خبرآموز : سواد رسانه ای هم به مهارتهای خاصی نیاز دارد. با این فرق که در مورد درک و نقد سینما و هواپیما زودتر به نقش مهارت های خاص پی می بریم. فقدان مهارت، به عدم درک فیلم و به سقوط و مرگ منجر خواهد شد.

در مورد استفاده از رسانه ها ممکن است بر این گمان باشیم که از مهارت کافی برخوردار هستیم، در حالی که اینجا موضوع به مهارت های یک ملوان ماهر و یک ملوان تازه کار شبیه است. هر چه در دریای توفانی ماهرتر و آگاه تر باشیم، می دانیم تا چه عمقی باید جلو رفت و چگونه از زیر امواج عبور کرد و به ساحل رسید.

امروز در دنیایی زندگی می کنیم که خواه ناخواه در شرایط اشباع رسانه ای قرار دارد. فضای پیرامون ما سرشار از اطلاعات است.

وقتی تلفن همراه ما به صدا درمی آید، در اطلاعات موجود در فضا پل این ارتباط شده است؛ یا زمانی که یک مودم ما را به جهان بی انتهای اینترنت می کشاند نشانه ای است بر حاکمیت اشباع رسانه ای و این که ما نیاز داریم تا در برابر چنین فضایی، یک رژیم مصرف رسانه ای اتخاذ کنیم و در انتخاب هایمان دقت کنیم.

دقیق مثل غذایی که مراقب کلسترول، ویتامین و مواد دیگر موجود در آنها هستیم، در فضای رسانه ای هم باید دانست چه مقدار باید در معرض رسانه های مختلف اعم از دیداری، شنیداری و نوشتاری بود و چه چیزهایی از آنها را برگرفت.

برای مثال زمانی که در بزرگراه های اطلاعاتی حرکت می کنیم، سواد رسانه ای می تواند به ما بگوید چه مقدار از وقتمان را در چه سایت هایی ـ اعم از شناخته شده و ناشناخته ـ و چه مقدار از آن را فرضاً در چت روم ها بگذرانیم.

بنابراین می توان گفت که هدف سواد رسانه ای تنظیم یک رابطه منطقی و مبتنی بر هزینه ـ فایده است: در برابر رسانه ها چه چیزهایی را از دست می دهیم و چه چیزهایی را به دست می آوریم و به عبارت بهتر؛ در مقابل زمان و هزینه ای که صرف می کنیم چه منافعی در نهایت به دست می آوریم.

شاید بتوان گفت اصلی ترین هدف سواد رسانه ای این است که یک نوع استفاده مبتنی بر آگاهی و فایده مند از سپهر اطلاعاتی اطراف داشته باشیم.

سواد رسانه ای قدرت درک نحوه کارکرد رسانه ها و معنی سازی در آنهاست.

سواد رسانه ای را می توان دسترسی، تجزیه و تحلیل و تولید ارتباط در شکل های گوناگون رسانه ای و مصرف انتقادی محتوا دانست .

الف) ارتقای آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه ای و یا به عبارت بهتر تعیین مقدار و نحوه مصرف غذای رسانه ای از منابع رسانه ای گوناگون

ج) تجزیه و تحلیل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه ها که در نگاه اول قابل مشاهده نیست.

در واقع سواد رسانه ای امروزی تر، به دنبال مقابله با کارکردهای رسانه های بزرگ غالب است که هدف آنها تأمین هژمونی فرهنگی، تعمیم فلسفه سیاسی و حفظ قدرت هایی است که خود این رسانه ها محصول آنها می باشند.

به نظر می رسد که سواد رسانه ای به عنوان دافعه این فضا و در ستیز با گفتمان غالب رسانه های بزرگ در شرایط اشباع رسانه ای، در اینترنت نسبت به سایر رسانه ها سریع تر رشد کرده است و به نوعی می توان آن را نوه دیجیتال نقد رسانه ای کلاسیک به حساب آورد.

البته تسلط به یک زبان خارجی، مهارت استفاده از کامپیوتر و مهارت های استفاده از فضای سایبرنتیک می توانند هم به بهره وری مناسب تر از مباحث سواد رسانه ای در اینترنت منجر شوند و هم به طور کلی خودشان جزو مهارت های سواد رسانه ای به شمار آیند.

از آن جا که بدون سواد رسانه ای، نمی توان گزینش های صحیح از پیام های رسانه ای داشت، به گمان من نهادهای آموزشی، مدنی و انتشاراتی باید به این امر کمک کنند.

نهادهای آموزشی مثل آموزش و پرورش، دانشکده ها و آموزشگاه های مختلف می توانند مفهوم سواد رسانه ای را در کتب درسی ارائه کنند و نهادهای انتشاراتی هم می توانند مفاهیم ساده شده ای از این بحثها را در دستور کار خود قرار دهند.

نهادهای مدنی و صنفی که هر یک جمعی تخصصی را نمایندگی می کنند نیز می توانند اعضای خود را تحت آموزش مستمر در زمینه سواد رسانه ای قرار دهند.

به عنوان مثال روزنامه نگاری که از راه تجربی این حرفه را آموخته با روزنامه نگاری که آموزش آکادمیک را نیز به این تجربه اضافه کرده، از جنبه سواد رسانه ای و مقهور سازی مخاطب، تفاوت های عمده ای با یکدیگر دارند. پس بین فردی که مسلح به مطالعات سواد رسانه ای است با فردی که بهره ای از سواد رسانه ای نبرده، تفاوت زیادی وجود دارد.

