تعقیبات نماز های واجب از نگاه آیة‌الله‌العظمی شبیری زنجانی

تعقیبات نماز های واجب از نگاه آیة‌الله‌العظمی شبیری زنجانی

حضرت آیةالله شبیری زنجانی می‌گویند: تعقیباتی که بعد از نماز های واجب انجام می‌دهم و به آن مقیدم، به این ترتیب است:

1. آیةالکرسی تا «و هو العلی العظیم»

2. تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(س) ؛

3. سه‌مرتبه سوره توحید؛

4. سه‌مرتبه صلوات و سه‌مرتبه: «و من یتّق‌الله یعجل له مخرجاً و یرزقه من حیث لا یحتسب و من یتوکّل علی‌الله فهو حسبه إنّ‌الله بالغ أمره قد جعل‌الله لکلّ شیء قدراً».

5. سی‌مرتبه تسبیحات اربعه؛ چون تسبیحات اربعه بعداز هر نماز واجب ـ‌به‌خصوص برای مسافر که نمازش قصر است‌ـ مستحب است.

6. دعای سلامتی حضرت ولی‌عصر :

7. در سجده، چهارده مرتبه: «یا واسع یا وهّاب» یک‌نفس خوانده شود و اگر نفَس کفایت نکند، چهارده مرتبه: «یا وهّاب» بگوید. روایت این‌را نمی‌دانم،  ولی آقای آسیدابوالحسن مرتضوی ـ از علمای تهران که مورد قبول اهل علم و اهل دعا و ذکر بود- این‌را برای مشکلات مادی و مانند این‌ها سفارش کرده بود.

آقای حاج آقا رضا صدر می‌گفت: من مشکلات مادی زیادی داشتم که برطرف نشده بود. این دستور را آقای آسیدابوالحسن مرتضوی به من داد. من از حاج آقا رضا شنیدم که او به این دستور عمل کرده و گشایشی در کارش شده بود. حاج آقا رضا اجازه آن را به من هم داد.

منبع : ویژه نامه حوزه شمار4

افشای پروژه جدید غرب برای حضور در نیجریه توسط حجت الاسلام زکزکی

افشای پروژه جدید غرب برای حضور در نیجریه توسط حجت الاسلام زکزکی

رهبر شیعیان نیجریه: رهبر بوکوحرام زیر نظر ارتش نیجریه فعالیت می‌کند/ بوکوحرام چیزی جز پوشش عملیاتی برای بالکانیزه کردن نیجریه نیست

گروه بین الملل – رجانیوز: برای مخدوش کردن چهره اسلام دیگر نیازی به پروژه های میلیاردی و هالیودی کشورهای غربی نیست.

افرادی که خود را مسلمان سلفی و وابسته به القاعده می دانند وظیفه اسلام هراسی و ارائه تصویر جعلی و غیرواقعی از اسلام را بر عهده گرفته و حالا به جای فیلم هایی تخیلی مانند دروغ های حقیقی، عملیان کندور ، محاصره و ...  تصاویر مستند سربریدن انسان و به اسارت بردن دختران، آدم خواری توسط افرادی که خود را مسلمان واقعی می خوانند به عنوان محصول اسلام سیاسی ارائه می شود.

تروریست های تکفیری فایده دیگری برای غرب دارند.

ارتش کشورهای غربی به بهانه مبارزه با تروریست ها، جاده را را برای حضور نظامی در کشورهای هدف فراهم می می کنند تا بتوانند به منافع مادی در نظر گرفته شده خود، دست پیدا کنند.  

این عبارت، جان کلام  رهبر شیعیان نیجریه درباره رابطه غرب و گروه های تکفیری در این کشور است.

حجت الاسلام ابراهیم زکزکی، رهبری شیعیان نیجریه روز شنبه روی منبر حسینیه بقیه الله شهر زاریا نشست و در جمع شیعیان این کشور نکات مهمی را درباره برنامه کشورهای غربی در نیجریه عنوان کرد.

وی در ابتدای سخنانش با اشاره به ربایش دختران نیجریایی توسط بوکوحرام این اقدام را پوششی جدید برای مداخله غرب در نیجریه عنوان کرد:

«ربودن دختران راه را برای دخالت و حضور نظامی آمریکا و اسرائیل در نیجریه صاف کرد، اجازه ندهیم کسی فریب بخورد گروه بوکوحرام چیزی جز پوشش عملیاتی برای بالکانیزه کردن نیجریه و سرقت منابع آن به نام جست‌وجو برای یافتن شورشیان نیست.»

حجت الاسلام زکزکی خطاب به کسانی که در نیجریه علیه بوکوحرام و ربودن دختران نیجریایی تظاهرات می‌کنند، افزود: تظاهرات‌کنندگان باید علیه گودلاک جاناتان رئیس جمهور نیجریه و همکارش «شیکائو»(رهبر بوکوحرام) تظاهرات کنند چراکه این دو یکی هستند.

*  مقر رهبر بوکوحرام در یکی از پادگان های ارتش نیجریه است

رهبر شیعیان در ادامه پرده‌های دیگری از پرونده دختران ربوده شده نیجریایی برداشت و گفت: «شیکائو»، رهبر بوکوحرام هم‌اکنون در یک پادگان نظامی سری در مکانی امن نگهداری می‌شود.

وی افزود: هدف این است که مردم را به اسم جست‌وجو برای شورشیان از همه مناطقی که مملو از ذخایر طبیعی است پراکنده کنند؛ دقت کنید طلا در «زمفارا» و «زاریا» و «برینین گواری» فراوان است و طلا و پلاتین در «سکوتو» و «بورنو» فراوان است و (اینها مکان‌هایی است که عملیات تروریستی رخ داده است).

حجت‌الاسلام زکزکی ادامه داد: آنها وقتی که به دنبال سلاح‌های کشتار جمعی بودند این کار را در عراق کردند؛ سلاح‌هایی که هیچ‌وقت آنها را پیدا نکردند اما عراق را در هرج و مرج فروبردند؛ همین کار را در افغانستان تجربه کردند.

وی با بیان اینکه غرب به دنبال امتحان منطقه دوم است، تاکید کرد: غرب به دنبال به هم‌ریختن آفریقاست و اهداف زیادی را در نیجریه دنبال می‌کند و این واقعیت بزرگ در برابر آفریقا رونمایی می‌کند.

رهبر شیعیان نیجریه با اشاره به دستگیری یکساله دو تن از چهره‌های شیعه نیجریه خواستار آزادی آنها شد و افزود: آمریکا و اسرائیل «جنبش اسلامی نیجریه» را بزرگترین تهدید برای رسیدن به هدف شوم خود می‌دانند و از این رو شروع به سرکوب و دستگیری اعضای آن کرده‌اند.

گفتنی است «بوکو حرام» در زبان «هاوسا» - که در شمال نیجریه تکلم با آن رایج است - به معنای «حرام بودن تحصیلات غربی» است.

این گروه، الگو برداری ساده ای از جنبش طالبان در افغانستان شمرده می شود. بر اساس باورهای این گروه، هر کس که از ایدئولوژی سختگیرانه آن پیروی نکند کافر شمرده می شود، خواه آن فرد مسیحی باشد یا مسلمان.

این گروه خواستار اجرای «شریعت» یا قوانین اسلام در سرتاسر نیجریه است. مرکز تجمعات مذهبی پیروان بوکو حرام در مساجد شهرهای مختلف نیجریه از جمله «مایدوگوری»، «کانو» و «سوکوتو» قرار دارد.

نصرالله: می خواهند بین سربریدن و اسلام واقعی ارتباط برقرار کنند

اما علاوه بر زکزکی ، حجت الاسلام و المسلمین سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان نیز با اشاره به تلاش کشورهای غربی برای ارائه تصویر مخدوش از اسلام گفت: متاسفانه امروز تلاش می‌شود تا بین اسلام و تفکر اسلامی از یک طرف و  قتل، سر بریدن و نابودی عبادتگاه‌ها و صدور احکام اعدام در مورد دیگران به خاطر مواضع سیاسی آنها از طرف دیگر ارتباط برقرار شود و برقراری این ارتباط جنایتی در حق اسلام است.

دبیر کل مقاومت اسلامی لبنان افزود هر مسلمانی که ادعای انتساب به اسلام را دارد اگر نیکی کند به خود و دینش نیکی کرده است و اگر بدی کند به خود بدی کرده چرا که دین بدی را نمی پذیرد.

بیان شباهت های امام عصر(عج) با امام حسین و امام سجاد علیهماالسلام

جمعه‏‌های انتظار (20)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)؛

بیان شباهت های امام عصر(عج) با امام حسین و امام سجاد علیهماالسلام صوت: سخنرانی استاد رحیم پور پیرامون "امام عصر(عج) موعود شیعیان و سنیان"/ اطلاعیه برگزاری مسابقه نامه نگاری کودکان به امام زمان(عج)

گروه معارف- رجانیوز: به نام خدای مهربان-  یا صاحب الزمان(عج)! «ای کاش لااقل شیعیانت ذره‌ای از غربت ومظلومیت تو را درک می‌کردند و با رفتار و گفتار خویش، نمک بر زخم‌های دلت نمی‌پاشیدند.

کاش به دنبال پاسخی برای این سوال می‌گشتیم که آیا غیبت ولی خدا، سرنوشت محتوم و تغییر نا‌پذیر الهی است و یا این ما هستیم که تا کنون اورا نخواسته‌ایم و ظهورش را طالب نبوده‌ایم؟

کاش متوجه می‌شدیم که فرمول ظهور، سخت و پیچیده نیست و این آگاهی، بیداری، درخواست و دعای ماست که ظهور را پیش از موعد مقرر رقم خواهد زد و غفلت و خواب آلودگی ما از جمله علل اساسی در تأخیر ظهور حجت خداست.

ای کاش می‌دانستیم در دعا برای ظهورت چه اسراری نهفته است و چه برکات و آثاری بر آن مترتب است؟

اگر پیام‌هایت را جدی گرفته بودیم، اگر از این غفلتی که ریشه در دروازه قرن دوران غیبت دارد فاصله می‌گرفتیم، اگر همه با هم یک دل و یک‌پارچه از درگاه حضرت حق، ظهور نورانی‌ات را خواستار می‌شدیم، اگر آماده پذیرش و تحمل شما و اطاعت از اوامرت می‌شدیم چه بسا هم اکنون ظهور صورت گرفته بود!»(1)

***

حدیثی از امیرالمؤمنین، امام علی علیه‌السلام درباره امام مهدی(عج)

صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ الشَّرِیدُ الطَّرِیدُ الْفَرِیدُ الْوَحِیدُ(2)

صاحب این امر، همان رانده شده دور شده یگانه و تنها است.

***

طرح گرافیکی

 یشفی الله قلوب اهل الاسلام

برای دریافت پوستر در ابعاد بزرگ روی تصویر کلیک کنید

***

ویژگی‌های امام مهدی(عج)

مظلومیت

بیشترین ظلمی که از طرف ما، شیعیان به حضرت مهدی(عج) می رسد کثرت گناهان و اعمال و رفتارناشایسته مان است. چنانچه خود حضرت(عج) در توقیع معروفشان به شیخ مفید می فرمایند: «اگر پیروان ما - که خداى آنان را در فرمانبردارى خویش توفیق ارزانى بدارد - به راستى در راه وفاى به عهد و پیمانى که بردوش دارند، هم دل و یک صدا بودند، هرگز خجستگى دیدار ما از آنان به تأخیر نمی افتاد و سعادت دیدار ما، دیدارى براساس آگاهى عمیق وخالصانه نسبت به ما، زودتر روزى آنان می گشت.

از این رو (باید بدانند که) جز برخى رفتار ناشایسته آنان که ناخوشایند ما است و آن عملکرد را زیبنده اینان نمى‏دانیم، عامل دیگرى ما را از آنان دور نمى‏دارد.»(3) جناب حجت الاسلام و المسلمین گنجی نقل می‌فرمود که یکی از اولیاء خدا فرمودند:

...در عالم مکاشفه دیدم حضرت ولی عصر علیه السلام در مکانی مثل وسط دنیا ایستاده‌اند و برتمام عالم و حالات همه‌ی مردم، احاطه و تسلط کامل دارند، به همان سادگی که انسان به انگشتری که در دست دارد، احاطه کامل دارد. در آن حال معنای قطب عالم امکان برایم روشن شد، ایشان بر تمام مردم و اعمالشان نظاره داشتند و من خودم را در کنار آن حضرت دیدم که ایستاده‌ام، دست به دامان ایشان شدم و خواهش کردم که همیشه در کنارشان باشم و به هیچ عنوان از من جدا نشوند.

حضرت در مقابل این تقاضای من فرمودند: «من همیشه در این مکان (مرکز فرماندهی عالم) ایستاده‌ام، این شماها هستید که با انجام هر عملی که ما از شما نمی‌پسندیم، یک قدم از ما دور می‌شوید.»

بعد از فرمایش آن حضرت، من نگاهی به اطراف آن مکان کردم دیدم مردم دنیا هرکدام سرشان به کار خودشان گرم است، فردی را دیدم که پشت به حضرت، مشغول خاک بازی بود، دیگری به صورتی دیگر سرگرم کار خودش بود و همین طور یک یک افراد هر کدام به طریقی آنچنان سرگرم بودند که اصلا متوجه حضور آن حضرت در آنجا نبودند. انگار نه انگار که قطب عالم امکان آنجا هستند و به آنها نگاه می کنند.

از حالت مکاشفه به خود آمدم، یقین کردم که امام زمان علیه‌السلام از ما دور نیستند و از اعمال ما غافل نمی‌شوند، در واقع باید گفت ایشان از ما غایب نیستند بلکه ما از ایشان دوریم و در غفلت به سر می‌بریم...»(4)

ظلم دیگر ما به آن بزرگوار بی‌توجهی به یاد آن حضرت و فراموش نمودن غیبت امام معصوممان است. 

یکی از علمای وارسته نجف پس از تشرف به کربلای معلی، در حرم مطهر سید الشهدا علیه السلام به محضر حضرت مهدی ارواحنافداه شرفیاب می گردد. امام زمان علیه‌السلام  به او می‌فرماید:

«فلانی، ببین اینجا که دعا مستجاب است، مردم به فکر من نیستند و برای فرج من دعا نمی کنند.» سپس آن حضرت تصرف ولایی می‌فرمایند و آن عالم ربانی خواسته‌های مردم را می شنود که هرکدام برای حوایج خصوصی خود دعا می کنند. امام علیه‌السلام می‌فرمایند: «شنیدی؟ حتی یک نفر از زائرین نگفت:خدایا فرج مهدی را برسان.»(5)    

حضرت امام حسین علیه السّلام در عالم مکاشفه به یکی از علمای قم فرمودند:

... مهدی ما در عصر خودش مظلوم است، تا می توانید دربارۀ آن حضرت سخن بگویید و قلم فرسایی کنید؛ آنچه دربارۀ شخصیّت این معصوم بگویید دربارۀ همۀ معصومین (علیهم السّلام) گفته‌اید؛ چون حضرات معصومین همه در عصمت و ولایت و امامت یکی هستند و چون این زمان، دوران مهدی ما است سزاوار است دربارۀ او بیشتر گفتگو شود.(6)

***

شباهت‌های امام مهدی(عج) با امام حسین علیه‌السلام

 1 - امر به معروف و نهى از منکر؛  «سالار شهیدان حسین بن على علیهماالسلام در این امر ملاحظۀ تقیّه را نکرد و این از ویژگى‌هاى آن حضرت است،» «در لئالى الاخبار از پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و اله آمده که فرمود: مادامى که مردم امر به معروف و نهى از منکر نمایند و بر کار نیک معاونت کنند پیوسته در خوشى و خیر باشند، پس اگر این کار را نکنند برکت‌ها از آنان سلب مى‌شود و بر یکدیگر مسلط گردند و نه در زمین یاورى براى آن‌ها باقى مى‌ماند، نه در آسمان.

و از آن حضرت مروى است که فرمود: اگر مردم به معروف امر نکنند و از منکر نهى ننمایند و از اخبار اهل بیت من پیروى نداشته باشند، خداوند بدها و شرارشان را بر آن‌ها مسلّط گرداند، آن‌گاه خوب‌ها دعا کنند دعایشان مستجاب نشود.»

امام عصر علیه السّلام از جانب خداوند متعال مأمور است که تمام منکرات را از همه جاى دنیا بردارد، به‌طورى‌که دیگر احدى باقى نماند که براى فعل منکر خود پناهى داشته باشد.

در کتاب المحجه در تفسیر آیۀ شریفۀ: اَلَّذِینَ إِنْ مَکَّنّاهُمْ فِی اَلْأَرْضِ أَقامُوا اَلصَّلاةَ وَ آتَوُا اَلزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ لِلّهِ عاقِبَةُ اَلْأُمُورِ(7)؛کسانى که هرگاه در زمین، آنان را توانایى دهیم، نماز را بپا دارند، و زکات [به مستحق]برسانند، و امر به معروف و نهى از منکر نمایند، و عاقبت کارها به دست خدا است. از امام باقر علیه السّلام نقل کرده که فرمود: این براى آل محمد است، مهدى و اصحاب او، خداوند متعال مشارق و مغارب زمین را به تصرف آن‌ها درآورد، و دین را آشکار سازد و خداوند متعال به وسیلۀ او و یارانش بدعت‌ها و باطل را از بین مى‌برد، همچنان‌که سفیهان حق را میرانده باشند، تا جایى که اثرى از ظلم دیده نشود و امر به معروف و نهى از منکر خواهند نمود، و آخر کارها به دست خدا است.(8)

 2 - نبودن بیعت طاغوت زمان؛ در اوصاف امام حسین علیه السّلام آمده که روز عاشورا به آن حضرت عرض شد: به حکم و حکومت عموزادگانت سر فرودآور. فرمود: «لا و اللّه لا أعطیکم بیدی إعطاء الذّلیل و لا أفرّ فرار العبید»؛ به خدا قسم که هرگز دستم را از روى خوارى و ذلّت به شما ندهم و مانند بردگان فرار نمى‌کنم. آن‌گاه با صداى بلند فرمود: اى بندگان خدا! من به پروردگار خود و پروردگار شما پناه بردم اگر قصد آزار و سنگسار مرا دارید، و به پروردگار خود و شما پناه مى‌برم از هرمتکبرى که به روز حساب ایمان نداشته باشد. و نیز، آن حضرت فرمود: مرگ در حال عزّت بهتر از زندگى با ذلّت است. «در توقیعى که در احتجاج از حضرت حجّت-عجّل اللّه فرجه الشریف-روایت شده آمده است: و امّا علّت غیبت من، خداوند-عزّ و جلّ-مى‌فرماید: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ9؛ ای کسانى که ایمان آورده‌اید از چیزهایى مپرسید که هرگاه برایتان فاش گردد شما را بد آید.

هیچ یک از پدرانم نبود مگر این‌که در گردن او بیعتى براى سرکش زمانش واقع شد، ولى من در حالى خروج مى‌کنم که بیعتى براى احدى از طاغوت‌ها بر گردنم نیست.»(10)

 3 - خروج از مدینه و عزیمت به مکه، حسین علیه السّلام ترسان از مدینه بیرون رفت و در مکّه نزول کرد، سپس به سوى کوفه حرکت فرمود؛ حضرت حجّت علیه السّلام نیز نظیر همین برایش اتفاق مى‌افتد که در خبر صحیحى از امام ابو جعفر باقر علیه السّلام آمده: پس سفیانى عدّه‌اى را به مدینه مى‌فرستد، و مهدى علیه السّلام از آن‌جا به سوى مکّه کوچ مى‌کند، به ارتش سفیانى خبر مى‌رسد که حضرت مهدى علیه السّلام به مکّه رفت، لشکرى در تعقیب آن حضرت مى‌فرستد، ولى به او نمى‌رسند تا این‌که ترسان وارد مکّه شود-به همان روش موسى بن عمران علیهما السلام-لشکر سفیانى در بیداء فرودمى‌آید، پس منادى از جانب آسمان ندا مى‌کند: «یا بیدآء أبیدی القوم» ؛ اى بیداء! این گروه را نابود کن. پس زمین آن‌ها را فرومى‌برد، و فقط سه نفر از آن‌ها باقى مى‌ماند که خداوند صورت‌هایشان را به عقب برمى‌گرداند، و آن‌ها از قبیلۀ کلب هستند.(11)

 4 -مصیبت؛ آن دو بزرگوار سخت‌ترین مصیبت‌ها است. اما مصیبت امام حسین علیه السّلام که در گفتگوى آدم و جبرئیل آمده که گفت: اى آدم این فرزند تو به مصیبتى دچار مى‌گردد که مصیبت‌ها در کنار آن کوچک خواهد بود. و امّا قائم علیه السّلام از این جهت که مصیبتش طولانى و محنتش شدید است.(12)

5- یاری خواستن؛ امام حسین علیه السّلام، هنگامى که مى‌خواست از مکّه به سوى عراق خروج کند، یارى خواست و فرمود: هرآن‌که حاضر است جان خود را در راه ما بخشد و خودش را مهیاى لقاء اللّه نماید، با ما بیاید که ان شاء اللّه من فردا حرکت مى‌کنم.

امام قائم حجّة بن الحسن-عجّل اللّه فرجه الشریف-نیز، هنگامى که در مکّه ظهور مى‌کند، یارى مى‌طلبد، چنان‌که از امام پنجم حضرت باقر علیه السّلام در حدیثى طولانى و صحیح چنین آمده:... در آن روز قائم علیه السّلام در مکّه است، پشت خود را به بیت اللّه الحرام تکیه زده و به آن پناه برده، بانگ مى‌زند: اى مردم! ما از خداوند یارى مى‌جوییم، هرکه مى‌خواهد ما را اجابت کند که ما خاندان پیغمبر شما هستیم، و نزدیک‌ترین مردم به خدا و محمد صلّى اللّه علیه و اله. هرکس دربارۀ آدم با من بیعت دارد [بیاید]که من نزدیک‌ترین افراد به آدم هستم و هرکه دربارۀ نوح با من محاجّه دارد، من نزدیک‌ترین کسان به نوح هستم، و هرکه دربارۀ ابراهیم با من بیعت دارد، من نزدیک‌ترین افراد به ابراهیم هستم، و هرآن‌که دربارۀ محمد صلّى اللّه علیه و اله با من گفتگو دارد من نزدیک‌ترین افراد به محمّد صلّى اللّه علیه و اله هستم، و هرکه دربارۀ پیغمبران بحث دارد بیاید که من نزدیک‌ترین مردم به پیغمبران هستم، مگر نه خداوند در کتاب محکم خود مى‌فرماید: إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى اَلْعالَمِینَ ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛(13) البتّه خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید، فرزندانى هستند برخى از نسل برخى دیگر و خداوند شنواى داناست.

پس من باقیماندۀ از آدم و ذخیرۀ از نوح و برگزیدۀ از ابراهیم و پاکیزۀ خالص از محمد-صلّى اللّه علیهم اجمعین-مى‌باشم. هرآن‌که دربارۀ کتاب خدا با من محاجّه کند من نزدیک‌ترین مردم به کتاب خدا هستم، و هرکه دربارۀ سنّت رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله با من بیعت کند من به سنّت رسول خدا از همه نزدیک‌ترم. کسانى که سخن امروز مرا شنیدند آنان را به خدا سوگند مى‌دهم که به کسانى که غایب بوده‌اند برسانند، و از شما مى‌خواهم که به حقّ خدا و به حقّ رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله و به حقّ خودم بر شما-که حقّ قرابت به رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله مى‌باشد-این‌که ما را کمک کنید و کسانى که به ما ظلم مى‌کنند از ما منع نمایید، که ترسانیده شدیم و به ما ظلم شده و از شهر و فرزندانمان رانده شدیم و بر ما سرکشى کردند و از حقّمان کنارمان زدند و اهل باطل بر ما افترا بستند، خدا را خدا را دربارۀ ما، که ما را وامگذارید و یارى‌مان نمایید که خداوند شما را یارى کند.(14)

***

شباهت‌های امام مهدی(عج) با امام سجاد علیه‌السلام

بارزترین صفات [امام سجاد علیه السلام] عبادت مى‌باشد که به «زین العابدین» و «سیّد العابدین» و «ذو الثفنات» نامیده شد، وجه نامیده شدنش به «ذو الثفنات» این بود که بینى آن حضرت ساییده، و پیشانى و زانوها و کف دست‌هایش از اثر عبادت مداوم برآمدگى پیدا کرده بود (پینه بسته بود)، چنان‌که در خبرى از حضرت ابو جعفر باقر علیه السّلام از فاطمه بنت على بن ابى‌طالب علیهما السلام آمده که از یکى از کنیزان امام سجاد علیه السّلام راجع به حالات آن حضرت پرسید، در جواب گفت: مختصر کنم یا مفصل بگویم؟ گفت: مختصر کن، گفت: هیچ‌گاه در روز برایش غذا نبرده و در شب رختخواب نگستردم.(15)

[روایات] بسیاری دربارۀ کثرت و شدّت اهتمام آن حضرت در عبادت وارد شده است و مولاى ما حضرت حجّت-عجّل اللّه فرجه الشریف-از جدّ بزرگوارش سیّد العابدین علیه السّلام الگوى خوبى دارد، که از حضرت ابوالحسن موسى بن جعفر علیهما السلام آمده، در وصف حضرت قائم-روحى فداه- فرمود: با آن چهرۀ گندمگون، زردى بى‌خوابى شب نیز آمیخته است، پدرم فداى آن‌کس که شبش را در حال سجود و رکوع و ستاره‌شمارى (کنایه از بیدارى) خواهد گذراند.(16)

***

صوت

 سخنرانی استاد حسن رحیم پور ازغدی پیرامون امام عصر(عج) موعود شیعیان و سنیان

***

دلائل دلبستگی امام مهدی(عج) به حضرت عباس سلام‌الله‌ علیه

1- معرفت و بصیرت حضرت عباس– امام صادق علیه‌السلام در باره این خصوصیت حضرت عباس فرموده‌اند: عموی ما عباس بصیرتی دقیق و ایمانی محکم داشت و در کنار حضرت ابی عبدالله با دشمنان خدا نبرد کرد و امتحان خوبی پس داد و به مقام شهادت نایل گشت.

 2- بندگی و تسلیم [الهی] و ولایتمداری- آن بزرگوار کوچکترین حرکتی خارج از مسیر بندگی خدا نداشته و تمام اعمال و رفتار و سخنان آن حضرت مطابق رضایت اهل بیت علیهم السلام بوده است.در زیارت آن حضرت می‌خوانیم: سلام بر تو اى بنده شایسته حق و مطیع امر خدا و رسول خدا و مطیع امیرالمؤمنین و حضرت حسن و حسین صلوات الله و سلامه علیهم.

