‌شوند.
)۷ اکنون کاملاً عضلات را شل کنید و بدن را بدون حرکت و آرام روی صندلی آزاد بگذارید و احساس کنید که چقدر آرامش دارید.
۸) باچشمان بسته تصور کنید که انسان موفقی هستید و طعم موفقیت را در تصورات خود بچشید.
۹) آرام چشمان خود را باز کنید و در این وضعیت، شروع به دوره کردن مطالب خود کنید.
۱۰) اگر بازهم احساس فشار و اضطراب دارید مراحل را از ابتدا تکرار کنید.

روش کلید ماشین

برای تقویت حافظه خود می‌توانید از کلید ماشین، عینک، دفترچه، کتاب‌ها یا نامه‌ها و یا کلید وسایلی که باید به طور دائم همراه شما باشند استفاده کنید. بدین ترتیب که سعی کنید کلید ماشین خود را جائی بگذارید که در معرض دید نباشد به عبارتی آن را پنهان کنید تا هنگامی که برای رانندگی کردن نیاز به آن دارید مجبور به یادآوری مکان آن باشید.

روش یادآورها

معلمی یک صندوق سفید بزرگ را هنگامی که می‌خواست تلفن مهمی بزند یا کار مهمی انجام دهد جلوی در خروجی می‌گذاشت. بدین ترتیب هنگامی که می‌خواست از منزل خارج شده یا وارد شود با دیدن این صندوق به یاد وظیفهِ مهم خود می‌افتادو شما نیز می‌توانید با به کار بردن یادآورهای مختلف، از به تعویق انداختن وظایف مهم جلوگیری ‌کنید.

بازتاب شرطی

بنیان گذار این روش دانشمندی روسی به نام "پاولوف" بود. کاربرد این روش در قلم و حافظه بسیار وسیع است. طبق دستورات این روش باید سعی کنید مطالعات خود را هر روز دقیقاً در یک مکان و تحت شرایط ثابتی مانند خواندن در وضعیتی خاص و یا حتی خط کشیدن با رنگ و مواد خاص و... انجام دهید.
با تکرار این کار ذهن شما در وضع بسیار مساعدی برای مطالعه قرار خواهد گرفت، دقت شما افزایش پیدا کرده و انرژی کمتری صرف می‌کنید.

به یادآوری خاطرات گذشته در تقویت حافظه

کوشش کنید روی ورقه کاغذی خاطره‌های زمانی را که سن شما از ۱۰ تا ۱۵ سال بوده است، یادداشت کنید. این یادداشت را روزهای بعد با هر خاطره‌ای از خاطرات گذشته، در سال‌های مذکور که به یادتان می‌آید، تکمیل کنید.پس از یک هفته به دوره ۶ تا ۱۰ سالگی و سپس در هفته‌های بعد از دوره طفولیت تا ۶سالگی بپردازید و خاطره‌های این دوره را نیز یادداشت کنید.
برای هر خاطره سعی کنید که تصویری از گذشته در ذهن خود به وجود بیاورید.
(خاطره‌هایی که از دوره طفولیت و جوانی شما به جای مانده است موجب شگفتی شما خواهد شد.)

به خاطر سپاری نامها و چهره ‌ها

در مرحله اول نام شخص را کامل بشنوید و به ذهنتان فرصت دهید تا آن را تحلیل کند. سپس به چهره‌ شخص توجه کنید. بخصوص اگر مشخصه واضحی در ظاهر او بود نام او را به طریقی به این مشخصه یا مشخصات ربط داده و حفظ کنید.
چنانچه موفق نشدید، سعی کنید خودتان را به آن شخص علاقمند کرده و کوشش کنید اطلاعات بیشتری راجع به او کسب کنید و سپس این اطلاعات را با نام چهره او تطبیق دهید.

به خاطر سپاری زبان‌های خارجی

اگر بخواهید به یک زبان خارجی حرف بزنید و بتوانید لغات و جملات آن را به طور کامل در حافظه خود نگه دارید باید سعی کنید، به این زبان فکر کنید و حرف بزنید. به عبارتی افکار شما، بدون ترجمه زبان فارسی به آن زبان خارجی مستقیماً به کمک واژه‌های خارجی بیان شود.
این امر در آغاز به نظر بسیار دشوار می‌نماید ولی پس از تمرین، کاری بسیار آسان خواهد بود. باید واژه نامه‌ای که برای ابتدای کار کافی باشد، در اختیار داشته باشید و از طرف دیگر به طرز ترکیب جملات،آگاه شوید. برای احاطه به این امر به شما توصیه می‌شود به هر مطلب یا گفتگو به زبان خارجی، چندین بار گوش دهید. سعی کنید کل عبارت، موقعیت بکار بردن آن و... را به خاطر بسپارید و در موقعیت‌هایی مشابه از عبارات و جملات آموخته شده استفاده کنید.
هیچ گاه از ترجمه لفظ به لفظ استفاده نکنید و چنانچه قصد خواندن متن به زبان خارجی دارید ابتدا متن را خوانده و معنای جملات را حدس بزنید و سپس یکی از ترجمه‌های خوب آن متن را مطالعه کنید.

به خاطر سپاری تاریخ و جغرافیا

تاریخ درسی نیست که بتوان تمامی اطلاعات آن را در زمانی کم به خاطر سپرد بلکه باید به تدریج و با برقراری ارتباط بین تاریخ‌ها و کشف همزمانی اتفاقات با هم حتی مقایسه تواریخ آن را به خاطر سپرد.
برای مطالعه جغرافیا نیز مانند تاریخ پیش از مطالعه، شناخت کلی و صحیحی از جزئیات داشته باشید. باید بدانید که جغرافیا عبارت از، شرح و توصیف داده‌های مستقل نیست بلکه میان بسیاری ازمطالبی که باید یادبگیرید، رابطه‌ای وجود دارد.
در صورت فهم کامل این درس این امکان را پیدا می‌کنید که تقریباً بتوانید منابع کشاورزی و منابع کافی در یک ناحیه یا یک کشور را شرح دهید. سعی کنید بین اعداد، نام کشورها، محصولات، آب و هوا و... به روش‌هایی که در قسمت‌های قبل توضیح داده شده ارتباط برقرار کنید.

به خاطر سپاری ریاضیات

برای کسب موفقیت در به خاطرسپاری علوم ریاضیات، نخست باید قضایا و فرمول‌ها را به خوبی یاد بگیرید. در حل مسائل، هوش، استدلال و درک مفهوم مسئله دخالت دارند.
▪ هندسه: نخست باید درک صحیحی از آن داشته باشید. قضایای هندسه را به صورت خلاصه در دفترچه‌ای همیشه همراه خود داشته باشید و به شکل‌های مربوطه به قضایا بسیار توجه کنید. از آنچه پس از مطالعه اشکال در می‌یابید فهرستی تهیه کنید که سپس خصوصیات شکل و نتایج کلی استدلال خود را یادداشت نمائید...
▪ جبر: در این مورد نیز ابتدا باید مفهوم را کاملاً فهمیده باشید و فرمول‌ها و قضایا را به صورت خلاصه همانطور که در قسمت قبل گفته شد، همراه داشته باشید و از آنها کمک بگیرید.
به خاطر سپاری فیزیک، شیمی و علوم طبیعی‌
مطالعه این علوم شامل دو بخش است:
۱) مطالعه داده‌های عادی، واقعیت‌ها، مشاهدات و آزمایش‌ها.
۲) مطالعه طرح‌ها (کروکی‌ها)، فرمول‌ها، مسائل و...
برای مطالعه قسمت اول، ابتدا باید مطا لب را به طور مستقیم به خاطر بسپارید و روشی را که در رابطه با حفظ تاریخ و جغرافیا گفتیم در اینجا نیز بکار برید.برای مطالعه قسمت دوم نیز آنچه که در رابطه با به خاطرسپاری ریاضیات گفتیم، صادق است!
منبع:forum.p30world.ir
/س

مهارت های مطالعه صحیح برای درس خواندن (1)

نویسنده: اردشیر کیانی




 

شما این ضرب المثل را شنیده اید که« کار نیکو کردن از پر کردن است ». به نظر شما آیا این ضرب المثل برای مطالعه نیز جواب می دهد؟ آیا زیاد خواندن شما را به هدف مورد نظرتان که همانا فهم و یادگیری و موفقیت در امتحان است می رساند؟ به نظر من این جمله ناقص است. من دوستان زیادی را دیده ام که به من گفته اند: اقا ما شب تا صبح بیدار بودیم و داشتیم درس می خواندیم اما نتوانستیم در امتحان موفق باشیم.
به نظر می رسد اگر ما نحوه ی درست مطالعه را ندانیم بیهوده وقتمان را هدر می دهیم بدون این که نتیجه ی دلخواه مان را بگیریم. به عبارت دیگر به کارگیری مهارت های مطالعه موجب می شود که ما یک مطلب را در مدت زمان کوتاه تری یاد بگیریم در این صورت دیگر لزومی ندارد پرخوانی(1) یا دوباره خوانی کنیم.
مطالعه ی ثمربخش متأثر از دو عامل است. عامل اول علاقه نسبت به مطالب خواندنی، و عامل دوم کاربرد ماهرانه ی فنون و مهارت های مطالعه، علاقه نسبت به مطالب خواندنی سبب می شود که شخص بیشتر مطالعه کند و مطالعه ی بیشتر توأم با کاربرد فنون و مهارت ها، مطالعه را آسان تر، سریع تر و لذت بخش تر می سازد. در نتیجه علاقه ی خواننده نسبت به مطالب خواندنی افزایش می یابد، و سبب می شود تا وی به مطالعه ی بیشتر بپردازد و از خواندن مطالبی که باید بخواند دوری نکند، و در زمان کم تر مطالب بیشتری را بداند.

اصول مطالعه و فراگیری بهتر

برای بهبود و افزایش توان یادگیری می بایست اصول ذیل را با دقت اجرا کنید. زیرا تنها با رعایت این اصول است که می توانید بهتر بیاموزید و از وقت حداکثر استفاده را ببرید. ما این اصول را به سه مرحله تقسیم کرده ایم و در هر مرحله توصیه های سودمندی بیان داشته ایم. این اصول عبارتند از:
اصولی که قبل از مطالعه باید رعایت کرد.
اصولی که هنگام مطالعه باید رعایت کرد.
اصولی که باید بعد از مطالعه رعایت کرد.

1- اصول قبل از شروع مطالعه

1-1- تعیین هدف:

شما باید قبل از مطالعه برای خودتان هدفی را مشخص کنید، ‌به این معنی که این
درس را به چه منظوری می خواهید مطالعه کنید؟ آیا فقط نکته های اصلی درس را می خواهید یا قصد دارید همه ی مطالب کتاب را حفظ کنید یا بفهمید. این سؤالات در روند مطالعه ی شما از جهت کمیّت و کیفیت مؤثر خواهد بود.

2-1- تعیین مدت زمان مطالعه:

بعد از تعیین هدف باید معلوم کنید که چه مقدار زمان می خواهید صرف مطالعه کنید و این که چه حجمی از کتاب را می خواهید بخوانید. روان شناسان معتقدند که مغز انسان تمایل شدیدی به انجام هرچه سریع تر کار دارد و به همین دلیل اگر زمان و مقدار مطالعه مشخص نشود، موجب سردرگمی و کاهش دقت در هنگام مطالعه می شود. از طرفی تعیین زمان و مقدار مطالعه به خواننده آرامش می دهد و این آرامش موجب افزایش میزان یادگیری و سرعت مطالعه می شود.

3-1- انتخاب محیط مناسب: یکی از مهم ترین عوامل

یادگیری تمرکز حواس است بنابراین شما باید در محیطی مطالعه کنید که عوامل حواس پرتی و عدم تمرکز به حدّاقل برسد.

4-1- پرهیز از پرخوری قبل از مطالعه:

همان گونه که مطالعه با شکم خالی و در حال گرسنگی کم اثر و بی فایده است مطالعه پس از صرف غذای زیاد و سنگین و با شکم پر نیز غیرمفید بوده و منجر به یادگیری نمی شود. بنابراین سعی کنید با وضعیت جسمانی راحتی به مطالعه بپردازید. به قول شاعر:
« نه چندان بخور کز دهانت برآید... نه چندان که از ضعف جانت درآید »

2- اصول هنگام مطالعه

1-2- مطالعه ی فعالانه داشته باشید:

دانش آموزی که به منظور یادگیری و به صورت هدف دار مطالعه می کند برای یادگیری بهتر باید مطالعه ی فعال داشته باشد شما می توانید با خلاصه برداری، حلّ تمرین، علامت گذاری و گزینش نکته های مهم، مطالعه ی خودتان را فعال کنید. هم چنین سعی کنید با طرح سؤالاتی از قبیل این که هدف اصلی نویسنده چیست؟ این که کتاب راجع به چه موضوعی است؟ نکات اصلی و فرعی کدام است؟ آیا مطالب از نظر شما اهمیت دارد؟ و سؤالاتی از این قبیل. خلاصه این که عادت پرسیدن را در حین مطالعه در خود تقویت کنید.

2-2- جدّیت داشته باشید:

وقتی تصمیم می گیرید، فوراً شروع کنید و اجازه ندهید افکار مزاحم مانع شما شود. سعی کنید با روش های گفته شده در مهارت تمرکز حواس، تمرکز خود را افزایش داده و از دقت خود نهایت استفاده را ببرید.
شخص اگر در خواندن کمر همت ببندد و با فعالیت های ذهنی خویش به درک بیشتری نایل شود کار بزرگی انجام داده است. این نوع خواندن پویاتر و مستلزم فعالیت های مختلف بیشتری است. ( منظور مهارت های اشاره شده در این کتاب است ).