سواد رسانه ای همچنین کمک می کند تا قضاوتهای صحیح تری از محیط پیرامون خود داشته باشیم.

پارامترهایی که سواد رسانه ای در اختیار می گذارد باعث می شود تا درک عمیق تری از آنچه می بینیم، می شنویم و می خوانیم داشته باشیم. به طوری که افراد بی بهره از سوادرسانه ای را می توان طعمه های اصلی در فضاهای رسانه ای به شمار آورد.

یکی دیگر از اهداف سواد رسانه ای نشان دادن اضافه بار اطلاعاتی است. در شرایط اشباع رسانه ای و در فضای موجود افراد در معرض حجم بالایی از اطلاعاتی هستند که به هیچ وجه به برخی از آنها نیازی ندارند.

به عنوان مثال امروزه بسیاری از نوجوانان مارک ها و علائم تجاری جهان را به خوبی می شناسند، اما این اطلاعات در هیچ زمینه ای به کار آنها نمی آید؛ نه قدرت خرید دارند و نه قدرت مصرف ولی چون در معرض آگهی های پیاپی قرار دارند، در این زمینه اطلاعات دارند.

پس باید از پیام ها و اطلاعات اطرافمان براساس نیازهایمان استفاده کنیم تا دچار سردرگمی نشویم. سوادرسانه ای این امکان را هم در اختیار می گذارد.

باید در عرصه آموزش رسانه ای و سواد رسانه ای، ادبیات تولید کنیم. بر آموزش رسانه ای هجده اصل حاکم است .

مطالعه آرای لن مسترمن می تواند در این زمینه مفید باشد. او که از برجسته ترین متفکران حوزه بین المللی آموزش های رسانه ای است، پیش از این کتابی منتشر کرده بود که به سرعت به کتابی درسی در عرصه آموزش رسانه ای تبدیل شد.

این کتاب که Teaching the Media نام داشت، در سال ۱۹۸۵ به علاقه مندان مباحث مربوط به آموزش رسانه ای عرضه شد. حالا او کتاب دیگری دارد که انتشارات شورای اروپا آن را منتشر کرده است.

نام این اثر آموزش رسانه ای در اروپای دهه ۱۹۹۰ (Media Education in ۱۹۹۰"s Europe) است. نویسنده این مقاله از جمله کسانی است که ترجیح می دهد از عبارت آموزش رسانه ای (Media Education) به جای اصطلاح سواد رسانه ای (Media Literacy) استفاده کند.

تکرار می کنم باید در عرصه آموزش رسانه ای و سوادرسانه ای تولید ادبیات کنیم تا در گام اول مشخص شود دامنه و چارچوب سواد رسانه ای چیست. باید ترجمه کنیم تا بتوانیم زمینه یک مطالعه تطبیقی را فراهم کنیم و به معیارهایی برای تعقیب اهداف سواد رسانه ای دست یابیم.

وضعیت سوادرسانه ای در غرب به دلیل آن که تکنولوژی های مدرن تمرکز و غلظت بیشتری دارند، باعث شده تا تئوریسین ها و مخاطبان زودتر خطر مسلح نبودن به سواد رسانه ای را درک کنند.

بنابراین مطالعات و تجارب بسیار خوبی هم در این زمینه دارند که می شود از آنها استفاده کرد.

همچنین حمایت نهادهای آکادمیک از طریق گنجاندن مفاهیم سواد رسانه ای در کتب درسی دانش آموزان، و دروس دانشکده های ارتباطات می تواند مفید باشد.

بررسی سواد رسانه ای خبرنگاران مطبوعات اردبیل موضوع پایان نامه ام در کارشناسی ارشد است همیشه به این فکر بودم که چرا مخاطبان همواره در برابر پیامهای رسانه ای منفعل هستند وچگونه می توان در برابر تبلیغات انبوه رسانه ها که ممکن است افکار عمومی را به چالش بکشانند دیدگاههای انتقادی را در ارزیابی وتحلیل بکار برد

وازه سواد رسانه ای در بین مردم حتی در بین روزنامه نگاران یک وازه ناشناخته در کشور ما است هنوز گام موثری در این راستا برای بالا بردن سطح سواد رسانه ای شهروندان ویا روزنامه نگاران برداشته نشده جز چندین مورد تحقیق وپزوهش وچندین مقاله در نشریات، کار خاصی در این مورد صورت نگرفته است در کانادا وزاپن سواد رسانه ای به عنوان مواد درسی در مدارس این کشورها تدریس می شود حال انکه در کشور ما فقط یک جلد کتاب آنهم بصورت ترجمه به چاپ رسیده است بنابراین ما در مقایسه با شهروندان کانادایی وزاپنی از سطح سواد رسانه ای پایینی برخوردارهستیم ودلیل آن هم نبود آموزش سواد رسانه ای در مدارس ودانشگا هها است در کانادا ،زاپن واسترالیا شهروندان بدلیل بالا بودن سطح سواد رسانه ای نسبت به اطلاعات ارایه شده توسط رسانه ها تحلیل دارند وپیامهای رسانه ای را به دیده نقادانه می نگرند آنها خوب میدانند که به سراغ کدام رسانه بروند کدام رسانه را انتخاب وکدام را کنا ر بگذارند

اگر سطح سواد رسانه ای ما به اندازه مطلوبی باشد هیچ وقت دربرابررسانه ها منفعل نخواهیم بود کمتر کسی در کشور ما وجود دارد که نسبت به پیامهای رسانه ای به دیدنقادانه داشته باشد