3- فدایی امام زمان خود شدن- در زیارت ناحیه امام عصر(عج) خطاب به حضرت ابوالفضل می فرماید:

سلام بر ابوالفضل العباس فرزند امیرمومنان که با بذل جان خویش فداکارانه و ایثارگرانه از برادرش حسین دفاع کرد و امروز دنیایش را ره توشه ی آخرت ساخت.

او فدایی و نگهبان پرشور برادر بود و در آب رسانی و سقایت حرم، کوشش فراوان کرد و دو دستش در نبرد با دشمن جدا شد.

4- ادب حضور در محضر امام زمان خویش-نقل نموده اند که هیچ گاه در محضر امام حسین علیه‌السلام بدون اجازه نمی نشست و اگر با اجازه حضرت می‌خواست بنشیند در نهایت ادب، دو زانو در مقابل برادر خویش می نشست و یکی از زیباترین خصوصیات آن حضرت این است که با اینکه امام حسین علیه السلام برادرشان بود ولی از روی ادب همواره برادر خویش را با عناوینی چون «سیدی و مولای» آقای من و... صدا می کرد. مگر در لحظات آخر عمر شریفشان که فرمود «برادر برادرت را دریاب»

 5- عصمت- ایشان همچون بانوی کربلا زینب سلام‌الله علیها است. با اینکه جزو معصومین علیهم السلام  محسوب نمی‌شوند، اما به جهت اجتناب از گناهان و حتی مکروهات عصمت از گناه داشتند. از همین رو ایشان را مطیع خدا، رسول خدا و اهل بیت علیهم‌السلام می‌خوانیم.

 6-وفاداری- بارزترین ویژگی حضرت عباس وفاداری ایشان است. [در شب عاشورا در رأس کسانی بود که اعلام وفاداری کرد و پیش از آن در عصر تاسوعا، امان نامه شمر را که برای وی و برادرانش آورده بود رد کرد و شمر را با شرمساری برگرداند.]

 در زیارت آن جناب عرض می کنیم « خداوند به بهترین پاداش را عطا کند، همان پاداشی که به اهل وفا می دهد، به آن کسانی که به بیعت خویش با امام زمانشان وفا کردند و ندای یاری خواهی او را اجابت نمودند و از ولی امر خویش اطاعت نمودند.

7- غیرت 8- شجاعت 9- شرح صدر 10- علم و فضیلت و... (17)

 ***

تشرفات

از آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره) نقل شده است که فرموده‌اند:

یکی از علمای نجف اشرف که مدتی به قم آمده بود، برای من چنین نقل کرد که: من مشکلی داشتم به مسجد جمکران رفتم و درد دل خود را به محضر حضرت بقیة‌الله حجّة ابن الحسن العسکری امام زمان(عج) عرضه داشتم و از وی خواستم که نزد خدا شفاعت کند تا مشکلم حل شود.

برای این منظور، مکرر به مسجد جمکران رفتم ولی نتیجه‌ای ندیدم. روزی هنگام نماز دلم شکست و عرض کردم: مولا جان! آیا جایز است که در محضر شما و منزل شما باشم و به دیگری متوسّل شوم؟ شما امام زمان من می‌باشید آیا زشت نیست با وجود امام حی به علمدار کربلا قمر بنی هاشم(ع) متوسّل شوم و او را نزد خدا شفیع قرار دهم؟!

از شدت تأثّر بین خواب و بیداری قرار گرفته بودم. ناگهان با چهره‌ی نورانی قطب عالم امکان حضرت حجة ابن الحسن العسکری(عج) مواجه شدم.

بدون تأمل به حضرتش سلام عرض کردم، حضرت با محبّت و بزرگواری جوابم را دادند و فرمودند: نه تنها زشت نیست و نه تنها ناراحت نمی‌شوم که به علمدار کربلا متوسّل شوی، بلکه شما را راهنمایی هم می‌کنم که به حضرتش چه بگویی.

"چون خواستی از حضرت ابوالفضل(ع) حاجت بخواهی، این چنین بگو: یا ابالغوث ادرکنی ای آقا پناهم بده "(18)

***

شعری از مرحوم آقاسی برای امام مهدی(عج)

خبر آمد خبری در راه است/ سر خوش آن دل که از آن آگاه است

شاید این جمعه بیاید شاید/ پرده از چهره گشاید شاید

با همه لحن خوش آوایی ام/ دربه در کوچه تنهایی ام

ای دو سه تا کوچه زما دور تر/ نغمه تو از همه پر شورتر

کاش که این فاصله را کم کنی/ محنت این قافله را کم کنی

کاش که همسایه ما می شدی/ مایه ی آسایش ما می شدی

هرکه به دیدار تو نایل شود/ یک شبه حلّال مسایل شود

دوش مرا حال خوشی دست داد/ سینه ما را عطشی دست داد

نام تو بردم لبم آتش گرفت/ شعله به دامان سیاوش گرفت

نام تو آرامش جان من است/ نامه تو خط امان من است

ای نگهت خاستگه آفتاب/ برمن ظلمت زده یک شب بتاب

پرده بر انداز زچشم ترم/ تا بتوانم به رخت بنگرم

ای نفست یارو مدد کار ما/ کی و کجا وعده دیدار ما؟

***

امام مهدی(عج) در کلام شهیدان

بخشی از وصیت نامه شهید سید قاسم مرتضوی

- مهدی جان امروز عزیزان این ملت چون یاران حسین(ع)در راه اسلام جان می دهند و از آن دسته نیستند که در زیر خاموشی چراغ فرار کنند اینان چون صدای هل من ناصر ینصرنی حسین زمان را تشخیص داده اند و با آن حالت خاص عرفانی و با لب تشنه با تحمل تمامی سختیها به لقاء پروردگارشان عروج میکنند و از خدا می خواهند هرچه زودتر ظهور نمایی تا ریشه تمامی ظلم و ستم نابود و محو گردد.

بخشی از وصیت نامه شهید عبدالمحمد فراست

- خدایا مرا در حالی به حضور خویش بخوان که دین مبین اسلام و رسول اکرمت(ص) و زعامت و امامت و معصومین دوازد گانه که آخرین آنها مهدی موعود امام عصر روحی له الفداه از ذریه پاک فاطمه زهرا(ع) یقین و ایمانی پاک و سالم پیدا کرده باشم و به حق جوابگوی نائب راستین امام مهدی(عج) و زعیم عالیقدر خمینی کبیر روحی له الفداه بوده باشیم.

***

امام مهدی(عج) و کودکان

با سلام به امام عزیزم. حرفهای زیادی با شما دارم از شما می خواهم که هر چه زودتر ظهور کنی و همه‌ی ظلم و ستم ها را از بین ببری تا همه ی مردم با آرامش زندگی کنند. امام عزیزم از خداوند بخواهید که همه ی مریض ها و بیماران بدحال را شفا بدهد و سایه ی پدر و مادر همیشه بالای سرمان باشد.روزی که بیایی آن روز بهترین روز برای همه ی مردم است. من همیشه برای امام زمان دعا می کنم و آرزوی دارم یکی از یاران امام زمان باشم. « السلام علیک یا صاحب الزمان» پوریا زارعی کلاس پنجم از  منطقه 7تهران 

***

اطلاعیه مربوط به برگزاری مسابقه نامه نگاری کودکان به امام عصر(عج)

مسابقه نامه نگاری کودکان به امام عصر(عج) برگزار می شود. 

به گزارش رجانیوز به علت استقبال زیاد مخاطبین محترم از بسته فرهنگی "جمعه های انتظار" این پایگاه خبری مسابقه ای با عنوان نامه نگاری کودکان به امام عصر(عج) برگزار می نماید. 

مخاطبین محترم می توانند برای شرکت در این مسابقه تصویر و متن نامه ها را به نشانی الکترونیکی [e-mail] ارسال نمایند تا علاوه بر انتشار آن در رجانیوز در این مسابقه شرکت کنند. 

به بهترین نامه هدیه ای به رسم یادبود تعلق می گیرد.

شایان ذکر است فرصت شرکت در مسابقه تا نیمه شعبان می‏ باشد و حداکثر سن کودکان برای شرکت در این مسابقه 12 تعیین شده است. 

***

نوا 

مناجات با امام زمان(عج)

مناجات با امام زمان(عج) با نوای مرحوم رضا انصاریان

مناجات با امام زمان(عج) با نوای حاج منصور ارضی

  ------------------------------------------------------

منابع و پی‌نوشت‌ها:

1- آشتی با امام عصر(عج) ص13

2-کمال الدین و تمام النعمه ج 1 ص563 ح 13

3- احتجاج طبرسی/ج2/صص655-653/ احتجاج(طبع جدید)/ج2/صص602-600

4- حکایاتی از ارتباط امام زمان و حضرت عباس سلام الله علیه صص94-93

5- آشتی با امام عصر(عج) به نقل از موعود شماره13

6- غربت امام عصر(عج) ص 10 به نقل ازصحیفۀ مهدیّۀ: 53-51

7- سوره حج آیه41

8- مکیال المکارم صص319-318 به نقل از لئالی الاخبار ج5 ص 261

9- سوره مائده آیه 101

10- ترجمه مکیال ص171 به نقل ازاحتجاج، ج2 ص284

11- همان ص275 به نقل ازبحار الانوار ج52 ص238

12- همان ص275 به نقل از بحار ج44 ص 245

13-سوره آل عمران آیه 33

14- ترجمه مکیال ص276 به نقل از بحار ج52 ص238

15- همان ص271 به نقل ازبحار ج46 ص 62

16- همان به نقل از بحار ج86 ص 81

17- حکایاتی از ارتباط امام زمان و حضرت عباس سلام الله علیه صص52-36

18- همان صص92-91 به نقل از کرانه کرامت ص106

19- آخرین فرمانده اولین سرباز صص112-111

20- پایگاه تخصصی و اطلاع رسانی دفاع مقدس، فاتحان

------------------------------------------------------

مطالب مرتبط: 

جمعه های انتظار (1)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان (عج)

جمعه‏های انتظار (2)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏های انتظار (3)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج) 

جمعه‏های انتظار (4)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏های انتظار (5)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان (عج)

جمعه‏های انتظار (6)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان (عج)

جمعه‏های انتظار (7)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان (عج)

جمعه‏های انتظار (8)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏های انتظار (9)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏های انتظار (10)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏های انتظار (11)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏های انتظار (12)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏‌های انتظار (13)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏‌های انتظار (14)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏‌های انتظار (15)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏‌های انتظار (16)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏‌های انتظار (17)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

جمعه‏‌های انتظار (18)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)    

جمعه‏‌های انتظار (19)/ بسته آدینه رجانیوز برای امام زمان(عج)

سوالات و پاسخ نامه تشریحی دین و زندگی پیش دانشگاهی کتاب جدیدالتالیف چاپ 91

سوالات و پاسخ نامه

تشریحی

دین و زندگی پیش دانشگاهی

کتاب جدیدالتالیف چاپ 91

درس اول : هستی بخش

1- ترجمه ی عبارات قرآنی زیر را بنویسید .

الف) یا ایها الناس -  ای مردم       ب) والله هو الغنی الحمید - خداوند بی نیاز و ستوده است      ج)و یات بخلق جدید - و خلقتی جدید می آورد

2) برترین حق و حقیقت چیست ؟چرا؟

 خدا - چون همه موجودات حق بودن خود را از او می گویند

3) هرموجودی حق بودن خود را از چه کسی می گیرد؟  خدا

4) قرآن کریم برای معرفت عمیق تر به خداوند چه راهی را معرفی نموده است ؟

  درک نیازمندی جهان به خدا

5)حقیقت وجود وهستی مخلوقات جهان چگونه است ؟

  همه ی موجودات  در هستی  خود  وابسته به ذات حق هستند

6) اگر چیزی وجودش ازخودش نباشد چگونه موجود می شود ؟

 بایستی موجود دیگری به او وجود و هستی ببخشد

7) درچه صورتی یک موجود برای موجود شدن به دیگری نیازمند نیست ؟

درصورتی که ذاتش با هستی و وجود مساوی باشد

8) معیارو ملاک نیازمندی موجودات به هستی بخش چیست ؟

متکی نبودن آنها به خودشان  (فقر ذاتی )

9) برای اثبات نیازمندی جهان هستی به خداوند یک استدلال بنویسید .

مقدمه اول : هیچ یک موجودات جهان به خود متکی نیست و همه وابسته اند

مقدمه دوم : هرموجودی که وجودش درخودش نباشد برای بوجود آمدن به دیگری نیازمند است (ذات نایافته ازهستی بخش    کی تواند که شود هستی بخش )

نتیجه : پس تمام موجودات جهان برای پیدایش و بوجود آمدن محتاج خدا هستند .

10) آیا نیازمندی موجودات به خداوند تنها درمرحله ای (به وجود آمدن ) است ؟چرا؟

 خیر چون موجودات جهان دربقا و ماندگاری نیزوابسته به ذات حق هستند

11) رابطه خدا با مخلوقات چگونه رابطه ای است ؟

مانند رابطه شعاع نورو منبع نور

12)منظوراز عبارت (خداوند نور هستی ) چیست ؟

 نور وجود درجهان وابسته به خداست

13) کدام معرفت برتر و عمیق تر نسبت به خداست که برای جوانان در دسترس و امکان پذیر است ؟    این که انسان در پشت پرده ظاهر و در وراء هر چیزی خدا را ببیند

نکات

ü      چون خداوند غنای ذاتی دارد. هیچ کس نمی تواند وجود او را بگیرد

ü      برترین حق و حقیقت خداست و هر موجودی حق بودن خود  را از او می گیرد.

ü       تنها موجودی برای بوجود آمدن  نیازمند نیست که خودش و ذاتش ، با وجود مساوی باشد. و نیستی در او راه نداشته باشد در این صورت آن موجود دیگر پدیده نیست که نیازمند پدید آورنده باشد .

ü       آفریننده این جهان مستقل، قائم به ذات است و هستی از او جدا نمی شود.

ü      انسان هر چه در مراتب کمال پیش رود باز هم نسبت به خدا فقیر است.

ü      درک نیازمندی جهان به خدا به معرفتی عمیق  محتاج است  به خاطر همین قرآن راه های مختلف را نشان می دهد

ü      هر موجودی پیش از آنکه نمایشگر خود باشد ، نمایش دهنده ذات خالق خویش است.

ü       تجلی خداوند و مشهود بودن او ، بوسیله موجودات است         

ü      یار  به  پرده   از  در  و  دیوار        در تجلی است یا اولی الابصار                            

ü       به صحرا بنگرم صحرا تو بینم        به  دریا  بنگرم  دریا  تو بینم                          

ü       این همه عکس می و نقش نگارین که نمود     یک فروغ رخ ساقی است که در جام افتاد

ü      امام علی (ع)  می فرماید : ما رَایتُ شَیئاً اِلا وَ رَایتُ اللهَ قَبلَهُ وَ بَعدَهُ وَ مَعَهُ   هیچ چیز را ندیدم مگر این که خدا را قبل از آن و بعد از آن و با آن مشاهده کردم  ( دلی کز معرفت نور و صفا دید          به هر چیزی که دید اول خدا دید.   )                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       

-         خدا را از پشت پرده ظواهر دیدن  نیازمند معرفتی عمیق است و هدفی است امکان پذیر بخصوص برای جوانان    ( تو مگو ما را بدان شه بار نیست         با کریمان کار ها دشوار نیست)

-         در پیش گرفتن مسیر معرفت  معلول دوری از گناه  و انجام عمل نیک است  انسان را به این نتیجه می رساند که :

این همه عکس می و نقش نگارین که نمود    یک فروغ رخ ساقی است که در جام افتاد

-         یکی از راه های کسب معرفت عمیق تر نسبت به خدا ، درک نیازمندی جهان در هستی خود به خداست .

-         همه ماوجود خدا را در خود می یابیم(یعنی فطرتاً و ذاتاً قادر به درک خدا هستیم .

-         بستر اصلی حرکت به سوی معرفت الهی ، پاکی و صفای فطری قلب است .

درس دوم : یگانه بی همتا

1.        معنای توحید چیست ؟ و اعتقاد به توحید به چه معناست ؟

یگانگی -   اعتقاد به یگانگی خدا

2.       مراتب توحید را فقط نام ببرید .

توحید در خالقیت -  توحید در ربوبیت – توحید عملی

3.       توحید در خالقیت  را تعریف کنید :

خداوند تنها مبدا و خالق  جهان است  - او در کار آفرینش شریک و همتایی ندارد – جهان  از اصل های متعدد پدید نیامده بلکه از یک اصل  و  مبدا پیدی امده است

4.       منظور از شرک خالقی  چیست ؟ با مثال بنویسید

اعتقاد به دویا چند خدای مستقل برای خلقت  جهان -   اعتقاد به خدای باران ، باد ، نور ، ظلمت  اعتقاد به چند خدای متعدد که ذات آن ها از هم جداست - اعتقاد به خدای خیر و شر

5.       منظور از توحید ربوبی  چیست ؟

جهان یک صاحب اختیار دارد – تدبیر همه امور هستی به دست اوست – تدبیر و پرورش همه موجودات به دست اوست -  او جهان را اداره می کند  و به سوی مقصدی که برای آن تعیین کرده  هدایت می کند 

6.       منظور از شرک ربوبی چیست ؟

اعتقادبه اینکه انسان ها در تدبیر امور و  کارها مستقل از خدا هستند  اگر انسان در کنار ربوبیت خدا برای خود یا سایر مخلوقات حسابی جدا گانه باز کند  و فکر کندکه می تواند  مستقل از خدا امور را تدبیر کند .

7.       آیا  اگر کسی شفای مریض خود را  از پیامبر  یا سایر اولیا دین  بخواهد دچار شرک نشده است ؟ دلیل خود را ذکر کنید   صفحه 17

8 – چند نکته در مورد توحید بنویسید

توحید : یعنی یگانگی و بی همتایی و اعتقاد به توحید  یعنی اعتقاد به یگانگی  خدا و قائل نشدن شریک برای اوست

ü      توحید مهم ترین اعقاد دینی و پایه و اساس دین است و بدون آن هیج اعتقاد دیگری  اعتبار ندارد

ü      نگرش توحیدی بر تمام آیات قرآن سایه افکنده و مانند روحی در پیکره دین  و معرفت دینی حضور داشته و به تمام معارفِ دین حیات بخشیده است

ü      توحید ، محور و روح زندگی دینی است ( و شرک  ، محور و روح زندگی غیر دینی است)

درس سوم : حقیقت بندگی

1.                      هریک از عبارات زیر به کدام یک از انواع توحید اشاره دارد؟

الف- سرچشمه ی خوبی ها و زیبایی هاخداست   :ذاتی  

  ب- تنها وجود مستقل خداست : افعالی

ج- انسان خدا را به یگانگی می شناسد : ذاتی      

  د- تنها مدیر و مالک و سرپرست جهان خداست : افعالی

2.                     با درک کدام اعتقادات انسان به این نتیجه می رسد که تنها باید خدا را اطاعت کند؟

اعتقاد به توحید نظری

3.                      اگر اطاعت از غیر خدا نابجا و غلط است چگونه می توان از پیامبر (ص) و جانشینان بزرگوار آن حضرت اطاعت کرد؟

اطاعت از پیامبر همان اطاعت از خداست

4.                     چرا اطاعت از رسول خدا و جانشینان بزرگورا آن حضرت لازمه ی توحید عملی است ؟

زیرا حکم و فرمان الهی از طریق رسول خدا و جانشینان بزرگوار آن حضرت به مردم می رسدو بدون اطاعت از معصومین نمی توان از خدا اطاعت کرد

5.                      منظوراز توحید عملی چیست ؟(مقصود ازتوحید درعبادت چیست ؟)

ü                    انسان فقط خدای یگانه را پرستش کند و کارها و رفتارهای خودرا به قصد اطاعت از او و برای کسب رضایت او انجام دهد .

6- انسان موحِّد کیست ؟ و دارای چگونه شخصیتی است ؟

 انسان موحِّد کسی است که تلاش می کند فقط خدارا بپرستد و از او اطاعت نماید  او می کوشد کشش ها و تمایلات درونی و تصمیم ها و فعالیت های خودرا به گونه ای سامان دهد که دریک هماهنگی مناسب سمت و سوی خدایی بگیرند و برمحور بندگی او باشند .

7-  تفاوت شرک جلی با شرک خفی درچیست ؟

شرک خفی - 1) تبعیت انسان از غیر خدا 2)پیروی فرد ازهوای نفس 3) کسب رضایت دیگران به جای خدا 

شرک جلی-  شخص آشکارا خدای دیگری غیراز الله بپرستد

8. دوانسان موحِِّد و مشرک را با یکدیگر مقایسه کنید ؟

انسان مشرک  : از آنجا که انسان مشرک تحت سلطه تمایلات و خواسته های متضاد نفسانی خود و دیگران قرار دارد  و فردی است چند شخصیتی با جهت گیری متفرق و سمت و سوهای پراکنده و درخدمت معبودهای گوناگون که هرکدام از این معبود ها او را به سویی می کشد و در درونش ستیزه پایان ناپذیر به وجود می آورد و آرامشش را سلب می کند

انسان موحِّد  :  کسی است که تلاش می کند فقط خدارا بپرستد و از او اطاعت نماید  او می کوشد کشش ها و تمایلات درونی و تصمیم ها و فعالیت های خود را به گونه ای سامان دهد که دریک هماهنگی مناسب سمت و سوی خدایی بگیرند و برمحور بندگی او باشند .

9. منظور از توحید عملی دربُعد اجتماعی آن چیست ؟

یگانه و یکپارچه شدن نظام اجتماعی درجهت خداوند و اطاعت همه جانبه او

10. بُعد اجتماعی توحید عملی چگونه تحقق می یابد ؟

اگر افراد بکوشند که در روابط خود با یکدیگر به جای خواسته ها و تمایلات خود فرمان الهی را حاکم کنند و مناسبات سیاسی و اقتصادی وروابط فرهنگی و مبتنی  براحکام الهی و درجهت رضای او تنظیم نمایند بُعد اجتماعی توحید عملی تحقق می یابد .

11. منظور از شرک اجتماعی چیست ؟ و چه پیامدهایی دارد ؟

  هریک از افراد تمایلات دنیای خودرا دنبال کنند منافع فرد محور فعالیت های اجتماعی قرار می گیرد تفرقه و تضاد جامعه را فرا می گیرد و امکان رشد و تعالی از بین می رود  -  این نوع شرک یعنی حاکمیت طاغوت ودستورات طاغوت

12 – تشابه و تناسب  توحید عملی در بعد فردی و اجتماعی را بنویسید

12. تفاوت میان  توحید نظری با توحید عملی در چیست ؟

توحید نظری ( توحید  در خالقیت و در ربوبیت ) بیانگر نظر و اعتقاد یک انسان متعهد درباره خداوند است به همین دلیل همه آن ها از نوع توحید نظری هستند اما توحید درعبادت مربوط به جلوه توحید دراعمال و رفتار ماست از این رو توحید عملی نیز نامیده شده است

13. چرا توحید درعبادت توحید عملی نامیده می شود ؟

توحید درعبادت مربوط به جلوه توحید دراعمال و رفتار ماست از این رو توحید عملی نیز نامیده شده است

14. به چه جهت کلمه لا اله الا الله دژدربرابر گناه است ؟

 چون ایمان قوی تر نسبت به این کلمه باعث دوری از گناه می شود

15. عبارت لا اله الا الله دربردارنده ی چه چیزهایی است ؟

دربردارنده تمام مراتب توحید و همه ابعاد شخصیتی یک انسان موحد است

16-چه چیزهایی سبب شده که انسان امروز درعین پذیرش توحید ازخدا غافل باشد؟

بشرامروز سرگرم هیجان های کاذب و بدون پشتوانه شده است

17. چگونه می توان از توحید نظری به توحید عملی رسید ؟

هنگامی که از مرحله ی شناخت ذهنی به ایمان قلبی برسد

18. فقدان فرصت تامل درجهان خلقت چه تاثیری در افراد دارد؟

سبب شده است که انسان ها همواره از خداوند غافل باشند و خدا در قلب آنها جایگاهی نیافته باشد

19 – معیارهای شرک در دنیای امروز را بنویسید

ü      داشتن ارباب های بجز خداوند و روی آوردن به جهتی غیر از جهت خدا

ü      پذیرش سرپرستی و عبودیت کسانی بجز خدا

ü      خارج کردن خداوند از محوریت زندگی

20  -  ریشه بت پرستی و شرک در دنیای جدید را بنویسید

ü      وارد نشدن دین در متن زندگی افراد

ü      اصل قرار دادن تمایلات دنیای و نفسانی

درس چهارم :درمسیر اخلاص

1.        زندگی انسان صحنه ی نزاع و انتخاب بین چه جهت هایی است ؟ درخواست خداوند از انسان درنزاع همیشگی وی درزندگی چیست ؟

انسان همواره برسردوراهی بندگی خداوند یا بندگی هوای نفس و شیطان قرار دارد.

خداوند از ما  می خواهد از عبادت شیطان دور شویم و به بندگی خدا در آییم

1.        خواست خداوند از انسان دربندگی کردن چگونه دروجود او نهاده شده است ؟

این خواست را خداوند به صورت یک گرایش در خلقت و فطرت ما قرار داده و به وسیله پیامبر الهی وکتاب های آسمانی ما را به سوی آن راهنمایی نموده است .

2.       اخلاص دربندگی به چه معناست؟

اخلاص دربندگی به معنای یگانه شدن انسان برای خداست -  جهت گیری های انسان سمت و سوی الهی پیدا کند -  همه کار ها  فقط برای رضای خدا و تقرب به او  انجام پذیرد و هوای نفس و شیطان در آن راه نداشته باشد

3.       میزان اخلاص انسان چه تاثیر ونتیجه ای برای او دارد ؟

به هر میزان که درجه اخلاص انسان بیشتر باشد مقامش نزد خدا گرامی تر و درجه اش در بهشت بالاتر است

4.       حُسن فاعلی و حُسن فعلی  را با مثال توضیح دهید . 

درانجام هر عمل هم باید نیت خالص الهی داشت و هم باید مطابق با شکلی که خدا فرمان داده است انجام شود شرط اول را حُسن فاعلی و شرط دوم را حُسن فعلی می نامند .

حسن فعلی و حسن فاعلی به چه چیز هایی تشبیه شده است  ؟

منظور حدیث « نیه المومن خیر  من عمله » چیست؟

5.       اولین ثمره ی اخلاص چیست ؟با مثال توضیح دهید ؟

عدم نفوذ شیطان درانسان و  یاس او از فرد با اخلاص است مثل داستان حضرت یوسف و زلیخا همسر عزیز مصر

6.       شیطان توان فریب چه کسانی را ندارد ؟

شیطان نیز در پیشگاه خداوند اقرارکرده که توانایی فریب مومنان با اخلاص را ندارد

7.        شش مورد از ثمرات اولیه اخلاص دربندگی را نام ببرید.