3-2- به خودتان استراحت بدهید:

برای داشتن یک مطالعه ی مفید و به منظور درک بهتر مطالب باید پس از حدود 45 دقیقه مطالعه به خود استراحت کوتاهی(10 الی 15 دقیقه) بدهید.

4-2- از روش صحیح مطالعه استفاده کنید:

برای این که مطالعه ی مؤثر داشته باشید باید با روش های استاندارد مطالعه آشنا شوید. البته روش های مطالعه ی زیادی مطرح شده است ولی از میان این روش ها روش مطالعه PQ4R یا پس ختام می تواند برای شما بسیار مؤثر باشد که در ادامه مطالب به بیان این روش پرداخته می شود.

3- اصول بعد از مطالعه

پس از این که مطالعه ی شما به پایان رسید نباید تصور کنید که کارتان تمام شده و مطالبی را که مطالعه کردید دیگر از یادتان نمی رود. بلکه مهم ترین بخش، تکرار و مرور مطالب مطالعه شده است. درواقع شما با مطالعه ی مؤثر مطالب را خلاصه نویسی و دسته بندی کرده اید. تا در مواقع مختلف از جمله امتحان و آزمون بتوانید با مرور مطالب به حافظه ی خود در به یاد سپردن مطالب کمک کنید. بنابراین باید با مرور و تکرار مطالب، ضریب ماندگاری مطالب آموخته شده را در ذهن خویش افزایش دهید. البته مباحثه با دوستان و هم چنین درس دادن به جمعی از دانش آموزان نیز یک راه مفید برای درک بهتر مطالب و تثبیت یادگیری و رفع اشکالات درسی است.

روش صحیح مطالعه

مطالعه یک فنّ و مهارت است و یک دانش آموز ماهر باید روش درست مطالعه را بداند تا بتواند بهتر یاد بگیرد، بهتر امتحان بدهد، از درس خواندن لذت ببرد و نهایتاً این که از عملکرد خویش احساس خوبی داشته باشد.
متخصصان، روش های مختلفی را برای مطالعه ی مؤثر عنوان کرده اند که یکی از بهترین و مؤثرترین روش های مطالعه، روش PQ4R است که در زبان فارسی « پس ختام » نام گرفته و شامل شش مرحله می باشد.

این مراحل عبارتند از:
پیش خوانی( preview)
سؤال گذاری( Questioning)
خواندن( Reading)
تفکر کردن( Remind)
از حفظ گفتن( Recite)
مرور کردن( Review)

1- پیش خوانی

اگر می خواهید مطالب یک کتاب یا فصلی از یک کتاب را یاد بگیرید، ابتدا به سرعت، تمام آن فصل را یک بار از نظر بگذرانید تا یک برداشت کلی از موضوع ها و مفاهیم آن فصل به دست آورید. در این مرحله می توانید قسمت های مهم و اصلی فصل را تشخیص بدهید تا در مراحل بعدی مطالعه بیشتر روی یادگیری آن قسمت ها تمرکز کنید. در مرحله ی پیش خوانی فقط به دنبال به دست آوردن مفاهیم کلی و موضوع های اصلی فصل هستیم، پس بهتر است تیترهای اصلی و فرعی را مطالعه کنید زیرا هدف های اصلی هر فصل را می توان در این تیترها پیدا کرد.
بسیاری از نکات کلیدی و اصلی هر پاراگراف را می توان در لغات Bold یا کلمات Italic پیدا کرد. مرحله ی پیش خوانی به شما کمک می کند که علاوه بر یک آشنایی مقدماتی با موضوع فصل، نکات اصلی و فرعی را تا حدّ بسیار زیادی تشخیص بدهید و برای ورود به مرحله ی بعدی یعنی سؤال کردن آماده شوید.

2- سؤال کردن

بعد از پشت سر گذاشتن مرحله ی پیش خوانی و آشنایی کلی با مطالب فصل، سعی کنید در رابطه با موضوع مطالعه سؤال هایی طرح کنید. بهترین راه برای انجام این کار این است که عناوین، سرفصل ها و تیترهای اصلی را به سؤال تبدیل کنید. برای مثال در رابطه با همین مطلبی که مطالعه می کنید می توانید بپرسید: روش پس ختام چیست؟ چند مرحله دارد؟ و...
بهتر است سؤالات شما تا حدّ امکان ساده و متناسب با برداشت سطحی شما در حین پیش خوانی باشند. در عین حال سعی کنید سؤالات را با کلماتی از قبیل: چگونه، چه کسی، چرا، چه چیزی، بسازید. سؤالات را حتماً یادداشت کنید تا در مراحل بعدی بتوانید پاسخ آن ها را به دست آورید در بعضی مواقع با همین سؤالات به ظاهر ساده می توانید به تعداد زیادی از سؤالات امتحانی دست پیدا کنید. باز هم تکرار می کنیم، سعی کنید تیترهای اصلی و یا فرعی را به سؤال تبدیل کنید. سؤال گذاری ممکن است وقت شما را بگیرد و کمی مشکل باشد ولی به طور چشم گیری تمرکز حواس، دقت و سرعت عمل شما را افزایش می دهد و موجب سهول یادگیری شما می شود.

3- خواندن

همه ی ما وقتی درس می خوانیم منظورمان این است که درس را یاد بگیریم، بفهمیم، حفظ کنیم و به خاطر بسپاریم برای همین سعی می کنیم خط به خط کتاب و جزوه را بخوانیم و حفظ کنیم و در ذهن خود تکرار کنیم در صورتی که به گفته ی« تونی بوزان » از محققین بنام روش های مطالعاتی، هدف از مرحله ی خواندن یادگیری و به خاطر سپردن مطالب نیست. هدف از مرحله ی خواندن فقط فهمیدن و انتقال اطلاعات از کتاب به یادداشت ها است. یعنی خلاصه نویسی و یادگیری و به خاطر سپردن مطالب باید از روی خلاصه نویسی ها و در زمان های مرور صورت گیرد.
در این مرحله مطالب فصل را با دقت و به طور کامل مطالعه کنید. در حین مطالعه سعی کنید به سؤالاتی که قبلاً طرح کرده اید جواب دهید. در این مرحله باید بعد از مطالعه و تفکر در مورد موضوع هر بخش، خلاصه برداری را فراموش نکنید. سعی کنید با خلاصه برداری کردن- به روشی که در مهارت خلاصه برداری گفته شده است- طوری مطالب خود را تنظیم کنید که در مراحل بعد بتوانید به راحتی حفظ کنید و به خاطر بسپارید. در این میان استفاده از خلاقیت و مهارت های ابداعی بسیار مؤثر می باشد.

4- تفکر

به طور کلی این مرحله در همه ی مراحل مطالعه نقش کلیدی دارد. به خصوص در هنگام خواندن و طراحی سؤال. بنابراین سعی کنید در هنگام خواندن در مورد مطالب و مثال ها فکر کنید و از مطالب تصویرسازی ذهنی داشته باشید.هم چنین سعی کنید بین آن چه که از قبل در مورد این مطالب می ذدانستید و آن چه می خوانید ارتباط برقرار کنید.

5- از حفظ گفتن

پس از پشت سر گذاشتن دو مرحله ی قبل یعنی خواندن و تفکر سعی کنید مطالب مهم آن را برای خودتان بازگو کنید. ضمناً سعی کنید به سؤالاتی که قبلاً طرح کرده اید به زبان خودتان پاسخ دهید. بهتر است در این مرحله به جای استفاده از جملات کتاب از جملات ساخته ی خودتان استفاده کنید. درواقع سعی کنید مطال مطالعه شده را به زبان خودتان و آن طور که راحت تر هستید بازگو کنید. سعی کنید خودتان را از قید و بند جملات کتاب آزاد کنید. از حفظ گفتن به شما کمک می کند که بخش هایی را که خوب یاد نگرفته اید تشخیص بدهید و آن ها را از نو بخوانید.

6- مرور کردن

وقتی که تمام فصل را خواندید در فاصله های مناسب مطالب مطالعه شده را مرور کنید. بهترین راه مرور کردن این است که از خلاصه های خودتان استفاده کنید و سعی کنید سؤالات هر فصل را ( چه آن هایی که خودتان طرح کرده اید، چه آنهایی را که کتاب طرح کرده است) بدون مراجعه به مطالب متن درس پاسخ بدهید. بخش هایی را که نمی توانید به سؤالات آن ها جواب بدهید، از نو بخوانید یا این که با مراجعه به خلاصه های تان دوباره آن ها را مرور کنید. مرحله ی ششم را در فاصله های مناسب تکرار کنید تا تمامی مطالب مطرح شده را به خاطر بسپارید.
مهم ترین قسمت مطالعه که سبب ثبت اطلاعات در لایه های زیرین ذهن می شود و جلوی فراموشی را می گیرد مرور کردن است به طوری که پیشینیان معتقد بودند ( الدرس حرف و التکرار الف) یعنی درس یکبار و تکرار هزاربار. خوش بختانه مطالعات دانشمندان علوم روانشناسی و یادگیری از جمله مطالعات آقای لایتنر این هزار بار را به 4 بار تقلیل داده است.

زمان های مرور

1- یک روز بعد که فراموشی را تا یک هفته به تأخیر می اندازد.
2- یک هفته بعد که فراموشی را تا یک ماه به تأخیر می اندازد.
3- یک ماه بعد که فراموشی را تا چهار ماه به تأخیرمی اندازد.
4- چهار ماه بعد که فراموشی را تا یک سال به تأخیر می اندازد.

نکاتی درباره ی زمان و مکان مطالعه

قبل از این که به شرایط و امکانات مطلوب برای یک مطالعه ی دلپذیر و مناسب اشاره کنیم ذکر این نکته را ضروری می دانیم که گاهی فراهم کردن این شرای برای همگان امکان پذیر نیست طبیعی است که عدم وجود این شرایط نباید بهانه ای برای عدم موفقیت شما باشد. بسیاری از نوابع و انسان های تاریخ ساز مشکلات و مزاحمت ها را نادیده گرفتند و توانسته اند با انگیزه ی قوی بر مطالب درسی خود تمرکز کرده و با غلبه بر مشکلات سرآمد روزگار خود باشند.
ولی اگر بتوانید شرایط زیر را فراهم کنید به تمرکز حواس و مطالعه مؤثرتر کمک خواهد شد.

1- میز مطالعه داشته باشید: روی میز شما باید وسایل و لوازم مرتبط با درس باشد مثل: کتاب های کمک درسی، خط کش و...بنابراین عکس، نامه ی خصوصی و یا هر چیزی که موجب حواس پرتی شما باشد را نباید روی میز قرار دهید. به خصوص موبایل را در هنگام درس خواندن از خود دور کنید.
2- داشتن اتاق، موجب آمادگی ذهنی بیشتر و تمرکز حواس بهتر در حین مطالعه می شود.
3- هر چقدر اتاقتان بدور از سروصدا باشد بهتر است.
4- در اتاق مطالعه باید هوای تازه جریان داشته باشد. بنابراین گاهی پنجره را باز کنید تا هوای اتاقتان عوض شود.
5- سعی کنید اتاقتان نور مناسب داشته باشد. مطالعه در فضایی با نور کم و نامناسب و حتی نور زیاد و تند موجب خستگی و کاهش تمرکز می شود. نور مکان مطالعه باید کافی و مناسب باشد تا عمل دیدن به خوبی انجام شود. روشنایی روز بهترین نوع آن است، نور نباید به صورت مستقیم روی صفحه ی کتاب بتابد زیرا نور مستقیم باعث خستگی چشم و کاهش میزان دید می شود و درک شما را از مطالب کاهش می دهد. هم چنین نباید در محلی بنشینید که نور روی کتاب سایه بیندازد.
6- مطالعه در کنار وسایل صوتی و تصویری روشن و در اتاقی که در و دیوار آن پر از عکس های مختلف است موجبات حواس پرتی را ایجاد می کند بنابراین سعی کنید عادات غلط را از خود دور کنید و بی جهت به خود تلقین نکنید که مثلاً من با صدای موزیک بهتر درس را می فهمم.
نشستن پشت میز مطالعه بهترین حالت برای درس خواندن و لم دادن و دراز کشیدن بدترین حالت است. چرا که موجب خستگی و خواب آلودگی شما می شود و امکان استفاده از دست هایتان برای یادداشت برداری را محدود می کند.
8- اگر اتاق مشترک دارید سعی کنید میزتان رو به روی هم نباشد.
9-هر از چند گاهی دکور اتاقتان را تغییر دهید تا انگیزه و نشاط در شما تقویت شود.
10- به اتاقتان برسید. بی نظمی و شلختگی شما را کلافه می کند و برای پیدا کردن اشیاء‌ و لوازم خود عصبی می شوید و وقت تان گرفته می شود و نهایتاً آمادگی شما برای مطالعه به شدت کاهش می یابد.
11- سعی کنید کتاب ها و دفاتر و سایر وسایل نوشتاری تان و هم چنین کتاب های کار و فرهنگ لغات آماده و در دسترس باشد.
12- سعی کنید برنامه ی زمانی منظم داشته باشید و به آن عمل کنید.
13- بهترین زمان برای یادگیری و مطالعه بستگی به عادات فردی شما دارد.
شما زمانی می توانید بهتر یاد بگیرید که آمادگی و احساس بهتری داشته باشید. بنابراین سعی کنید ساعات انرژیک ( پرانرژی ) خود را شناسایی کنید و دروس خود را در آن ساعات مطالعه کنید.
14- بهتر است دروس حفظ کردنی را صبح زود مرور کنید.
15- از مطالعه ی طولانی و پشت سر هم پرهیز کنید. بهتر است به جای سه ساعت مطالعه مستمر و مداوم آن را به سه بخش 45 دقیقه ای تقسیم کنید و در فواصل زمانی مشخص به خودتان استراحت بدهید.
16- اگر می خواهید از استرس شدید شب امتحان و پرخوانی خسته کننده ی مطالب نجات پیدا کنید بهتر است با برنامه، مستمر و روزانه درس بخوانید و آخر هفته مرور و ارزیابی کنید.
17- جمعه ها روز استراحت و زمان پرداختن به کارهای ضروری، دید و بازدید و نظافت است. سعی کنید در طول هفته کارهای تان را انجام دهید تا از روز جمعه ی خود نهایت لذت را ببرید ولی اگر تکالیف درسی ضروری و یا دروس عقب مانده داشتید صبح انجام دهید و لااقل نیمی از روز را به استراحت بپردازید.