با بالا رفتن سطح سواد رسانه ای مردم خود تفسیر گر وتحلیل گر اخبار خواهند شد وتشخیص واقعی وغیر واقعی پیامهای رسانه ای هم از یکدیگر وشناخت انواع رسانه ها وتولید رسانه ها آسانتر خواهد بود

سواد رسانه ای درک وشناخت متکی بر مهارت است که براساس آن می توان انواع رسانه ها را شناخت وآنها را از یکدیگر تفکیک کرد سواد رسانه ای یعنی تفکر انتقادی داشتن نسبت به پیامهای رسانه ای وعناصر اصلی آن هم دسترسی ،تحلیل وارزیابی وایجا د محتوا است سواد رسانه ای به ما کمک می کند که واقعیت اصلی را از تصویر مجازی دگرگون شده آن در رسانه بازشناسیم کسانی که در سطح پایین سواد رسانه ای هستند چشم اندازضعیف ومحدودی به رسانه ها دارند ساختا ردانش آنها کوچک وسطحی وبی نظم تر است وچشم انداز کافی برای استفاده ودرک معنای پیامهای رسانه را ندارند اما کسانی که در سطح بالای سواد رسانه ای هستند دید انتقادی نسبت به رسانه ها دارند پیامهای رسانه ای را بهتر تحلیل می کنند وهیچ وقت تحت تاثیر تیلیغات یک جانبه رسانه که می خواهد اهداف یک جناح یا یک نظام را در جامعه حاکم کند نمی شود چنین افرادی خوب تشخیص خواهند داد که چرا وبه چه دلیل برخی مدام در رسانه مطرح می شوند وچرا فقط معدود افرادی در رسانه به تصویر کشیده می شوند

بالا بودن سطح سواد رسانه ای مخاطبین مانع مانور رسانه ای بر روری افکار عمومی وخنثی نمودن تاکتیکهای رسانه ای در راستای پیشبرد اهداف افراد خاص می شود

ما شاهد هستیم که در بحرانهای سیاسی جهان هرکدام از رسانه ها تحلیلهای مختلفی دارند مثلا دربحران سوریه بی.بی.سی یک نوع تحلیل وirbiتلویزیون ایران یک تحلیل دیگردارد حال تشخیص واقعی وغیر واقعی این تحلیلها برعهده مخاطب است که نباید دربرابر تهاجمات رسانه ها منفعل شده

وتفسیرها وتحلیل ها ی این رسانه ها را ملاک عمل خود قرار دهد چون برخی رسانه ها در کار حرفه ای خود بحث واقعیت را درنظر نمی گیرند بلکه خودشان اهدافی را درپیش گرفته اند که می خواهند با تحلیلهای خود آن اهداف را به سرانجام برسانند بنابراین ما باید با استفاده از سواد رسانه ای خود ماهیت این رسانه ها را بشناسیم و تحلیلهای انان را نقد کنیم یا 20:30 که بیشتر اخبار وگزارشها آن افشاگری است را در نظر بگیریم آیا تا به حال در مورد افشاگریهای آن تحلیل داشته ایم اینکه چرا علی اکبر ولایتی در تلویزیون بیشتر ظاهر شده ویا چرا سید محمد خاتمی حتی در زمان حضور در راهپیمایی ها هم ظاهر نمی شود نیازمند سطح سواد رسانه ای بالایی است اما تشخیص این مسئله که چرا کمال الدین پیرموذن از فیلترینگ شورای نگهبان گذشت ولی نورالدین پیرموذن بازماند دیگر ربطی به سواد رسانه ندارد

در کشور ما اکثریت مخاطبان روزنامه مورد نظر خود را از طریق عکسها وتیترها ی ان روزنامه انتخاب می کنند غافل از اینکه موضعگیریها وسمت وسوی تیترهای این روزنامه چیست البته دنبال کردن اخبار انواع رسانه ها ایرادی ندارد اما باید دانست جهت گیریهای این رسانه ها آیا منافع مردم را بدنیال دارد یا منافع دولت را

در انتخابات ریاست جمهوری یا مجلس شورای اسلامی همه ما متاثر از تبلیغات گسترده رسانه ها هستیم با ایجاد موج فراگیر رسانه ها وتبلیغات وسیع آنها کاندیدای خود را انتخاب می کنیم اما بعد از اتمام انتخابات وبعد از سپری شدن 2یا 3سال از انتخابات از انتخاب خود پشیمان می شویم همه این اشتباهات ناشی از این است که ما هیچ وقت رسانه های مستقل ووابسته را ازهم تشخیص ندادیم وهیچ وقت با رسانه ها ارتباط دو سویه نداشتیم وهمواره دربرابرآنها منفعل شدیم

سواد رسانه مخاطب را از انفعال خارج می کند وباعث می شود مخاطب از تعامل وارتباط دوسویه برخوردار بوده ونسبت به پیامهای رسانه ای تحلیل وارزیابی همراه با نگاه نقادانه داشته باشد

سواد رسانه ای شناخت دقیق رسانه ها تحلیل ،تحقیق ،آموزش واگاهی از تاثیرات رسانه ها برروی افراد وجامعه ،درک ساختار وزبان رسانه ها است

کلام اخر اینکه برای اینکه زیر بمباران تبلیغاتی رسانه ها له نشویم باید سطح سواد رسانه ای را بالا ببریم ودر تحلیل وارزیابی پیامهای رسانه ای نگاه نقادانه داشته باشیم بهترین راه برای بالا بردن

سطح سواد رسانه ای اقشار مختلف جامعه آموزش آن در مدارس ودانشگا هها ،تحقیق وپ‍‍زوهش سواد رسانه ای می باشد