 1-احساس اطمینان و آرامش درونی         2- زندگی سالم و به دور از فساد

 3- احساس لذت واقعی از زندگی خود      4- نجات از دغدغه ها و اضطراب ها

 5- کسب زیبایی های معنوی درعین بهره مند مطلوب از لذت های دنیا

-   ثمرات عالیِ اطاعت  خالصانه از خدا  را بنویسید

ü      بی نیازی کامل نسبت به غیر خدا     

ü      زندگی جاویدان بدون مرگ معنوی       

ü      قدرت معنوی بیکران  

8.      بنا به فرمایش رسول خدا  (ص) در  ازای بندگی به فرزندان آدم چه وعده ای داده است ؟ ( ثمرات عالی اخلاص )

           الف- بی نیاز ی از دیگران  ب- عدم مرگ معنوی  ج- قدرت معنویت  بیکران

9.       بالاترین ثمره اخلاص دربنــدگی چیست ؟

       دیدار محبوب حقیقی و تقرب به پیشگاه کسی است که معبود عالمیان است

     -    راه های رسیدن به اخلاص و تقویت آن را نام ببرید

•         تقویت روحیه حق پذیری

•         افزایش معرفت به خداوند

•         راز و نیاز با خدا

•         یاد معاد و روز قیامت

•         اهتمام به عمل صالح

10.      تقویت روحیه حق پذیری را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی نمایید .

اولین قدم برای ورود به بندگی و اخلاص حق پذیری است کسی که درمقابل حق تسلیم و خاضع است به آسانی وارد مسیربندگی می شود وبه سرعت راه موفقیت را می پیماید

11.      افراد حق پذیر را با پیروان هوی و هوس مقایسه کنید .

افراد حق پذیرتابع دلیل هستند ووقتی عقل آنان حقیقی راه یافت به دنبال آن می روند اما کسانی که به جای پیروی از عقل ازهوی و هوس پیروی می کنند وقتی خیرخواهی اطرافیان و دوستان را می شوند دست به افکار می زنند و می گویند دلم نمی خواهد

12.     دوندایی که دل را به سوی خود دعوت می کند چیست ؟

ندایی از عقل  - ندایی از هوس

13.    افزایش معرفت به خداوند را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی کنید ؟

به هرمیزان که معرفت و ایمان ما به خداوند بیش تر شود و اورا عمیق تر بشناسیم انگیزه ی ما برای عبودیت وبندگی نیز افزایش می یابد. دعوت قرآن کریم به تفکر و تعقل درآیات و نشانه های الهی به همین مقصود است

14.    قرآن کریم به منظور افزایش معرفت به خداوند چه توصیه ای دارد ؟

تفکر و تعقل درآیات و نشانه های الهی

15.    رازو نیاز با خداوند وکمک خواستن از او را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی نمایید

نیایش با خداو عرض نیاز به پیشگاه او محبت خداوند را درقلب تقویت میکند غفلت را کنار می زند و انسان را از امدادهای او بهره مند می کند درمیان مناجات ها ودعاها نماز جایگاه ویژه دارد نماز عبادتی است که خداوند خود به ما آموزش داده است و از ما خواسته که با او این گونه سخن بگوییم

16.     نیایش با خدا وعرض نیاز به پیشگاه او چه ثمرات و نتایجی دارد ؟

       نیایش با خدا و عرض نیاز به پیشگاه او  ، محبت خداوند را درقلب تقویت میکند – غفلت را کنار می زند و انسان را از امدادهای او بهره مند می سازد

17.    هدف های برپایی نماز را بنویسید ؟

مداوم مارا به یاد خدا می اندازد وحضور اورا درزندگی ما تقویت میکند

18.    یاد معاد وروز حساب را به عنوان عاملی برای تقویت اخلاص بررسی نمایید.

یکی از راه های بسیار موثر برای تقویت عبودیت و  ا خلاص توجه به این حقیقت است که همه ما حیات جاودانه ای در پیش داریم که کیفیت و چگونگی آن درهمین جهان و به دست خود ما تعیین می شود

19.     انجام عمل صالح را به عنوان عاملی برا ی تقویت اخلاص بررسی نمایید .

اهتمام به عمل صالح : قرآن کریم غالبا ایمان را قرین عمل صالح معرفی نموده و این بدان معناست که انسان وقتی مسیرحق و حقیقت را شناخت  پای درمیدان عمل می گذارد و با هیچ گاه بهانه ای دست از کار و تلاش و مجاهدت برنمی دارد عمل صالح انسان را پرورش میدهد و وجودش را خالص می سازد خداوند نیز ادامه مسیر را به او نشان می دهد و هدایتش می کند

20.     با توجه به آیه ی والذین جاهدوا فینا لَنَهدِیَنَْهُم سُبُلَنا و ان الله لَمَعَ المُحسِنینَ) بگویید اگر کسی اهل عمل باشد چه عنایتی به او می شود

- تلاش در راه موفقیت باعث باز شدن دروازه های پیشرفت به روی انسان می شود                    

درس پنجم :قدرت پرواز

1.        حقیقت اختیار چیست ؟ آیا این حقیقت قابل انکار است؟ توضیح دهید

توانایی انتخاب و گزینش – قرار گرقتن در برابر چندین کار  و چندین راه – توانایی بر انجام  و ترک یک کار

اختیار یک حقیقت وجدانی و مشهود  و غیرقابل انکار است که هرکسی آن را در خود دارد حتی انکار کننده ، در مقام بحث از آن بهره می برد

2.       نشانه های وجود اختیار را نام ببرید .

1-تفکر و تامل  - اندیشه کردن در کار ها  و سنجش  و دچار تردید شدن   و گزینش یکی از راه ها

2-احساس رضایت  و خرسندی پس از انجام کار و گاهی  احساس پشیمانی از انجام کار  نشانه ی  اراده و  تصمیم عاقلانه و اختیاری است

4-مسئولیت پذیری – مورد تشویق یا کیفر قرار گرفتن -  برقراری  عهد نامه ها  و شکننده عهد و پیمان را مستحق مجازات دانستن

همه ی  این موارد نشانه وجود اختیار و قدرت انتخاب در انسان است

3.       فواید آگاهی و توجه ما به اختیار را بنویسید (4مورد)

       1 -   احساس هویت     2-اعتمادبه نفس خودباوری بالا     3-احساس مسئولیت        4-در صدد جبران اشتباهات برآمدن جبران

4.       این پندارکه سرنوشت انسان بدون اختیار رقم می خورد و اراده انسان جایگاهی ندارد(اعتقاد بر جبر)چه پیامدهایی  دارد ؟

مانند ویروس فلج ، تحرک و سازندگی و نشاط را ازجامعه می گیرد ، فرصت رابرای زورگویان و تجاوزکاران فراهم میکند که قدرت و ثروت بدست آمده را موهبت الهی ( سرنوشت و تقدیر )  معرفی می کنند  و  مظلومان و محرومان هم به خود حق اعتراض نمی دهند چون می پندارند  اعتراض به  خواست الهی و تقدیر است

5.        اختیار به معنای آزادی مطلق که پنداری ویرانگر است را توضیح دهید ونتایج آن را بنویسید .

 اعتقاد به آزادی مطلق یعنی محور قرار دادن خواست خود بدون توجه به عواقب آن  و حتی نادیده گرفتن قوانین طبیعت است ، و باعث تخریب شخصیت خود و نابسامانی اجتماعی و آسیب به طبیعت می شود

6.       زمینه ساز شکوفایی اختیار چیست و دو گام برای رسیدن به این معرفت کدامند ؟

دوری پندارهای نادرست (جبر  و اختیار مطلق )  و درک صحیح از نظام حاکم برجهان خلقت

الف )  اعتقاد به خداوند حکیم – مهمترین گام  این است که بدانیم  خدا با حکمت خود جهان را خلق کرده و آن را تدبیر می کند  و همه حوادث جهان  در یک چهارچوب  سامان دهی شده  و قانون مند اتفاق می افتد  و هر حادثه ای با هدف معین اتفاق می افتد   -  این اعتقاد همچنان به انسان اطمینان می بخشد که کشتی جهان دارای ناخدایی است که   با علم و قدرت خود  آن را اداره می کند  و احتمال نابودی آن نیست

ب )   قانون مند بودن جهان  -  انسان باشناخت  قانون مندی های جهان  می تواند  نیاز های خود را  برطرف کند  و با  فعلیت  و شکوفایی استعداد ها  پله های کمال را  بپیماید

7.       معانی هریک از واژه های (قضا ) و (تقدیر) را بنویسید

قضا : انجام دادن .پایان دادن – حکم کردن – حقیقت بخشیدن    قدر: اندازه گرفتن ، حدود چیزی را معین کردن

8.      موجودات جهان از کدام جهات قضا و قدر الهی محسوب می شوند ؟

قضا  :  تمام موجودات جهان با حکم الهی حتمیَّت می یابند و ایجاد می شوند

قدر  :  خداوند حدود و اندازه ویژه گی موقعیت مکانی وزمانی همه موجودات را تعیین می کند .

9.       منظور امیرالمومنین از این جمله که (از قضای الهی به قدرالهی پناه می برم )چیست ؟

حرکت علی (ع) از زیر دیوار کج و زیر دیوار سالم نشستن نشان پناه بردن از قضای حتمی به قَدَر اوست  ،  ریختن دیوار کج براساس قضای الهی است که با تقدیر خاص آن دیوار (  کج  بودن ) متناسب است اگر تقدیر دیوار ، مستقیم و محکم باشد قضای دیگری برآن مترتب می باشد

10.      نقشه ی جهان خلقت و خلق موجودات را ازنظر ارتباط با قدر الهی بررسی کیند

- جهان خلقت و ریزه  کاری ها و  قانون مندی ها یش  نقشه حساب شده دارد ( قدر)

- جایگاه و نقش هر موجود درنظام خلقت ویژگی و حدود مربوط به تقدیر الهی است  ( قدر )

11.      آیه شریفه ی (انا کل شی خلقناه بقدر)قمر/49) خلقت موجودات را برچه اساسی دانسته است ؟

خلقت هر موجودی براساس تقدیر است

12.     شناخت بیشتر تقدیرات الهی چه کمکی به انسان می کند ؟

هرچه انسان تقدیرات الهی را بهتر بشناسد انجام فعالیت های اختیار ی او توسعه می یابد و برقدرت پروازش افزوده می شود

13.    علت هایی که در پیدایش یک پدیده دخالت می کنند برچند دسته اند ؟نام ببرید

دودسته  : علل عرضی و علل طولی

14.    علل عرضی را با ذکر یک مثال توضیح دهید .

در پیدایش هر پدیده ممکن است چند عامل به صورت مجموعه و با همکاری یکدیگر دخالت کنند مثلا برای رویش یک گل مجموعه ای چون باغبان ، خاک ، آب ، نور و حرارت دست به هم می دهند و با مشارکت یکدیگر گل را پدید می آورند این گونه علل را علل عرضی می گویند .مثال هرعامل به طور مستقیم نقشی به عهده داردکه با نقش دیگری متفاوت است .

15.    علل طولی را با ذکر یک مثال توضیح دهید .

گاهی تاثیر چند عامل در پیدایش یک پدیده این گونه است که مثلا یک عامل در عامل دیگر اثر می گذارد و آن عامل دوم در عامل سوم تاثیر می کند تا اثر عامل اول را به معلول منتقل کند برای مثال وقتی شما قلم به دست می گیرد و نامه می نویسید چند عامل درطول هم در انجام این کار دخالت دارند .

16.     با توجه به علل طولی و ، رابطه اختیار انسان با ارده خدا را توضیح دهید .

وجود اختیار و اراده در انسان به علت اراده الهی و خواست اوست خداوند اراده کرده است که انسان موجودی مختار و دارای اراده باشد در فعل اختیاری تازمانی که انسان به انجام فعلی اراده نکند آن فعل انجام نمی گیرد اما درعین حال ما  اراده ما و عملی که از ما سرمی زند همگی وابسته به اراده خداوند است یعنی اراده انسان در طول اراده خداست و با آن منافات ندارد .

17.    قانونمندی نظام هستی به انسان چه امکانی داده است؟

تاریخ علم نشان می دهد که همین نظام قانون مند  زمینه ساز  عروج و صعود انسان به سمت قله های کمال  گردیده  و  به انسان امکان داده است تا دروازه های علم را بگشاید پهنه دریاهارا بشکافد اعماق اقیانوس هارا بجوید و فضای کهکشان هارا درنوردد و ابزارهای گوناگونی برای زندگی خود بسازد

البته انسان باید برای  استفاده  از جهان طبیعت باید قانون مندی های آن را بشناسد  و متناسب با آین قانون مندی ها  ابزار ها و وسایل و ماشین های مختلف بسازد  و استفاده کند

درس ششم -  سنت های الهی

1-      اقسام سنت های الهی  در چه مواردی است  نکات مربوط به هر کدام را بنویسید

1ـ برخی اوقات سنتهای الهی مربوط به ظاهر  پدیده ها است که کشف آنها بوسیله علوم تجربی میسر است و  سبب پیدایش علوم تجربی می شود. و شناخت آنها به تسلط انسان بر طبیعت کمک میکند

2ـ برخی سنتها مربوط به حیات  معنوی انسانها و جوامع بشری است که توجه انسانها را به آسایش همگانی زیاد می کند.  و  توجه به دیگران جای نفع پرستی و خود محوری را می گیرد. 

 انسان وقتی به سنتها آشنا باشد می تواند مسیر صعود به قله های کمال را پیدا کند و به راحتی به منزل مقصود برسد. و در نهایت  به تسلط انسان  در خویش کمک می کند. ـ به تنظیم رابطه انسان با خدا می انجامد

2-     سنتهای معنوی جاری در زندگی انسان را نام ببرید

1ـ سنت امتحان2ـ سنت امداد الهی3ـ سنت توفیق الهی4ـ سنت املاء5- استدراج 6ـ تفاوت  در جزاء و پاداش

3-     سنت امتحان  و ابتلاء را توضیح دهید

1ـ این سنت مربوط به چگونگی و فرایند رشد و تکامل انسان است.

2ـ عامل ظهور و بروز استعدادهاست

3ـ هر انسان انتخابگری همواره در معرض امتحان است.

4ـ آزمایشات سبب ساخته شدن انسان می شود.

5ـ امتحان یا با تکامل همراه است و یا با خسران و عقب ماندگی  و انسان های خوب و بد هم  به همین ترتیب از هم جدا می کنند

6ـ هر چه انسان کاملتر می شود امتحانات او ظریفتر و دشوارتر است ـ انما المومن بمنزله کفه المیزان کُلَّما زَیَدَ فی ایمانه زید فی بلائه

4-     سنت امداد الهی مربوط به چه کسانی است توضیح دهید .

 این سنت  هم شامل گناهکاران می شود و هم انسانهای نیکوکار یعنی  هر کس با اراده خودراهی را برمی گزیند که در همان راه از امداد الهی بهره مند می شود. انسانی که راه باطل را برگزیده مطابق سنت خدا به حال خودرها می شود تا خود را از الطاف خدا دور کند  و  برای انسان های درست کار راه هموار می شود تا به مراتب کمال برسند

5-                   سنت توفیق الهی مخصوص چه کسانی است ؟

-  این سنت مخصوص کسانی است که با نیت پاک قدم در مسیر حق نهاده اند و  نصرت الهی  به دنبال تلاش و مجاهدت افراد  است

-  فراهم شدن شرایط و اسباب برای رسیدن به مقصد.

-  این توفیق اراده ی  اهل ایمان را تقویت می کند.

-  این سنت هم به شکل فردی       و       هم اجتماعی جلوه گر می شود.

-  بر اساس این سنت است که یک قدم انسان مومن صدها قدم نتیجه می دهد. 

-  این سنت نتیجه هماهنگی شخص  حق گرا  با کل نظام هستی است که شخص از نظام جهانی برای رسیدن به مقصد کمک می گیرد.

6-                   سنت املاء یا امهال چیست ؟

ـ مهلت خداوند به گناهکاران و قرار دادن امکانات در اختیار آنها.

      ـ امکانات  به صورت بلای الهی در زندگی شخص جلوه گر می شود.

      ـ این سنت حاکم بر زندگی گناهکاران است.

   ـ قرار دادن نعمت در اختیار گناهکاران برای افزودن بار گناه.

6-منظور از استدراج چیست  ؟  توضیح دهید .

1ـ قرار دادن امکانات برای گناهکاران برای سقوط و هلاکت تدریجی.

2ـ فاصله گرفتن قدم به قدم از انسانیت.

3ـ حرکت تدریجی به سمت هلاکت ابدی.

4ـ حرکت تدریجی به سوی عذاب الهی  با استفاده از امکانات خدادادی.

5ـ آیه: و الذین کذبوا بایاتنا سنستدرجهم من حیث لا یعلمون

7-تفاوت  در جزاء و پاداش را به عنوان یکی از سنت های الهی در زندگی انسان توضیح دهید

فضل خداوند باعث می شود که کار خوب را چند برابر پاداش و کار بد را به اندازه خودش جزا می دهد.

     آیه ــــ من جاء بالحسنه فله عشر امثالها : پاداش عمل نیک 10 برابر.

      من جاء بالسئیه فلا یجزی الا مثلها : جزای  گناه  یک برابر.

8-تأثیر نیکی ها و بدی ها در سرنوشت ها یکی از سنت های الهی است  آن را توضیح دهید  .

 زندگی انسان به شدت تحت تأثیر رفتار های ماست.  مثلا نیکوکاری و گناه از جمله عوامل موثر بر طول عمر هستند. و دعا سبب بسیاری از خوبی هاست و مانع بلا.  فرد  یا  جامعه ای که در مسیر خوبی ها گام بردارد درهای رحمت الهی را به سوی خودمی گشاید. ( و لو کان اهل تقوی امنو و اتقوا لفتحنا علیهم برکات السماء و الارض)  و فرد یا جامعه ی که  آلوده به گناه شود به عذاب دچار می شود.

9-امام علی (ع) در پاسخ به شخصی که تمام فعالیت ها و جهاد  مسلمانان  در جنگ صفین  را   به خاطر این که بر اساس قضا و قدر الهی بود   عاری  از هرگونه  پاداش می دانست  چه فرمودند ؟

خداوند به همه مسلمانان  به خاطر رفتن به جهاد و حضور در جبهه و بازگشت  از جبهه ها را  پاداش  مناسب خواهد داد چون همه این کار ها با اراده و اختیار خود آن ها انجام شده بود  -  ایشان توضیح دادند که کار های انسان بر اساس قضا و قدر  حتمی و جبری الهی نبود  ( اراده و اختیار انسان هم یکی از مظاهر قضا و قدر الهی است  - یعنی خداوند اراده کرده است که انسان اختیار داشته باشد )

10  - پاسخ اشکال زیر را بنویسید .

« اگر خداوند سرنوشت و آینده و نتیجه ی  همه کار های ما را  می داند  پس ما در کار های خود مطابق علمِ قبلیِ خدا رفتار می کنیم پس هیچ گونه اختیاری  در کار های خود نداریم  و ما چه تلاش کنیم و چه تلاش نکنیم به همان نتیجه ای می رسیم که خدا از قبل می دانسته است »

این اشکال ناشی از مقایسه خداوند با انسان و کار های اوست  -   خداوند متعال همانطور که به نتیجه ی کار ما  اگاهی دارد به تمام فرایند  و حوادث و کار های ما  برای انجام یک کار هم علم دارد و تمام اتفاقات و تصمیم گیری های طول فرایند را هم  می بیند  پس علم خدا منحصر به نتیجه نیست  و نسبت به تمام  تصمیم ها  و عوامل  دیگرِ موثر  در آن فرایند  و حتی تغییر در تصمیم ها  ، جدیت یا کاهلی  ما در انجام آن ها را هم می داند و علم او به تمام جزدیات است  نه پیش بینی یک نتیجه . ( نکته دیگر اینکه ما در هر مرحله از فرایند انجام کار ها اراده و اختیار خود را به وضوح حس می کنیم  و از علم  خداوند هم هیچ گونه اطلاعی نداریم پس علم  قبلی خدا اختیار را از ما سلب نمی کند

سوالات دین وزندگی پیش

 باسمه تعالی

 درس 6

1-آیا قوانین الهی منحصر به قوانین طبیعی می باشند؟

2-سنتهای الهی را تعریف کنید؟

3-شناخت قوانین جهان چه فایده ای دارد؟

4-شناخت قوانین حاکم بر زندگی انسان چه فایده ای دارد؟

5-سنت امتحان و ابتلاء را توضیح دهید.

6-سنت ابتلاء مربوط به چیست؟

7-سنت امتحان سبب چیست؟

8-اگر در سنت امتحان پیروز شویم یا شکست بخوریم چه نتایجی برای ما دارد؟

9-سنت امداد را تعریف کنید.

10-کسی که راه حق را بر می گزیند مورد چه چیزی قرار می گیرد؟

11-کسی که برای اهداف دنیای تلاش می کنند در قیامت چگونه خواهند بود؟

12-سنت توفیق الهی را توضیح دهید.

13-یکی از جلوه های سنت توفیق الهی را بنویسید.

14-انسان حق گرا چگونه انسانی است.مثالی از قرآن بزنید.

15-سنت املاء را تعریف کنید.

16-سنت استدراج را تعریف کنید.

17-یکی از سنتهای حاکم بر زندگی گنه کاران را بنویسید.

18-سنت تفاوت در جزا و پاداش را توضیح دهید.

19-سنت تاثیر نیکی بر بدی را توضیح دهید.

20-یکی از سنتهای اجتماعی را نام ببیرد.

21-جامعه ای که در مسیر الهی گام بر می دارد چه نتیجه می بیند؟

22-جامعه ای که به سوی گناه گام بر می دارد چه نتیجه ای می بیند؟

23-حضرت علی (ع) با چه پاسخی برداشت ناصحیح یکی از یاران خود را اصلاح فرمود؟

24-اگر خداوند از قبل سرنوشت مرا می داند تلاش و اراده من چه نقشی دارد؟

25-اگر علم الهی را با علم خود مقایسه کنیم چه اشکالی پیش می آید؟

26-تفاوت علم خداوند با علم انسان را بنویسید.

بسمه تعالی

درس هفت

1-چه جمله ای باعث شد که بشر بن حارث از زمره اشراف زادگان بیرون و به سلک مردان پرهیز کار در آید؟

2-تفاوت عمده انسان با سایر موجودات در چیست؟

3-توانایی انقلاب علیه خود چه کاربردی دارد و در کجا می توان از آن استفاده کرد؟

4-آرزوی ما و مقصد و ماوای ما چیست؟

5-کوچکترین همت ما توسط خداوند چگونه پاسخ داده می شود؟

6-چه زمانی آدمی حرمت خدای خود را می شکند؟

7-چه زمانی چراغ عقل و فطرت خاموش می شود؟

8-چه زمانی جهت الهی زندگی انسان عوض می شود؟

9-چه عواملی از پرتگاههای خطرناک سقوط در وادی ضلالت است؟

10-آیا میزان تاثیر گناهان یکسان است؟

11-گناهان بزرگ چه ویژگی دارند؟چندمورد را نام ببرید.

12-آثار گناهان بزرگ در زندگی امروز و آینده فرد چیست؟

13-در مورد گناه تلخ تر و رنج آورتر چیست؟

14-حدیث امام صادق (ع) در مورد نگاه خداوند را بنویسید.

15-منظور از حقیقت توبه چیست؟

16-توبه را تعریف کنید.

17-توبه انسان و توبه خداوند را توضیح دهید.

18-تخلیه و پیرایش به چه معنی است؟

19-حدیثی از پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) در مورد توبه بنویسید.

20-در چه صورتی گناهان به حسنات تبدیل می شود؟

21-مراحل توبه را نام ببرید.

22-مرحله اول توبه چیست؟ آن را توضیح دهید.

23-در چه صورتی توبه آغاز می شود؟

24-منظور از ادعای پشیمانی چیست؟

25-قدم دوم در توبه چیست؟

26-چه کاری استغفار را بی خاصیت می کند؟

27-حدیث امام رضا (ع) در مورد سوال بالا را بنویسید.

28-مرحله سوم توبه چیست؟

29-چه عواملی سبب از بین رفتن عادت به گناه می شود؟

30-آیا حقوق مردم منحصر به حقوق مادی است؟توضیح دهید.

31-مرحله چهارم از توبه چیست؟توضیح دهید.

32-در چه صورتی خداوند مهربان کوتاهی های بنده در عبادت را جبران می کند؟

33-توبه اجتماعی چیست؟

34-اگر جامعه ای از مسیر توبه خارج شود نیازمند چیست؟

35-اگر انحرافهای اولیه اجتماعی در همان مراحل اولیه درمان نشود چه خواهد شد؟

36-راه اصلاح و معالجه جامعه از بیماری های اجتماعی چیست؟

37-در چه صورت مردم به آسانی می توانند مشکلات اجتماعی را بهبودی بخشند؟

38-اگر انحراف از حق ریشه بدواند جامعه برای اصلاح نیازمند چیست؟

39-مثالی از تاریخ اسلام در مورد سوال 38 بنویسید.

40-تا چه زمانی برای توبه فرصت داریم؟

41-بهترین زمان توبه چه زمانی است؟

42-بین دوران جوانی و پیری در مورد ریشه کنی گناهان چه تفاوت و تشابهه ای وجود دارد؟

43-حیله خطر ناک شیطان در دوران جوانی چیست؟

44-فریبا بزرگ شیطان چیست؟

45-خداوند برنامه زندگی مومنان را چگونه تنظیم نموده؟

بسمه تعالی

 درس 8-

1-گذر از عصر جاهلیت به عصر اسلام نیازمند چیست؟

2-رسالت بزرگ پیامبر (ص) از کجا آغاز شد؟ و پایه های تمدن او در چه شهری پی ریزی شد؟

3- پیامبر (ص) در اولین روز دعوت خود چه فرمود؟

4-محور رسالت پیامبر (ص) چیست؟

5- پیامبر (ص) در کنار دعوت به توحید چه کرد؟

6-اعتقاد به توحید و آخرت چه نتیجه ای در بر داشت؟

7-رسول خدا (ص) در مورد نظام اجتماعی چه وظیفه ای بر عهده داشتند؟

8-جایگاه خانواده از نظر پیامبر (ص) چگونه بود؟

9-برنامه پیامبر (ص) برای تبیین جایگاه خانواده چه بود؟

10-با گرویدن مردم به اسلام زن چه جایگاهی یافت؟

11-از نظر اسلام خانواده کانون چیست؟

12-اقدام مهم رسول خدا (ص)که موجب تحول بین ملتها گردید چه بود؟

13-رسول خدا(ص)کدام صف بندی و جبهه گیری را مردود اعلام نمود؟

14-جبهه حق دارای چه ویژگی هایی است؟

15-جبهه باطل دارای چه ویژگی هایی است؟

16-ولایت الهی دارای چه ویژگی هایی است؟

17-ولایت طاغوت دارای چه ویژگی هایی است؟

18-رسول خدا(ص)از مسلمانان می خواهد با هم کیشان خود چگونه باشند؟

19-رسول خدا(ص) تلاش نمود (در مورد مواجهه با دنیا و آخرت)چگونه انسانهایی تربیت کند؟

20-از نظر رسول خدا (ص) وسیله رستگاری چیست؟

21- رسول خدا (ص) چه کسانی را سخت مورد نکوهش قرار می داد؟

22- رسول خدا (ص) چه کسانی را هوا پرست می شمرد؟

23- رسول خدا (ص) دعوت خود را از چه جامعه ای آغاز کرد؟

34- رسول خدا (ص) در مورد آداب جاهلی چه نظری داشت و چه چیز را باید جایگزین آن نمود؟

25-چه عواملی باعث شد سد جاهلیت و خرافه گرایی بشکند؟

26-نظر رسول خدا (ص) در مورد کسب علم چیست؟

27-جامعه عالت محور از نظر پیامبر اکرم (ص) چگونه جامعه ای است؟

28-یکی از جنبه های عدالت خواهی رسول خدا(ص) را بنویسید.