نحوه ی خواندن دروس

نحوه ی آموختن ریاضیات

ریاضیات یکی از علوم اساسی و پرکاربرد در سایر علوم و زندگی روزمره است. آموختن این علم موجب وسعت بخشیدن به نظام فکری شخص و تقویت قدرت استدلال، تفکر منطقی و به عبارت ساده تر ایجاد مهارت حلّ مسأله در افراد می گردد. و اگر فردی از مهارت حلّ مسأله برخوردار باشد قادر خواهد بود از این مهارت برای حلّ هر نوع مسأله ای استفاده نماید.
ریاضیات از دو بخش کلی تشکیل شده است:
1) درک مفاهیم و نحوه ی استدلال ریاضی
2) تمرین و به کار بردن این مفاهیم
نکته ی قابل توجه این که دانش آموزان در هر دو بخش به شدت وابسته به معلم می باشند. البته اگر دانش آموز فاقد انگیزه، پشتکار و علاقه ی کافی باشد حرفه ای ترین معلم نیز نمی تواند اثربخش باشد. لذا قبل از این که به روش های بهتر آموختن ریاضی اشاره کنیم باید موانع یادگیری درس ریاضیات را بشناسید و آن را برطرف کنید. این موانع عبارتند از:
1) یادگیری ریاضیات، حلّ معادلات، اثبات قضایا و... کاری عبث و بیهوده است و فقط اتلاف وقت است. اگر شما هم این گونه فکر می کنید بهتر است با سؤال از معلمان به فواید و کاربردهای این علم به خصوص برای ادامه ی تحصیل در رشته های مرتبط، دیدگاه تان را اصلاح کنید.
2) من توانایی فراگیری ریاضیات را ندارم و یاد نمی گیرم. اکثر دانش آموزانی که این گونه فکر می کنند در اشتباه اند و به دلیل این که از شرایط یادگیری مناسب برخوردار نبوده اند و شکست هایی را تجربه کرده اند متقاعد شده اند که یاد نمی گیرند. در حالی که اگر شرایط تغییر کند و به اصول فراگیری ریاضیات توجه کنند حتماً از لذت یادگیری ریاضیات بهره مند می شوند. حال به برخی اصول بهتر یادگیری اشاره می کنیم.

1- حضور فعال و با تمرکز در کلاس درس:

ریاضی درسی نیست که شما در حین گوش دادن به آن بتوانید سرتان را پایین بیندازید در گوشه ی دفترتان نقاشی کنید و یا کارهای متفرقه انجام دهید بلکه باید به معلم توجه کنید، نکته برداری کنید و سؤال کنید و توضیح بیشتری بخواهید. تمرین حل کنید، در بحث های کلاس مشارکت کنید حتی اگر صد در صد به پاسخ های خود اطمینان نداشته باشید.

2- پایه ی ریاضیات خود را قوی کنید:

فراگیری هرموضوع زمانی آسان می شود که شما قبلاً موضوعات پیش نیاز را آموخته باشید. به همین دلیل است اگر در ریاضیات پایه ی ضعیفی دارید و مفاهیم ریاضی را در سال های قبل یاد نگرفته اید، اول باید به رفع این مشکلات بپردازید حتی اگرناچار شدید از کمک یک معلم با تجربه استفاده کنید.

3- منتظر معلم نمانید:

یک دانشمند معروف گفته است تنها راه یادگیری ریاضیات، پرداختن به ریاضیات است. بنابراین منتظر معلم نباشید تا مسایل را حل کند و به همه ی سؤالات و تمرین ها پاسخ دهد. خودتان دست به کار شوید. هرگز ذهنیت « نمی توانم » را به خود راه ندهید. از منابع مختلف استفاده کنید ولی در وهله ی اول از قدرت استدلال، اندیشه و تفکر خود کمک بگیرید.

4- از منابع کمکی استفاده کنید:

صرفاً به حضور درکلاس و آموختن از طریق معلم محدود نشوید. بلکه از سایر منابع نیز استفاده کنید مثلاً استفاده از کتاب های آموزشی مناسب، فیلم های آموزشی مفید وابزارها و ماکت های آموزشی توصیه می شود.

5- به طور گسترده از یادداشت برداری استفاده کنید:

در ریاضیات یادداشت برداری، حاشیه نویسی بسیاراهمیت دارد بنابراین سعی کنید چیزی را که یادداشت می کنید حتماً بفهمید. و مطالب خود را منظم و دسته بندی کنید. اگر لازم بود اشکال هندسی را نیز با دقت بکشید.
هم چنین از فرمول های مهم و اصلی غافل نشوید.
یادتان باشد هیچ بخشی از یک فرمول را نباید حذف کنید حتی علائم و نشانه ها.

چگونه تمرین های ریاضی را حل کنیم:

قبل از یادگیری مطالب جدید مفاهیم قبلی را مرور کنید:
چون فراگیری مفاهیم جدید مستلزم یادآوری مفاهیم قبلی است بنابراین به عنوان یک فراگیر ریاضی شما نیاز دارید که مفاهیم دروس مرتبط را به طور منظم مرور کنید. برای انجام بهتر این کار می توانید از یادداشت ها و خلاصه هایی که دارید استفاده کنید.
حل مسأله موجب یادآوری و تثبیت مفاهیم است: تمرین و حلّ مسأله موجب یادآوری مفاهیم و تثبیت آن ها در حافظه شده و کاربرد مفاهیم را به دنبال دارد. بنابراین ریاضی بدون تمرین و حلّ مسأله بی معنی است.
تسلیم نشوید: هیچ گاه با ذهنیت« نمی توانم » با مسأله ها و تمرین ها برخورد نکنید. اطمینان داشته باشید که در صورت درک صحیح مفاهیم قادر به حلّ اکثر تمرین ها خواهید بود و اگر نتوانستید تمرینی را حل کنید مطمئن باشید که مفاهیم درس را به خوبی درک نکرده اید.
برای حلّ تمرین ها زمان طولانی اختصاص ندهید: حلّ تمرین به ذهنی فعال و پویا نیاز دارد. چنان چه مدت زمان آن طولانی باشد. پویایی ذهن کاهش می یابد. بنابراین حلّ تمرین در ساعات پایانی شب و یا در اوقاتی که خسته اید منطقی به نظر نمی رسد. لذا توصیه می کنیم اگر قرار است 3 ساعت تمرین کنید آن را به 3 بخش 45 دقیقه ای تقسیم کنید.
هدف رسیدن به جواب تظمرین است: آن چه در حلّ مسأله و تمرین اهمیت دارد رسیدن به پاسخ درست است و سرعت حلّ مسأله در درجه ی دوم اهمیت است. تمرینی که غلط اما سریع انجام شود. هیچ فایده چون فراگیری مفاهیم جدید مستلزم یادآوری مفاهیم قبلی است بنابراین به عنوان یک فراگیر ریاضی شما نیاز دارید که مفاهیم دروس مرتبط را به طور منظم مرور کنید. برای انجام بهتر این کار می توانید از یادداشت ها و خلاصه هایی که دارید استفاده کنید.
حل مسأله موجب یادآوری و تثبیت مفاهیم است: تمرین و حلّ مسأله موجب یادآوری مفاهیم و تثبیت آن ها در حافظه شده و کاربرد مفاهیم را به دنبال دارد. بنابراین ریاضی بدون تمرین و حلّ مسأله بی معنی است.
تسلیم نشوید: هیچ گاه با ذهنیت« نمی توانم » با مسأله ها و تمرین ها برخورد نکنید. اطمینان داشته باشید که در صورت درک صحیح مفاهیم قادر به حلّ اکثر تمرین ها خواهید بود و اگر نتوانستید تمرینی را حل کنید مطمئن باشید که مفاهیم درس را به خوبی درک نکرده اید.
برای حلّ تمرین ها زمان طولانی اختصاص ندهید: حلّ تمرین به ذهنی فعال و پویا نیاز دارد. چنان چه مدت زمان آن طولانی باشد. پویایی ذهن کاهش می یابد. بنابراین حلّ تمرین در ساعات پایانی شب و یا در اوقاتی که خسته اید منطقی به نظر نمی رسد. لذا توصیه می کنیم اگر قرار است 3 ساعت تمرین کنید آن را به 3 بخش 45 دقیقه ای تقسیم کنید.
هدف رسیدن به جواب تمرین است: آن چه در حلّ مسأله و تمرین اهمیت دارد رسیدن به پاسخ درست است و سرعت حلّ مسأله در درجه ی دوم اهمیت است. تمرینی که غلط اما سریع انجام شود. هیچ فایده ای ندارد.
جواب تمرین ها را در کلاس کنترل کنید: سعی کنید از معلمتان برای کنترل پاسخ درست استفاده کنید ولی اگر این امکان میسر نشد حتماً از سرگروه و یا یکی از دانش آموزان قوی بهره بگیرید.
هرگز بدون انجام تکالیف و حلّ تمرین وارد کلاس نشوید: تکالیف خود را حتماً در منزل انجام دهید حتی اگر فکر می کنید که راه حل اشتباه باشد منتظر نباشید تا دیگران حل کنند و شما رونویسی کنید.
خلاق باشید: به راه های کلیشه ای اکتفا نکنید. از ذهن خود خلاقانه کمک بگیرید. خیلی وقت ها داشتن درکی صحیح از مفاهیم که خلاقانه از آن استفاده شود، راه حلّ تمرین را بسیار ساده می کند.

مراحل حلّ مسأله:

مرحله ی اول: مسأله را بفهمید:

یعنی بدانید که مسأله از شما چه می خواهد؛ چه چیزی مجهول است، داده های مسأله چیست؟ شرط مسأله چیست؟ اگر لازم بود، داده های مسأله را روی شکل نشان دهید ( به خصوص در هندسه ) . هم چنین سعی کنید صورت مسأله را به زبانی ساده برای خودتان توضیح دهید.

مرحله ی دوم: ارتباط بین داده ها و مجهول را پیدا کنید:

برای این کار از قوانین ریاضی و احکامی که در ذهن خود دارید استفاده کنید و نقشه ای را برای مرتبط ساختن داده ها با مجهول طرح کنید و در این نقشه عملیات لازم را برای حلّ مسأله مشخص کنید. اگر به جواب نرسیدید فکر کنید، شاید در جای دیگر مشابه این مسأله را حل کرده باشید.
به داده های مسأله خوب توجه کنید، ببینید چه نکته ی سودمندی را می توانید از داده ها استخراج کنید. فراموش نکنید اساساً منظور از حلّ مسأله برقراری ارتباط بین داده ها و مجهول می باشد.
برای حل مسأله تمرکز ذهن ضروری است اما اگر روی یک جنبه از مسأله متمرکز شوید خیلی زود خسته می شوید و حلّ مسأله را کنار می گذارید. بنابراین راه های مختلفی را که به ذهنتان می رسد امتحان کنید. مرتب از خود سؤال تازه بپرسید. باز هم اگر نتوانستید دلسرد نشوید کمی استراحت کنید دوباره مبارزه کنید ولی اگر نتوانستید به نظر می رسد هنوز در درک مفاهیم اشکال دارید لذا نیاز به کمک و راهنمایی معلم و یا یک فرد متخصص ضروری به نظر می رسد.

مرحله ی سوم: نقشه موردنظرتان را به دقت اجرا کنید:

در این مرحله لازم است که در نوشتن روابط ریاضی و انجام عملیات و محاسبات لازم، دقیق و با تمرکز حواس عمل کنید.
در حین اجرای نقشه، هر مرحله از راه حل را بازبینی کنید و از صحیح بودن آن مطمئن شوید.

مرحله ی چهارم: بررسی جواب نهایی:

در مرحله ی آخر جوابی را که به دست آورده اید بررسی کنید. آیا جواب منطقی است؟ گاهی بررسی راه حلّ مسأله باعث می شود به اشتباهمان پی ببریم.