یعقوب شاددل دانشجوی کارشناسی ارشدعلوم ارتباطات اجتماعی

سواد رسانه ای چیست؟

به گزارش عیارآنلاین، علیرضا جدایی در کارگروه «فرصت ها و تهدیدهای توسعه فضای مجازی و سواد رسانه ای و دیجیتال در نظام تعلیم و تربیت » در سی و دومین اجلاس مدیران و رؤسای آموزش وپرورش سراسر کشور که در سالن همایش های بین المللی برج میلاد برگزار می شود،با اشاره به تعریف سواد رسانه ای اظهار کرد : سواد رسانه ای برخورد هدفمند با رسانه هاست که موجب بالا رفتن سطح آگاهی افراد جامعه به عنوان مخاطبان رسانه ها می شود.سواد رسانه ای به ارتباطی دو سویه و مشارکت جویانه با رسانه ها از یک سو، و تقویت ساختار دموکراتیک جامعه در راستای مباحث مشارکت فعال در حوزه رسانه از سوی دیگر می انجامد.

وی ادامه داد : این گونه سواد در کانادا، به عنوان اولین کشور ، به صورت رسمی از طرف نظام آموزش و پرورش پذیرفته شده و از سال ۱۹۸۸ در برنامه های درسی مدارس گنجانده شده است .

جدایی اضافه کرد: آفریننده پیام رسانه ای ، فنون رسانه ای برای جلب توجه مخاطبان، چگونگی تفسیر پیام و قضاوت درباره آن توسط مخاطبان، ارزش گذاری بر سبک های مختلف زندگی در رسانه ها، هدف غایی سازندگان پیام در ذهن مخاطبان، پنج اصل اساسی سواد رسانه ای هستند.

رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه سواد رسانه ای مانند یک رژیم غذایی بر سلامت ذهن مخاطب تأثیر می گذارد، خاطر نشان کرد : سواد رسانه ای می تواند به مخاطبان رسانه ها این امکان را بدهد که از حالت انفعالی و مصرفی صرف خارج و به معادله متقابل و فعالانه ای وارد شوند ، بگونه ای که در نهایت به نفع خود آنان باشد . به معنای دیگر، سواد رسانه ای کمک می کند تا از سفره رسانه ها به گونه ای هوشمندانه و مفید بهره مند شویم.

وی توانایی بخشیدن به مخاطبان برای دفاع از خود در مقابل رسانه ها را از اهداف« سواد رسانه ای »عنوان کرد و افزود: شناخت عواطف احساسی، شناختی ، اخلاقی و زیبایی شناختی، ابعاد سواد رسانه ای را تشکیل می دهد.

جدایی « رسانه اجتماعی» را پرکاربردترین بخش رسانه خواند و ادامه داد: این رسانه که در دنیای کنونی بیشتر از طریق « فضای مجاز ی» در اختیار مخاطبان قرار دارد، به قدری جذابیت دارد که هر فردی حتی با پایین ترین سطح سواد وارد آن می شود و می تواند از آن استفاده کند .

رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش وپرورش تصریح کرد : رسانه اجتماعی به ابزارهای نرم افزاری تحت وبی می گویند که به کاربران اجازه به اشتراک گذاری ، ایجاد یا استفاده از محتوای تولید شده را می دهد .

وی با بیان اینکه «فضای مجازی » نوعی اجتماع و هم زیستی بزرگ است که میلیون ها رایانه کاربران آن را در سراسر جهان به هم پیوند می زنند، اظهار داشت : طبق مطالعات انجام شده در کشور ما، قریب به ۲۵ میلیون نفر عضو شبکه های اجتماعی هستندکه ۶۹ درصد آن ها بین یک تا سه ساعت در روز وقت خود را در فضای مجازی سپری می کنند.

جدایی درخصوص شیوه و زمینه استفاده جوانان از قابلیت های اینترنت گفت: از مجموعه ۲۵ میلیون کاربر اینترنت، ۳۱ درصد در جست و جوی اطلاعات ، ۲۱ درصد در پی دانلود موزیک و فیلم ، ۱۲ درصد درصددخواندن اخبار ، ۹ درصد به دنبال خرید و انجام امور بانکی و ۲۷ درصد در شبکه های اجتماعی هستند.

رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش «جهانی و فرامرزی بودن » را ویژگی منحصر به فرد فضای مجازی خواند و ادامه داد : دستیابی آسان به آخرین اطلاعات ، جذابیت و تنوع، آزادی اطلاعات و ارتباطات، کاهش هزینه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی، گسترش عدالت رسانه ای و گسترش تعاملات و تبادل نظر با سرعت بسیار بالا، از دیگر ویژگی های استفاده از فضای مجازی و اینترنت به شمار می روند.

جدایی با بیان این که «سواد دیجیتال» از هم زیستی «فضای مجازی» و « سواد رسانه ای » به وجود آمده است، خاطر نشان کرد: خلاقیت ، همکاری، ایمنی، مهارت های کاربردی، ارتباط مؤثر، توانایی جست جو و انتخاب اطلاعات ، درک فرهنگی و اجتماعی، و تفکر انتقادی، از عوامل مؤثر در کسب مهارت های «سواد دیجیتال» محسوب می شوند.