درس  نهم 

1-دو تجربه موفق و زیبای تاریخ معاصر را بنویسید.

2-دو تجربه مطرح شده در سوال 1 چه نتایجی برای مردم دنیا در بر داشته؟(5 مورد)

3-در مسیر تکاملی این ملت چه چیز به ما منتقل شده؟

4-پدران و مادران ما نگران و منتظر چه چیزی هستند؟

5-منظور از هدف بزرگ چیست؟

6-برنامه ای که بتواند مسئولیت بزرگ را به نتیجه برساند چه ویژگی باید داشته باشد؟

7-جمله ای از اما خمینی بنویسید که در مورد ارتباط عظمت آرمانها با مشکلات آن باشد.

8-حوزه اول چیست و چه برنامه هایی برای آن پیشنهاد شده؟

9-اولین قدم حوزه اول چیست؟

10-گذشته در بر دارنده چیست؟

11-چرا شناخت دنیای جدید ضروری و لازم است؟

12-مشارکت در اقدام بزرگ(تقویت عزم و اراده)نیازمند چیست؟(5 مورد)

13-مواظبت و حراست از بنیان خانواده چه نتایجی به دنبال دارد؟

14-حوزه سوم چیست؟

15-حضور فعال در جهان و تاثیر گذاری آن با چه اقداماتی میسر نیست؟

16-جامعه اسوه و نمونه چه جامعه ای است؟

17-همراه کردن دیگران با خود را توضیح دهید.

18-تلاش برای پیشگام شدن در علم و فن آوری را توضیح دهید.

19-از نظر مقام معظم رهبری چرا نمی توان علم را از دیگران گدایی کرد؟

20-استحکام بخشیدن به نظام اسلامی را توضیح دهید.

21-مهمترین عامل برای حضور فعال و کار آمد در عرصه جهانی چیست؟

22- مهمترین عوامل استحکام نظام اسلامی را بنویسید.(6 مورد)

23-تقویت عزت نفس عمومی را توضیح دهید.

24-ایمان و باور به اینکه ما می توانیمچه نتایجی در بر دارد؟

25-خودباوری که پیامبر(ص) در یاران اندک خود بوجود آورد چه کرد؟

26-حوزه چهارم چیست؟

27-برای انتقال پیام چه چیزی اهمیت دارد؟

28-لازمه بکارگیری روشهای پیشنهادی قرآن برای گفتگو با مردم چیست؟

29-استفاده از بهترین و کارآمد ترین ابزارها برای رساندن پیام را توضیح دهید.

30-سخت ترین هماوردی حق و باطل در کجا جریان دارد؟

31-مبارزه با ستمگران و تقویت فرهنگ جهاد و شهادت و صبر را توضیح دهید.

32-ویژگی های اصلی گروه باطل را بنویسید.

33-برای اینکه دعوت به حق و عدالت منحصر به صحبت و شعار نباشد چه باید بکنیم؟

34-نمونه بارز زورگویی و حق ستیزی در عرصه جهانی کیست؟

35-با اقتدا به امام خمینی چه باید بکنیم؟

بسمه تعالی

درس دهم

1-تنها شیوه مطمئن زندگی و روش قابل اعتماد در مواجهه با مسائل چیست؟

2-چه کارهایی باعث قرار دادن خود بر لبه پرتگاه است؟

3-هر یک از دستورات خداوند دارای علت خاصی است یعنی چه؟

4-اگر ما علت برخی از احکام را درک نکردیم چه باید بکنیم؟

5-در چه صورت بازی یا ورزش مستحب است؟

6-چه کسانی در بازی های گروهی از پاداش اخروی برخوردار خواهند شد؟

7-شرط بندی در چه صورتی حرام است؟

8-حکم اسلام درباره قمار چیست؟

9-دادن جایزه به ورزشکاران چه حکمی دارد؟توضیح دهید.

10-در چه صورتی فراهم کردن امکانات ورزش و بازی های ورزشی واجب کفایی است؟

11-بازی با ابزار قمار از طریق کامپیوتر چه حکمی دارد؟

12-تولید فیلمهای سینمایی و تلویزیونی در چه صورتی مستحب و یا واجب کفایی است؟

13-تولید سایتها در شبکه اینترنتی در چه صورت مستحب است؟

14-تولید و توزیع لوحهای فشرده و انواع آثار هنری در چه صورتی پاداش اخروی دارد؟

15-حکم ابزارهای مشترک برای مسلمانان چیست؟

16-خرید و نگهداری از ماهواره در چه صورت حرام نیست؟

17-در مورد ماهواره نظر کدام قانوا لازم الاجراست؟

18-موسیقی لهوی چه موسیقی است و چه حکمی دارد؟

19-به کارگیری آلات موسیقی در چه صورت اشکال ندارد؟

20-آیا صرف شرکت د رمجالس عروسی حرام است؟در چه صورت اشکال ندارد؟

21-حکم فیلم برداری از مجالس زنان و مردان برای زنان و مردان چه حکمی دارد؟

22- در مورد چاپ و تکثیر بدون اجازه ناشر یا تولید کننده فیلم حکم چیست؟

23-در چه صورتی باید از خرید کالاهای وارداتی اجتناب کرد؟

24-حکم تجارتی که به نفع دولت غاصب صهیونیستی است چه حکمی دارد؟

25-خرید و پوشیدن لباسهایی که تولید کشورهای استعماری است چه حکمی دارد؟چرا؟

26-نظر اسلام در مورد مدهایی که در غرب تولید می شوند چیست؟

امتحاناتِ نهایی دین و زندگی (3) به تفکیکِ دروس به همراهِ پاسخِ آنها

پرسشهایِ امتحاناتِ نهایی دین و زندگی (3) به تفکیکِ دروس به همراهِ پاسخِ آنها

( بیش از 260 پرسش امتحان نهایی در طول 8 سال تحصیلی )

* مطابقِ کتاب دین و زندگی (3) چاپ 1391   * علائم اختصاری : ( خ ـ خرداد ) ، ( ش ـ شهریور ) ، ( د ـ دی )

درس اوّل :

1ـ ترجمه و پیام آیۀ : « قَالَ رَبُّنَا الَّذِی أَعْطَى کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى » ( طه ،50 ) [ش 85 - د 86 ] گفت : پروردگارِ ما آن کسی است که هر چیزی را حیات بخشیده و سپس هدایت کرده است . ـ این آیه به چه مطلبی در موردِ « هدایت » اشاره دارد . خداوند هر مخلوقی را هدایت می‌کند . ( هدایت یک اصلِ عامّ و همگانی در نظامِ خلقت است ) .

2ـ پیام آیۀ : « سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الأعْلَى * الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّى * وَ الَّذِی قَدَّرَ فَهَدَى » ( اعلی ، 3-1 ) [د 87] هرموجودی ساماندهی و تقدیرِ خاصّی دارد . هدایتِ هر موجودی متناسب با ساماندهی و تقدیرِ آن موجود است .

3ـ ترجمه کنید : « ... وَ قَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَ مَا کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْلا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ ... » (اعراف ، 43) [د90]  و گفتند : سپاس برای خداست ما را بر این راه هدایت کرد و هرگز هدایت نمی­شدیم اگر خدا هدایتمان نمی­کرد .

4ـ چرا پاسخ به نیازهای بنیادین انسان باید « همه جانبه » باشد ؟ [خ 89] هر پاسخی که به نیازهای بنیادین داده می­شود باید جامع و شامل باشد به طوری که راه رسیدن به یک نیاز نه تنها با رسیدن به نیازهای دیگر متضادّ نباشد بلکه مکمّل و سهل­کنندة آنها باشد .

5ـ چرا پاسخ به نیازهای بنیادینِ انسان باید کاملاً درست و قابلِ اعتماد باشد ؟ [ش 88- ش90-خ92]  زیرا هر پاسخِ احتمالی و مشکوک نیازمندِ تجربه و آزمون است تا کارآیی آن مشخّص شود درحالی که عمرِ محدود آدمی برای این تجربه کافی نیست .

6ـ چه رابطه­ای میانِ نیاز به « کشفِ راه درستِ زندگی » با سایرِ نیازهای بُنیادینِ بشر وجود دارد ؟ [خ 85 - د87] این نیاز در حقیقت ، جامعِ نیازهای دیگر است چرا که راهِ درستِ زندگی راهی است که بتواند والاترین هدف را نشان دهد . پشتیبانِ شکست‌ناپذیر را معرّفی کند ، از آینده تصویری روشن به دست دهد . رضایت و امید را به ارمغان آورد ، راهِ رشد و تعالی را نشان دهد و برنامة زندگی اجتماعی عادلانه و کرامت‌بخش را عرضه کند . پس نیازهای بُنیادین انسان با یکدیگر پیوند دارند و در یک نیازِ جامع یعنی شناختِ راه صحیح زندگی به هم می‌رسند .

7ـ کدام یک از نیازهای بنیادینِ انسان جامعِ نیازهای دیگر است ؟ [ش90] کشفِ راهِ درستِ زندگی

8ـ وسیلة فهم پیام الهی چیست ؟ [خ 85] عقل وسیلة فهمِ پیامِ الهی است .

9ـ دو چراغِ راه که خداوند برای تشخیصِ درستِ هدف به انسان داده است ، کدامند ؟ [ش 89 ] عقل ـ پیامبران یا فرستادگانِ الهی

10ـ منظور از حجّتِ آشکار و حجّتِ نهان در کلامِ امام کاظم (ع) چیست ؟ [د 85-  خ 88] منظور از حجّتِ آشکار ، رسولان و انبیا و ائمّه‌اند و منظور از حجّتِ نهان ، همان عقلِ انسان‌هاست .

11ـ چرا هدایت یک اصلِ عامّ و همگانی در نظامِ خلقت است ؟ [خ86] خدای جهان ، خالقِ حکیم است . هیچ موجودی را بیهوده و عَبَث خلق نمی‌کند . خلقِ بی‌هدف ، نشانة‌ نقص و ضعف و ناآگاهی است و این ویژگی‌ها نمی‌تواند در خداوند باشد . هر مخلوقی را برای هدفی حکیمانه آفریده است و آن را به سوی هدفش هدایت می‌کند . پس هدایت یک اصلِ عامّ و همگانی در نظامِ خلقت است .

12ـ هدایتِ عمومی را تعریف کنید . [د90] خدای جهان آفریدگاری حکیم است . یعنی ؛ هر موجودی را برای هدفی مُعیّن خَلق می­کند و برای رسیدن به آن هدف هدایت می­کند . آفرینشِ بی­هدف نشانة نقص و ضعف و ناآگاهی است و این ویژگیها نمی­تواند در خداوند باشد . پس ، هدایت یک اصلِ عامّ و همگانی در نظامِ خِلقت است .

13ـ خدای جهان ، خالقی ( آفریدگاری ) حکیم است ، یعنی چه ؟ [خ90] یعنی ؛ هیچ موجودی را بیهوده و عَبَث خلق نمی­کند .

14ـ دو ویژگی انسان که در هدایتِ او تأثیر دارند ، کدامند ؟ [ش 87] تفکّر و تعقّل ـ اختیار و انتخاب

15ـ درستی یا نادرستی گزارة­ زیر را  با (ص/ غ) مشخّص کنید . ـ انسان به کمکِ عقلِ خود بسیاری از مجهولات و مسائل را در می­یابد و پاسخ می­دهد . [ش90] ص

16ـ اگر در موضوعی اطّلاعاتِ صحیح ولی ناقص در اختیارِ دستگاهِ تفکّر قرار گیرد نتیجه چه خواهد بود ؟ انسان به نظری کامل و جامع نمی­رسد .

17ـ ویژگیهایی که سببِ تمایزِ بُنیادینِ انسان با سایرِ موجودات می­شود را به طورِ کامل شرح دهید . [د 88] یکی از این ویژگیها توانایی تفکّر و تعقّل است . قرآنِ کریم در بیشترِ مواردی که به هدایت اشاره دارد از این قوّه به نامهای تفکّر/ تعقّل/ تدبّر و تفقّه یاد می­کند و رسیدن به حقیقت را به کمک این ابزار ممکن می­داند . ویژگی دیگر قدرتِ اختیار و انتخاب است . اگر می­گوییم حَرَکَتِ انسان اختیاری است بدان معناست که می­تواند هدفِ درست را تشخیص دهد ، آن را برگزیند و به سویش حَرَکَت کند .

18ـ سه مورد از نیازهایِ بنیادینِ انسان را نام ببرید . [د90] درکِ هدف زندگی ـ درکِ آیندة خویش ـ کشفِ راه درستِ زندگی

19ـ چگونه « کشفِ راه درست زندگی » جامعِ نیازهای بنیادین است ؟ راه درست زندگی آن راهی است که بتواند والاترین هدف را نشان دهد ، از آینده تصویری روشن به دست دهد ،  رضایت و امید به ارمغان آورد ، راه رشد و تعالی را نشان دهد و برنامة زندگی اجتماعی عادلانه و کرامت­بخش را عرضه کند . در واقع نیازهای بنیادین انسان با یکدیگر پیوند دارند و در یک نیاز جامع ـ یعنی شناختِ راه صحیح زندگی ـ به هم می­رسند .

20ـ نیازهای بُنیادین انسان با یکدیگر پیوند دارند و در یک نیازِ جامع یعنی ( کشفِ راه درستِ زندگی یا چگونه زیستن یا شناختِ راهِ صحیحِ زندگی ) به هم می­رسند .

21ـ چرا « احساسِ امنیّت و آرامش در زندگی » یکی از نیازهای بُنیادین انسان است ؟ هریک از ما به دنبالِ آرامش درونی و امیدواری و رضایت از زندگی هستیم از اضطراب و تشویش گریزانیم . می­دانیم که دلهره و ترس و ناامیدی زندگی را تلخ و ناخوشایند می­کند و رضایت از زندگی و امید به آدمی نشاط و شادابی و چالاکی می­بخشد . سرچشمة شادیها احساسِ رضایت و آرامش درونی است .

درس دوم :

1ـ عللِ آمدنِ پیامبرانِ متعدّد را نام ببرید . [خ85 - د86] 1ـ پایین بودنِ سطحِ درکِ انسان‌های اوّلیه 2ـ از بین رفتنِ تعلیماتِ پیامبرِ قبل یا تحریفِ کلّی آن تعلیمات 3ـ استمرار در دعوت و ترویجِ پیوستة‌ آن

2ـ از عللِ آمدنِ پیامبرانِ متعدّد « از بین رفتن یا تحریفِ تعلیماتِ پیامبرِ پیشین » را توضیح دهید . [خ 90- د90] به علّتِ ابتدایی بودنِ سطحِ فرهنگ و زندگی اجتماعی و عدم توسعة کتابت ، تعلیماتِ انبیاء به تدریج فراموش می­گردید یا به گونه­ای عوض می­شد که دیگر با اصلِ آن شباهتی نداشت . بر این اساس پیامبران بعدی می­آمدند و تعلیماتِ اصیل و تحریف نشده را بارِ دیگر به انسانها ابلاغ می­کردند .

3ـ حدیثِ « نَحنُ مَعاشِرَ الاَنبیاءِ اُمِرنا اَن نُـکَلِّمَ النّاسَ عَلیَ قَدرِ عُقولِهِم » به کدام یک از عللِ آمدنِ پیامبرانِ متعدّد اشاره دارد ؟ [خ89] پایین بودنِ سطحِ درکِ انسانهای اولیه

4ـ مصونیّت از گناه و خطا در پیامبران به چه صورتی است ؟ توضیح دهید . [ش85] پیامبران با وجودِ مقام و منزلتی که دارند ، انسان‌اند و کارهای خود را با اختیار انجام می‌دهند امّا با بهره‌مندی از الطافِ الهی به چُنان مرتبه‌ای از علم ، ایمان و تقوا رسیده‌اند که هیچ‌گاه به سوی گناه نمی‌روند همچُنین از چُنان بینشِ عمیقی برخوردارند که به خطا و اشتباه گرفتار نمی‌شوند .

5ـ آیا مصونیّت از گناه در پیامبران به دلیلِ یک مانعِ بیرونی است یا با اختیار به سمتِ گناه نمی­روند ؟ توضیح دهید. [خ 87] پیامبران با وجودِ مَقام و منزلتی که دارند انسان­اند و کارهای خود را با اختیار انجام می­دهند و با بهره­مندی از الطافِ الهی چُنان مرتبه­ای از ایمان و تقوا را دارند که هیچ گاه به سوی گناه نمی­روند . و از چُنان بینش عمیقی برخوردارند که به خطا و اشتباه گرفتار نمی­شوند .

6ـ چرا عصمت در حوزة مسئولیّتهای مربوط به رسالت ضروری است ؟ ( ذکر 2 مورد ) [خ 86] ـ اگر پیامبری در دریافت و ابلاغِ وحی معصوم نباشد ، دینِ الهی به درستی به مردم نمی‌رسد و امکانِ هدایت از مردم سَلب می‌شود . ـ اگر پیامبری در مقامِ تعلیم و تبیینِ دین معصوم نباشد . امکانِ انحراف در تعالیمِ الهی پیدا می‌شود و اعتمادِ مردم به دین از دست می‌رود . ـ اگر پیامبری در هنگامِ اجرای فرمانِ الهی معصوم نباشد ، امکان دارد کارهایی مخالفِ دستورهای الهی انجام دهد و مردم نیز از او سرمشق بگیرند و به گمراهی و انحراف مبتلا شوند .

7ـ وحـی را تعریف کنید . [ش87- ش88- د89] القای معانی و معارف به قلبِ پیامبر (ص) از سوی خداوند و سخن گفتنِ جبرئیل با اوست .

8ـ عالی­ترین درجة وحی مخصوص چه کسانی است و به چه معناست ؟ [ش86] عالی‌ترین درجة وحی مخصوص پیامبران است ، به معنی القای معانی و معارف به قلب پیامبر از سوی خداوند و سخن گفتن خداوند و جبرئیل با اوست .

9ـ از عواملِ جاودانگی شریعتِ پیامبرِ اکرم (ص) « حفظِ قرآن کریم از تحریف » را توضیح دهید . [ش86] در پرتو عنایتِ الهی و ارادة خداوندی و با اهتمامی که پیامبر اکرم (ص) در جمع‌آوری و حفظ قرآن داشت و نیز در پی رشدِ انسان‌ها و با تلاش و کوشش مسلمانان در دوره‌های مختلف ، این کتاب دچارِ تحریف نشد و هیچ کلمه‌ای بر آن افزوده یا از آن کم نگردید .

10ـ معجزه ( اعجاز) را تعریف کنید . [خ85 - د86] پیامبران به اذنِ خدا کارهای خارق‌العاده که مخالفان از مقابله با آن عاجز بودند ، انجام می‌دادند این کارها که در حُکمِ نشانه‌های نُبُوّت ایشان بود را معجزه می‌گویند .

11ـ اگر خداوند یک دین برای انسانها فرستاده است ، پس چرا اکنون ادیان الهی مختلفی در جهان وجود دارد ؟ (ذکر یک مثال) [د85 ش90] منشأ اختلاف و چند دینی آن دسته از مبلّغانِ دینی و مذهبی بوده­اند که با آمدنِ پیامبرِ جدید در مقابلِ دعوتِ او ایستاده و او را به عنوانِ پیامبر نپذیرفته­اند .

12ـ منشأ اصلی اختلاف و چند دینی از نظرِ قرآنِ کریم چیست ؟ [خ91] رهبرانِ دینی که برای حفظِ مقام و موقعیّتِ خود در برابرِ دعوتِ پیامبران ایستادند .

13ـ از محورهای اصلی برنامه « دیـنِ واحـد » دو مورد را بنویسید . [ش 87] ایمان به خدای یگانه و دوری از شرک  ـ ایمان به معاد و سرای آخرت ـ اعتقاد به عادلانه بودنِ نظامِ هستی ـ ایمان به فرستادگانِ الهی و راهنمایانِ دین ـ عبادت و بندگی خداوند با انجام دادنِ فرایض ـ کسبِ مکارمِ اخلاقی ـ دوری از رزایل و زشتیهای اخلاقی ـ برپایی نظام اجتماعی بر اساسِ عدل

14ـ توضیح دهید چرا قرآنِ کریم به « تکمیل » و « تصحیح » نیاز ندارد ؟  [خ 88] کتابهای آسمانی گذشته مناسبِ زمانِ خویش بودند و به نیازهای آیندگان پاسخ نمی­دادند در نتیجه لازم بود کتابِ دیگری بیایدکه مناسبِ زمانهای بعد باشد . هم چُنین آن کتابها تحریف می­شدند . به همین جهت می­بایست کتابِ دیگری بیاید که دارای اعتبار باشد امّا قرآنِ کریم هم کامل و شامل برنامه­ای برای همة زمانها و هم مصون و محفوظ از تحریف است پس به تکمیل و تصحیح نیاز ندارد .

15ـ ویژگیهای دینِ اسلام که سببِ انطباقِ آن با نیازهای متغیّرِ زمان می­شود را نام ببرید . [خ89- د90] اوّل : توجّه به نیازهای ثابت در عینِ توجّه به نیازهای متغیّر       دوم : تقدّم روح و معنا به ظاهر و قالب سوم : وجودِ قوانینِ تنظیم کننده                                       چهارم : اختیاراتِ حاکم و نظام اسلامی

16ـ عواملی که سبب شد شریعتِ پیامبرِ اکرم (ص) جاویدان باشد را فقط نام ببرید . [ش 89 ] 1ـ آمادگی جامعه برای دریافتِ برنامة زندگی 2ـ حفظِ قرآن از تحریف 3ـ وجودِ امام معصوم (ع )پس از پیامبرِ اکرم (ص)       4ـ پیش­بینی راههای پاسخگویی به نیازهای زمانه

17ـ درستی یا نادرستی گزاره­­های زیر را  با ( ص/ غ ) مشخص کنید . ـ پیامبران از چُنان بینشِ عمیقی برخوردارند که به خطا و اشتباه گرفتار نمی­شوند . [ش90] ص ـ محتوای اصلی دعوتِ پیامبران یکسان بوده است و همة آنها آورندة یک دین بوده­اند . [خ92] ص

18ـ توضیح دهید چرا تعدّد پیامبران به معنای تعدّد و اختلافِ دین و اصول دعوت آنان نیست ؟ تعدّد پیامبران به معنای تعدّد و اختلاف در دین و اصولِ دعوتِ آنان نیست بلکه از تبلیغ و اجرای یک دین در شرایط و زمانهای متفاوت حکایت می­کند . یعنی ؛ همه در اصولِ دعوتِ خود مشترک بودند امّا در برخی از احکام و دستورهای فرعی تفاوت داشتند . در حقیقت دینِ همة انبیا یکی بوده امّا شریعتِ متفاوتی داشتند .

درس سوم :

1ـ ترجمه کنید : « وَ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ ... » ( بقره ،23 ) [ش87- د88 (با پیام)- ش90- د90] و اگر در شکّ بودید از آنچه بر بندة خود نازل کردیم پس یک سوره مانندِ آن بیاورید . پیام : تَحدّی یا مبارزه طلبی

2ـ ترجمه کنید : « فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ ... »( بقره ،24 ) [خ92] پس اگر انجام ندادید و هرگز انجام نمی­دهید ، پس بترسید از بترسید از آتشی که هیزمش مردمان و سنگها هستند .

3ـ با توجّه به عبارتِ قرآنی « ... وَ لَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلافًا کَثِیرًا . » (نساء ،٨٢) دلیلِ الهی بودنِ قرآن چیست ؟ [خ91] انسجام درونی قرآن در عینِ نزولِ تدریجی آن

4ـ تحدّی را تعریف کنید . [ش85  ـ ش86 - د87 -  خ88 - د89 - ش90] پیامبرِ اسلام (ص) از مخالفان می‌خواهد اگر در الهی بودنِ کتابِ قرآن شکّ دارند ، یک سوره مانندِ آن بیاورند این دعوت به مبارزه را تحدّی می‌گویند .

5ـ اعجازِ پیامبرِ اسلام اگر به زمانِ خودش اختصاص داشت ، چه مشکلی پیش می­آمد ؟ [د 85] از آنجا که پیامبرِ اکرم (ص) آخرین پیامبر و تعلیماتِ ایشان برای همة زمان‌ها و دورانِ بعد از اوست ، سندِ نُبُوّت و حقّانیّتِ او نیز به گونه‌ای است که در همة زمان‌ها و دوران‌ها حاضر است و اگر معجزة پیامبرِ اکرم (ص) از نوعِ کتاب و علم و فرهنگ نبود نمی‌توانست شاهدی حاضر بر نُبُوّت ایشان باشد .

6ـ توضیح دهید چگونه قرآن کریم « در عینِ نزولِ تدریجی ، انسجامِ درونی » دارد ؟ [خ86] با اینکه 6236 آیه قرآن کریم در طول 23 سال نازل شده و دربارة موضوعاتِ متنوّعی مانندِ توحید ، معاد ، انسان ، نظامِ خلقت ، سرگذشتِ پیامبران ، نظام اجتماعی ، اخلاق و احکام سخن گفته است . با وجود این ، نه تنها میانِ آیاتِ آن تعارض و ناسازگاری نیست ، بلکه دقیق‌تر از اعضای یک بدن یا اجزای یک درخت هماهنگ و مؤیّد یکدیگرند .

7ـ جنبه­های اعجازِ قرآنِ کریم را نام ببرید . [ش86- د87] نشانه‌های لفظی و ظاهری ـ نشانه‌های محتوایی و معنایی

8ـ « تازگی و شادابی دائمی » از ویژگیهای محتوایی و معنایی قرآن را توضیح دهید . [د86] معمولاً افکار و اندیشه­ها به ترویج کهنه می­شوند و با پیشرفت فرهنگ و دانش بشری همه یا قسمتی از آنها جای خود را به اندیشه­های جدید می­دهند . امّا قرآنِ کریم نه تنها با پیشرفت زمانه کُهنه نمی­شود بلکه افقهای جدیدی از حکمت و معرفت را به روی جویندگان می­گشاید این کتاب ، کتابِ دیروز و امروز و فرداهای انسانهاست .