نحوه ی خواندن فیزیک

نحوه ی خواندن فیزیک تا حدودی شبیه ریاضی است که باید به آن بخش نیز مراجعه کنید ولی به صورت کاربردی تر می توان به نکات ذیل توجه بیشتری داشت:
همان گونه که در درس ریاضی گفته شد شرط اول یادگیری فیزیک مثل ریاضی درک مفاهیم است. برای این کار باید ملاحظات زیر را در نظر گرفت:

1) پایه ی ریاضی خود را قوی کنید:

این شرط یکی از شروط اولیه در فراگیری فیزیک است چرا که اساس علم فیزیک بر پایه ی ریاضی بنا شده است. شما این وابستگی را می توانید در تعریف مفهوم شتاب و یا قانون دوم نیوتن به وضوح ببینید.
به تجربه ثابت شده دانش آموزانی که بنیه ی ضعیفی در ریاضیات دارند، در زمینه ی فیزیک قوی نیستند.

2) با اصطلاحات و واژه های خاص علم فیزیک آشنا شوید:

این مطلب شرط دوم در فراگیری فیزیک است با فهم دقیق اصطلاحاتی مثل چگالی، بردار، مقاومت، شدت جریان و... در مطالعه ی فیزیک بسیار ضروری است. اگر این مفاهیم را درک کنید تمرکز حواس بیشتر و حواس پرتی کم تر می شود.

3) از قدرت تجسم قوی خود بهره بگیرید:

مطالعه ی فیزیک مستلزم ان است که شما بتوانید آن چه را که می خوانید مجسم کنید.
تصویرسازی ذهنی آن چه را که می خوانید، در درک مفاهیم و هم چنین به خاطرسپاری موضوعات اهمیت زیادی دارد مثلاً، موج های مکانیکی را با حرکت مرغابی روی آب( بدون این که در آب فرو برود ) تجسم کنید. و یا انواع مدارها در فیزیک الکتریسیته آن است که خودتان را یک گروه الکترون فرض کنید و مجسم کنید که در مدار موردنظر در حال حرکتید.
این جدال بین شما و مقاومت، مقاومت را گرم می کند. به همین ترتیب در مدار پیش بروید و مجسم کنید که در برخورد با قسمت های مختلف مدار چه اتفاق هایی برای الکترون ها می افتد و چه تغییراتی پیش می آید. به این ترتیب انواع مدارها را بشناسید.

4) فعالیت های آزمایشگاهی را جدی بگیرید:

امروزه کاربرد علوم در زندگی برای هر یادگیرنده ای بسیار جذاب و هیجان انگیز است. به خصوص در درس فیزیک مباحث زیادی وجود دارند که در زندگی روزمره ی ما کاربرد فراوان دارد. علاوه بر این مشاهده و انجام آزمایش های مختلف، افزایش علاقه و انگیزه های فراوان را به دنبال دارد، خلاقیت آنها را برمی انگیزد و روحیه ی کنجکاوی آن ها را تحریک می کند. لذا پیشنهاد می کنیم فعالیت های آزمایشگاهی را جدی بگیرید. امروزه نرم افزارهایی در بازار موجود است که این امکان را به کاربر می دهد تا در فضای مجازی به مشاهده و انجام آزمایش های مختلف بپردازد.

5) از یادداشت برداری و روش PQ4R استفاده کنید.

6) فرمول ها را حفظ کنید:

برای این کار باید به مفاهیم اشاره شده در فرمول و ارتباط های منطقی اجزای آن توجه بسیار داشته باشید. برای حفظ فرمول در وهله ی اول یکی دوبار رونویسی کنید، سپس بدون نگاه کردن به کتاب فرمول را به خاطر بیاورید و روی کاغذ بنویسید و تا ناچار نشدید به کتاب نگاه نکنید. در قدم دوم سعی کنید تا جایی که می توانید تمرین کنید، مسأله حل کنید. این کار شما را در به کار بردن فرمول، قوی می کند و فراموشی را به حداقل می رساند.
- در حفظ فرمول می توانید از تدابیر یادیار استفاده کنید مثلاً
فرمول بسامد( نوید( Nv ) دوئل کرد( 2L ) )
- هم چنین می توانید از تکنیک تصویرسازی بهره بگیرید.
مثلاً برای سرعت، خرگوش را جایگزین کنید. برای زمان، ساعت، برای نیرو یک ورزشکار نیرومند و برای جرم وزنه سنگین و برای شتاب یک موشک فضایی را تجسم کنید.

حلّ تمرین در فیزیک

- حل تمرین در فیزیک مانند ریاضیات بسیار پراهمیت است و هر آن چه که در حلّ ریاضی گفته شد در فیزیک نیز کاربرد دارد ( به بخش نحوه ی خواندن ریاضی مراجعه کنید ).
- مطالعه ی کتاب هایی را که تحت عنوان مطالعه ی آزاد به شما معرفی می شود حتماً جدی بگیرید. این کتب دید شما را نسبت به فیزیک افزایش داده و دامنه ی اطلاعات شما را بیشتر می کند. ضمن این که آزمایشات و مثال های ملموس در زندگی روزمره موجب افزایش علاقه ی شما می شود.

ادامه دارد...

پی‌نوشت‌:

1- بچه ها به پرخوانی یک کلمه دیگر می گویند:...خوانی.

منبع مقاله:
کیانی، اردشیر؛ (1389)، مهارت های تحصیلی، تهران، ورای دانش، چاپ پنجم.

/م

 

مقالات مرتبط :

مهارت های مطالعه صحیح برای درس خواندن (2)

نحوه ی خواندن زیست شناسی

مطالعه ی درسی مثل زیست شناسی که مملوّ از نکات ریز و جزیی است، روش خاصّی را می طلبد که این روش باید بتواند در عین حال که به خاطر سپردن همه ی نکات ریز و البته مهم را امکان پذیر می سازد به مطالعه کننده این امکان را بدهد که در حدّاقل زمان ممکن موضوع را مطالعه کند و به خاطرسپاری جزییات وقت او را تلف نکند. بنابراین برای خواندن این درس به کارگیری تکنیک های زیر توصیه می شود:

1) یادداشت برداری کنید.

- در حین مطالعه هرجا به نکته ی مهمی برخورد کردید، آن را یادداشت کنید. این خلاصه ها، اهداف نویسنده، نکات اصلی و فرعی را به شما نشان می دهد.
- ابتدا به مفاهیم کلی توجه کنید سپس به سراغ جزییات بروید مثلاً اگر عملکرد دستگاه گوارش را می خوانید اول محلّ هضم و تبدیل چربی ها را بخوانید سپس نام آنزیم گوارش مربوطه و مسیر جذب لیپیدها در روده را به خاطر بسپارید.
- در زیست شناسی شکل های زیادی وجود دارند که بسیار پراهمیت می باشند اما کشیدن این اشکال در یادداشت ها وقت گیر است. بنابراین از کشیدن اشکال در یادداشت ها صرف نظر کنید و به کتاب ارجاع دهید.

2) از روش PQ4R بهره بگیرید.

به خصوص مرورهای متوالی را در این درس در برنامه ی خود قرار دهید.

3) تجسم کنید:

در این زمینه استفاده از شکل های کتاب بسیار مفید است. می توانید شکل کتاب را در ذهن مجسم کنید و آن چه را که در مورد آن شکل می دانید به زبان خود تعریف کنید.

4) از روش مقایسه کردن استفاده کنید:

مثلاً سلول زندان= سلول زنده/ دیوارهای سلول= دیواره ی سلول/ زندان= هسته/ هوا= سیتوپلاسم/ لامپ زندان= میتوکندری

5) از تدابیر یادیار استفاده کنید.

مثلاً برای یادگیری مراحل تقسیم میتوز کلمه پمات را حفظ کنید

نحوه ی مطالعه ی درس شیمی

دانستن کاربرد موضوعاتی که مطالعه می شوند در جلب علاقه ی مطالعه کننده نسبت به موضوع بسیار مؤثر است. علم شیمی در بسیاری از صنایع کاربرد مستقیم و اساسی دارد. مثلاً صنایع شیمیایی، غذایی، تولید موادّ بهداشتی و آرایشی و دارویی و حتی صنایع خودروسازی.
- دانش آموزان در دبیرستان ابتدا یک سری مفاهیم پایه، اصول فرمول نویسی و تعاریف اولیه را می آموزند و سپس وارد مباحث کاربردی تر می شوند. بنابراین برای یادگیری ساده تر و سریع تر درس شیمی نکات زیر پیشنهاد می شود:

1) درک مفاهیم و تعاریف اولیه:

بعضی از مفاهیم مثل اتم، مولکول، جرم، وزن، عدد اتمی، عدد جرمی، شعاع اتم و... به همراه اصول فرمول نویسی به منزله ی زیربنا، پایه و اساس شیمی هستند که سایر تئوری ها و مفاهیم بر روی آن ها بنا می شوند. به عبارت دیگر با یادگیری این مفاهیم سایر مطالب درس شیمی را می فهمیم و دیگر مجبور نیستیم آن ها را حفظ کنیم.

2) آموختن اصول فرمول نویسی:

فرمول نویسی و علایم اختصاری عناصر یکی از اصول پایه ای در درس شیمی است که به تدریج در ذهن دانش آموزان جا می افتد. بدین منظور مثلاً برای حفظ کردن علایم اختصاری بهتر است که هر روز تعداد محدودی از عناصر( 5 عنصر ) را به همراه ظرفیت ها و اسامی شان روی یک کاغذ کوچک بنویسید و در طول روز آن را مرور کنید و روز بعد 5 عنصر دیگر را به همین ترتیب بیاموزید. در پایان روز از خود بپرسید اگر یاد نگرفته بودید آن عناصر را به عناصر روز بعد ( با یک رنگ دیگر ) اضافه کنید.
توجه کنید که لازم نیست همه ی علایم اختصاری را حفظ کنید بلکه علایم اختصاری مهم و کاربردی را حفظ کنید.
برای یادگیری فرمول ها نیز همین گونه عمل کنید و اگر حفظ فرمول ها برای تان دشوار بود از تدابیر یادیار استفاده کنید.

3) استفاده از تدابیر یادیار:

استفاده از تدابیر یادیار در شیمی نیز کاربرد دارند مثلاً از یادیار "سارق"برای عناصر سرب، آلومینیوم، روی و قلع که دارای خواص مشترک هستند استفاده کنید.

4) به کارگیری روش PQ4R:

در به کارگیری این روش چند نکته را یادآوری می کنیم :
- سعی کنید به زبان خودتان یادداشت برداری کنید و یادداشت های تان طولانی نباشد.
- سعی کنید اول مطالب را بخوانید و آن چه را فهمیدید به زبان خودتان خلاصه برداری کنید.
- اگر در حین مطالعه به جدول و یا نمودار برخوردید شماره ی آن صفحه را یادداشت کنید و در هنگام مرور به کتاب مراجعه کنید.

5) حلّ تمرین و پاسخ به سؤالات:

- مسایل و تمرین های شیمی را مثل فیزیک و ریاضی جدی بگیرید. حلّ تمرین ها و مسایل موجب تثبیت یادگیری و برطرف شدن اشکال های تان از مفاهیم درس می شود. پیشنهاد می کنیم پس از مطالعه ی هر بخش بلافاصله به سؤالات آن بخش پاسخ دهید و جواب سؤالات را با مراجعه به متن درس بیابید. همچنین به منظور آمادگی بیشتر برای آزمون های جامع و کنکور، سؤالات کنکور و تست های طبقه بندی شده را نیز مدّنظر داشته باشید.

6) استفاده از کتب کمک درسی:

- سعی کنید از کتاب های کمک درسی برای تمرین و حلّ بیشتر مسایل استفاده کنید.

7) مشاهده و انجام فعالیت های آزمایشگاهی:

- همراه کردن تجربه عملی و انجام آزمایش ها در شیمی، برای فراگیری بهتر بسیار کارساز است. شما می توانید از نرم افزارهای موجود در بازار نیز استفاده کنید.

8) مرتب مرور کنید:

- حجم زیاد مطالبی که در این درس باید آموخته شوند، مرورهای مرتب و اصولی را می طلبد تا از فراموشی جلوگیری شود.