وی با اشاره به آشنایی کاربران با «سواد دیجیتالی» تصریح کرد: آخرین آمارها تا پایان سال ۲۰۱۳ نشان می دهد، ۴۵ میلیون نفر در ایران کاربر اینترنت هستند. این میزان با اختصاص بیش از ۵۶ درصد از جمیعت کشور، رتبه سیزدهم را بین کشورهای جهان در خصوص تعداد کاربران اینترنت به خود اختصاص می دهد.

رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به تأثیر سند تحول بنیادین در عملکرد آموزش و پرورش گفت: این سند ۸ هدف کلان و ۱۳۱ راهکار عملیاتی برای ایجاد تحول بنیادین در آموزش و پرورش دارد که در برخی از راهکارها «سواد رسانه ای« اهمیت ویژه ای پیدا می کند.

جدایی اضافه کرد: کمک به ترویج و تعمیق سواد رسانه ای در میان والدین ، تعمیم سواد رایانه ای مربیان و توسعه بهره برداری از فناوری های آموزشی نوین، توسعه ضریب نفوذ اینترنت و اینترانت با اولویت پرکردن شکاف دیجیتالی، تأمین زیر ساخت های فناوری های نوین متناسب با برنامه های درسی، تولید و به کارگیری محتوای الکترونیکی متناسب با نیاز متربیان، حاکمیت روش های فعال در یادگیری با اتکا به کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدرسه و بهبود نگرش و تقویت مهارت متربیان برای استفاده بهینه از فناوری های اطلاعاتی، مواردی هستند که نشان می دهند، فراگیری «سواد رسانه ای» به تحقق راهکارهای سند تحول بنیادین کمک شایانی می کند.

وی به نقش « سواد رسانه ای » در فرآیند یادگیری- یاددهی اشاره کرد و گفت : تفریح و سرگرمی ، جامعه پذیری، آموزش و یادگیری و تقویت روابط اجتماعی از کارهای مثبت رسانه ها برای دانش آموزان هستند.

رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به نقش «رسانه» در نظام تعلیم و تربیت ، خاطر نشان کرد : « برابری فرصت ها، عدالت اجتماعی و کاهش نابرابری» ، «افزایش مشارکت و قدرت تصمیم گیری در ساکنان مناطق محروم» و «تمرکز زدایی» از جمله فرصت های ایجاد شده به دلیل استفاده از رسانه و « سواد دیجیتال» در نظام تعلیم و تربیت به شمار می روند.

وی در خصوص استفاده نادرست از رسانه ها گفت: « تمرکز گرایی» ، «تقسیم کار نابرابر بین مناطق شهری و روستایی»، « افزایش شکاف دیجیتالی» ، « افزایش احساس نابرابری نسبی و مهاجرت به مرکز» و « افزایش اشتغال تخصصی و بی کاری عمومی» از جمله تهدیداتی هستند که استفاده نکردن یا استفاده نادرست از رسانه در نظام تعلیم و تربیت بر دوش جامعه خواهد گذاشت.

منبع: وزارت آموزش و پرورش

سوادرسانه ای

نشریه، علمی، فرهنگی، اجتماعی مرکز بزرگ اسلامیَ غرب کشور ـ تبیان شماره ۸۷ – مرداد ۱۳۹۱