9ـ چرا قرآنِ کریم کتابِ دیروز ، امروز و فرداهای انسانهاست ؟ [ش88] معمولاً افکار و اندیشه­ها به تدریج کهنه می­شوند و با پیشرفتِ فرهنگ و دانشِ بشری همه یا قسمتی از آنها جای خود را به اندیشه­های جدید می­دهند امّا می­بینیم قرآنِ کریم نه تنها با پیشرفتِ زمانه کُهنه نمی­شود بلکه اُفُق­های جدید از حکمت و معرفت را به روی جویندگان می­گُشاید . این کتاب ، کتابِ دیروز ، امروز و فرداهای انسانهاست . هر چه زمان بگذرد و انسانها به درجاتِ عالی­تری از فرهنگ و دانش برسند درخشندگی و شادابی قرآن بیشتر نمایان خواهد شد .

10ـ توضیح دهید آیا قرآن که پانزده قرن پیش نازل شده می­تواند پاسخگوی نیازهای بشرِ امروزی باشد ؟ [خ 87] قرآنِ کریم با وجود اینکه حدودِ پانزده قرن پیش و در جامعه­ای به دور از فرهنگ و دانش نازل شده در مورد همة مسائل مهمّ و حیاتی که انسان در هدایت بدان نیاز دارد ، سخن گفته و چیزی را فروگذار نکرده است . این کتاب فقط از امورِ معنوی و آخِرت و رابطة انسان با خدا سخن نمی­گوید بلکه از زندگی مادّی ودنیوی انسان ، مسئولیّتهای سیاسی و اجتماعی او ، رابطة وی با انسانهای دیگر سخن می­گوید و برنامه­ای جامع و همه جانبه را در اختیارش قرار می­دهد .

11ـ از ویژگیهای محتوایی و معنایی قرآنِ کریم « جامعیّت و همه­جانبه بودن » را شرح دهید . [ش89 ] قرآنِ کریم با وجود اینکه حدودِ پانزده قرنِ پیش در جامعه­ای به دور از فرهنگ و دانش نازل شده در موردِ همة  مسائل مهمّ و حیاتی که انسان در هدایت بدان نیاز دارد سخن گفته و چیزی را فروگذار نکرده است . این کتاب فقط از امورِ معنوی یا آخِرت و رابطة انسان با خدا سخن نمی­گوید بلکه از زندگی مادّی و دنیوی انسان ، مسئولیّتهای سیاسی و اجتماعی او و نیز رابطة وی با انسانهای دیگر سخن می­گوید و برنامه­ای جامع و همه جانبه را در اختیارش قرار می­دهد .

12ـ « موزون بودن در کلمات و رسایی در تعبیرات » مربوط به کدام یک از جنبه­های اعجازِ قرآنِ کریم است ؟ [خ88-خ91]  نشانه­های لفظی و ظاهری

13ـ کامل کنید : [خ89] ـ نفوذِ خارق­العادّة قرآنِ کریم در افکار و نفوس از نشانه­های ( لفظی و ظاهری ) اعجازِ این کتاب آسمانی است .

14ـ ویژگی مهمّ قرآن کریم را بنویسید . [خ90] 1ـ دلیل و سندِ نُبُوّت پیامبر اکرم (ص) است .        2ـ جاودانه و همیشگی است .

15ـ چرا خداوند معجزة پیامبرِ اسلام (ص) را از نوعِ کتاب قرار داده است ؟ [د90] چون پیامبرِ اکرم (ص) آخِرین پیامبر و تعلیماتِ ایشان برای همة زمانهای بعد از اوست ، سندِ نُبُوَّت و حقّانیّت او نیز به گونه­ای است که در همة زمانها حضور دارد و هم اکنون نیز مخالفان را به آوردنِ سوره­ای مانندِ سوره­های خود دعوت می­کند . اگر معجزة پیامبرِ اکرم (ص) از نوعِ کتاب و علم و فرهنگ نبود ، نمی­توانست شاهدی حاضر و دائمی بر نُبُوَّت ایشان باشد .

درس چهارم :

1ـ ترجمه کنید : « لَقَد مَنَّ اللهُ عَلَی المؤمِنینَ اِذ بَعَثَ فیهِم رَسولاً مِن اَنفُسِهِم » ( آل عمران ، 164) [خ 88] به یقین خداوند بر مؤمنان منّت گذاشت آنگاه که در میانِ آنان فرستاده­ای از خودشان برانگیخت .

2ـ ترجمه کنید : « ... و لَن یَجْعلَ اللّهُ لِلْکافرینَ علی المؤمنینَ سَبیلاً . » ، ( نساء ، 4 / 141 ) و هرگز خداوند قرار نمی‌دهد ، برای کافران راهی ( راه تسلّط ) بر مؤمنان .

3ـ قلمروهای رسالت پیامبر (ص) را نام برده ، بنویسید آیه « ... یَتلو عَلَیهِم آیاتِهِ و یُزَکِّیهِم و یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ و الحِکمَةَ ... » به کدام یک از آنها اشاره دارد ؟ [ش85] 1ـ دریافت و ابلاغِ وحی 2ـ مرجعیّتِ علمی 3ـ ولایت و رهبری جامعه 4ـ ولایتِ معنوی و آیه اشاره به « مرجعیّتِ علمی » دارد .

4ـ قلمروهای رسالتِ پیامبر (ص) را نام ببرید . [د 85- ش87- ش90] 1ـ دریافتِ وحی و رساندنِ آن به مردم 2ـ تعلیم و تبیینِ تعالیمِ دین(مرجعیّت علمی) 3ـ ولایت و سرپرستی جامعه برای اجرای قوانینِ الهی(ولایتِ ظاهری) 4 ـ ولایتِ معنوی

5ـ از قلمرو‌های رسالتِ پیامبرِ اکرم (ص) تعلیم و تبیینِ تعالیمِ دین را توضیح دهید . پیامبرِ اکرم (ص) ، تنها رسانندة‌ وحی نبود بلکه وظیفة تفسیر و تبیینِ قرآنِ کریم را نیز بر عهده داشت تا مردم بتوانند به معارفِ بلندِ این کتابِ آسْمانی دست یابند و جزئیاتِ احکام و قوانین را بفهمند و شیوة عمل کردن به آن را بیاموزند از این رو ، گفتار و رفتارِ پیامبر (ص) اوّلین و معتبرترین مرجعِ علمی برای فهمِ عمیقِ آیاتِ الهی است پس ایشان اوّلین و بزرگ‌ترین معلّم قرآن بوده است .

6ـ « ولایتِ ظاهری » از قلمروهای رسالتِ پیامبرِ اکرم (ص) را توضیح دهید . [خ89] منظور از ولایتِ ظاهری ولایت بر جامعه و پیاده کردنِ قوانینِ اسلام و اجرای قوانین و احکام الهی در جامعه بود . به همین جهت به محضِ اینکه مردمِ مدینه ، اسلام را پذیرفتند و ایشان به مدینه هجرت کرده ، به کمک مردم آن شهر و مهاجرانی که از مکّه آمده بودند حکومتی را که بر مبنای قوانینِ اسلام اداره می­شد پی­ریزی نمود .

7ـ درستی یا نادرستی گزاره­های زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ ولایت و سرپرستی جامعه برای اجرای قوانینِ الهی را ولایتِ معنوی می­گویند . [د89]  غ ـ گفتار و رفتارِ پیامبر (ص) اوّلین و معتبرترین مرجعِ علمی برای فهمِ عمیقِ آیاتِ الهی است . [خ90] ص

8ـ کامل کنید :  ـ در اسلام ، کسانی را که فرمان و قانونشان نشأت گرفته از قرآن نیست (طاغوت) می­نامند . [ش88] ـ مراجعة به « طاغوت » و انجام دادنِ دستورهای وی بر مسلمانان ( حرام ) است . [خ90] ـ برترین و بالاترین قلمرو رسالتِ پیامبرِ اکرم (ص) ( ولایتِ معنوی ) می­باشد . ـ اوّلین و معتبرترین مرجعِ علمی برای فهمِ عمیقِ آیاتِ الهی ( گفتار ) و ( رفتار ) پیامبر است . [خ91]

9ـ طاغوت را تعریف کنید . [خ 85- خ86- د 86- ش87- د 88- ش89 - د90-خ92] کسانی که به مردم فرمان می‌دهند و قانون‌گذاری می‌کنند ، در حالی که خداوند آنها را تعیین نکرده و فرمان و قانونشان نشأت گرفته از قرآن ، یعنی برخاسته از فرمانِ الهی نیست طاغوت نامیده می‌شوند .

10ـ دو دلیل از دلایلِ نیازمندی جامعة اسلامی به ولایت و حکومتِ اسلامی را نام ببرید . [ش90] 1ـ جامعیّت دینِ اسلام                                2ـ ضرورت اجرای احکام اسلامی مانندِ عدالت اجتماعی 3ـ ضرورتِ پذیرشِ ولایتِ الهی و دوری از حکومتِ طاغوت

11ـ‌ بالاترین و برترین مقامِ پیامبرِ خدا (ص) چیست و میزانِ درکِ افراد از این مقام به چه چیزی بستگی دارد ؟ ولایتِ معنوی بالاترین و برترین مقامِ پیامبر(ص) است . که ابعادِ آن بر افرادِ معمولی آشکار نیست مؤمنان به میزانی که چشمِ باطنشان باز شود و پرده‌هایی از عالَمِ غیب کنار رود مرتبه‌ای از این ولایت را درک می‌کنند .

درس پنجم :

1ـ ترجمه و پیامِ آیه : « یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ... » ( مائده ، 67 ) [خ85-د87- ش89- د90] ای پیامبر آنچه از پروردگارت بر تو نازل شده ابلاغ کن و اگر انجام ندهی پس رسالتِ او را به انجام نرسانده‌ای . پیامِ آیه : تعیینِ حضرتِ علی(ع) به عنوانِ جانشینِ خود ( اشاره به محتوای حدیثِ غدیر )

2ـ ترجمه و پیامِ آیه : « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الأمْرِ مِنْکُمْ ... » ( نساء ، 59) [د85] ای کسانی که ایمان آورده‌اید ، خدا را اطاعت کنید و اطاعت کنید پیامبر را و صاحبان امر که از شمایند . پیامِ آیه : هر مسلمانی ، در هر عصر و زمانی که زندگی می‌کند ، باید در کارهای خود فرمانبردارِ خداوند ، پیامبر اکرم (ص) و ولیّ امر باشد .

3ـ یک پیام آیه : « اِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ اَهلَ البَیتِ و یُطَهِرَکُم تَطهیراً » ( احزاب 34 ) را بنویسید.[خ86- ش87- د88] این واقعه عصمتِ حضرتِ علی (ع) ، حضرتِ فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السّلام را اعلام می­کند یا ...

4ـ حدیثِ « مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلیٌ مَولاهُ » دربارة چه واقعه­ای است ؟ [ش86] دربارة واقعة بزرگ غدیر و ولایتِ حضرت علی (ع)

5ـ حدیثِ « مَنْ کُنْتُ مَولاهُ ... » را تکمیل کرده و بنویسید دربارة چه واقعه‌ای است؟ فَهذا عَلیٌّ مَوْلاهُ  ـ دربارة واقعة بزرگِ غدیر و ولایتِ حضرتِ علی (ع) هرکس که من ولیّ و سرپرستِ اویم ، علی نیز ولیّ و سرپرستِ اوست .

6ـ دو مورد از نکاتی را که پیامبرِ اکرم (ص) در ارتباط با قرآن و اهل بیت (ع) در حدیثِ « ثقلین » بیان فرمودند ، بنویسید. [ش85] 1ـ قرآن و اهلِ بیت دو چیزِ گرانبهاست که پیامبر(ص) در میانِ امّت به جا گذاردند . 2ـ قرآن و اهل بیت همواره با هم‌اند و از هم جدا نمی‌شوند . 3ـ چون قرآن همیشگی است وجودِ معصوم نیز در کنارِ آن همیشگی خواهد بود . 4ـ هر کسی به آن دو تمسّک جوید هرگز گمراه نمی‌شود . ( دو مورد کافی است . )

7ـ بر اساسِ حدیثِ ثقلین دو چیز گرانبها که پیامبر (ص) پس از رحلتِ خود برای مردم به جا گذاشتند چه بود و دربارة آنها چه سفارش فرمود ؟ [د86] کتابِ خدا و عترت و سفارش فرمود : تا وقتی که به این دو تمسّک جویید هرگزگمراه نمی­شوید و این دو هرگز از هم جدا نمی­شوند .

8ـ پیامِ حدیث : « مَن ماتَ وَ لَم یَعرِف اِمامَ زَمانِهِ ماتَ میتَةً جاهِلیَّةً » را بنویسید . [خ 87- ش88] هرکس بمیرد و امامِ زمانِ خود را نشناخته باشد به مرگِ جاهلی مُرده است .

9ـ نامِ آیۀ : « إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ . » را بنویسید . (مائده ، 55 ) ( بیانِ مصداق آیه ) [خ 88- د89 ] آیة ولایت ـ و مصداقِ آیه علی (ع) می­باشد .

10ـ چرا نیاز به امام پس از پیامبر نه تنها از بین نمی­رود ، بلکه بیشتر هم می­شود ؟ [خ90 ] زیرا با گذشتِ زمان و گسترشِ سرزمینِ اسلامی فرقه­ها و اندیشه­های مختلف مسائل جدید و طرزِ فکرهای گوناگون به وجود می­آید ، همچُنین روابطِ اجتماعی به مرحلة پیچیده­تری وارد می­شود و به احکامِ جدیدی نیاز پیدا می­کند که بدونِ وجودِ یک مفسّرِ معتبرِ وحی پاسخگویی صحیح به این نیازها ممکن نیست .

11ـ آیة زیر را تکمیل نموده و یک پیام از آن استخراج کنید . [خ92 ] ـ « إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ ... وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا . » ، ( احزاب ، 33 / ٣٣ )  « ... لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ ... » این واقعه ، عصمتِ حضرتِ علی ، حضرتِ فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم‌السّلام را اعلام می‌کند . ( یا هر پیام مرتبطِ دیگر )

12ـ درستی یا نادرستی گزارة زیر را  با ( ص/ غ ) مشخص کنید . [د90] ـ تعیینِ جانشینِ رسول خدا با هدایت و راهنمایی خدا بوده و خدا ائمّة اطهار (ع) را به این مقام برگزیده است. ص

درس ششم :

1ـ از سخنِ پیامبرِ اسلام (ص) : « من شهر علمم و علی درِ آن است ، هر کس می­خواهد به این علم برسد ، باید از درِ آن وارد شود . » چه نکاتی به دست می­آید ؟ ( ذکر دو مورد) [د90] ـ حضرتِ علی (ع) پس از رسولِ خدا از همه داناتر است . ـ حضرتِ علی (ع) در علمِ خود معصوم است و گرنه رسولِ خدا (ص) نمی­فرمود که ؛ همه باید به ایشان مراجعه کنند . ـ بر مردم واجب است که از دانشِ حضرتِ علی (ع) بهره ببرند و مطابقِ نظرِ ایشان عمل کنند زیرا ایشان راهِ رسیدن به علمِ پیامبر است و بهره­مندی از علمِ پیامبر هم بر همه واجب است .

2ـ « شیعه » در لغت به چه معنا می­باشد ؟ ( ذکرِ دو معنا ) [خ 92]  به معنای پیرو ، یار و طرفدار

3ـ کدام باورهای مشترک زمینه­سازِ وحدت بینِ مسلمانان است ؟ [خ 91] اعتقاد به خدا ، پیامبرِ اکرم (ص) ، قرآن ، قیامت

4ـ مَقام و منزلتِ حضرتِ علی (ع) در نزدِ خدا و پیامبر به سببِ ( ایمانِ بی­نظیر ) و ( عملِ بی­مانندِ ) ایشان است . [خ 92]

درس هفتم :

1ـ دو مورد از مسایلی که پس از رحلتِ پیامبر(ص) موجبِ تحریف در معارفِ اسلامی و جعلِ احادیثِ ایشان شد را بنویسید . [خ85] 1ـ تفسیر و تبیینِ آیاتِ قرآن و معارفِ اسلامی توسّط برخی عالمانِ وابسته به قدرت و گروهی از علمای اهلِ کتاب مطابق با افکارِ خود یا موافق با منافعِ قدرتمندان 2ـ قدرت دادن به اندیشه‌های انحرافی توسّطِ حاکمانِ ظالم بنی‌امیّه و بنی‌عبّاس 3ـ جعلِ احادیث از سوی دنیا دوستان برای نزدیکی به حاکمان 4ـ نقلِ داستان‌های خُرافی دربارة پیامبران توسّط برخی از علما در مساجد (2 مورد کافی است . )

2ـ تفاوت اساسی حکومت بنی­امیّه و بنی­عبّاس با رهبری رسول خدا (ص) در چه چیزهایی بود ؟ ( ذکر دو مورد ) [ش85- ش90] 1ـ حکومتِ پیامبرِ خدا (ص) بر پایة برابری و مساوات بود و ملاک کرامتِ تقوا بود . 2ـ پیامبر (ص) مردم را به مبارزه و ستم فرا می‌خواند . ( دو مورد کافی است . ) 3ـ آنان که نزدِ اشرافِ مکّه و مدینه منزلتِ بالایی نداشتند و بی‌ارزش تلّقی می‌شدند نزدِ پیامبر (ص) صاحبِ منزلت شدند . امّا در حکومتِ  بنی­امیّه و بنی­عبّاس شخصیّتهای باتقوی و جهادگر منزوی شدند و طالبانِ قدرت و ثروت قُرب و منزلت یافتند و دشمنانِ اسلام با تزویر و نیرنگ خود را در جبهة دوستان قرار دادند و به تدریج شیوة حکومتی قیصران روم و کسرایان ایران را در پیش گرفتند .

3ـ دو مورد از اشکالاتِ اساسی که به سببِ ممنوعیّتِ نوشتنِ احادیثِ پیامبر اکرم (ص) ( نگهداری حدیث از طریق حافظه ) به وجود آمد را بنویسید . [د 85 - ش 86 - ش 87 - ش 89 - ش90-خ92]   الف ـ احتمالِ خطا افزایش یافت و در نتیجه کلمات جا به جا و برخی عبارت‌ها و گاه خودِ احادیث فراموش می‌شدند . ب ـ شرایطِ مناسب برای جاعلانِ حدیث فراهم می‌آمد که براساسِ اغراضِ شخصی به جعل یا تحریفِ حدیث بپردازند یا از ذکرِ برخی احادیث خودداری کنند . ج ـ نوشته نشدنِ حدیث سبب می‌شد که مدرک و منبعی که از طریقِ آن بتوان احادیثِ درست را از نادرست تشخیص داد ، در دست نباشد . د ـ مهمّ‌تر از همه اینکه مردم و محقّقان از یک منبعِ مهمّ هدایت بی‌بهره می‌ماندند و به ناچار ، سلیقة‌ شخصی را در احکامِ دینی دخالت می‌دادند . ( ذکرِ دو مورد به دلخواه )

4ـ چگونه پس از رحلتِ رسول خدا (ص) ظهورِ شخصیّتها و الگوهای غیرقابلِ اعتماد افزایش یافت؟ [خ87] هر چه از زمانِ پیامبر فاصله بیشتر می­شد شخصیّتهای اصیلِ اسلامی به خصوص اهل بیتِ پیامبر (ص) به انزوا کشیده می­شدند  و افرادی که در اندیشه و تفکّر یا در عمل و اخلاق یا در هر دو از معیارهای اسلامی به دور بودند در جامعه جایگاهی برجسته پیدا می­کردند . این گونه شخصیّتها در دستگاهِ حکومتِ بنی­امیّه و بنی­عبّاس صاحبِ موقعیّت می­شدند و به شُهرت می­رسیدند .

5ـ دو مورد از مسائل و مشکلات سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی پس از رحلتِ پیامبر (ص) را بنویسید.(4 مورد ) [د 87- ش88- خ90]  از مسائل و مشکلاتِ سیاسی واجنماعی و فرهنگی عصرِ ائمّه (ع) چهار مورد را بنویسید . ممنوعیّت از نوشتنِ احادیثِ پیامبر(ص) ـ پیدایشِ مسائلِ جدید با گسترشِ دنیای اسلام ـ تحریف در اندیشه­های اسلامی و جعلِ احادیث ـ ظهورِ شخصیّتها و الگوهای غیرِقابلِ اعتماد ـ تبدیلِ حکومتِ عدلِ نبوی به سلطنت قیصری و کسرایی .

6ـ کدام یک از مشکلاتِ سیاسی ـ اجتماعی باعث شد که با فاصله گرفتن از زمانِ پیامبر اکرم (ص) شخصیّتهای اصیل اسلامی به انزوا کشیده شوند ؟ توضیح دهید . [د 88] ظهورِ شخصیّتها و الگوهای غیرِ قابلِ اعتماد ـ عمومِ مردم در افکار و اعتقادات و رفتار و عمل دنباله­رو شخصیّتهای برجستة جامعة خود هستند و آنها را اُسوه قرار می­دهند ، اگر این الگوها صاحبِ کمالات و ارزشهای الهی باشند مردم نیز به نسبتِ همّت و استعداد از این کمالات و ارزشها بهره­مند می­شوند و اگر آنها به سوی زشتیها و بدیها بروند بیشترِ مردم نیز از آنها دنباله­روی خواهند کرد .

7ـ چرا ممنوعیّتِ نوشتنِ احادیثِ پیامبر (ص) پیروانِ ائمّه (ع) را از منبعِ مهمِّ هدایت بی­بهره نکرد ؟ [د90] چون احادیثِ پیامبر نزدِ ائمّه حفظ شده بود و پیروانِ ائمّه این احادیث را از طریقِ این بزرگواران که خود انسانهایی معصوم و به دور از خطا بودند و سخنانشان مانندِ سخنانِ رسولِ خدا معتبر و موثّق بود به دست می­آوردند .

درس هشتم :

1ـ ترجمه کنید : « ... قُلْ لا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى ... » (شوری ، 23) [د86- خ87] ( فقط پیام آیه) ترجمه : بگو ازشما برای آن پاداشی نمی­خواهم مگر دوستی با خویشان . پیام آیه : پیامبر از پیروانش هیچ پاداشی جز دوستی با خاندانش نمی­خواهد .
2ـ تقیّه را تعریف کنید . [خ85- د85 - د87- د88-خ91]     ـ « تقیّه » از زمانِ کدام معصوم (ع) اجرا شد ؟ و به چه معناست ؟ ائمّه بزرگوارِ ما از زمانِ امامِ سجّاد (ع) تقیّه می­کردند . یعنی ؛ می‌کوشیدند آن بخش از اقدامات و مبارزاتِ خود را که دشمن به آن حسّاسیّت داشت ، مخفی نگه دارند به گونه‌ای که در عینِ ضربه زدن به دشمن ، کمتر ضربه بخورند . این اصل را تقیّه می‌گویند .
3ـ امامانِ بزرگوار ما « در مجاهده برای حکومتِ عدل » از چه اصولی تبعیّت می­کردند ؟ ( نام ببرید . ) [ش85] 1ـ عدمِ تأییدِ حاکمان 2ـ معرّفی خود به عنوانِ امام بر حقّ 3ـ آگاهی­بخشی به مردم 4ـ انتخابِ شیوه‌های درستِ مبارزه
4ـ امامان (ع) از دو جهت با حاکمان زمان خود مبارزه می­کردند ، آن دو جهت چیست ؟ توضیح دهید . [خ86] یا ؛ ائمّة اطهار (ع) در راستای ولایتِ ظاهری از چه جهاتی با حاکمانِ زمان خود مبارزه می­کردند ؟ توضیح دهید . [د90] اوّل ؛ از آن جهت که رهبری و ادارة جامعه از جانبِ خداوند به آنان سپرده شده بود و لازم بود که برای انجام دادنِ این وظیفه به پا خیزند و در صورتِ وجودِ شرایط و امکانات ، حُکّام غاصب را برکنار کنند . دوم ؛ از آن جهت که سکوت در مقابلِ ظلم و زیرِ پا گذاشتنِ قوانینِ اسلام را گناه می‌دانستند و معتقد بودند که اگر حاکمی ، حقوقِ مردم را زیر پا گذارد و به احکامِ اسلامی عمل نکند ، براساسِ حُکمِ امرِ به معروف و نهی از منکر ، باید با او مقابله و مبارزه کرد .
5ـ چرا ائمّة معصومین (ع) در مجاهده از اصلِ « آگاهی بخشی به مردم » تبعیّت می­کردند ؟ [ش 86- د87- د 90] ائمّه علیهم السّلام معتقد بودند که عامل اصلی حکومتِ جباران و ستمگران ، ناآگاهی مرم است ؛ به همین جهت ، در مبارزة خود علیه حاکمان ، بر آگاهی مردم تکیه می‌کردند و به شیوه‌های مختلف برای آگاهی بخشی به مردم می‌کوشیدند .
6ـ درستی یا نادرستی گزاره­ زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ ائمّة اطهار راهِ رهایی مسلمانان از دستِ حاکمانِ طاغوتی و مشکلاتِ اجتماعی را آگاهی آنها می­دانستند . [خ91] ص
7ـ نام دو کتابِ حدیث که در آن سخنانِ رسولِ خدا (ص) و ائمّة اطهار (ع) گِرد آمده است را بنویسید . [خ87] کافی ، من لایحضره الفقیه ، تهذیب ، استبصار
8ـ گِردآورندگانِ کتابهای حدیثی مقابل را بنویسید . الف) کافی :   ب) الاستبصار :   [خ90] الف) کافی : مرحوم کلینی   ب) الاستبصار : مرحوم شیخ طوسی
9ـ اقداماتِ مربوط به مرجعیّتِ علمی امامان (ع) را نام ببرید .  [خ 88- ش90-خ92] تعلیم و تفسیرِ قرآن اقدام برای حفظِ سخنان و سیرة پیامبر (ص) پاسخ به مسائلِ جدید و نیازهای نو تربیتِ شخصیّتهای اسلامی
10ـ از مسئولیّتهای مقامِ امامت « ولایتِ معنوی امامان (ع) » را شرح دهید .  [خ 89] ـ از مسئولیّتهای مقامِ امامت « راهنمایی و یاری مردم با ولایتِ معنوی » را شرح دهید . پس از رسولِ خدا (ص) ائمّه اطهارِ علیهم السّلام واسطة خیر و بَرَکَت و رحمت در جهانِ هستی هستند ، و علاوه بر راهنماییها و یاریهای ظاهری به اِذنِ خداوند از طریقِ معنوی و غیبی نیز به نیازهای مؤمنان پاسخ می­دهند و آنان را به مقصود می­رسانند .
11ـ هریک از عبارات سَمت راست با کدام یک از عبارات سَمت چپ (مسئولیّتهای مقام امامت ) ارتباط دارند ؟ [ش89]
1- اقدام برای حفظ سخنان و سیرة پیامبر (ص) +	الف) اقدامات مربوط به مرجعیّت دینی +
2- پاسخ به نیازهای مؤمنان از طریق معنوی و غیبی ++	ب ) مجاهده در راستای ولایتِ ظاهری +++
3- تربیت شخصیّتهای اسلامی +	ج ) ولایت معنوی امامان (ع) ++
4- آگاهی بخشی به مردم +++

درس نهم :

1ـ بر اساسِ آیۀ : « ... إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ... » ( رعد ، 11 ) زمینه­سازِ هلاکت و بدبختی یا عزّت و سربلندی یک جامعه چه کسانی هستند ؟ [خ91]  خودِ انسانها ، خودِ افرادِ جامعه

2ـ بر اساس آیۀ : « ... إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ... » ( رعد ، 11 ) علّتِ غیبتِ امامِ عصر (عج) چیست ؟ [خ86- د90 (ترجمه)] اگر اکثریّتِ یک ملّت خواستارِ عدالت نباشند و با ظلم مبارزه نکنند همة آنها گرفتارِ حاکمانِ ظالم و ستمگر خواهند شد و از زندگی در جامعه‌ای با قوانینِ عادلانه ، بی­نصیب خواهند ماند به همین جهت قرآنِ کریم می‌فرماید که : تا گروهها ، اقوام و ملّت‌ها تغییر نکنند خداوند نیز اوضاع و شرایطِ زندگی آنان را تغییر نخواهد داد . بنابراین علّت غیبتِ امام عصر (عج) عدمِ آمادگی روح­ِ جمعی جامعه می‌باشد .