نحوه ی خواندن زبان های خارجی

می گویند دانستن یک زبان جدید، یک زندگی جدید است. اما بسیاری از افراد در آموختن زبان های خارجی دچار مشکل هستند. مشکلاتی که این افراد با آن رو به رو هستند. ریشه در دو عامل اساسی دارد. نخستین عامل فرّار بودن مطالبی است که می آموزیم. علت عمده ی فرّار بودن مطالب آن است که آن چه در یک زبان خارجی می آموزیم، کاربرد روزمره و همیشگی در جامعه ی ما ندارد. علت دیگر که ایجاد مشکل می کند شباهت های زیادی است که به خصوص از دیدگاه یک نوآموز بین لغات و نکات دستوری مختلف وجود دارد. این شباهت ها موجب تداخل مطالب مختلف با یکدیگر می شود و تداخل نیز موجب فراموشی می شود. بنابراین رعایت نکات ذیل می تواند به آموختن بهتر زبان خارجی کمک کند:

1) از هر فرصتی برای آموختن لغات و اصطلاحات جدید و تکرار آموخته ها استفاده کنید. به خصوص زمان هایی که عملاً تلف شده تلقی می شوند مثلاً در ترافیک، انتظار اتوبوس و مطب پزشک و...
2) در یک متن لغات ناآشنای بسیاری وجود دارد که جست و جوی تک تک آن ها در فرهنگ لغات کاری مشکل و خسته کننده است و ممکن است شما را از یادگیری بیزار کند. بنابراین از بین این لغات جدید، تعدادی از مهم ترین آن ها را که به نظر می رسد نقش بیشتری در انتقال مفهوم مطلب به عهده دارند را انتخاب نمایید و به دنبال فهمیدن و به خاطر سپردن معنای همان تعداد باشید و به تدریج که دامنه ی لغات شما وسیع تر می شود و از تعداد لغات ناآشنایی که با ان ها برخورد می کنید کاسته می شود.
به خاطر داشته باشید که زبان انگلیسی حدود 500000 واژه دارد که به خاطر سپردن آن ها غیرممکن است. یک بررسی آماری نشان می دهد که اگر یک زبان آموز 5000واژه ی پُرکاربرد از زبان را بیاموزد و به خاطر بسپارد، می تواند 93/5درصد مقاصد خود را بنویسد و بیان کند.
3) با لغات جدیدی که می آموزید جمله بسازید. هیچ گاه سعی نکنید یک لغت را به تنهایی بیاموزید. بلکه حتماً آن را در یک جمله یا عبارت جای دهید و بعد از آن عبارت را به خاطر بسپارید.
4) از تجسم استفاده کنید مثلاً به جای اینکه چند بار بگویید book یعنی کتاب، از لغاتی که آموخته اید برای نامیدن اشیاء و توصیف افراد محیط و احساسات خود استفاده کنید.
6) به واژه هایی که املای مشابه و معنای متفاوتی دارند توجه بیشتری کنید مثل bear هم به معنای خرس است و هم تحمل کردن.
7) هر چه قدر که می توانید و فرصت دارید متن ها و کتاب های انگلیسی را مطالعه کنید. حتی اگر آن چه را که می خوانید به خوبی نفهمید.
8) برای یک زبان آموز بسیار مفید است اگر با پیشوندها و پسوندهای مهم و پرکاربرد موجود در آن زبان آشنا شود و معنی آن ها را بداند. این آشنایی به زبان آموز کمک می کند که در برخورد با لغات جدید بتواند ریشه لغت را از پیشوند و پسوند آن جدا کند و راحت تر معنی آن ها را حدس بزند.
به عنوان مثال اگر شما بدانید که پسوند er در زبان انگلیسی علامت فاعلی است به راحتی می توانید دریابید worker به معنی کارگر می باشد و یا dis معنی هر فعل را به متضاد آن تبدیل می کند آنگاه به راحتی خواهید دانست که فعل disagree به معنی موافق نبودن است.
9) گروه بندی لغات به جای حفظ کردن از فهرست لغات: هرچند گاهی اوقات حفظ کردن کلمات از فهرست لغات ضروری است ولی کاری مشکل و کم اثر است. به جای این کار آن ها را گروه بندی کنید.

این گروه بندی می تواند مختلف و با توجه به معانی کلمات، ساختار گرامری و یا ریشه های مشترک، آن ها در قالب شبکه ی مغز باشد. مثل:

- از روش تجسم و تداعی استفاده کنید. مثلاً برای حفظ لغت wall به معنی دیوار از تشابهی که بین تلفظ wall با بال وجود دارد استفاده کنید و دیواری را در حال بال زدن مجسم کنید. همین طور برای حفظ لغت carpet به معنی فرش مجسم کنید که یک هواپیمای جت، باری از فرش دارد.
- از فرهنگ لغت استفاده کنید: یک فرهنگ لغت مناسب، اطلاعات بیشتری از لغت را در اختیار زبان آموز قرار می دهد مانند متضادها، مترادف ها، نحوه ی تلفظ و...
- بهترین و ساده ترین راه برای آموختن تلفظ صحیح لغات در یک زبان، استفاده از نوارهای مکالمه ای است.
مهم ترین توصیه ای که می توان به زبان آموز کرد، همان اولین توصیه ای است که در ابتدای این فصل خواندید که از هر فرصت برای آموختن و تکرار لغات، اصطلاحات و نکات جدید استفاده کنید.
- اگر واقعاً مایلید که یک زبان جدید بیاموزید، باید به آن زبان فکر کنید، صحبت کنید، بنویسید، بخوانید، غذا بخورید و بخوابید. هر آن چه را که در طول یک روز به زبان مادری تان بیان می کنید تا جایی که می توانید به زبانی که می آموزید، ترجمه کنید. تنها در صورت استفاده ی روزانه و مداوم می توانید یک زبان را فرابگیرید، در غیر این صورت یادگیری شما ناقص و کوتاه خواهد بود.
- در کنکور تقریباً از 25 سؤال، 7 سؤال مربوط به قواعد و گرامر است و 18 سؤال به معنای لغات و عبارات( vocabulary) برمی گردد. بنابراین برای فهم و درک متن باید لغات و اصطلاحات را بشناسید و دامنه ی لغات خود را افزایش دهید.
- اگر خجالتی هستید شرکت در کلاس های زبان آموزی بسیار مؤثر است. چون در جمع مجبور به تکرار یک سری جملات و کلمات می شوید و در جمع اشتباهات کم تر مشهود است. بنابراین اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنید.
- کودکان باید یادگیری زبان را با خواندن ترانه های کودکانه به زبان خارجی و انجام تمرین های هدفمند و استفاده از تفریح و سرگرمی های مختلف بیاموزند. استفاده از پانتومیم، نقش بازی کردن، انجام فعالیت های بدنی به همراه صدا برای بیان منظور، آواز و سرود خواندن و نهایتاً استفاده از روش شنیداری و گفتاری برای یاددهی زبان به کودکان بسیار مؤثر است.
-مدت زمان یاددهی به کودکان نباید بیش از 30 دقیقه طول بکشد.

نحوه ی خواندن تاریخ

اولین شرط یادگیری تاریخ یافتن پاسخی قانع کننده برای این سؤال است که چرا باید تاریخ بخوانید؟
- تاریخ همیشه آموزنده بوده و بسیاری از افراد، شخصیت های تاریخی را که در کتاب های تاریخ شناخته اند، الگوی زندگی خود قرار می دهند و بسیاری از تاریخ نویسان نیز هدف خود را از نگارش تاریخ این می دانند که ملت های آینده با خواندن این وقایع و تحلیل و بررسی آن ها، خطاهای ملل قبلی را تکرار نکنند.

نکات مهم در مطالعه ی تاریخ

در کتاب های تاریخ دوره ی دبیرستان بیشتر از مقاطع قبل، به جزییات پرداخته می شود، ولی برای این که وقایع تاریخ را بهتر درک کنید ابتدا باید سیر کلی جریانات تاریخی و علل و عواقب بروز آن را بدانید تا جزییات را بهتر درک کنید وگرنه صرفاً درگیر حفظ اصطلاحات می شوید که این اصلاً مناسب نمی باشد.
* از روش PQ4R استفاده کنید. با این روش شما از کلیات شروع می کنید بعد به جزییات.
* در برخورد با یک واقعه ی تاریخی سعی کنید همیشه از خود سؤال کنید چه اتفاقی افتاده؟ در کجا و چه زمانی؟ چه نتایجی دربرداشته و...
* سعی کنید تاریخ را به تدریج مطالعه کنید، مطالعه ی حجم زیادی از مباحث، قدرت یادگیری و به خاطرسپاری را کاهش می دهد.
* معمولاً موضوعات تاریخی به صورت روایت و داستان است. بنابراین روش خلاصه برداری و یادداشت برداری می تواند مفید باشد
* در خواندن تاریخ، عنوان به عنوان پیش بروید.
* جداولی که در کتاب تاریخ وجود دارند معمولاً یک دید کلی از سیر جریانات تاریخی در طول زمان را به شما نشان می دهد. از آن ها غافل نشوید.
* برای حفظ جزییات در مطالعه ی تاریخ از تکنیک های تقویت حافظه بهره بگیرید. مثلاً با استفاده از روش تجسم کردن می توانید مجسم کنید که مثلاً آقا محمدخان مشغول صدور فرمان محاصره ی شهر کرمان است و یا مظفرالدین شاه قانون مشروطه را تصویب می کند و یا از یادیارها استفاده کنید. مثلاً برای حفظ کردن شهرهایی که در عهدنامه ی ترکمن چای از ایران جدا و به روسیه واگذار شد [ شهرهای ایروان- نخجوان- اردوبار ] می توانید به کلمه انار اشاره کنید.
* برای حفظ اعدادی که در مطالعه ی تاریخ به آن ها برمی خورید، اعدادی مثل تاریخ تاج گذاری پادشاهان، وقوع جنگ ها و امضای قراردادها، می توانید از تکنیک اعداد استفاده کنید. مثلاً تاریخ وقوع جنگ های ایران و یونان سده ی ششم پیش از میلاد را می توانید اینگونه حفظ کنید: ایرانی ها و یونانی ها پیش از میلاد مشغول بازی شطرنج ( عدد شش ) بودند.
* برای فراگیری تاریخ حتماً و حتماً از نیروی تجسم خود کمک بگیرید، رویدادهای تاریخی را پس از خواندن و یادداشت کردن برای خود تعریف کنید و مثل یک فیلم سینمایی از ذهن خود عبور دهید.
* از موزه ها و آثار و ابنیه تاریخی بازدید کنید همچنین دیدن فیلم هایی با مضامین تاریخی می تواند در فهم و یادگیری تاریخ برایتان بسیار مؤثر باشد. مثلاً با دیدن یک فیلم تاریخی 10 هزار سال قبل از میلاد می توانید نحوه ی شکل گیری تمدن ها و اجتماعات اولیه را پی ببرید.
* متون ادبی ما سرشار از مضامین تاریخی و داستان های کهن می باشد. بنابراین با مطالعه ی این داستان ها و نوشته های ادبی می توانید معلومات تاریخی خود را افزایش داده و سواد تاریخی خود را بالا ببرید.

نحوه ی خواندن جغرافی

چون در علم جغرافی نیز مثل تاریخ به جزییات پرداخته شده است بنابراین روش های اشاره شده در تاریخ نیز برای جغرافی کاربرد دارد. ولی نکات تکمیلی ذیل را جهت یادگیری بهتر رعایت کنید.
- آن چه شما در رابطه با جغرافیای طبیعی یک ناحیه ( مثل امکانات کشاورزی، آب و هوا و...) می آموزید به شما کمک می کند که بتوانید تا حدودی توانایی های صنعتی آن ناحیه را حدس بزنید و شغل مردم آن ناحیه را پیش بینی کنید و درواقع چنین کلماتی کاملاً به هم وابسته هستند و چنانچه به این گونه ارتباط ها توجه نشان بدهید مطالعه ی جغرافی برای تان بسیار ساده تر می شود.
- بازدید از منابع طبیعی در قالب گردش های علمی و یا مسافرت های گروهی می تواند به فهم بهتر مطالب کمک کند.
- از کلیات به سمت جزییات بروید. مثلاً اول بفهمید عربستان یک شبه جزیره است که به وسیله ی دریاها و اقیانوس ها احاطه شده است و سپس مساحت آن را حفظ کنید.
- سعی کنید مطالبی را که می خوانید به تجارب خود ربط دهید. مثلاً وقتی جغرافیای ناحیه ی خزری را بررسی می کنید می بینید که این ناحیه بین کوه های البرز و دریای خزر واقع شده، بنابراین علت بارش های زیاد در این ناحیه را می آموزید.
- از یادداشت برداری استفاده کنید. برای یادگیری بهتر یادداشت های تان را با اشکال مفید همراه کنید.
- برای اینکه اعداد را بهتر به خاطر بسپارید، مثلاً ارتفاع قله ها، طول رودها، عمق دریاها، جمعیت نواحی، چند کار می توانید انجام دهید:
1- سعی کنید ابتدا اعداد را گرد کنید و بعد حفظ کنید.
2- اعداد مختلف را با هم مقایسه کنید و در مقایسه با یکدیگر آن ها را به خاطر بسپارید. مثلاً طول چند رود ( یا مساحت چند کشور ) را با هم مقایسه کنید و آن ها را به ترتیب طول ( یا مساحت ) از بزرگ به کوچک مرتب کنید و سپس طول هریک را به خاطر بسپارید.
- برای حفظ کردن اعداد می توانید از تکنیک اعداد استفاده کنید.
- از روش های تقویت حافظه نیز می توان برای حفظ کردن پایتخت ها و سایر مطالب استفاده نمود.
مثلاً پایتخت عمّان مسقط است- در عمان مسقطی های خوشمزه می فروشند.
- فعالیت های مربوط به هر درس را حل کرده و جواب سؤالات را از متن کتاب به دست آورید.
- نقشه ها، ‌تصاویر، نمودارها در جغرافی بسیار بااهمیت هستند. سعی کنید با دقت بیشتری به آن ها بپردازید. شما با دیدن یک پوستر می توانید به ویژگی های فرهنگی، آداب و رسوم، آب و هوا و... آن منطقه پی ببرید.
- به دلیل حجم زیاد مطالب سعی کنید ابتدا مطالب را سازماندهی کنید. سپس آن ها را به خاطر بسپارید. دسته بندی کردن مطالب، استفاده از درخت حافظه و سایر تکنیک های تقویت حافظه در یادگیری این درس نیز کاربرد زیادی دارد.