دکتر عباس حاتمی

زمانی که شما برای خرید به سوپرمارکت می روید، چند تصمیم می گیرید؟ مسأله ی عجیبی است که اگر بگویید ۲۵ تصمیم، اما درباره ی تمامی اقلامی که تصمیم گرفتید نخرید، چطور؟ امروزه میانگین اقلامی که در قفسه های سوپرماکت ها وجود دارد، حدود ۳۰۰۰ کالاست. بنابراین، در واقع شما در زمان نسبتاً کمی که در سوپرمارکت هستید، ۳۰۰۰ تصمیم می گیرید؛ ۲۵ تصمیم برای این که چه کالاهایی بخرید و ۲۹۷۵ تصمیم درباره ی چیزهایی که نخرید.
فرهنگ نیز مانند یک سوپرمارکت بزرگ از پیام های رسانه ای تشکیل شده است،امروزتاثیررسانه برفرهنگ جامعه بیش ازتاثیرخانواده،دانشگاه ومدرسه است. آن پیام ها را چه درک کنیم وچه نکنیم، در همه جا هستند و از طریق انتشار و تکثیر پیام ها توسط رسانه های جمعی(تلویزیون،اینترنت،رادیو،کتاب،موسیقی،مطبوعات،تلفن و…) به ما می رسند. به طور مثال در سال ۲۰۰۳ در جهان حدود ۹۷۰۰۰۰ عنوان کتاب منتشر شد، یا این که هر ساله در دنیا ایستگاه های رادیویی حدود ۶۵٫۵ میلیون ساعت و تلویزیون ها حدود ۴۸ میلیون ساعت برنامه ی اصلی و بدون تکرار پخش می کنند،همچنین مابارایانه های شخصی وقتی به اینترنت وصل می شویم، تقریباً به ۳۰۰۰ روزنامه دسترسی داریم و در تارنمای جهان گستر(اینترنت) قابلیت دسترسی به حدود ۲٫۵ بیلیون مستندات را پیدا می کنیم.
در دنیای امروز چالش اطلاعاتی درباره ی چگونگی دسترسی به آن نیست، بلکه مشکل بسیار ضروری، چگونگی پا به پا رفتن و حفظ رابطه ی آگاهانه با اطلاعات است. به طور مثال، اگر شما برای خواندن تنها کتاب های جدید منتشر شده در شهرکوچک خود درطول سال تلاش کنید، بایستی در هر هشت دقیقه از ۲۴ ساعت شبانه روز، بدون هیچ گونه استراحت در طول سال، یک کتاب بخوانید. تمام این تلاش ها تنها برای پا به پا پیش رفتن با یک پانزدهم از عنوان های جدید منتشر شده در طول یک سال است ! همچنین اگر خواهان این باشید که تمامی برنامه های تلویزیونی پخش شده ی یک سال را تماشا کنید، شما باید حدود ۵۵ قرن را بدون استراحت به تماشای این برنامه ها اختصاص دهید!
ما در محیطی زندگی می کنیم که بسیار متفاوت از دیگر محیط ها و شرایطی است که اجدادمان طی کرده اند. محیطی که با هر قدم، تغییرات بسیاری می کند و بنا بر نسل شتابنده ی اطلاعات و تقسیم آن اطلاعات از طریق افزایش تعداد کانال ها و تردد سنگین ابزارهای رسانه ای، پیام ها توسط همه کس، همه جا به طور مداوم منتقل و همه با اطلاعات اشباع می شوند. این واقعیت ها نشان دهنده ی فراگیر بودن و نقش بسیار مهم رسانه های جمعی در جوامع بشری امروز است که در اشکال مختلف بر دیدگاه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مردم تاثیر می گذارند و نحوه ی برداشت آن ها را از دنیای امروز شکل می دهند.
حال چطور ما می توانیم خودمان را در مقابل تاثیرات منفی و یا ناخواسته ی رسانه ها حفظ کنیم؟ آیا می توانیم خریدن، خواندن، تماشا کردن، گوش دادن انواع رسانه ها را متوقف کنیم؟! یا این که باید آنچه رسانه ها به جامعه و اجزای آن تزریق می کنند را با بالا بردن توانایی و آگاهی شهروندان، بهتر و درست تر دریافت،تفسیرو درک کنیم.
یکی از مهمترین مولفه ها در سیاست گذاری های رسانه ای و ارتباطی که در نیم قرن اخیر توسط کشورهای مختلف، جهت تحقیق، تحلیل، آموزش و آگاهی از تاثیرات رسانه ها بر روی اقشار مختلف جامعه به کار رفته،«سواد رسانه ای» است.
سواد رسانه ای در واقع یک نوع درک متکی بر مهارت است که می توان بر اساس آن انواع رسانه ها را از یکدیگر تمیز داد، انواع تولیدات رسانه ای را از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد و نحوه ی کارکرد رسانه ها و معنی سازی در آن ها را درک نمود. در واقع، سواد رسانه ای بینندگانی را پرورش می دهد که توانایی گزینش دارند و شکل، قالب و محتوا در رسانه های جمعی را با نگاهی انتقادی می نگرند.
تاریخچه:آموزش سوادرسانه ای ازسال۱۹۹۲درانگلیس آغازشدودولت ازمعلمان خواست تامهارت خاص تحلیل وارزش گذاری فیلم هارابه دانش آموزان بیاموزند،درژاپن ازسال۱۹۹۲ ودرآمریکاوکاناداازسال۱۹۹۰به معلمان آموزش رسانه ای داده می شودتابه دانش آموزان منتقل کنند.
انجمن ملی آموزش سواد رسانه ای آمریکا (AMLA) هدف آموزش سواد رسانه ای را کمک به اشخاص در تمامی گروه های سنی جهت توسعه ی وضعیت های تحقیق و مهارت های مواجه با رسانه ها می داند و معتقد است افراد نیاز دارند در دنیای امروز، متفکرانی منتقد،ارتباط گرانی موثر و شهروندانی فعال باشند.
سواد رسانه ای در دنیای امروز به دنبال نقد کارکردهای رسانه هاست که هدف آن ها تامین هژمونی فرهنگی، تعمیم فلسفه ی سیاسی و حفظ قدرت هایی است که خود این رسانه ها، محصول آن ها هستند.
درواقع سوادرسانه ای مرتبط بافعالیت های اجتماعی،فرهنگی وبین المللی است که مشخص می کند این پیام ها چرا،چگونه،وازکجاارسال شده است.
مزیت سوادرسانه ای:سوادرسانه ای پوپولیسم رانفی می کند،دستکاری رسانه ای راکاهش می دهد،چندفرهنگی راترویج می کندوباعث تربیت نسل پرسشگروکنجکاومی گردد.
شهرونداگرآموزش نبیندبه دریافت کنندگان اطلاعات وتقلیدبسنده می کندودرمقابل رسانه هامنفعل می شود ورکوددرتمرکزفکری براوغلبه می نماید.
راهکارافزایش سواد رسانه ای درجامعه

۲- درس سوادرسانه ای درکتاب های درسی مدارس گنجانده شودودردانشگاه هانیزبه عنوان۱واحددروس عمومی تدریس گردد.

۲- فارغ التحصیلان مدیریت رسانه وروزنامه نگاران باتشکیل”انجمن سوادرسانه ای”به آموزش وتعمیق این حرفه درجامعه کمک کنند.

۳- فعالان اجتماعی وصاحبنظران، باارائه ی نظرات کارشناسی ازطریق مصاحبه وگفتگوبه انتشاردانش این حرفه کمک نمایند.

۴- برگزاری سمینارهاوگنگره های دوره ای باعث تحکیم باورها به این مقوله می شود.

۵- امکان تاسیس تلویزیون خصوصی فراهم گردد.

۶- مسوولان ارشددستگاه های فرهنگی دولتی ازفارغ التحصیلان این رشته انتخاب شوند.