3ـ غیبتِ امام زمان (عج) در مقابلِ « ظهور » است یا « حضور » ؟ توضیح دهید . [ش85] غیبت در مقابلِ ظهور است نه حضور . امام را غایب نامیده‌اند زیرا ایشان از نظرها غایب است نه اینکه در جامعه حضور ندارند . ایشان چون خورشیدِ عالَم‌تاب انوارِ هدایت و رهبری خود را به خصوص بر شیعیان می‌تاباند به عبارتِ دیگر این انسان‌ها هستند که امام را نمی‌بینند ، نه اینکه ایشان در بینِ مردم حضور نداشته باشند .

4ـ چرا غیبتِ امامِ عصر (عج) به « خورشیدِ پُشتِ ابر » تشبیه شده است ؟ [ش86] ـ چرا حضرتِ مهدی (عج) را « غائب » نامیده­اند ؟ منظور از این « غیبت » را توضیح دهید . [خ92] زیرا ایشان از نظرها غائبند نه اینکه در جامعه حضور ندارند ایشان چون خورشید عالَمتاب انوارِ هدایت و رهبری خود را به خصوص بر شیعیان می‌تاباند به عبارتِ دیگر این انسان‌ها هستند که امام را نمی‌بینند نه اینکه ایشان در بینِ مردم حضور نداشته باشند .

5ـ امامِ عصر (عج) رهبری خود را در عصرِ غیبت به چه چیز تشبیه کرده­اند ؟ [ش87- ش89 ] امام عصر (عج) می­فرماید : بهره بُردن از من در عصرِ غیبتم مانند بهره بردن از آفتاب است هنگامی که پُشتِ ابرها باشد . ( به خورشیدِ پشتِ ابر )

6ـ علّتِ غیبتِ امامِ عصر (عج) چیست ؟ توضیح دهید . [د85] به سببِ قدرناشناسی و ناسپاسی و در خطر بودنِ جان آن حضرت ، خداوند آخرین ذخیره و حجّتِ خود را از نظرها پنهان کرد . خداوند نعمتِ هدایت را با وجودِ انبیا و اولیای خود کامل کرد و راهِ رسیدن به رستگاری را به انسان‌ها نشان داده است علاوه بر این انبیا و امامان نه تنها راهِ سعادت را به مردم معرّفی کردند بلکه در راهِ نجات مردم کوشیدند . امّا ناسپاسی این مردم و قدرناشناسی آنان موجب شهادت یازده تن از ائمّه شد از سوی دیگر حاکمانِ بنی‌عبّاس نیز در صدد بودند که مهدی موعود (عج) را به محضِ تولّد از بین ببرند .

7ـ علّتِ غیبتِ امام عصر (عج) و تداوم آن را بنویسید . [خ88]  به سببِ قدرناشناسی و ناسپاسی و در خطر بودنِ آن حضرت ، خداوند آخرین ذخیره و حجّت خود را از نظرها پنهان کرد تا امامت در شکلی جدید و از پس پرده غیبت ادامه یابد . تداومِ این غیبت نیز بر اثرِ باقی ماندن همان عوامل و عدمِ آمادگی مردم برای ظهور است .

8ـ آیا می­توان « زمانِ ظهور » امامِ عصر (عج) را تعیین کرد ؟ مختصراً توضیح دهید . [ش 86- ش87] خیر ، تعیینِ زمانِ ظهور در اختیارِ خداست و از این امور جز خداوند کس دیگری آگاهی ندارد بنابراین کسانی که زمانِ ظهور را تعیین می‌کنند ، دروغگویند .

9ـ غیبتِ امامِ زمان تا چه زمانی ادامه دارد ؟ [خ91] تا وقتی جامعة انسانی شایستگی درکِ ‌ظهور و بهره­مندی کامل از وجودِ آن حضرت را پیدا کند .

10ـ چرا تعیینِ زمانِ ظهورِ امامِ عصر (عج) تنها در اختیارِ خداوند است ؟ توضیح دهید . [ش89- د90]  زیرا آنچه برای ظهور لازم است ، احساسِ جهانی برای امدادِ الهی و کمکِ غیبی ، ناامیدی از همة مکاتبِ غیرِالهی وآمادگی لازم پیروان و یارانِ امام برای همکاری با ایشان است و از این امور جز خداوند کسِ دیگری آگاهی ندارد.

11ـ غیبتِ صُغری را تعریف کنید . [د 86- خ87- ش88- ش90- د90] مرحله اوّل امامت حضرتِ ولی عصر (عج) که از سال 260 پس از شهادت امام حسن عسکری (عج) آغاز شده و تا سالِ329 طول کشیده است غیبت صغری نامیده می­شود . یا دوره­ای که امام عصر (عج ) از طریقِ نائبان چهارگانه با شیعیان ارتباط داشتند .

12ـ بخشِ اصلی رهبری امامِ عصر (عج) مربوط به کدام قلمرو است و چگونه انجام می­شود ؟ [خ87- خ88]  بخش اصلی رهبری امام مربوط به قلمرو ولایت معنوی است . ایشان که به اذنِ خداوند از اَعمال انسانها آگاه است به صورتهای مختلف افرادِ مستعدّ به ویژه شیعیان و محبّان خویش را از امدادهای معنوی در جهتِ رشد و تعالی روحی برخوردار می­سازد .

13ـ تغییر و تحوّل در جامعه­ای که گرفتار بی­عدالتی می­باشد ، چگونه امکان­پذیر است ؟ [د88] در جامعه­ای که گرفتار بی­عدالتی است تصمیمِ یک فرد یا گروهی محدود برای برقراری عدالت اگر از همراهی اکثریت برخوردار نباشد به نتیجه نمی­رسد . برقراری عدالت به تحوّل درونی همه یا بیشتر افراد نیاز دارد یعنی ؛ روحِ جمعی باید آماده و پذیرای آن شود . بنابر این اگر اکثریت خواستارِ عدالت نباشند و با ظلم مبارزه نکنند همة آنها گرفتارِ حاکمانِ ظالم و ستمگر خواهند شد و از زندگی در جامعه­ای با قوانینِ عادلانه بی­نصیب خواهند ماند .

14ـ امام حسن عسکری (ع) در ارتباط با فرزندش حضرت مهدی (عج) چه اقداماتی انجام داد ؟ [خ89] امام حسن عسگری (ع) در ارتباط با فرزندش دو وظیفه را عهده­دار بود . یکی حفظِ فرزندش از گَزند خلفای عبّاسی و دیگر اثباتِ وجودِ ایشان و اعلامِ امامتش به عنوانِ امامِ دوازدهم .

15ـ نائبانِ چهارگانه در دورة غیبتِ صُغری چه مسئولیّتی بر عهده داشتند ؟ [ش89 ] این افراد رابطِ میانِ مردم و امام عصر (عج) بودند .

16ـ طولانی بودنِ عمرِ حضرتِ مهدی (عج) چگونه امکان­پذیر است ؟ [د86 – ش87] برخی امور از نظرِ عقلی امکانپذیر نیستند و محال است در جهان خارج تحقّق پیدا کنند . امّا برخی امور هستند که تحقّق آنها از نظر عقلی امکانپذیر است امّا شرایط عوامل خارجی بسیار زیادی باید دست به دست هم دهند تا آن امور تحقّق یابند . اینها امور غیر عادی­اند نه غیر عقلی . طولانی شدن عمر انسانها از جملة این امور است . از نظرِ عقلی بدن انسان می­تواند هزاران سال زنده بماند و ازآنجا که همة عوامل و شرایطِ طولِ عمر در اختیارِ خداوند است به قدرت و ارادة خود جسمِ مبارک امام عصر (عج) را جوان نگه می­دارد تا آن حضرت به حیات خود ادامه دهد .

17ـ درستی یا نادرستی گزاره­های زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ غیبتِ امام مهدی (عج) در دورة غیبت ، در مقابلِ حضور است نه ظهور . [د89- ش90]  غ ـ عمرِ طولانی امامِ زمان امری غیرِعادی و غیرِعقلی نیست و با قدرتِ الهی عملی می­شود . [خ91] غ

18ـ دو نمونه از مواردِ ولایتِ معنوی ( یاری و دستگیری شیعیان ) توسّطِ امامِ عصر (عج) را بنویسید . [د89 ] هدایتِ باطنی افراد ـ حلّ بعضی از مشکلاتِ علمی علما ـ خبر دادن از بعضی رویدادها ـ دستگیری از درماندگان ـ شفای بیماران ـ دعا برای مؤمنان

19ـ کامل کنید : ـ بخش اصلی رهبری امام مهدی (عج) مربوط به قلمرو ( ولایت معنوی ) است. [د88 ـ ش90 ـ د90 ـ خ92] ـ امام زمان (عج) در دورة غیبتِ صُغری از طریقِ افرادی خاصّ که به ( نُوّاب اَربعه ) معروفند ، با شیعیان ارتباط داشت . [ش90] ـ رهبری امامِ زمان (عج) در عصرِ غیبت به ( خورشیدِ پُشتِ ابر ) تشبیه شده است . [ش90]

20ـ امام زمان (عج) در دورة غیبتِ صُغری از چه طریقِ پیروانِ خود را رهبری می­کردند ؟ [خ91] نُوّاب اَربعه یا نُوّاب خاصّ

21ـ‌ آیا غیبتِ امامِ عصر (عج) به معنای عدمِ « حضورِ » ایشان است ، توضیح دهید . خیر ـ غیبت در مقابلِ ظهور است ، نه حضور . امام را غایب نامیده‌اند ؛ زیرا ایشان از نظرها غایب‌اند ، نه اینکه در جامعه حضور ندارند . ایشان چون خورشید عالَمتاب انوارِ هدایت و رهبری خود را به خصوص بر شیعیان می‌تاباند.

22ـ درعصرِ غیبت فقیهان با تکیه بر چه پشتوانه­هایی باید وظایفِ خویش را انجام دهند ؟ ـ فقیهان بر اساسِ چه پشتوانه­هایی در عصرِ غیبت ، به اجتهاد می­پردازند ؟ پشتوانة اوّل : قرآنِ کریم ـ پشتوانه دوم : سیره و سنّت پیامبر اکرم (ص) و ائمّه اطهار (ع)

درس دهم  :

1ـ پیامِ آیۀ : « وَ لَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الأرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ . » ( انبیاء ، 105 ) [خ87- خ 90 (ترجمه)] پیام : علاوه بر قرآن در کتابِ زبور آمده است که زمین به بندگانِ صالح و درستکارِ خداوند خواهد رسید . و در زبور ( بعد از موعظه و پند ) نوشتیم : همانا زمین را بندگانِ شایسته­ام به ارث می­بَرند .

2ـ پیامِ آیه : « وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الأرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ . »(قَصَص،5) را بنویسید . [خ85] پیامِ آیه در موردِ « آیندة تاریخ » : این آیه دیدگاه اسلام را درباره آیندة تاریخ بیان می‌کند و اینکه در نهایت پیشوایی و رهبری از آن مستضعفانِ جهان خواهد بود و خواست و وعدة الهی پیروزی حقّ بر باطل می‌باشد .

3ـ بر اساسِ آیة : « هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ ... » ( توبه ، 33 ) چه آینده­ای برای تاریخِ انسان پیش­بینی شده است ؟ [خ89- ش90 (ترجمه)] آیندة نهایی جهان از آنِ حقّ خواهد بود و باطل شکست خورده و مغلوب صحنه را تَرک خواهد کرد . او کسی است که پیامبرش را با هدایت و دینِ حقّ فرستاد تا دینش را بر هر دینی مسلّط کند .

4ـ چه کسانی می­توانند یارانِ راستینِ امام زمان (عج) باشند ؟ [خ85] کسانی که قبل از ظهور تمرین کرده و در صحنة‌ درگیری‌های فکری و اجتماعی و نبردِ دائمی حقّ و باطل ، در جبهة حقّ حضوری فعّال داشته باشند و با ایستادگی در مقابلِ شیاطین درون و برون خصائلی چون شجاعت ، عزّتِ نفس ، بلندهمّتی و پاکدامنی را در خود پرورانده باشند .

5ـ توضیح دهید آیا کسانی که فقط با دعا و گریه منتظرِ ظهورِ حضرتِ ولی عصر (عج) هستند می­توانند یارانِ راستینِ امام باشند ؟ [خ86] خیر ـ زیرا کسانی که در عصرِ غیبت تنها با گریه و دعا سر کنند و در نبردِ حقّ علیه باطل ، عدالتخواهان علیه ستم­پیشگان و پابرهنگان علیه مستکبران حضور نداشته باشند ، چُنین کسانی جوهرة شجاعت ، از جان­گذشتگی و صلابتِ روحی را به دست نخواهند آورد و در نبردِ سهمگین سپاهِ امام علیه ستمکارانِ جهان ، صحنه را ترک خواهند کرد .

6ـ چهار مورد از ویژگیهای یارانِ راستینِ امامِ عصر (عج) را بر اساسِ فرمایشِ حضرتِ علی (ع) بنویسید.[د86- د87-ش88] در امانت خیانت نکنند . پاکدامن باشند . اهل دشنام و کلمات زشت نباشند . به ظلم و ستم خونریزی نکنند . ساده زیست باشند . لباسهای فاخر نپوشند . به یتیمان ستم نکنند . شراب ننوشند .  ...

7ـ به اعتقادِ جامعه­شناسان « پویایی جامعۀ شیعه » در طولِ تاریخ به چه عواملی وابسته بوده است ؟ [خ 85- خ 89] الف) گذشتة سرخ : اعتقاد به عاشورا و آمادگی برای ایثار و شهادت در راه عدالتخواهی ، آرمان‌گرایی و حقیقت جویی  ب) آیندة سبز : باور به مهدویّت و نپذیرفتنِ حکومت‌های طاغوتی و تلاش برای گسترشِ عدالت و انسانیّت در سراسرِ جهان

8ـ پویایی جامعة شیعه در طولِ تاریخ به چه عواملی وابسته بوده است ؟ نام ببرید . گذشتة سرخ ( اعتقاد به عاشورا ) ـ آیندة سبز ( باور به مهدویّت )

9ـ پیامبران برای « تحقّقِ وعده‌های الهی » در پایانِ تاریخ از چه طرح خاصّی سخن گفته‌اند؟ [ش85- د89] پیامبرانِ الهی می‌گویند که در پایانِ تاریخ ، در حالی که شرایط کاملاً آماده شده است ، یک ولیّ الهی ظهور می‌کند و حکومتِ جهانی و عادلانه‌ای تشکیل می‌دهد که فقط براساسِ دین خدا اداره می‌شود .

10ـ جامعة منتظر چگونه جامعه­ای است ؟ ( ویژگیهای جامعة منتظر در عصر غیبت ) [د85- خ87- ش88-خ92] جامعة‌ منتظر به واقعیّت‌های ناهنجار موجود « نَه » می‌گوید و به امیدِ فردایِ درخشان تلاش می‌کند . جامعة منتظر ، حکومتِ طاغوت را برنمی‌تابد ؛ در مقابلِ آن می‌ایستد و مقاومت می‌کند . جامعة منتظر می‌کوشد در جهتِ همان نوع از جامعه‌ای که انتظارش را می‌کشد حرکت کند .

11ـ درستی یا نادرستی گزارة­ زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . انسانِ‌ منتظر به واقعیّت‌های ناهنجارِ موجود « نَه » می‌گوید و به امیدِ فردایِ درخشان تلاش می‌کند . [خ91]  غ

12ـ اعتقادِ شیعه در موردِ موعود چیست ؟ [خ86] بنا بر سخنانِ صریحِ پیامبرِ اکرم (ص) و ائمّة اطهار (ع) موعود و منجی انسان‌ها دوازدهمین امام و فرزندِ امام حسن عسکری (ع) است ، حضرتِ مهدی (عج) همنامِ پیامبر و کنیة‌ اصلی ایشان نیز همان کنیة‌ پیامبر یعنی ابوالقاسم است ایشان آخِرین ذخیرة الهی است ، و با توجّه خاصّ خداوند به حیاتِ خود ادامه می‌دهد تا اینکه به اِذنِ خداوند ظهور می‌کند و حکومتِ جهانی اسلام را تشکیل می‌دهد .

13ـ توضیح دهید خداپرستان دربارة « آیندة تاریخ » چه اعتقادی دارند ؟ [د87] خداپرستان معتقدند یکی از نامهای خداوند حقّ است و اوست که با حکمتِ خود ، جهان را اداره می­کند ، بر اساسِ وعدة الهی ، باور دارند که آیندة نهایی جهان از آن حقّ خواهد بود و باطل ، شکست خورده و مغلوب ، صحنه را ترک خواهد کرد .

14ـ دو فایدة معلوم بودنِ مشخّصاتِ امام زمان (عج) و حضورِ ایشان در جامعه را بنویسید . [د87] 1ـ هر ماجراجوی فریبکاری که بخواهد خود را مهدی موعود معرّفی کند به زودی شناخته می­شود و مردمِ هوشیار فریبِ او را نمی­خورند . 2ـ پیروانِ آن حضرت ، امام خود را حاضر و ناظر برخود می­یابند و می­دانند که ایشان از اَعمالِ شیعیان آگاهند و از فداکاریها و مجاهدتِ مؤمنان اطّلاع دارند . 3ـ آنان احساس می­کنند که با امامِ حاضر و ناظر ، خود می­توانند گفت وگو کنند ، خواسته­ها و تمایلاتِ درونی­­شان را با ایشان در میان گذارند و برای به دست آوردنِ رضایتِ ایشان ، با امید و نشاط و پویایی تلاش کنند . 4ـ جامعه به صورتهای گوناگون از هدایتِ امام و از ولایتِ معنوی ایشان برخوردار می­گردد .

15ـ چگونه همة ادیان دربارة اعتقاد به موعود و الهی بودن پایان تاریخ اتّفاق نظر دارند؟ [خ88- د88] در بارة ظهورِ مهدی موعود در بینِ ادیان و پیامبرانِ الهی چه اتّفاق نظری وجود دارد ؟ اصلِ الهی بودنِ پایانِ تاریخ و ظهور ولیّ خدا

16ـ چرا ایجادِ آمادگی برای ظهورِ امامِ عصر (عج) باید در همة ابعادِ علمی ، فرهنگی ، اقتصادی و نظامی باشد ؟ [د88] زیرا امامِ زمان (عج) یارانی توانمند در همة ابعاد می­خواهد یارانی که بتوانند مسئولیّتهای بزرگِ عصرِ ظهور را به دوش گیرند و با هدایتِ امامِ خود جامعه­ای برخوردار از همة مواهبِ طبیعی و سرشار از شور و نشاط زندگی  بنا کنند که در آن خبری از فقر ، عقب ماندگی ، جهل و ظلم و تبعیض نباشد .

17ـ چرا « تقویتِ ایمان » یکی از مسئولیّتهای شخصِ منتظر در عصرِ غیبت است ؟ [خ89] عصرِ غیبت ،‌ عصرِ دو دلی­ها و شکّ و تردیدهاست . دراین دوره ، فتنه­های گوناگون و اندیشه­های رنگارنگ پیدا می­شوند و بی­ایمانی را تبلیغ می­کنند . مؤمنِ حقیقی به خود تردید راه نمی­دهد و با یقین برای فردای روشن آماده می­شود .

18ـ چهار مورد از مسئولیّتهای « شخصِ منتظر » در دورة غیبت را نام ببرید . [د89- د90] 1 ـ تقویتِ ایمان         2 ـ ایجادِ آمادگی         3 ـ تقویتِ معرفت و محبّت به امام 4ـ پیروی از امامِ عصر(عج)                           5 ـ دعا برای ظهور امام

19ـ کامل کنید : نگاهِ مثبتِ دین به آیندة تاریخ و اعتقاد به حضرتِ مهدی (عج) اصلی به نام ( انتظار ) را در دل زنده کرده است. [خ90]

‌20ـ توضیح دهید آیا اعتقاد به موعود و منجی در همه ادیان وجود دارد ؟ پیامبرانِ الهی برای تحقّق وعده‌های الهی ، از طرحِ خاصّی برای پایانِ تاریخ سخن گفته‌اند آنان می‌گویند که در پایان تاریخ در حالی که شرایط کاملاً آماده شده است یک ولیّ الهی ظهور می‌کند و حکومتِ جهانی و عادلانه تشکیل می‌دهد که فقط براساسِ دینِ خدا اداره می‌شود . با وجودِ اعتقاداتِ مختلف ، همه در اصلِ الهی بودنِ پایانِ تاریخ و ظهور ولیّ خدا برای برقراری حکومتِ جهانی اتّفاق نظر دارند .

21ـ مِهر و عشق به امام زمان (عج) در « شخصِ منتظر » چه تغییراتی پدید می‌آورد ؟ 1ـ شخصِ عاشق برای جلبِ رضایتِ امام تلاش کند . 2ـ شخصِ عاشق امام را اسوة خود قرار دهد و خصائلِ مطلوبی را که در او می‌بیند ، در خود به وجود آورد . 3ـ او را فعّال و با نشاط کند و امید به آیندة زیبا را در او افزایش می‌دهد .

22ـ چگونه همة ادیان دربارة اعتقاد به موعود و الهی بودنِ پایانِ تاریخ اتّفاقِ نظر دارند ؟ پیامبرانِ الهی ، برای تحقّق وعده­های الهی ، از طرحِ خاصّی برای پایانِ تاریخ سخن گفته­اند آنان می­گویند : که در پایانِ تاریخ ، در حالی که شرایط کاملاً  آماده شده است یک ولیّ الهی ظهور می­کند و حکومتِ جهانی و عادلانه­ای تشکیل می­دهد که فقط بر اساسِ دینِ خدا اداره می­شود  . این عقیدة اصلی پیامبرانِ الهی است .

درس یازدهم  :

1ـ ولیّ فقیه را تعریف کنید . [ خ85- د88- خ90 – د90-خ92] از میانِ فقیهانِ دارای شرایط ، آن کس که توانایی لازم برای برپایی و ادارة حکومت را دارد ، براساسِ احکام دین ، رهبری جامعه را به دست می‌گیرد و به پیاده کردنِ قوانینِ الهی در جامعه اقدام می‌کند . فقیهی که این مسئولیّت را بر عهده دارد ، ولیّ فقیه می‌نامند .

2ـ دو عاملی که نقشِ اساسی در انتخابِ « مرجعِ تقلید » دارد ، بنویسید . دو عاملی که در انتخابِ مرجع نقشِ اساسی دارد دانش وتقوای اوست .

3ـ راههای شناخت « مرجعِ تقلید » را بنویسید . [ خ85 - د 85- ش86 - خ 88- ش89 - د89- ش90] ـ‌ راههای شناختِ « فقیهِ واجدِ شرایط » را بنویسید . 1 ـ خودِ ما به اندازه‌ای از علمِ فقه اطّلاع داشته باشیم که بتوانیم فقیهِ دارای شرایط را بشناسیم و تشخیص دهیم . 2 ـ از دو نفر عادل و موردِ اعتماد که بتوانند فقیهِ واجدِ شرایط را تشخیص دهند ، بپرسیم . 3 ـ یکی از فقیهان ، آن چُنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود و بداند که این فقیه ، دارای شرایط است .

4ـ تقلید را تعریف کنید . [ش85- د86- خ 87- ش88- ش90] کسانی که خود در احکامِ دین متخصّص نیستند به متخصّصان (فقیهان) مراجعه می‌کنند تا اعمالِ آنها موافقِ موازینِ دین باشد به این مراجعه پیروی یا تقلید می‌گویند .

5ـ با توجّه به احادیث ، « شرایطِ مرجع و فقیهی که شایستة پیروی است » را بنویسید . [ش85- د86- ش88-خ92] 1ـ با تقوا و عادل باشد ؛ 2 ـ زمان­شناس باشد و بتواند احکامِ دین را متناسب با نیازهای روز استخراج کند ؛ 3 ـ در رشتة تخصّصی خود (‌ یعنی معارف و احکامِ دینی ) از دیگران داناتر باشد .

6ـ دو شرطِ مشترک از شرایط ولیّ فقیه ( رهبر ) و مرجعِ تقلید کدامند ؟ [خ87- ش89]  فقیهِ عادل و با تقوا بودن ـ زمان­شناس بودن

7ـ مرجعِ تقلید را تعریف کنید . [د85] فقیهانی که با تفکّر در آیات و روایات و با کمک گرفتن از موازینِ دقیقِ عقل ، احکام را به دست می‌آورند و در اختیارِ مردم قرار می‌دهند و مردم نیز در احکامِ دین از آنان تقلید یا پیروی می‌کنند ، را « مرجعِ تقلید » می‌گویند .

8ـ تفقّه را تعریف کنید . [خ86- خ88- د89]  تفکّر عمیق در دین را تفقّه گویند .

9ـ فقیه را تعریف کنید . [ش90] به افرادی که به معرفتِ عمیق در دین و احکامِ دینی رسیده­اند فقیه می­گویند .