نحوه ی خواندن ادبیات فارسی

- تسلط در ادبیات فارسی جز از طریق مطالعه ی مستمر و منظم امکان پذیر نیست.
- برای این که وارد گستره ی بیکران ادب فارسی شوید به مطالعه ی کتاب های درسی اکتفا نکنید و مطالعات غیردرسی خود را گسترش دهید.
- تسلط بر کتاب های درسی و درک محتوا مستلزم توانایی شما در 6 بخش می باشد:
1. معانی لغات
2. برگردان اشعار و متون قدیمی به فارسی روان
3. به خاطر سپاری تاریخ ادبیات
4. حفظ شعر
5. آموختن املا
6. تسلط بر دستور زبان
حال روش رسیدن به هریک از توانایی های شش گانه ی فوق را مرور می کنیم:

1) آموختن معنای واژه ها

- ابتدا سعی کنید یک بار( و یا بیشتر ) متن درس را بخوانید و سعی کنید معنی لغات جدید در متن را حدس بزنید، سپس با مراجعه به لیست لغات جدید آخر کتاب، صحیح بودن حدس های خود را کنترل کنید.
- بهتر است به جای این که لغت را جداگانه حفظ کنید، جمله ای را که آن لغت در آن قرار دارد را چندبار بخوانید.
- بسیار مفید است اگر به همراه تکرار لغت و معنی، مفهوم آن لغت را در ذهن خود مجسم کنید. مثلاً اگر می خواهید واژه ی سالوس به معنی چرب زبان، شیّاد و فریب کار را حفظ کنید، تصویر یک آدم شیّاد را مجسم کنید که با چرب زبانی قصد فریب شما را دارد و یا کلمه ی طلاقت به معنی گشاده رویی. آقایی را مجسم کنید که با گشاده رویی به خانمش می گوید طلاقت می دهم.
- به هنگام برخورد با واژه های جدید کمی فکر کنید و ببینید آیا واژه ای می شناسید که با واژه ی موردنظر ریشه ی مشترک داشته باشد؟ اگر چنین واژه ای را به خاطر بیاورید آن گاه حدس زدن معنی واژه کار ساده تری خواهد بود. مثل مسطور و مهبوط= محل( فرود آمدن ) که به ترتیب با کلمه ی سطر و هبوط ریشه مشترک دارند.
به واژه هایی که در خواندن با هم شبیه هستند ولی معنای متفاوتی دارند با دقت توجه کنید:
تین= انجیر
طین= گل
تغلب= چیرگی
تقلّب= دغل کاری

2) برگردان معنای اشعار و متون قدیمی به فارسی روان

- برای انجام بهتر این کار توصیه می شود اولاً بر معانی لغت تسلط پیدا کنید، ثانیاً برای فهمیدن منظور و پیام شعر از کمک و راهنمایی معلم استفاده کنید، ثالثاً پس از درک مفهوم، آن را با صدای بلند برای خود بخوانید و معنی کنید.
- از نوشتن معنی کلمه به کلمه ی اشعار در کتاب و دفتر بپرهیزید و به جای این کار منظور و پیام و مفهوم جملات را بنویسید.

3) بخاطرسپردن تاریخ ادبیات

- از تدابیر یادیار استفاده کنید مثلاً کتاب های خواجه عبدالله انصاری عبارتند از: کنزالسالکین، الهی نامه، رساله ی دل و جان، مناجات نامه، نصایح و زادالعارفین که از ترکیب حروف اول اسامی کلمه ی نمک زار را بسازید و حفظ کنید و یا از آثار نظامی: لیلی و مجنون، اسکندرنامه، مخزن الاسرار، خسرو و شیرین، هفت پیکر، می توان این جمله را حفظ کرد: « لیلی از مخزن اسکندر هفت تا شیرینی برداشت ». و یا عبارت « ملخها » را حفظ کنید.

4) مطالب را سازمان دهی کنید.

بهترین روش برای این کار گروه بندی شعرا و نویسندگان بر مبنای قرنی که زندگی می کنند و یا بر مبنای سبک کارشان می باشد.

5) آموختن املا

- بهترین توصیه برای این کار دقت کردن در نوشتن است.
-2 الی 3 بار از روی لغت بنویسید اما نه از روی کتاب بلکه از حافظه ی خود کمک بگیرید. ( تکرار و رونویسی بیش از حد و بدون تأمّل روی عبارات و کلمات هیچ کمکی به شما نمی کند ).
- برای لغت هایی که املای مشابه دارند تدبیری بیندیشید. برای این کار می توانید از کلمات مشابه استفاده کنید. مثلاً برای کلمه ی سور( یعنی مهمانی ) و صور( شیپور )جمله ی زیر می تواند یادیار مناسبی باشد:
برای سفر سور می دهم اما به شرطی که روی صندلی ها شیپور( صور ) نزنند.
و یا کلماتی که املای متفاوت دارند ولی از نظر تلفظ یکسانند، می توانید از معنی آن ها کمک بگیرید. مثلاً برای دو کلمه ی نغز و نقض می توانید این گونه عمل کنید.« نغز و شیرین- نقض پیمان »

6) آموختن دستور زبان

مطالب این بخش را حفظ نکنید بلکه باید بفهمید برای این کار یادداشت برداری بسیار مفید است.

- از تدابیر یادیار نیز می توان استفاده کرد. مثلاً من قیدم. کارم ایجاد قیدوبند برای فعل است. هرجا ظاهر شوم دست و پای فعل را می بندم و کارش را محدود می کنم.
و یا انواع کلمه را در قالب یک بیت شعر:

اسم است و صفت، عدد، کنایات *** فعل است و قیود و ربط و اصوات

7) حفظ شعر

1- برای حفظ کردن شعر با صدای بلند خواندن بهتر از آهسته خواندن است.
2- هنگام خواندن به مفهوم شعر نیز توجه کنید.
3- برای حفظ کردن ابتدا بیت اول بعد بیت دوم، بعد دو بیت اول، بعد بیت سوم، بعد سه بیت اول و همین طور الی آخر. به عبارت دیگر شعر را به قسمت های کوچک تقسیم کنید و بعد حفظ کنید.

نحوه ی خواندن درس عربی

درس عربی یکی از مهم ترین دروس به خصوص در کنکور محسوب می شود. اکثر دانش آموزان عربی را با درصد پایین می زنند ولی اگر عربی به خوبی فراگرفته شود می تواند امتیاز بزرگی برای دانش آموزان محسوب شود.
عربی نیز مثل زبان انگلیسی و فارسی دو قسمت عمده را شامل می شود:
1. لغات 2. قواعد
برای یادگیری لغات به بخش آموختن معنای لغات و قواعد دروس ادبیات فارسی و انگلیسی مراجعه کنید.
- مطالعه ی قواعد را از پایه شروع کنید.
- در قسمت مطالعه ی قواعد به تمرینات کتاب بسنده نکنید و به سراغ سایر کتب کمک درسی بروید. مثلاً قواعد تجزیه و ترکیب
- از تدابیر یادیار استفاده کنید. مثلاً از زبان شعر برای یادگیری و به خاطر سپاری قواعد. مثلاً برای یادگیری حروف ناصبه می توانید شعر زیر را حفظ کنید:

اِنَّ، اَنَّ، کاَنَّ، لیت، لکنَّ لَعَلْ *** ناصب اسم اند و رافع در خبر

- از قواعد درس عربی خلاصه برداری کنید.
منبع مقاله:
کیانی، اردشیر؛ (1389)، مهارت های تحصیلی، تهران، ورای دانش، چاپ پنجم.

/م

 

مقالات مرتبط :

مهارت های مطالعه صحیح برای درس خواندن (1)

نکته هایی در مورد تکنیک های بهبود حافظه

این مقاله  برگرفته از مرکز خدمات دانش آموزی LWTC  است و حاوی نکته هایی در مورد تکنیک های بهبود حافظه  به شرح زیر  است  .

یادگیری و حافظه
نقش خواب و رژیم غذایی
رابطه خواب و مغز
اصول و مبانی حافظه
بهبود حافظه
اهمیت مرور و بازخوانی

یادگیری و حافظه

در روانشناسی شناختی، حافظه معمولاً به سه سیستم ذخیره سازی تقسیم می شود: حسی، کوتاه مدت، و بلندمدت.
حافظه حسی: یک رونوشت دقیق از دیده ها و شنیده ها (اطلاعات دیداری و بصری) را حفظ می کند. این حافظه تنها چند ثانیه دوام دارد اما در همین مدت زمان کم، 300 میلیون ثانیه اطلاعات را پردازش می کند.

حافظه کوتاه مدت (STM): گزینش ضمیر هوشیار انسان تعیین می کند که چه اطلاعاتی از حافظه حسی به حافظه کوتاه مدت انتقال پیدا کند. در اغلب موارد STM در قالب اصوات خصوصاً بصورت یادآوری کلمات ذخیره سازی می شود، اما ممکن است تصاویر را هم ذخیره سازی کند. عملکرد STM دقیقاً مانند رَم کامپیوتر (RAM = حافظه دسترسی تصادفی) است زیرا فضای قابل استفاده مناسبی را برای محاسبات مختصر فراهم آورده و سپس نتایج را به سایر بخش های سیستم ارسال کرده و یا آنها را حذف می کند.

اگر فرض کنیم که این حافظه در حدود هفت بیت گنجایش دارد، بطور معمول می توانیم هفت آیتم اطلاعاتی را بخاطر آوریم. هرگونه قطع ناگهانی یا عامل مداخله گر می تواند عملکرد STM را تحت تأثیر منفی قرار دهد.

حافظه بلندمدت: یک مرکز ذخیره نسبتاً دائمی است که اطلاعات را براساس معنا و درجه اهمیت شان ذخیره سازی می کند.

مدل پردازش اطلاعات

پیشرفت و روند حرکت اطلاعات در داخل این سه نوع سیستم ذخیره سازی اغلب تحت عنوان مدل پردازش اطلاعات شناخته می شود که بصورت ذیل قابل توضیح است:

نقش خواب در عملکرد حافظه

برخی شواهد نشان می دهد که اتصالات عصبی ممکن است در طول خواب بازسازی شوند. این مطلب احتمالاً توضیح خوبی برای نیاز نسبتاً کمتر پرندگان و پستانداران جوانتر به میزان خواب اندک تر در مقایسه با بزرگسالان آنهاست.

بنظر می رسد که کمبود خواب تأثیر بیشتری  بر برخی از وظایف حافظه نسبت به سایر عملکردهای آن دارد.
کمبود خواب ممکن است اثرات قابل توجهی بر عملکرد مغز بگذارد. اثراتی که از حیث ویژگی و شدت همانند تأثیرات ناشی از افزایش سن هستند.
شواهد موجود به قطعیت نشان می دهند که خواب نقش مهمی در تثبیت حافظه - حداقل حافظه رویه ای/مهارتی دارد.
همچنین به نظر می رسد که به احتمال زیاد خواب عمیق که موج کوتاهتری دارد (غیرREM) برای فرآیند فوق الذکر بسیار حایز اهمیت است.

مطالعات اخیر در زمینه علم خواب از دیدگاه «چرخه حیات حافظه» حمایت می کند که به  موجب آن سه مرحله تثبیت کنندگی، انسجام بخشی و تحکیم و تثبیت مجدد برای حفظ اطلاعات در حافظه ضروری تلقی می شود.

ایجاد ثبات اولیه برای خاطرات ممکن است تا شش ساعت بطول انجامد.

بهبود حافظه: تغییر شیوه زندگی، رژیم غذایی و ارتباط آنها با ارتقای سطح حافظه

مدارک و شواهد موجود همچنان نشان می دهند که بسیاری از شیوه های غلط زندگی زمینه ساز بروز مشکلات جدی در سلامت بشر بوده و ممکن است به بیماری های قلبی، دیابت، چاقی و سرطان و در نهایت واردآمدن آسیب جدی به مغز شوند. در این میان، تصمیم گیری های ما در مورد رژیم غذایی مان نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنظر می رسد که کیفیت رژیم غذایی تأثیر مخرب مستقیمی بر سلامت و عملکرد مغز و همچنین حافظه دارد.

چه غذاهایی برای بهبود عملکرد مغز مفید هستند؟ باوجود ادعاهایی که مبنی بر مفیدبودن انواع میان وعده ها، نوشیدنی ها، و آب های معدنی وجود دارد، هیچ ماده غذایی خاصی نمی تواند مهارت های تفکر و حافظه شما را بطور معجزه آسایی تقویت کند (همانطورکه نمی توان هیچ ماده غذایی خاصی را برای سلامت قلب و یا محافظت از بشر دربرابر انواع سرطان توصیه کرد).

بهترین رژیم غذایی برای مغز، همان موادی است که برای سلامت بدن تان هم توصیه می شود یعنی یک رژیم غذایی متعادل سرشار از غلات سبوس دار، طیف گسترده ای از میوه های تازه رنگارنگ و سبزیجات متنوع، و مقدار مشخصی از مواد پروتئینی که انرژی لازم برای فعالیت های بدنی تان را در طول روز تأمین کند.

رژیم غذایی مناسب باید شامل برخی از انواع چربی ها و نه همه آنها باشد: رژیمی که برای غشای سلول های بدن و بویژه سلول های مغز مفید باشد، ظاهراً رژیم حاوی چربی های اشباع شده و چربی های اشباع نشده است که در آن اسیدهای چرب امگا 3 بیشتر از چربی های اشباع گنجانده شده باشند.

همچنین، یک رژیم غذایی عاقلانه و سالم برای مغز و حافظه باید از مقادیر کافی ویتامین ها و مواد معدنی تشکیل شده باشد که سلامت بدن را تأمین کنند. البته توجه داشته باشید که مصرف بیش از اندازه ویتامین ها یا مواد معدنی شما را به ماشین حافظه تبدیل نمی کند، اما شواهدی وجود دارد که مصرف کمتر از نیاز این مواد باعث کاهش عملکرد صد در صدی حافظه می شود.