رسانه	در ایالات متحده	در جهان
کتاب (عنوان ها در سال)	64711	968735
ایستگاه های رادیویی	12600	43973
ایستگاه های بخش تلویزیونی	1884	33071
روزنامه	2386	2386
نشریات دوره ای	20000	80000
نشریات تخصصی	10500	40000
خبرنامه ها	10000	40000
صفحه های آرشیوی وب	9^10*3	9^10*5/7

سال	تعدادکاربران	جمعیت	درصدکاربران	منبع آمار
2000	000/250	905/442/69	8/3 %	ITU
2002	000/500/5	905/442/69	5/7 %	ITU
2005	000/500/7	905/442/69	8/10 %	ITU
2008	000/000/23	223/875/65	9/34 %	ITU
2009	000/200/32	284/429/66	5/48 %	IWS
2010	000/200/33	300/923/76	2/43 %	IWS
2012	00/000/42	711/868/78	3/53 %	IWS

دین و زندگی تایباد

دین و زندگی تایباد

مهارت های سواد رسانه ای

مهارت های سواد رسانه ای

سواد رسانه ای چیست؟

سوادرسانه ای

سواد رسانه‌ای برای همه

سواد رسانه‌ای برای همه

آنچه از سواد رسانه ای باید بدانی

آنچه از سواد رسانه ای باید بدانی

م

سواد فضای مجازی: عبارت است از دانش همراه با مهارت که به شناخت و اجتناب از آسیب های ناشی از تهدیدات فضای مجازی و استفاده حداکثری از فرصت های آن منجر می شود.