10ـ « تفقّه » به چه معناست و به چه کسی « فقیه » می­گویند ؟ [د87] تفقّه به معنای تفکّر عمیق است . به افرادی که به این معرفتِ عمیق در دین و احکامِ دینی رسیده­اند فقیه می­گویند .

11ـ انتخابِ ولیّ ­فقیه به چه شیوه­هایی انجام می­گیرد ؟ توضیح دهید . [ش85- خ86- د86 ( بدون توضیح )- د87- خ90] به طورِ مستقیم ( یک مرحله‌ای ) یا غیرِمستقیم ( دو مرحله‌ای ) از طرفِ مردم انتخاب می‌شود و رهبری را به دست می‌گیرد . شیوة مستقیم با حضورِ مردم در اجتماعات و راهپیمایی‌های سراسری و شیوة غیرِمستقیم شیوه‌ای است که در قانونِ اساسی پیش‌بینی شده است . و مطابق آن ، مردم ابتدا نمایندگانِ خبرة خود را انتخاب می­کنند . آنان نیز در میانِ مجتهدین آن کس را که شایسته­تر تشخیص دهند ، به عنوانِ رهبر جامعه اعلام می­کنند .

12ـ در عصرِ غیبت ، مرجعیّتِ دینی و حکومتِ اسلامی چگونه تداوم می­یابد ؟ [خ87 – د90 - خ91] در عصرِ غیبت مرجعیّتِ علمی در شکل ( مرجعیّتِ فقیه ) و حکومتِ اسلامی در چهارچوب ( ولایتِ فقیه ) تداوم می­یابد .

13ـ درستی یا نادرستی گزاره­های زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ در عصرِ غیبت حکومتِ اسلامی در چهارچوب ( ولایتِ فقیه ) استمرار پیدا می­کند . ص ـ در عصرِ غیبت ، حکومتِ اسلامی در چارچوب ( مرجعیّت فقیه ) استمرار می­یابد . [د88- خ89- ش90]  غ

14ـ چرا مرجع باید « عادل » و « زمان­شناس » باشد ؟ [د87] مرجع باید عادل باشد تا مردم بتوانند به او اعتماد کرده و از دستورهایش پیروی کنند ، مرجع باید زمان­شناش باشد تا بتواند شرایطِ جدید و نیازهای زمان را بشناسد و احکامِ دین را متناسب با نیازهای روز استخراج کند .

15ـ چرا ولیّ ­فقیه باید « زمان­شناس » باشد ؟ [ش90] برای اینکه بتواند احکامِ دینی را متناسب با نیازهای روز به دست آورد . ـ با کدامِ شرط مرجعِ تقلید می­تواند احکامِ دینی را متناسبِ با نیازهای روز به دست آورد ؟ [خ91] زمان­شناس

16ـ بنا بر فرمانِ امامِ زمان (عج) در دورة غیبت ، نیابتِ ایشان به چه کسی می­رسد و مسئولیّتهای او چیست ؟ [د88] به نیابت از ایشان « فقیه واجدِ شرایط » دو مسئولیّتِ « مرجعیّتِ علمی » و « رهبری و ولایتِ ظاهری » را بر عهده دارد و در حدّ توان جامعة اسلامی را در مسیرِ اهدافِ الهی هدایت و رهبری می­کند .

17ـ چه شرایطی برای مشروعیّت یافتنِ رهبرِ جامعة اسلامی ( ولیّ فقیه ) لازم است ؟ [خ85- ش90] 1ـ فقیه عادل با تقوا باشد . 2 ـ زمان­شناس باشد . 3 ـ با تدبیر و با کفایت باشد . 4ـ شجاعت و قدرت روحی داشته باشد .

18ـ چرا « تدبیر و کفایت » و « شجاعت و قدرتِ روحی » از شرایط رهبر جامعة اسلامی است ؟ [د88] با تدبیر و کفایت باشد تا بتواند جامعه را در شرایطِ پیچیدة جهانی رهبری کند و با درایت و بینشِ قوی نقشه­های دشمنانِ دین را خنثی سازد . شجاعت و قدرتِ روحی داشته باشد تا بدونِ ترس و واهمه با دشمنانِ دین مبارزه کند و در اجرای احکامِ دین از کسی نترسد و با قدرت در مقابلِ تهدیدها بایستد و پایداری کند .

19ـ دو ویژگی کسی که شایستگی رهبری جامعة اسلامی را دارد ، نام ببرید . [خ89] مشروعیّت ـ مقبولیّت

20ـ منظور از « مشروعیّت » و « مقبولیّت » ولیّ فقیه را مختصراً توضیح دهید . [ش86] مشروعیّت یعنی اینکه شرایط مربوط به رهبری که دین معیّن کرده است را دارا باشد تا حکمِ او موردِ پذیرشِ دین باشد . مقبولیّت یعنی اینکه رهبر باید موردِ قبول و پذیرش و اعتماد و اطمینان مردم قرار گیرد .

21ـ چرا ولیّ فقیه باید « مقبولیّت » داشته باشد ؟  [ش87- ش88- د89] فقیهی می­تواند جامعه را به سوی هدفهای اسلامی رهبری کند که مردم با آگاهی و شناخت او را قبول داشته باشند و به او اطمینان و اعتماد پیداکرده باشند با پذیرش و قبولِ مردم است که رهبری و هدایتِ جامعه میسّر می­گردد و پیاده کردن احکامِ الهی ممکن و مقدور می­شود .

22ـ مشروعیّتِ ولیّ فقیه را تعریف کنید . [خ 88] دارا بودنِ شرایطِ مربوط به رهبری که دین معیّن کرده است ، در این صورت حُکمِ او مورد پذیرش دین است .

23ـ میانِ انتخابِ « ولیّ فقیه » و « مرجع تقلید » چه تفاوتی وجود دارد ؟ [د85- ش86- ش89] انتخابِ مرجع یا مجتهد یک وظیفة‌ شخصی است و هر کس از راه‌هایی که معیّن شده است ،‌ مرجعِ خود را شناسایی می‌کند و هر زمان هم که فقیهی دیگر را اعلم دانست به او مراجعه می‌نماید . به همین جهت ، نیازی نیست که همة مردم از یک مرجع ، پیروی کنند . امّا ولیّ فقیه که رهبر و مسئولِ ادارة جامعه است ، نمی‌تواند متعدّد باشد و این لازمة‌ نظام اجتماعی و اجرای قانونِ واحد در جامعه است . بر این اساس ، یکی از فقها در انتخابی عمومی ، عهده‌دار منصبِ ولایتِ فقیه می‌شود .

24ـ چرا افراد نمی­توانند به طور جداگانه برای خود ولیّ فقیه انتخاب کنند ؟ [د90] چون ادارة جامعه تنها با یک مجموعه قوانین و یک رهبری امکانپذیر است در غیرِ این صورت هَرج و مَرج و تفرقه و پراکندگی پیش می­آید و این یک امرِ روشن و بدیهی در تمامِ نظامهای سیاسی دنیاست . پس مردم در انتخابِ ولیّ فقیه باید به صورتِ دسته­جمعی اقدام کنند و فقیهی را که دارای شرایطِ رهبری است با آگاهی و شناخت بپذیرند ، به وی اعتماد و اطمینان کنند و رهبری جامعه را به او بسپارند .

25ـ انتخاب ولیّ فقیه به روش « غیر مستقیم » را با ذکر مثال شرح دهید . [د90] روش غیر مستقیم ( دو مرحله­ای ) ، همان شیوه­ای است که در قانونِ اساسی کشورِ ما پیش­بینی شده است و مطابقِ آن مردم ابتدا نمایندگان خبرة خود را انتخاب می­کنند . آنان نیز در میانِ مجتهدین آن کس را که شایسته­تر تشخیص دهند به عنوانِ رهبرِ جامعه اعلام می­کنند . پس از رحلتِ امام خمینی (ره ) حضرتِ آیت الله خامنه­ای با همین شیوه مسئولیّت رهبری جامعه را عهده­دار شد .

26ـ منظور از تقلید در احکامِ دینی چیست و از چه کسانی می‌توان تقلید کرد ؟ کسانی که خود در احکامِ دینی متخصّص نیستند ، به فقیهان مراجعه می‌کنند تا اعمالِ آنان موافقِ موازینِ دین باشد. به این مراجعه پیروی یا تقلید می‌گویند . از فقیهان ، که با تفکّر در آیات و روایات و با کمک گرفتن از موازینِ دقیقِ عقل ، احکام را به دست می‌آورند و در اختیار مردم قرار می‌دهند .

27ـ چرا تداومِ « مرجعیّتِ علمی » در « غیبتِ کُبری » ضروری است ؟ دین به عنوانِ برنامة زندگی ، به عصرِ پیامبر (ص) و امام (ع) اختصاص ندارد . به دست آوردنِ احکامِ آن نیز ، ویژة آن دوران نیست ، علاوه بر این همواره مسائل جدیدی پیش می‌آید که یک مسلمان می‌خواهد بداند دین دربارة آن‌ها چه حُکمی دارد . بانکداری ، بیمه‌های اجتماعی ، نماز در هواپیما ، پیوندِ اعضا و خرید و فروش عضو از جملة این مسائل‌اند و یک فردِ مسلمان در هنگام مواجهه با آن‌ها ، نیازمندِ دانستنِ حُکمِ اسلامی آن‌هاست . صدها سؤال وجود دارد که پاسخ دادن به آن‌ها جز با تکیه بر تخصّصِ عمیق و تسلّط کامل بر منابعِ دینی مقدور نیست . این کار در اصل در اختیارِ پیامبر و امامِ معصوم است که پاسخ‌های صحیح را به مردم عرضه ‌کنند . امّا در دورة غیبتِ کُبری که مردم به امام (ع) دسترسی ندارند نیازمندِ راهی است که مردم از طریقِ آن پاسخِ سؤالهای خود را دریافت کنند .

28ـ آیا می­توان پیروی از فقیه خاصّی را بر انسان تحمیل کرد . توضیح دهید . هیچ کس نمی­تواند پیروی از یک فقیه را به انسان تحمیل کند یا او را از پیروی فقیهی باز دارد اگر کسی پس از مدّتی مراجعه به یک فقیه ، تشخیص دهد که فقیه دیگری آن شرایط را در سطح عالی­تری دارد لازم است به تشخیص خود عمل کرده و از فقیه اعلم و شایسته­تر پیروی کند .

درس دوازدهم  :

1ـ ترجمه کنید : « ادْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ ... » (نحل ، 125) [د90-خ92] با حکمت و اندرزِ نیکو مردم را به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به شیوه­ای که نیکوتر است ، بحث و گفتگو کن .

2ـ عبارتِ قرآنی « ... فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فِی الأمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ ... » ( آل عمران ، ١۵٩) را ترجمه کنید . پس از آنان درگُذر و برایشان آمرزش بطلب و در کارها با آنها مشورت کُن و به هنگام عزم به خدا توکّل کُن .

3ـ چرا نظامِ جمهوری اسلامی را « مردم­سالاری دینی » نامیده­اند ؟ [خ 85- د90] حکومتِ مردم­سالار حکومتی است که در آن خواستِ اکثریّت مردم بر سرنوشت جامعه حاکم است ،‌ نه خواست و ارادة‌ فرد یا گروهی خاصّ . این ویژگی در نظامِ اسلامی کاملاً تحقّق دارد ، با این تفاوت که مبنای نظامِ اسلامی ، حاکمیّتِ اراده و قانونِ الهی بر همة بخش‌های جامعه ، با خواست و قبولِ مردم است . به همین جهت این نظام مردم­سالاری دینی نامیده شده است .

4ـ آیا تشکیلِ حکومتِ اسلامی در عصرِ غیبت می­تواند در زمینه­سازی حکومتِ جهانی ولیّ عصر(عج) مؤثّر باشد ؟ [د85- د89] بله ؛ زیرا برقراری حکومتِ اسلامی ، علاوه بر اینکه یک ضرورتِ اساسی در اجرای احکامِ اسلامی است ، به مؤمنان و منتظرانِ حضرتِ مهدی (عج)‌ فرصت می­دهد که آنچه را برای آمادگی ظهور لازم است ، فراهم سازند .

5ـ تفاوت اصلی نظام اسلامی با سایر حکومتهای دمکراتیک در چیست ؟ [خ86- د86- ش90] حکومتِ اسلامی مسئولِ اجرای قوانینِ اسلامی است و فقیه تابعِ ضوابط و قوانینِ دینی است و به همین جهت ، این نظام مردم سالاری دینی نامیده شده است . امّا دمکراسی رایج در جهان ، هدفِ خود را تأمینِ خواسته­های دنیوی مردم قرار داده است و نسبت به ارزشهای الهی بی­اعتناست .

6ـ « مردم سالاری دینی» را با دمکراسی رایج در جهان مقایسه کنید . [خ88] نظامِ اسلامی زمانی در کشوری استوار می­شود که اکثریتِ مردم آن را بپذیرند و بدان پایبند باشند امّا تفاوتِ اساسی میانِ حکومتهای دمکراتیکِ رایج در جهان و حکومتِ اسلامی این است که حکومتِ اسلامی مسئولِ اجرای قوانین اسلامی است و فقیه تابعِ ضوابط و قوانینِ دینی است و به همین جهت این نظام مردم­سالاری دینی نامیده می­شود  امّا دمکراسی رایج در جهان هدفِ خود را تأمینِ خواسته­های دنیوی مردم قرار داده است و نسبت به ارزشهای الهی بی­اعتناست .

7ـ با توجّه به سفارشاتِ حضرتِ علی (ع) به مالکِ اشتر ، بنویسید چرا رهبر باید از افرادِ « عیبجو » و « ترسو » دوری کند ؟ [ش87-خ91] پرهیز از عیبجو : زیرا مردم عیبهایی دارند که مدیر و رهبرِ جامعه باید بیشتر از همه در پنهان کردنِ آنها بکوشد . و پرهیز از ترسو : زیرا در انجام دادنِ کارها روحیه را سُست می­کند .

8ـ چرا حضرتِ علی (ع) به مالکِ اشتر ، می­گوید : هرگز « نیکوکار » و « بدکار » در نظرت یکسان نباشد ؟ [خ92] چون در این صورت « نیکوکاران » به کارِ خیر بی­رغبت و « بدکاران » به کارِ بد تشویق می­شوند .

9ـ کامل کنید : هدفِ دمکراسی رایج در جهان تأمینِ ( خواسته­های دنیوی ) مردم می­باشد . [خ89]

10ـ درستی یا نادرستی گزارة زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ تعدّد ولی فقیه ، لازمة نظم اجنماعی و اجرای قانونِ واحد در جامعه است . (غ)

11ـ حکومتِ دمکراتیک یا مردم­سالار را تعریف کنید . [خ90] حکومتی است که در آن خواستِ اکثریتِ مردم تعیین­کنندة نوعِ نظامِ حاکم بر جامعه است نه خواست و ارادة فرد یا گروهی خاصّ .

12ـ آیا مسئولیّتِ مردم در نظامِ اسلامی با انتخابِ رهبر و سایرِ مسئولانِ جامعه خاتمه می‌یابد ؟ توضیح دهید . خیر ـ مسئولیّت در سلسله مسئولیّتهای مسلمانان در نظامِ اسلامی است . مسئولیّتِ اساسی افرادِ جامعه ، تلاش برای دوامِ نظام ، رشد و پیشرفتِ آن در همة‌ ابعادِ زندگی اجتماعی است .

13ـ « حقوقِ متقابلِ رهبر و مردم » را از نظِر حضرتِ علی (ع) بنویسید . حضرت علی(ع) می­فرماید : ای مردم همانا من بر گردنِ شما حقّی دارم و شما نیز بر من حقّی دارید و امّا حقّ شما بر من این است که شما را راهنمایی کنم و درآمدهای بیت المال را به شایستگی بینِ شما تقسیم کنم و شما را آموزش دهم تا نادان نمانید و تربیت کنم تا یاد بگیرید و امّا حقّ من بر شما این است که شما به عهدِ خود وفا کنید و مرا در پنهان و آشکار نصیحت و یاری کند و هنگامی که شما را خواندم اجابت کنید و هنگامی که فرمان دادم اطاعت نمایید .

درس سیزدهم  :

1ـ ترجمه و پیام آیۀ : « مَنْ کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا ... . » ( فاطر ، 10 ) [د85 - ش89- خ90] هر کس عزّت را می‌خواهد پس تمامِ عزّت از آنِ خداست . پیامِ آیه عبارت است از : « راهِ اصلی کسبِ عزّت و کرامت بازگشت به سوی خدا و قبول فرمان‌های اوست . »

2ـ بر اساس آیة : « مَنْ کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا ... . » ( فاطر ، 10 ) راه پرورش عزّت نفس چیست ؟ [د86] هر کس عزّت و سربلندی را می‌خواهد ، پس تمامِ عزّت از آنِ خداست . این آیه سرچشمة عزّت را خداوند معرّفی می‌کند و می‌فرماید : هر کس به دنبالِ عزّت است باید به این سرچشمه مراجعه کند .

3ـ ترجمه کنید : « ... وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لَکِنَّ الْمُنَافِقِینَ لا یَعْلَمُونَ . » (منافقون ، 8 )[ش86- خ87 ش88- د90] عزّت از آن خدا و پیامبرش و مؤمنین است . و لیکن منافقین نمی‌دانند .

4ـ « عزّت نفس » را تعریف کنید . [ش85 ] عزّتِ نفس به معنای شناختِ قدر و منزلتِ آدمی و ایمان به آن است به گونه‌ای که هر چیزِ دیگری در چشمِ انسان حقیر و کوچک باشد و از توجّه و تمایل بدان احساسِ پَستی و حقارت کند .

5ـ « عزّت نفس » را تعریف کرده و رابطة آن را با مفاهیم زیر بنویسید . الف) گناه ب) پیمان­شکنی [خ85] عزّتِ نفس به معنای شناختِ قدر و منزلتِ آدمی و ایمان به آن است به گونه‌ای که هر چیزِ دیگری در چشمِ انسان حقیر و کوچک باشد و از توجّه و تمایل بدان احساسِ پَستی و حقارت کند . الف: انسانِ کریم پروا دارد که در حضورِ خداوند گناه کند ، شرم می‌کند که خداوند گناه او را ببیند پس هر چه کرامتِ نفس بیشتر باشد آدمی کمتر مرتکبِ گناه می‌شود . ب: انسانی که عزّتِ نفس دارد با خدا پیمان بسته است ، پیمان­شکنی و بی­وفایی نمی‌کند ، زیرا آن را مخالفِ کرامتِ خود می‌یابد . بنابراین یکی از راه‌های ماندگاری بر پیمان ، تقویتِ احساسِ کرامت و عزّت است .

6ـ چرا انسانِ صاحبِ عزّت به پیمان­شکنی دست نمی­زند ؟ [د85- د 86- د87- د89] انسانِ صاحبِ کرامت پیمانی را که با خدا بسته است ، نمی‌شکند و بی­وفایی نمی‌کند ، زیرا آن را مخالفِ کرامت خود می­یابد .

7ـ رابطة عزّتِ با وفای به عهد و پیمان را بررسی کنید . [ش90] انسانِ صاحبِ کرامت اهلِ پیمان شکنی نیست . او پیمانی را که با خدا بسته نمی­شکند زیرا آن را مخالف کرامت خود می­داند . بنابراین یکی از راههای ماندگاری بر پیمان تقویتِ احساس کرامت و عزّت نفس است .

8ـ « انسانِ صاحبِ عزّت » و « انسان گناهکار » در برابر نفس لوّامه و نفس امّارة خود چگونه عمل می­کند ؟[د88] انسانِ صاحبِ کرامت و عزّت همواره به سودِ نفسِ لوّامه عمل می­کند و تسلیمِ نفسِ امّاره نمی­شود امّا انسانِ ذلیل در درون شکست می­خورد و تسلیمِ نفسِ امّاره می­شود . بنابراین انسانِ گناهکار پیش از آنکه در مقابلِ عواملِ بیرونی تسلیم شود ابتدا در خود می­شکند و مقاومت را پذیرا می­شود . کسی که در مقابلِ دیگران تن به ذلّت می­دهد ابتدا در مقابلِ تمایلاتِ پَستِ درونِ خود شکست خورده و ذلیل شده است . او کرامتِ خود را از دست داده و به دنائت و پَستی دچار شده است .

9ـ چه رابطه­ای بینِ عزّتِ نفس و گناه وجود دارد ؟ چرا ؟ [ش89-خ92] میانِ کرامتِ نفس و گناه رابطة معکوس برقرار است . یعنی ؛ هر قدر کرامتِ نفس بالاتر می­رود گناه کمتر می­شود زیرا تا انسان حقیر نشود وخود را کوچک نکند دست به گناه نمی­زند همان طور که هر قدر که انسان خود را عزیز ببیند تن به ذلت وگناه نمی­دهد .

10ـ « تمایلاتِ انسان » چند دسته است ؟ آنها را بنویسید . [ش85- د87- ش88- ش90- د90] تمایلاتِ عالی ، تمایلاتِ دانی ( یا خودِ عالی و اصیل ، خودِ دانی و غیرِ اصیل )

11ـ دو دسته از تمایلات انسان کدامند و چه نامیده می­شوند ؟ [ ش86- د89] تمایلاتِ عالی و تمایلاتِ دانی ، دستة‌ اوّل را خودِ عالی و دستة دوم را خودِ دانی می‌نامند . خودعالی ـ  خوددانی / نفس لوّامه ـ  نفس امّاره

12ـ نام دو خود ، در انسان چیست ؟ [ش87]  خودِ عالی ـ خودِ دانی

13ـ چگونه می­توان عزّت نفس را پرورش داده و تقویت کرد ؟ [ ش85- خ88] چون سرچشمة عزّت خداوند است پس راه و روشِ کسبِ عزّت و کرامتِ نفس ، بازگشت به سوی خدا و قبول فرمانهای اوست . هر کس که در این بازگشت مصمّم‌تر و اطاعتش از خدا بیش‌تر باشد کرامت و عزّتش بیش‌تر است .

14ـ قرآنِ کریم راه پرورشِ عزّتِ نفس را چه می­داند ؟ [خ86] برای یافتنِ عزّت و پرورش آن در خود ، باید به سراغ سرچشمة آن رفت . قرآنِ کریم می‌فرماید : هر کس به دنبالِ عزّت است ، باید به سرچشمة‌ آن مراجعه کند و راهِ دیگری وجود ندارد ، زیرا قرآنِ کریم تمامِ عزّت را از آنِ خدا می‌داند و برای دیگری که در مقابلِ خدا باشد ، سهمی قائل نیست .

15ـ چرا نمی­توان مسئولیّتِ انجام دادنِ گناه را از دوشِ خود برداشت و به عواملِ بیرونی منتقل کرد ؟ [خ89- ش90] برخی در توجیه خطا و گناه خود از عواملِ تحریک­کننده یا شرایطِ اجتماعی و اقتصادی یاد می­کنند و خطای خود را بر دوشِ آن عوامل می­گذارند . درست است که آن عوامل زمینه­سازِ گناهند امّا قدرتِ روحی و ارادة انسان می­تواند در مقابلِ گناه بایستد و آن را شکست دهد .

16ـ آیا می­توان « تحریکاتِ بیرونی و شرایطِ اجتماعی  و اقتصادی » را عاملِ اصلی گناه دانست ؟ [خ86]         برخی در توجیه خطا و گناهِ خود از عواملِ تحریک­کننده یا شرایطِ اجتماعی و اقتصادی یاد می‌کنند و خطای خود را بر دوشِ آن عوامل می‌گذارند . درست است که آن عوامل زمینه‌ساز گناهند امّا قدرتِ روحی و ارادة‌ انسان می‌تواند در مقابلِ گناه بایستد و آن را شکست دهد .

17ـ انسانِ صاحبِ عزّت در برخورد با نفسِ لوّامه و نفسِ امّاره چگونه عمل می­کند ؟ [خ87] انسانِ صاحبِ کرامت و عزّت همواره به سودِ نفسِ لوّامه عمل می­کند و تسلیم نفسِ امّاره نمی­شود امّا انسانِ ذلیل در درون شکست می­خورد و تسلیم نفسِ امّاره می­شود . پس انسانِ گناهکار پیش از آنکه در مقابلِ عواملِ بیرونی تسلیم شود ، ابتدا در خود می­شکند و حقارت را پذیرا می­شود .

18ـ انسانِ صاحبِ عزّت همواره به سودِ کدام نفسِ خود عمل می­کند ؟ [خ88] نفس لوّامه

19ـ راهِ کسبِ عزّت چیست ؟ و چه کسانی عزّتِ بیشتری دارند ؟ [ش87] هر کس به دنبالِ عزّت است باید به سرچشمة عزّت یعنی خدا مراجعه کند و هر کس اطاعتش از خدا بیشتر باشد کرامت و عزّتش بیشتر است .

20ـ کامل کنید : ـ تحریکاتِ بیرونی عواملِ زمینه­ساز گناهند ، امّا قدرت ( روحی و ارادة ) انسان می­تواند در مقابلِ گناه بایستد . [ش88] ـ تمایلاتِ عالی انسان مربوط به بُعد ( روحی و معنوی ) و تمایلاتِ دانی او مربوط به بُعد ( حیوانی و دنیایی ) است . [د90] ـ انسان دارایِ دو دسته از تمایلات است ؛ تمایلاتِ ( عالی ) و تمایلاتِ ( دانی ) . [ خ92]

21ـ درستی یا نادرستی گزاره­های زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ انسانِ دارای عزّتِ نفس در مقابل افراد زورگو و ستمگر متواضع است . [ش90]  غ ـ انسانِ عزیز همواره به ندای عقل و وجدان و نفس لوّامه گوش فرا می­دهد و تسلیم نفس امّاره نمی­شود . [د90] ص ـ انسانِ عزیز همواره به ندای نفس امّاره گوش فرا می­دهد و تسلیمِ نفسِ لوّامه نمی­شود . [د92] غ

22ـ در چه مواردی « عزّت و شکست­ناپذیری » ضروری است ؟ [د90] 1ـ در برابرِ خواسته­های نامشروعِ درونی که سببِ روی آوردنِ ما به گناه می­شوند . 2ـ در برابرِ دشمنانِ ظالم و ستمگرِ بیرونی که می­خواهند در مقابلِ ظلمِ آنان تسلیم باشیم و ذلّت بپذیریم .

23ـ کرامتِ نفس به چه معناست و چه رابطه‌ای با گناه دارد ؟ کرامتِ نفس به معنای شناختِ قدر و منزلتِ انسان در پیشگاهِ خدا و ایمان به آن است ، به گونه‌ای که هر چیزِ دیگری در چشمِ انسان ، کوچک و حقیر باشد و او از توجّه و تمایل بدان احساس پَستی و حقارت کند . انسانِ کریم پروا دارد که در حضورِ خداوند گناه کند ، شرم می‌کند که خداوند گناهِ او را ببیند . انسانِ صاحبِ کرامت که می‌داند نمی‌توان کاری را از خداوند مخفی کرد ، می‌کوشد قدر خود را حفظ کند و به گناه آلوده نشود .