 این یکی از دلایل اهمیت بسیار زیاد مصرف طیف گسترده ای از میوه ها و سبزیجات تازه است (این مواد حاوی هزاران ماده مغذی فتوشیمی نیز هستند که می توانند بدن شما را در برابر آسیب ها، بیماری ها، و بروز برخی از نشانه های پیری یاری دهند).

 درصورتی که تهیه تک تک این مواد برایتان دشوار است، می توانید یک مکمل مولتی ویتامین مفید پیدا کنید که مورد تأیید متخصصان تغذیه هم باشد (البته در مورد مقدار مصرف دقت کنید زیرا مصرف بیش از اندازه نه تنها بهتر نیست بلکه ممکن است خطرناک هم باشد). ویتامین های گروه B، C، و E و همچنین منیزیم نقش مهمی در تقویت حافظه ایفا می کنند.

خواب و نقش آن بر عملکرد مغز

اغلب دانشجویان بیش از دو شب در ماه را برای مرور و مطالعه مباحث درسی شان بیدار می مانند. آنها همچنین از هر سه شب، یک شب را کمتر از نیاز واقعی شان به خواب و استراحت اختصاص می دهند. اثرات کمبود خواب بر مغز و توانایی شما در انجام فعالیت های درسی تان چیست؟

همانطور که شما احتمالاً می دانید، اثرات کمبود خواب بر حافظه و عملکرد مغز بسیار شدید و جدی هستند. با اینحال، اغلب مردم به عمق این مشکلات توجهی ندارند. بخشی از مشکل اینجاست: 24 ساعت کمبود خواب با خستگی و سردرگمی شدید همراه است اما تأثیری که بر خلق و خو و حالت های رفتاری دارد، چندان زیاد نیست - و این قسمت گیج کننده داستان است.

بنابراین تحقیقات نشان می دهد که اگر شما شب ها را تا دیروقت بیدار باشید، از نظر جسمی و ذهنی خسته می شوید و قادر به انجام صحیح فعالیت های درسی خود نخواهید بود. اما در عین حال، ممکن است احساس بدی نداشته و به همین دلیل فکر کنید که می توانید این رویه را در شب های بعدی هم ادامه دهید و آسیبی نبینید.

مراقب اثرات سوء این قبیل تصورها باشید! مطالعات نشان می دهد، آندسته از دانشجویان کالج که با مشکل کمبود خواب مواجه هستند، ناخواسته درباره توانایی شان در متمرکزشدن و انجام فعالیت های آکادمیک اغراق می کنند. اکثر دانشجویان حتی نمی دانند که بیخوابی چه اثرات سوء و ناگواری بر توانایی شان در انجام موفقیت آمیر فعالیت های شناختی دارد.

آیا می دانستید؟
تحقیقات نشان می دهد که بعد از گذشت 19 ساعت کار پی در پی و باوجود استراحت ناکافی، سطح عملکرد افراد به اندازه سطح عملکرد فردی که تست تمرکزش تحت تأثیر الکل 0.1 درصد است، کاهش می یابد؟

بعبارت دیگر، اگر تمام شب را بیدار باشید، قدرت درک و شناخت تان عملاً با فردی که مست است، برابر خواهد بود! حال چه باید کرد؟ برخی یا همه استراتژی های ذیل شما را در خواب بهتر شبانه یاری خواهند داد.

1. هر روز – حتی روزهای تعطیل - در ساعت مشخص به رختخواب رفته و از خواب برخیزید. تبعیت کردن از یک برنامه منظم، ریتم بیولوژیکی بدن شما را حفظ کرده و باعث می شود تمام ساعت های روز را بدون نیاز به چرت زدن و بی حوصلگی فعالیت کنید.

2. به طور منظم ورزش کنید و درصورت امکان، تمرینات خود را به اواخر ساعات بعد از ظهر موکول کنید. برای اکثر افراد، ورزش کردن در ساعات پایانی شب باعث خواب ناآرام می شود.

3. از مصرف محرک ها خودداری کنید. مصرف الکل، کافئین و سیگار زمینه ساز بی خوابی هستند.

4. همه ما می توانیم بخواب برویم چون یکی از توابع عملکردی مغزمان است اما اینکه خودمان را به خوابیدن مجبور کنیم در بیشتر مواقع تأثیر معکوس دارد. بنابراین اگر خوابتان نمی آید، سعی کنید محل خوابیدن تان را عوض کرده، از تخت خواب بیرون آمده یا روشی برای کسب آرامش یا خسته شدن پیدا کنید.

5. سعی کنید محل ساکت و آرامی را برای خوابیدن پیدا کنید. محیط های پر سر و صدا، حتی افرادی را که در خواب بسیار سروصدا می کنند، آزرده و ناآرام می سازند. در صورت نیاز، در گوش تان پنبه بگذارید.

6. سعی کنید اتاق خواب را تنها به خوابیدن اختصاص دهید. در صورت امکان، تماشای تلویزیون، غذا خوردن، مطالعه، و سایر فعالیت ها را به مکانی غیر از اتاق خواب منتقل کنید. در غیر این صورت، انواع فعالیت های تحریک کننده و مخّل آرامش را به مکان خوابیدن خود دعوت می کنید.

7. از یک روش ریلکسیشن استفاده کنید مانند: مدیتیشن، بیوفیدبک و تنفس عمیق. سفت و شل کردن متناوب عضلات که چند دقیقه بیشتر بطول نمی انجامد، یکی دیگر از روش های خوب و موثر است.

شناخت ساعتهای بدن

ساعت بدن شما یک خوشه کوچک از سلول های عصبی در مرکز مغز شما است که از نور خورشید برای هماهنگ نگاه داشتن شما با زمان سیاره زمین استفاده می کند. کیفیت خواب شما به این بستگی دارد که ساعت بدنتان تا چه اندازه خوب با محیط اطراف هماهنگ شده است. بعنوان مثال، اگر هر شب رأس ساعت 11 به رختخواب رفته و هر روز صبح رأس ساعت 7 بیدا شوید، احتمالاً در حوالی همین دو ساعت بطورخودکار احساس خواب آلودگی کرده و یا از خواب بیدار می شوید، حتی اگر زنگ ساعت استفاده نکنید.

دلیل این اتفاق آنست که بدن ما می تواند زمان خود را نگاه دارد. در واقع، ما دو سیستم اصلی زمان بندی داخلی در اختیار داریم که اولی تحت تأثیر چرخه روشنایی-و-تاریکی روز تنظیم می شود (بعنوان مثال زمانیکه چشمهایتان نور خورشید را می بیند، به مغز اطلاع می دهد که وقت بیدارشدن است) و دیگری دمای بدن مان را حفظ کرده، در طول روز دمای بدن را افزایش داده و شب هنگام آنرا کاهش می دهد. ساعت دما نیز از طریق تنظیم مجدد فعالیت های روزمره اعم از بیدار شدن، خوابیدن، و احتمالاً غذا خوردن تنظیم می شود. از آنجاییکه ما این فعالیت ها را براساس چرخه روز به شب انجام می دهیم، هر دو ساعت بیولوژیکی به طور معمول باهم هماهنگ هستند.

اگر ساعت بدن از هماهنگی خارج شود، مهم نیست که چه میزان استراحت کرده باشید، چون بازهم احساس آرامش نکرده و سرحال نخواهید بود. خبر خوب این است که تنظیم مجدد ساعت بدن امکان پذیر است. برای اینکار، کافیست سعی کنید طی یک هفته هر روز در زمان مشخصی از خواب بیدار شوید – اصلاً مهم نیست که چه زمانی به خواب می روید. با این رویه، احتمال دارد که خیلی زود سرخیزی را تجربه کنید. همچنین هرچه دیرتر به بیدارشدن در زمان موردنظر عادت کنید، ساعت بدتان عملکرد بهتری خواهد داشت.

اصول و مبانی علم حافظه

1. برای به خاطر آوردن موضوعات تلاش کنید.

* قصد کنید که مطالب موردنظر را بخاطر بیاورید. ملزم نمودن خود به یادگیری مطالبی که برای اولین بار دیده یا شنیده می شوند، به معنای صرف زمان کمتر برای مرور و بررسی آنها در آینده است. خواندن فعال را تمرین کنید تا خود را نسبت به اطلاعاتی که باید بیادآورید، مسئول بدانید.
* علاقه نشان دهید. به منظور یادآوری همه جانبه موضوعات، باید دلیل محکم و خوبی داشته باشید. بعبارت دیگر، باید به آنچه که می خوانید علاقه نشان داده و اهمیت و معنایی ویژه ای در نزد خود برای آن قایل شوید. سعی کنید با کسانیکه به موضوعات موردمطالعه شان علاقه نشان می دهند، صحبت کرده و بفهمید که آنها چگونه در خود انگیزه ایجاد می کنند.

* استفاده از دانسته های قبلی. درک شما از محتوای جدید تاحدود زیادی به میزان آشنایی قبلی تان با موضوع بستگی دارد. دانش پایه خود را افزایش داده و سعی کنید محتوای درسی را قبل از بخاطرسپردن مرور کنید. این کار شما را در ایجاد پایه دانش جدید براساس آموخته های قبلی یاری می دهد. سعی کنید قبل از بیادآوری جزئیات، تصویر بزرگی از آنچه که پیش رو دارید، در ذهن تان ترسیم کنید.

2. مقدار و فرم را کنترل کنید

* گزینشگر باشید. بخاطر آوردن همه چیز غیرممکن است پس موارد مهمتر را شناسایی کرده و برای یادگیری و یادآوری آنها برنامه ریزی کنید.
* به شیوه ای اصولی و منظم برنامه ریزی کنید. گروه بندی ایده ها براساس یک الگو یا طبقه بندی های معنادار شما را در یادگیری و بخاطرسپاری اثربخش تر مطالب یاری خواهد داد.

3. تقویت ارتباطات عصبی

* مرور سریع و بدون مکث مطالب. بعد از اتمام دور اول مطالعه، زمانی را به مرور آموخته ها و آزمون گرفتن از خود اختصاص دهید. این کار اولین گام ضروری در یادآوری محتوای درسی در آینده است.

* بازخوانی. با صدای بلند تعریف کردن ایده ها شاید قدرتمندترین ابزار برای انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت است.

* تجسم. ترسیم یک تصویر ذهنی از مطالبی که باید به خاطر داشته باشید، می تواند سایر بخش های مغز را که درگیر شنیدن و خواندن نمی شوند، تحریک کرده و فعال نگاه دارد.

* ایجاد ارتباط. ایجاد ارتباط درونی بین مطالبی که می خواهید بیاموزید و مطالبی که از قبل می دانید، به تقویت حافظه کمک می کند. قبل از درس خواندن یا مطالعه آزاد، از خودتان بپرسید که از قبل چه چیزهایی درباره این موضوع می دانید. با این کار، گروه بندی های ذهنی مرتبط را تحریک و فعال می کنید.

4. زمان کافی به منسجم شدن رابطه های معنایی اختصاص دهید.

* ثبیت و انسجام. مغز شما به زمان کافی برای جایگزین ساختن اطلاعات جدید نیاز دارد. زمانیکه درست بعد از کلاس درس اقدام به تهیه فهرست آموخته ها یا یادداشت برداری می نمایید، در واقع در حال استفاده از اصل انسجام بخشی و تثبیت هستید.

* تمرین. مجموعه جلسات درسی کوتاهتری که طی چند روز متمادی برگزار می شوند، بسیار موثرتر و مفیدتر از کلاس های اندک اما طولانی مدت خواهند بود.

اصول و مبانی حافظه

چه چیزی؟ چه زمانی؟ چرا؟

قصد کردن برای یادآوری/یادگیری قبل از شروع جلسه قصد و نیت بسیار مهم است. اگر فعالانه برای یادآوری مطالب برنامه ریزی نکنید، نمی توانید آموخته هایتان را بدرستی بخاطر بیاورید.

 
مرور فعالیت ها هر زمان که پروژه یادگیری جدیدی را آغاز کردید مرور کل فعالیت شما را در مراحل مربوط به خواندن، تمرین و غیره یاری خواهد داد. با این روش، شما می توانید درصورت ازسرگیری کار از نسخه ساده شده کل فعالیت، جزئیات مربوط به هر بخش را بدقت به یاد آورید.

مرور سریع بعد از یادگیری در پایان هر جلسه درس برخلاف تصور عمومی، بخش اعظم فراموشی سریعاً بعد از وقوع فرایند یادگیری و - نه دو سه ساعت یا دو سه روز بعد از آن - رخ می دهد.

پس مرور سریع، حتی اگر چند دقیقه باشد، بسیار مفید خواهد بود. بعنوان مثال، سعی کنید یادداشت های خود را سریعاً بعد از اتمام کلاس مرور کنید. همچنین برای مرور سریع یادداشت های فردی از دوره های زمانی کوتاه (10 تا 15 دقیقه) استفاده کنید.

یادگیری فعالانه همیشه سعی کنید بخش اعظم زمان یادگیری خود را به تمرین و خودآزمایی اختصاص دهید. همچنین سعی کنید همه حواس را در مطالعه بکار بگیرید مانند: خواندن، شنیدن، تجسم کردن و غیره. از کلیشه هایی نظیر «اکنون سرفصل مطالب را مرور کرده و یادگیری را به زمان دیگری موکول می کنم» دوری کنید.