اهمیت ،تاریخچه ، تعریف و هدف سواد رسانه ای

اهمیت ،تاریخچه ، تعریف و هدف سواد رسانه ای

چیستی سواد رسانه ای

چیستی سواد رسانه ای

سواد رسانه ای؛ از ضروریات زندگی اجتماعی امروز

سواد رسانه ای در ایران صفر است
با توجه به این امرکه گفته می شود سواد رسانه ای در کلیه کشورها به خصوص کشورمان ایران علاوه بر ارتقاء سطح علمی ، کمی و کیفی جامعه و بطور کلی استفاده کنندگان از رسانه ها می تواند باعث ایجاد حس انتخاب و نگرش افراد نیز شود در این خصوص به دفتر خانم شهناز هاشمی مدیر گروه پژوهش و برنامه ریزی آموزشی مراجعه کردیم . شهناز هاشمی متولد 1345 در تهران در دوران متوسطه رشته فیزیک را دنبال کرد وسپس بعد از اخذ مدرک کارشناسی رشته فیزیک ، مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته ارتباطات اخذ نمود . وی در حال حاضر استاد و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی است و 25 سال سابقه فعالیت در آموزش وپرورش را تجربه کرده است او در حال حاضر رشته روابط عمومی و ارتباطات را در دانشگاه های آزاد اسلامی ودانشگاه جامع علمی کاربردی تدریس می کند. شهناز هاشمی تاکنون در 31مقاله ، 6 طرح پژوهشی و 5کتاب فعالیت داشته است. تعریف کلی سواد رسانه ای چیست؟ در جامعه ما آنچه که ازاصطلاح سواد رسانه ای استنباط می شود آموزش رسانه ای است آیا به عقیده شما ارتباطی بین سواد رسانه ای و آموزش رسانه ای وجود دارد؟ متاسفانه اصطلاح سواد رسانه ای در دانشگاه ها و حوزه های کاری مختلف بسیار باب شده این در شرایطی است که کسانی که از این اصطلاح استفاده می کنند حتی با حوزه کاری سواد رسانه ای هم آشنایی ندارند و این امر از ناآگاهی افراد نشان می گیرد. در حال حاضر آنچه که دیده می شود این مساله که سواد رسانه ای با آموزش رسانه ای همچنین سواد اطلاعاتی به طور کامل متفاوت است و باید مرزبندی های دقیقی بین این مقوله ها ایجاد شود اما آنچه که نشان دهنده سواد رسانه ای و تعریف آن می تواند باشد این مطلب است که سواد رسانه ای ریشه ای از علم ارتباطات است که هم نیازمند شناخت و هم هنر است و بطور کلی با توجه به پیچیده بودن مجموعه سواد رسانه ای باید این علم از کودکی یعنی زیربنای رشد افراد بصورت یک مهارت شکل بگیرد و به مرور این مساله با تجربه تکمیل شود بطور کلی می توان گفت که سواد رسانه ای تجزیه و تحلیل مسایل توامان با شناخت و مخلوط شدن آن با هنر و در نهایت رسیدن به یک بینش و نگرش و انتخاب درست است . از آنجا که هر فردی از کودکی در معرض هجوم اطلاعات رسانه ای قرار می گیرد باید تغییر نگرش در افراد پرورانده شود. وی معتقد است که سواد نوعی مهارت است به نحوی که در جامعه سنتی گذشته سواد یک مهارت و قابلیت خاص بود که کد گشایی شد و به شکل عادی در جامعه در آمد . سواد رسانه ای نیز در حال حاضر یک مهارت است که با توجه به رشد و تعالی فرهنگ و علم ارتباطات در کشور و هجوم رسانه ها به مردم باید به مرور رشد سواد رسانه ای نیز رخ دهد. با توجه به ضرورت رشد سواد رسانه ای در کشور به عقیده شما مجهز شدن سواد رسانه ای چه فوایدی را در بر خواهد داشت؟ سواد رسانه ای یکی از مهارت های ارتباطی است که طی آن پردازش ها خود به خود صورت می گیرد و باعث کدگشایی از پیام های رسانه ای و ارتباط با دیگران می شود با تسلط به سواد رسانه ای اقشار مختلف می توانند بهتر به محتویات واقعی پیام ها دست یابند و با پیام های مناسب تری پاسخگوی پیام اولیه باشند و از آنجا که سواد رسانه ای آموزش و رشد معنایابی و معنا گذاریست توجه ویژه به این امر می تواند باعث رشد رشد جامعه شود. آیا سواد رسانه ای فقط نیازمند شناخت و هنر است؟ سواد رسانه ای به طور کلی شامل 4 بعد اساسی است . بعد نخست همان شناخت است که از طریق آن می توان به محتوای پیام های اصلی دست یافت بعد دوم بعد احساسی است و از آنجا که گاهی بعد احساسی بر عقلی در افراد می چربد باید به بعد احساسی سواد رسانه ای نیز توجه کرد به عنوان مثال یک پزشک با اطلاع از عوارض دخانیات به استفاده می پردازد و دلیل آن تمایل احساسی و نه عقلانی به دخانیات است که به همین جهت باید به بعد احساسی و نگرش به احساس جامعه نیز توجه کرد و اما بعد سوم شناخت هنری است که خود به سه زیر شاخه بصری. شنوایی و لامسه تقسیم می شود که متاسفانه در بحث بصری که همان موسیقی و صداست در کشور پرداخته نمی شود زیرا موسیقی به طور کامل تبدیل به سلیقه شده و به دید هنری آن که تشخیص موسیقی مناسب و آشنایی با نت هاست پرداخته نمی شود این در شرایطی است که در سایر کشورها قدرت تشخیص موسیقی خوب و واقعی آموزش داده می شود. اما در بحث ارتباطات بصری در حال حاضر فعالیت هایی در دانشگاه ها صورت می گیرد که در پی آن تدریس واحد های درسی دانشگاهی تا حدودی وضعیت را مناسب تر می کند اما در نهایت در بعد چهارم یا بعد نهایی که همان بعد اخلاقی است بیانگر این مطلب است که تمامی رسانه ها و پیام های آن در بر گیرنده ارزش و فرهنگ آن جامعه است .فرد باید در موجهای رسانه ای مختلف قرار گیرد تا با نگرش درست تری بتواند خود را با جوامع وفق دهد به همین دلیل است که برای دستیابی به سواد رسانه ای در بدو امر باید ابزارهای سنجش رسانه ای با استانداردهای علمی تطبیق یابد. به عقیده شما وضعیت کشور ما در راستای دستیابی به سوادرسانه ای چگونه است و در بین کشورهای موفق در این عرصه ما در چه جایگاهی قرار داریم؟ طی آخرین تحقیقات دو کشور کانادا و ژاپن از فعالان رشد و تعالی سوادرسانه ای هستند به نحوی که کانادا به دلیل نزدیکی به امریکا و استفاده از رسانه های آمریکایی در گذشته ترویج دهنده فرهنگ امریکایی در خود بود به همین دلیل برای جدایی از این شرایط شروع و به ترویج و تویع فرهنگ خود در کنار فرهنگ امریکایی شد تا افراد جامعه با نگرش صحیح تری فرهنگ خود را بپزیرند در این جوامع به افراد آموزش داده می شود تا این امر را درک کنند که یک پیام از کجا آمده و چه هدفی را در بر دارد در این صورت افراد خود وبا اختیار کامل خود حق انتخاب دارند و جوانانی هوشیار تر خواهند داشت اما متاسفانه در کشورما سواد رسانه ای بر اساس نیاز بسیار اندک است و حتی در حد نیاز نیست . در حال حاضر تعدادی متولی برای آموزش سواد رسانه ای وجود دارد اما آنقدر پیشرفتی در کشور دیده نمی شود و می توان گفت که کشور ما در عرصه سواد رسانه ای در نقطه صفر قرار دارد. به نظر شما نقش روابط عمومی ها در رشد و توسعه سواد رسانه ای می تواند چه میزان باشد؟ از آنجا که رواط عمومی تاثیر فراوانی را در آگاهی بخشی به مردم جامعه دارد به نظر می رسد اگر فعالان این عرصه آگاهی بیشتری از سواد رسانه ای داشته باشند به عنوان سنسور جامعه می توانند نقش اساسی را در انتقال و ترویج پیام های صحیح به مردم داشته باشند و با استنباط صحیح نقاط ضعف و قدرت را شناسایی و نقش کلیدی را در رشد فرصت ها ایفا کنند. در چنین شرایطی به نظر میرسد با توجه به رتبه پایین کشورمان در راستای سواد رسانه ای اگر زیربناهای رشد این عنصر اساسی در علم ارتباطات و جامعه از کودکی در مراکز آموزشی و مدارس ساخته شود و قدرت تشخیص و انتخاب موقعیت ها به افراد داده شود و در هر نهاد سازمانی به آموزش سواد رسانه ای پرداخته شود به طور قطع کشورمان به کشوری پویا تر و خلاق تر مبدل خواهد شد.

روزانه‌ها

دسته‌ها

جدیدترین یادداشت‌ها

بایگانی

سواد رسانه ای چیست؟

سوادرسانه ای

آنچه از سواد رسانه ای باید بدانی

م

سواد فضای مجازی: عبارت است از دانش همراه با مهارت که به شناخت و اجتناب از آسیب های ناشی از تهدیدات فضای مجازی و استفاده حداکثری از فرصت های آن منجر می شود.

چیستی سواد رسانه ای

سواد رسانه ای؛ از ضروریات زندگی اجتماعی امروز