یک تا دو ساعت زمان صرف کنید زمانیکه باید یک فصل کامل را بخوانید اثربخش بودن یادگیری پیچیده مانند درک کردن روابط تازه یا حل مسأله، نیازمند دوره های زمانی طولانی تر است. اما فرایند مطالعه را طولانی انتخاب نکنید – اغلب افراد تنها 45 دقیقه می توانند بصورت فعال یادگیری داشته باشند. مطالعات طولانی را به بخشهای هر چه کوچکتر تقسیم کرده و فعالیت را به اجزای کوچکتر بخش بندی کنید.

از دوره های زمانی کوتاه (2 تا 10 دقیقه) استفاده کنید زمانیکه یک فعالیت مکانیکی ساده یا فعالیت های حفظی معمولی دارید کارهای ساده و هر موردی که باید برای حفظ شدن آماده شود، بهتر است در جلسات کوتاه و مستمر برنامه ریزی شود تا جلسات طولانی یک تا دوساعته.

آموخته هایتان را مرور و تمرین کنید در فواصل زمانی که چیزی را آموخته و قرار است آنرا مرور کنید بخش اعظم فرایند فراموش کردن زمانی رخ می دهد که افراد مرور و تمرین دوره ای آموخته ها را نادیده می گیرند. قبل از آغاز هر تمرین جدید، موضوع قبلی را چندبار مرور کنید.

سازماندهی شده بیاموزید همیشه زمانیکه دیدگاهی نظام مند و منظم نسبت به آموخته ها وجود دارد، مطالب راحت تر یادآوری می شوند. اگر مفاهیم را بصورت مجزا و بدون ارتباط باهم فرابگیرید، خیلی سریع تر آنها را فراموش خواهید کرد.

تنظیم و درک اهداف یا مقاصد مطالعه در آغاز هر جلسه یادگیری یا بازیابی اطلاعات برخوردار بودن از یک نگرش کامل نسبت به هر جلسه مطالعه، به شما کمک می کند تا بمرور زمان به یک فراگیر نظام مند و منسجم تبدیل شوید. این فرایند اولین گام محسوب می شود!

"اقتباس با مجوز مرکز یادگیری UT، دانشگاه تگزاس آستین"

چگونه می توانم حافظه ام را بهبود ببخشم؟

اگر تصور می کنید که حافظه ضعیفی دارید، بهتر است بدانید که مشکل تان نداشتن عادت های اثربخش برای پردازش اطلاعات و این کار راه حل مخصوص بخود را دارد.

توصیه های کلی برای بهبود حافظه

توجه کنید. اگر چیزی را درست نیاموزید، نمی توانید آنرا بیاد آورید، و اگر توجه کافی به موضوع نداشته باشید، نمی توانید چیزی را فرا گیرید - این همان فرایند رمزگذاری در داخل ذهن است. هشت ثانیه طول می کشد تا قدرت تمرکز بشر بخشی از اطلاعات را از طریق هیپوتالاموس پردازش شده و وارد مرکز حافظه شود. بنابراین زمانیکه قرار است بر روی مطلبی تمرکز داشته باشید، از انجام چندین کار بطور همزمان اجتناب کنید. همچنین اگر به آسانی از موضوع موردمطالعه منحرف می شوید، سعی کنید اطلاعات را در مکانی خلوت که عاری از عوامل مزاحم باشد، فرا بگیرید.

شیوه اکتساب اطلاعات را براساس سبک یادگیری تان سازماندهی کنید. اغلب افراد فراگیران بصری هستند یعنی زمانیکه مطالبی را می خوانند یا آنرا مشاهده می کنند، یادگیری شان بهتر می شود.

اما عده ای فراگیران شنیداری هستند زیرا در اثر شنیدن فرا می گیرند. آنها ممکن است با ثبت اطلاعات موردنیازشان و گوش دادن به آن بتوانند موضوعات را بهتر بیاد آورند.

حداکثر حواس ممکن را بکار گیرید. حتی اگر فراگیر بصری هستید، مطالب را با صدای بلند بخوانید. اگر می توانید مطالب را با آهنگ و ریتمیک بخوانید. سعی کنید اطلاعات را به رنگ ها، بافت ها، بوها و مزه ها ارتباط دهید. عمل فیزیکی بازنویسی اطلاعات، می تواند به ثبت آنها در ذهن کمک کند.

اطلاعات را به آموخته های قبلی تان ارتباط دهید. داده های جدید را با اطلاعات قبلی ارتباط دهید. مهم نیست که محتوای جدید در ادامه آموخته های قبلی است یا به موضوع جدیدی اشاره دارد.

اطلاعات را سازماندهی کنید. مطالب مهم را در حاشیه دفترچه تلفن و آدرس و تقویم و سررسید یادداشت کنید. از مطالب دشوار یادداشت برداری کرده و سپس یادداشت ها را طبقه بندی کنید. از کلمات و تصاویر برای فراگیری اطلاعات استفاده کنید.

تفسیر محتوای پیچیده را درک کرده و در این کار توانمند شوید. در مورد مطالب پیچیده تر، بر درک ایده های اولیه تمرکز کنید تا حفظ جزئیات مجزا. سعی کنید شیوه توضیح مطالب را به گفتار خودتان بیاموزید.

اطلاعات را بطور مستمر مرور کرده و «پرآموزی» را تمرین کنید. آموخته هایتان را همان روزی که فراگرفته اید، مرور کرده و در فواصل زمانی منظم بازخوانی کنید. مفهومی که محققان «تمرین بافاصله» می خوانند، بسیار اثرگذارتر از «یادگیری شتابزده» است. اگر می توانید اطلاعات را «بصورت وسیع بیاموزید» بازخوانی در مرحله دوم قرار گرفته و تأثیر بیشتری خواهد داشت.

انگیزه بالا و نگرش مثبت داشته باشید. به خودتان بگویید که می خواهید مطالب موردنیازتان را بیاد آورده و می توانید آنرا فراگرفته و به یاد آورید. اگر بخودتان تلقین کنید که حافظه تان ضعیف است، بی شک توانایی مغزتان در یادآوری مطالب کاهش پیدا می کند. در عوض، بازخورد ذهنی مثبت زمینه ساز تلقین احساس موفقیت است.

بهبود حافظه

1. منسجم نمودن اطلاعات.

* با سازماندهی و اضافه کردن معنا به محتوای موردمطالعه قبل از یادگیری آن، شما می توانید فرایند ذخیره سازی و بازیابی را تسهیل کنید. بعبارت دیگر، شما می توانید بهتر فراگرفته و آسان تر به یاد آورید.

* خلاصه نویسی یا ذهن

* ایجاد رابطه

2. رویکرد قیف

* عبارتست از یادگیری مفاهیم عمومی قبل از پرداختن به جزئیات خاص.

3. سازماندهی از طریق معنا و ارتباط ها

* زمانیکه در یادآوری مطالب جدید مشکل دارید، می توانید با فکرکردن درباره موضوعات مربوط به آنها، فرایند یادآوری را تسهیل کنید. بعبارت دیگر، مسیر ذهنی خود را از نو ردیابی کنید.

الف) پردازش عمیق - - ارتباط دادن موضوعات به مسایل شخصی.

ب) گروه بندی.

تمرین: گروه بندی

 
فهرست ورزش های ذیل را خوانده و سپس سعی کنید بیشترین تعداد ورزشی را که بخاطر می آورید، بدون نگاه کردن به فهرست بخاطر آورید.

شنا اسکی بسکتبال تنیس
پرش ارتفاع سورتمه سواری دوی 100 متر
هاکی بسکتبال گلف پرش ارتفاع
والیبال پرتاب نیزه فوتبال
لوژ یک نفره کرلینگ (بازى روى زمین یخ بین دو تیم 4 نفره) کریکت
ورزش های ده گانه دومیدانی پرش از روی مانع
به تعداد ورزش هایی که بدرستی بیاد می آورید، توجه کنید.

* شما می توانید محتوای درسی را از طریق گروه بندی مفاهیم مشابه، یا ایده های مرتبط باهم سازماندهی کنید. مرتب کردن محتوای درسی در قالب گروه های مرتبط، از طریق سازماندهی اطلاعات به حافظه شما کمک می کند.

4. ارتباط های روشن و واضح

* وقتی مفهومی جدید و ناآشنا را می آموزید، سعی کنید آنها را با مفاهیمی که از قبل برایتان آشنا بوده است، مانند تصاویر، اجناس، موسیقی، یا هر چیز دیگری پیوند دهید. لازم نیست که این ارتباط ها منطقی باشند. در اغلب مواقع با پیوندهای طنز آمیز یا احمقانه که در ذهن می ماند، روبرو خواهید شد.

5. یادگیری فعال

* اگرچه ممکن است بعضی مطالب را بصورت ناخودآگاه درک کرده و فرابگیرید، اما باید مطمئن شوید که فرایند یادآوری آنها اساساً فعالانه و خودآگاه باشد یعنی با مشارکت و تفکر مستقل درباره چیزی که فراگرفته می شود، همراه باشد.

6. حافظه بصری
* نمودارها، جداول، خطوط، و غیره. این موارد اغلب در متون وجود دارند بنابراین سعی کنید بیشترین استفاده را از تصاویر، کارتونها، نمودارها، و یا هر نماد بصری دیگری ببرید. همچنین شما می توانید بسیاری از این موارد را شخصاً به متن اضافه کنید. بعنوان مثال، سعی کنید نحوه ارتباط ایده ها با یکدیگر را تجسم کرده و یک گراف، نمودار، تصویر، و یا هر نماد برجسته دیگر را ترسیم کنید. حتی ممکن است بخواهید این کار را به یک عادت تبدیل کرده، مواد آموزشی دشوار را به تصاویر و نمودارهای واقعی تبدیل کرده، در یادداشت های اضافه نموده و یا در قالب کلمات به تصاویر ذهنی خود اضافه کنید.

* نوشتن لغات، نظریه ها، و یا فرمول های جبری.

7. ابراز کردن

هنگامی که سعی دارید مطلبی را بخاطر پسارید، می توانید با بیان مفاهیم به صدای بلند این فرایند را برای خود آسانتر سازید. همچنین ممکن است ایده ها را کلمه به کلمه تکرار کرده (خصوصاً زمانیکه باید حفظ طوطی وار را تمرین کنید) و یا مفاهیم را به گفتار خود تکرار کنید (و بنابراین مطمئن شوید که درک درستی از اطلاعات دارید).

* تکرار اطلاعات با صدای بلند می تواند شما را در رمزگذاری شنوایی اطلاعات و تشخیص اینکه آیا مطالب را بدرستی آموخته اید یا نه، یاری دهد.

8. تجسم خود در حال تدریس مطالب

* یکی از موثرترین راه ها برای ارتقای سطح بازخوانی و درک مواد آموزشی پیچیده و متراکم، تدریس آن به مخاطبان خیالی است. با این کار، مجبور می شوید مواد آموزشی را طوری سازماندهی کنید که برای خودتان قابل فهم بوده و بنابراین می توانید سوالات احتمالی دانش آموزان خیالی را پیش بینی کنید.

* علاوه بر این، با خواندن متن با صدای بلند، خلاءهای موجود در دانسته هایتان از بین رفته و (بازخوانی) مواد آموزشی تحقق می یابد. (البته برای کشف بهتر نقاط ضعف قبل از آزمون و نه در طی آن.)

اهمیت مرور و تمرین

مهم ترین بخش یادداشت برداری، مرور یادداشت ها بعد از کلاس درس است. اگر قرار نباشد که دوباره به یادداشت ها نگاه کنید، این کار هیچ ارزشی نخواهد داشت! اغلب دانش آموزان حدود 80 درصد اطلاعات را ظرف 24 ساعت اول بعد از یادگیری فراموش می کنند. دانش آموزان می توانند با مرور اطلاعات طی 24 ساعت اول بعد از آموزش، ذخیره اطلاعات خود را بطرز چشمگیری افزایش دهند.

در هنگام مرور و بررسی، ویرایش و شفاف سازی یادداشت ها، متمرکز شدن بر ایده های اصلی و نکات کلیدی بسیار مهم است. یکی از روش های این کار، استفاده از سیستم کرنل است. برای بهبود هرچه بیشتر حافظه، مرور هفتگی بسیار مناسب است. یک شب در هفته را انتخاب کنید (تعطیلات آخر هفته بسیار مناسب است) تا یادداشت های هفته گذشته را مرور کنید. برای مرور هر مبحث درسی 30 دقیقه زمان اختصاص دهید.

مرور و بررسی بیشتر به ثبت و ضبط هرچه بهتر اطلاعات کتاب های درسی نیز کمک کرده و به روش های متنوعی انجام می شود. بعد از خواندن هر فصل یا بخش از متن، طی 24 ساعت اول یک بررسی کوتاه انجام داده و مرور جامع هفتگی را هم فراموش نکنید.

هیچ کس دوست ندارد کار دیگری به فهرست کارهای روزانه اش اضافه شود اما مرور و بررسی در بیشتر موارد به صرفه جویی در زمان در بلندمدت کمک می کند زیرا مرور و بررسی پیگیر مانع از تراکم شدید اطلاعات قبل از برگزاری آزمون می شود. مطالعه روزانه در کوتاه مدت بسیار موثرتر از مطالعه چندساعته تنها در یک روز کاری است.
 

****