24ـ انسانِ کریم پَروا دارد و شرم می­کند که پیمان­شکنی نماید و در حضورِ خدا گناه کند این موضوع را با ذکرِ مثال اثبات کنید . مثال : فرزندی را تصوّر کنید که پدر و مادرش برای او بسیار عزیزند و از اینکه او را در حالِ گناه ببینند شرمگین می­شود از این رو می­کوشد خطای خود را از آنان بپوشاند . انسانِ صاحب کرامت که می­داند نمی­توان کاری را از خدا مخفی کرد می­کوشد خود را حفظ کند و به گناه آلوده نشود .

25ـ « انسانِ عزیز » را تعریف کنید : [خ91] انسانِ عزیز کسی است که در مقابلِ دیگران تسلیم نمی­شود و شکست نمی­خورد .

درس چهاردهم  :

1ـ ترجمه کنید : « ... وَ الذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْرًا عَظِیمًا . » ( احزاب ، 35 )[ خ90] و مردان و زنانی که خدا را بسیار یاد می­کنند ، خداوند برایشان آمرزش و پاداشِ بزرگی آماده کرده است .

2ـ عالی­ترین زمینه برای تشکیلِ خانواده را بیان کرده ، توضیح دهید . [خ85- ش87- د88]  تسهیل در رشدِ معنوی و اخلاقی : عالی‌ترین زمینه برای تشکیلِ خانواده ، نیاز به فرصتی مناسب برای رشدِ معنوی ، اخلاقی و اجتماعی زن و مرد و فرزندان است . خانواده ، فضایی ایجاد می‌کند که نه تنها فرزندان ، بلکه پدر و مادر نیز می‌توانند فضایلِ اخلاقی خود را تقویت کنند و رشد دهند . نیاز به رشد معنوی و اخلاقی : خانواده فضایی ایجاد می­کند که نه تنها فرزندان بلکه پدر و مادر نیز می­توانند فضایل اخلاقی خود را تقویت کنند و رشد دهند . جوان با تشکیل خانواده زمینه­های فساد را از خود دور می­کند ـ مسئولیّت­پذیری را تجربه می­نماید ـ مهر و عشق به همسر و فرزندان را در خود می­یابد ـ ایثار و از خودگذشتگی برای دیگری  را تمرین می­کند ـ هدفدار و باانگیزه می­شود ـ احساس استقلال و شخصیّت می­کند و زندگی برای او معنای جدّی­تری می­یابد .

3ـ کامل کنید : ـ عالی­ترین هدفِ تشکیلِ خانواده رُشد ( اخلاقی ) و ( معنوی ) هر یک از اعضای خانواده است . [خ91]

4ـ درستی یا نادرستی گزارة زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ابتدایی­ترین هدفِ تشکیل خانواده ، رشدِ اخلاقی و معنوی هر یک از اعضای خانواده است . [د90]  غ

5ـ زمینه­های تشکیل خانواده ( اهداف ازدواج ) را نام ببرید . [د85- د86- د87- د89] 1 ـ نیازِ جنسی 2 ـ نیاز به آرامش و اُنسِ روحی با همسر 3 ـ رشد و پرورشِ فرزندان 4 ـ تسهیل در رشدِ معنوی و اخلاقی

6ـ عبارتِ قرآنی « وَ جَعَلَ بَینَکُم مَوَدَّةً وَ رَحمَةً » به کدام یک از زمینه­های تشکیل خانواده اشاره دارد ؟ توضیح دهید. [د88- ش90] نیاز به آرامش و اُنسِ روحی با همسر ـ این آرامش تنها با بودن در کنارِ همسر حاصل می­شود و راهِ دیگری برای دستیابی به آن نیست . اگر فردی غرق در لذّتهای جنسی باشد امّا مجرّد زندگی کند باز هم نوعی بی­قراری او را آزار می­دهد  و جای خالی همسر را در کنارِ خود حسّ می­کند .

7ـ از زمینه­های تشکیلِ خانواده ، « اُنس با همسر » را شرح دهید . [ش88] نیاز برتری که زن و مرد را به زندگی با یکدیگر فرا می­خواند ، آرامشی است که بدین وسیله به دست می­آید . این آرامش ، تنها با بودن در کنارِ همسر حاصل می­شود و راهِ دیگری برای دستیابی به آن نیست . اگر فردی غرق در لذّتهای جنسی باشد امّا مجرّد زندگی کند ، باز هم نوعی بی­قراری درونی او را آزار می­دهد و جای خالی همسر را در کنارِ خود حسّ می­کند .

8ـ ابتدایی­ترین زمینة تشکیل نهادِ خانواده چیست ؟ توضیح دهید . [ش86- د90 (به صورت جای خالی)]  نیازِ جنسی ابتدایی‌ترین زمینة شکل گیری نهاد خانواده می‌باشد . نیازِ جنسی مرد و زن به یکدیگر از دورانِ بلوغ آغاز می‌شود و اوّلین کِشش و جاذبه را میان زن و مرد ایجاد می‌کند

9ـ آیا تفاوتِ میان زن و مرد به معنای برتری یکی بر دیگری است ؟ [خ 86- خ88- ش90 ( با ذکر مثال )]  خیرـ این تفاوت‌ها به معنی برتری ذاتی یکی بر دیگری نیست ، بلکه برای ایفای نقشِ تکمیلی در خانواده و جامعه ، بر اساسِ ویژگی‌های زیستی و روانشناختی و بهره‌مندی مناسب و بجا از توانمندی‌های متفاوت آن دو است . به طورِ مثال ؛ توانمندی عاطفی بالای زن و قدرتِ جسمی بیشترِ مردان برای آن است که زن و مرد دو نقشِ تکمیلی در کنارِ هم ایفا نمایند . زن با محبّت مادری فرزندان را رشد دهد و مرد با کار کردنِ خود نان­آور خانواده باشد .

10ـ چرا خداوند نقشِ زن و مرد را متفاوت قرار داده است ؟ [خ87] از آنجا که خداوند زن و مرد را برای زندگی در کنارِ هم آفریده تفاوتهای کامل کننده در وجودِ آنها قرار داده و به یکدیگر نیازمند ساخته است . این تفاوتها به معنای برتری ذاتی یکی بر دیگری نیست بلکه برای ایفای نقشِ تکمیلی در خانواده و جامعه بر اساسِ ویژگیهای زیستی و روانشناختی و بهره­مندی مناسب و بجا از توانمندیهای متفاوت آن دو است .

11ـ آیا کلمة « اِنس » و « بَنی­آدم » در قرآنِ کریم اختصاص به جنسِ خاصّی دارد ؟ چرا ؟ [خ89] کلمة انس و بنی­آدم در قرآنِ کریم اختصاص به جنسِ خاصّی ندارد و هر پیامی که با این کلمات همراه شده به زن ومرد ـ هر دو ـ مربوط می­شود . ( یا خیر ) زیرا زنان و مردان به عنوانِ افرادِ نوع انسان ویژگیهای فطری یکسان و هدفِ مشترکی دارند که با استفاده از سرمایه­های ذاتی خود می­توانند به آن هدف برسند و در بهشتِ جاویدِ خداوند منزل گُزینند .

12ـ چگونه نیاز به آرامش و اُنسِ روحی با همسر موجبِ تشکیل خانواده می‌شود ؟ نیاز برتری که زن و مرد را به بودن در کنارِ یکدیگر فرا می‌خواند ، آرامشی است که بدین وسیله به دست می‌آید . این آرامش ، تنها با بودن در کنارِ همسر حاصل می‌شود و راهِ دیگری برای دستیابی به آن نیست . اگر فردی غرق در لذّت‌های جنسی باشد امّا مجرّد زندگی کند ، باز هم نوعی بی‌قراری درونی او را آزار می‌دهد و جای خالی همسر را در کنار خود حسّ می‌کند .

13ـ در زمینه­های شکل­گیری نهادِ خانواده موارد مقابل را مشخّص نمایید . [خ90] الف) ابتدایی­ترین زمینه : نیازِ جنسی                        ب) عالی­ترین زمینه : نیاز به رشد معنوی واخلاقی

14ـ مهمّ­ترین عاملِ پایداری خانواده پس از ازدواج را بنویسید . [خ92] درکِ درستِ زوجیّت و مکمّلِ هم بودنِ زن و مرد و عمل به این درک

درس پانزدهم  :

1ـ با توجّه به روایاتِ معصومین (ع) چهار مورد از معیارهای همسرِ شایسته را نام ببرید . [خ85] دینداری ـ اخلاق نیکو ـ کُفو یا هم­شأن بودن ـ پاکدامنی ـ توانایی بر تأمین زندگی اصالتِ خانوادگی ، پوششِ مناسبِ اسلامی ، عدمِ ارتباطِ قبلی با جنسِ مخالف ، صداقت با همسر ، سلامتِ جسمی ، انجام دادنِ عبادات به خصوص نماز ، عاقل و فهیم بودن ، اخلاقِ خوب و خوشرویی ، قناعت در زندگی ، کسب و کارِ حلال ، زیبایی و موردِ پسند بودن ، داشتنِ دوستانتِ درستکار و سالم .

2ـ کامل کنید : اگر عقد ازدواج به زور انجام گیرد ، ( باطل ) است . [ش90]

3ـ درستی یا نادرستی گزارة­ زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ نباید فاصلة میانِ بلوغِ جنسی و عقلی با زمانِ ازدواج زیاد شود . [د89]  ص

4ـ از دیدگاهِ قرآنِ کریم ، در صورتِ نبودنِ کدام معیار در فرد ، ازدواج با او حرام می­شود ؟ [خ91] ایمان

5ـ از نظرِ قرآنِ کریم مهمّ­ترین معیارِ همسرِ شایسته کدام است ؟ [خ92] ایمان

6ـ با توجّه به آموزه­های پیشوایانِ دین درباره هر یک از مواردِ زیر توضیح دهید . [ش85] الف) مشورت با پدر و مادر در انتخاب : پیشوایانِ دین از ما خواسته‌اند که در موردِ همسرِ آینده با پدر و مادرِ خود مشورت کنیم و به انتخابی دست بزنیم که رضایت و خُرسندی آنان را به دنبال داشته باشد . پدر و مادر به علّت علاقه و محبّت به فرزند ، معمولاً‌ مصالح و خوش‌بختی او را در نظر می‌گیرند و به علّت تجربه و پختگی‌شان ، بهتر می‌توانند خصوصیّات افراد را دریابند و عاقبتِ ازدواج را پیش‌بینی کنند . ب) دو راهِ مناسب برای شناختِ همسر : 1 ـ تحقیق دربارة خانوادة همسر و موقعیّتِ اعضای خانواده در محلّ زندگی و محلّ کار .           2 ـ شناختِ دوستانِ همسر و کسانی که او با آن‌ها معاشرت بیش‌تری دارد . 3ـ تحقیق دربارة روحیات و خُلقیاتِ همسر در محیطِ کار یا محلّ تحصیل . 4ـ معاشرتِ خانواده‌های دو طرف با یکدیگر و بهره‌بُردن از تجاربِ پدر و مادر در این معاشرت‌ها . 5ـ مشورت با افرادِ قابلِ اعتماد و کاردان . 6 ـ گفت و گو با یکدیگر در جلساتِ حضوری و طرحِ نظریّات و دیدگاه‌ها دربارة موضوعاتِ مختلف

7ـ لازمة انتخابِ شایستة همسر ، تسلّط بر چه چیزی است ؟ [د88] تسلّط کامل بر شور و احساسِ جوانی

8ـ چرا نباید فاصلة میانِ بلوغِ طبیعی و فکری با زمانِ ازدواج زیاد شود ؟ [خ85] ازدواج ، برای رفعِ یک نیازِ طبیعی و پاسخگویی به قانونِ خلقت انجام می‌شود اگر به این نیازِ طبیعی در زمان و موقعیّت مناسب پاسخ داده نشود ، مانند سایرِ نیازها ، اختلالات و مشکلاتِ خاصّ خود را به دنبال دارد و آسیب‌های جُبران­ناپذیر روانی ، اخلاقی و اجتماعی وارد می‌کند . برخی از زمینه‌های پیوندِ خانواگی مانندِ نیازِ جنسی و آرامشِ روحی و روانی ناشی از کنارِ همسر بودن ، اندکی پس از دورانِ بلوغ آغاز می‌شود . پاسخگویی به این نیازها را نمی‌توان چندان به تأخیر انداخت .

9ـ چرا إذنِ پدر برای ازدواجِ دختر اِلزامی است ؟ [د85 – ش86 – ش88- ش89 – د90-خ92]   لطافت‌های روحی و ظرافت‌های عاطفی دختر ، آن گاه که در فضای محبّت و علاقة‌ جنسِ مخالف قرار می‌گیرد ، احتمالِ نادیده گرفتنِ برخی واقعیّت‌ها و کاستی‌ها را به دنبال دارد ؛ به خصوص که دختران به خاطرِ حیا و عزّت نفسِ قوی خود ، در ازدواج پیشقدم نمی‌شوند . طلب و درخواست از طرفِ پسر و پذیرش و قبول از جانبِ دختر است . در چُنین مواقعی ، پدر که بر احساساتِ خود غلبه دارد و نیز دارای تجاربِ فراوان و شناختِ کامل از جنسِ مرد است ، می‌تواند به سانِ باغبانی از گُلِ لطیف و ظریفِ خویش مراقبت کند و به راهنمایی او بپردازد .

10ـ آمادگی برای ازدواج نیازمندِ چند بلوغ است ؟ نام ببرید . [خ 86- خ 88- ش90] آمادگی زیستی و روحی ازدواج نیازمند دو بلوغ است : یکی بلوغِ جنسی و دیگری بلوغِ عقلی و فکری که مدّتی پس از بلوغِ جنسی ایجاد می‌شود و نباید فاصلة ‌میانِ بلوغِ جنسی و عقلی با زمانِ ازدواج زیاد شود و تشکیل خانواده به تأخیر افتد .

11ـ چرا پیشوایانِ دین در امرِ ازدواج مشورت با پدر و مادر را سفارش کرده­اند ؟ [د86- خ90] زیرا پدر و مادر به علّتِ علاقه و محبّت به فرزند معمولاً مصالح و خوشبختی او را در نظر می­گیرند و به علّتِ تجربه و پختگی­شان بهتر می­توانند خصوصیّاتِ افراد را دریابند و عاقبتِ ازدواج را پیش­بینی کنند .

12ـ چرا تنها « علاقه و محبّتِ اوّلیّه » نمی­تواند لازمة انتخابِ همسر باشد ؟ [خ87] زیرا محبّت و علاقة اوّلیه چشم و گوش را می­بندد و عقل را به حاشیه می­راند ، به گونه­ای که فریادهای خیرخواهانة او را نمی­شنوند . ( حُبّ الشّیء یُعمی و یُصمّ : علاقة شدید به چیزی آدمی را کَر وکور می­کند . )

13ـ چه نوع معاشرتهایی برای شناختِ همسر نتیجه­بخش نیست ؟ چرا ؟ [خ87] تحقیق در بارة همسرِ آینده را نباید با معاشرتهایی که منشأ آن تنها هوسهای زودگذر است ، اشتباه کرد . این گونه معاشرتها ، هر چند با عنوانهایی مانندِ شناختِ روحیّة همسر و امتحانِ او باشد ، نتیجه­بخش نیست و آثارِ زیانبارِ دیگری دارد که به خاطرِ همان آثار ، خداوند اجازة این گونه معاشرتها را نداده است . در این معاشرتها معمولاً احساسات بر هر دو نفر حاکم می­شود و هر طرف اصرار دارد خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد تا محبوبِ دیگری واقع شود . معمولاً هم بیشترِ این معاشرتها به سُستی رابطه و جدایی می­انجامد .

14ـ ازدواج به موقع چه فوایدی را در بر دارد ؟ [ش87 ] شادابی ـ نشاط ـ سلامت جسمی و روحی ـ  رشد طبیعی ـ احساسِ رضایتِ درونی ـ تعادل در حرکت و رفتار ـ  خوشرویی و خوش خُلقی ـ کاهشِ فشارِ جنسی ـ کاهشِ روابطِ نامشروع و آسیبهای اجتماعی و روانی ـ از فوایدِ ازدواج به موقع است .

15ـ سه مورد از راههای شناخت همسر را بنویسید . [د87- ش90- د90] الف) تحقیق دربارة خانواده همسر و موقعیّت اعضای خانواده در محلّ زندگی و محلّ کار ب) شناختِ دوستانِ همسر و کسانی که با آنها معاشرت بیشتری دارد . ج) تحقیق دربارة روحیاتِ و خُلقیات همسر در محیطِ کار یا محلّ تحصیل د) معاشرت خانواده­های دوطرف با یکدیگر و بهره بردن از تجارب پدر و مادر در این معاشرتها ه) مشورت با افرادِ قابلِ اعتماد و کاردان و) گفتگو با یکدیگر در جلساتِ حضوری و طرح نظریّات ودیدگاهها دربارة موضوعاتِ مختلف

16ـ چرا نمی­توان در قالبی غیر از ازدواج به نیازِ جنسی پاسخ داد ؟ توضیح دهید . [خ88] زیرا لذّتِ آنی برخاسته از گناه ، پس از چندی روح و روانِ فرد را پَژمرده می­کند و شخصیّت او را می­شکند این گونه اشخاص ، به جای بازگشت به مسیرِ درست ، برای فرار از این پَژمردگی به افراط در گناه کشیده می­شوند امّا نمی­دانند که روحشان مانندِ تشنه­ای است که هر چه بیشتر به او آب دریا می­دهند ، بر تشنگی­اش افزوده می­شود و بی­قراریش شدّت می­گیرد .

17ـ نتایجِ ازدواج در زمان و موقعیّتِ مناسب و نامناسب را با یکدیگر مقایسه کنید . [خ89] ازدواج برای رفعِ نیازهای طبیعی و پاسخگویی به قانونِ خلقت انجام می­شود . اگر به این نیازهای طبیعی در زمان و موقعیّتِ مناسب پاسخ داده نشود مانندِ سایرِ نیازها اختلالات و مشکلاتِ خاصّ خود را به دنبال دارد و آسیبهای جُبران ناپذیر روانی ، اخلاقی و اجتماعی وارد می­کند و بر عکس شادابی ،  نشاط ، سلامت جسمی و روحی ، رشد طبیعی ، احساسِ رضایتِ درونی ، تعادل در حالات و رفتار ، خوشرویی و خوش خُلقی ، کاهشِ فشارِ جنسی ، کاهشِ روابطِ نامشروع و آسیبهای اجتماعی و روانی از فوایدِ ازدواج به موقع است .

18ـ از نظرِ مقرّراتِ اسلامی اگر عقدی به زور انجام گیرد چه حُکمی دارد ؟ [د89] اگر عقدی به زور انجام گیرد باطل است و مشروعیّت ندارد .

19ـ چهار مورد از معیارهای همسرِ شایسته را با توجّه به روایاتِ معصومین (علیهم‌السّلام) نام ببرید . دینداری ـ اخلاق نیکو ـ کُفو یا هم­شأن بودن ـ پاکدامنی ـ توانایی بر تأمین زندگی

درس شانزدهم  :

1ـ ترجمه کنید : « وَ قَضَى رَبُّکَ أَلا تَعْبُدُوا إِلا إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا ... » ( إسراء ، 17 / 23 ) [خ86- خ88-  ش90] و حُکم کرد پروردگارت که عبادت نکنید غیر از او را ، و نیکی به پدر و مادر را .
2ـ « نفقه » چیست و بر عهدة چه کسی می­باشد ؟ [خ85 – د86] هزینه‌های لازم جهتِ خوراک ، پوشاک ، مسکن و آنچه برای آسایش و رفاه شایستة همسر ( زن ) ضرورت دارد را نفقه گویند . و بر عهدة شوهر است .
3ـ وظیفة مالی که به عهدة مرد قرار دارد ، از نظرِ شرعی و حقوقی به چه چیزی تعبیر شده است ؟[خ91] نفقه
4ـ نفقه را تعریف کنید . [ش86- ش87- ش88- ش89 ـ ش90- د90] تأمینِ هزینه­های لازم جهتِ خوراک پوشاک ، برای آسایش و رفاهِ همسر ضروری است . یا وظیفة مالی که بر عهدة مرد قرار می­گیرد .
5ـ آیا « شرطِ پرداختِ نفقه » نیازمند بودنِ زن است ؟ توضیح دهید . [د87] خیر ٬ بلکه برای انجام دادنِ وظایف همسری است اگر زن ثروتمند هم باشد باز هم این تکلیف بر عهدة مرد است و اگر زن درآمدِ خود را در هزینة خانواده مصرف کند به همسر خود کمک کرده است .
6ـ شرطِ پرداخت نفقه چیست ؟ [ش90] انجام دادنِ وظایفِ همسری
7ـ مهمّ­ترین وظیفه ( نقش ) مشترک زن و مرد ( پدر و مادر ) در خانواده چیست ؟ آن را توضیح دهید . [ش85- د85- خ 88- ش90] برنامه‌ریزی برای رشد و تعالی خود و فرزندان ـ مهمّ‌ترین وظیفه پدر و مادر ، ایجادِ زمینة مناسب برای رشد و تعالی خانواده است و همة نقش‌های قبلی برای به انجام رساندنِ این وظیفه است .
8ـ چهار نقش مرد در زندگی مشترک را نام ببرید . [د85 – خ86- د90]  1 ـ تأمینِ هزینة زندگی خانواده 2 ـ مدیریّت و نگاهبانی از حریمِ خانواده 3 ـ رابطة‌ محبّت‌آمیز با همسر 4 ـ نقش پدری
9ـ از نقش­های مرد « رابطة محبّت­آمیز با همسر » را توضیح دهید . [ش87] مرد باید محبّت درونی خود را به همسر ابراز کند و از مخفی کردن آن بپرهیزد ، همسر با شنیدنِ ابرازِ محبّت اعتماد به نفس فوق العاده­ای پیدا می­کند و توجّه او به زندگی چند برابر می­شود .
10ـ از نقشِ مرد در خانواده « محبّت و نظارتِ پدری » را توضیح دهید . [د89] پدر فقط نان­آورِ خانواده نیست بلکه باید با برقراری ارتباطِ درست با فرزندان عواطفِ پدری را به آنان منتقل کند . برای آیندة آنان برنامه­ریزی نماید . وقتی به نوجوانی و جوانی رسیدند با آنها مشورت کند . برای زندگی آینده ، آنان را آماده سازد . درد دلهای آنان را بشنود . و از هر جهت مراقبِ سرنوشت و آیندة آنها باشد .
11ـ سه شرطِ اصلی پیمانِ ازدواج را بنویسید . [ش86- خ87- د88- ش90- د90] 1ـ اعلامِ رضایتِ دختر و پسر و اجباری نبودنِ ازدواج برای هیچ کدام . 2ـ  فریب‌کاری نکردن و طرحِ عیب‌هایی که ممکن است هر یک از دختر و پسر داشته باشند . 3ـ اذنِ پدر برای ازدواجِ دختر. 4ـ صِداق یا مهریّة زن .
12ـ « مهریّه » یا « صِداق » را تعریف کنید : [خ92] در پیمان زناشویی مرد به نشانة ارزشی که برای زن قائل است و اعلامِ صداقتِ خود در نسبت به همسر متعهّد می­شود که هدیه­ای را به عنوانِ مَهر یا صِداق به زن تقدیم کند .
13ـ وظایفِ ما ( فرزندان ) نسبت به پدر و مادر چیست ؟ ( چهار مورد ) [ش86- خ89] جلبِ رضایتِ پدر و مادر ـ حفظِ حُرمتِ پدر و مادر ـ اطاعت از دستورهای پدر و مادر ـ خدمت به پدر و مادر بدونِ چشمداشت ـ محبّت کردن به پدر و مادر ـ قدردانی و شکرگزاری از آن‌ها
14ـ چرا هیچ کاری را نمی­توان با « نقشِ مقدّسِ مادری » برابر دانست ؟ [د87] زیرا رشد و بالندگی فرزند از ابتدای انعقادِ نطفه در رحم تا مدّتها پس از تولّد بر عهدة مادری با محبّت ، شکیبا ، فداکار ، خردمند ، عفیف و با تقواست . رشدِ متعادل و طبیعی فرزند بیشتر بر عهدة مادر است و با وقت­گذاری او ممکن می­شود .
15ـ کدام یک از موارد زیر مربوط به نقش مرد و کدام یک مربوط به نقش زن در خانواده است ؟ [ش88]
الف ) تدبیرِ امورِ خانه : نقشِ زن	ب ) مدیریت و نگهبانی از حریمِ خانواده : نقشِ مرد
16ـ چه نقش­هایی در خانواده بر عهدة زن می­باشد ؟ نام ببرید . [خ89] همسرداری ـ تدبیرِ امورِ خانه ـ مادری
17ـ در خانواده تدبیر امور خانه از وظایف چه کسی است ؟ و چرا این نقش از ارزش و اهمیّت برخوردار است ؟ [ش89 ] زن ـ زیرا مدیریت داخلی خانه ( خانه­داری ) جمع­کننده و پیونددهندة پدر ومادر و فرزندان و نگه­دارندة آنها در زیرِ یک سقف است . زنانی که با دوراندیشی امورِ خانه را سامان می­دهند و از آموزه­های علمی کمک می­گیرند بستری برای رشد و بالندگی فرزندان و آرامش و نشاط که از اهدافِ مهمّ خانواده است به وجود می­آورند .
18ـ از نقش­هایی که در خانواده بر عهدة زن می­باشد « همسرداری » را شرح دهید . [خ90]  زن آرامش­بخشِ زندگی مرد است . زن با گرمای وجود خویش به محیطِ خانه شادی و نشاط می­بخشد . مرارتها و خستگی­ها را از همسرِ خود دور می­کند و در سختی­های روزگار در کنارِ او می­ایستد در چارچوبِ این رابطة سرشار از محبّت تمایلاتِ جنسی زن و مرد ارضاء و نیازهای زندگی زناشویی برطرف می­شود با ارضای این نیازها و تمایلات توجّه به خارج از خانه از بین می­رود و فسادِ اجتماعی کاهش می­یابد .
19ـ درستی یا نادرستی گزاره­های زیر را  با ( ص/ غ ) مشخّص کنید . ـ شرطِ پرداختِ نفقه نیازمند بودنِ زن نیست ، بلکه انجام دادنِ وظایفِ همسری است . [د90] ص ـ عالی­ترین هدفِ تشکیلِ خانواده رابطة‌ محبّت‌آمیز با همسر است . [د92]  غ
20ـ از وظایفِ مرد در خانواده « نقشِ پدری » را توضیح دهید . تربیتِ متعادلِ فرزندان وقتی انجام می‌گیرد ، که هر کدام از پدر و مادر نقشِ خود را در تربیت بر عهده بگیرند و در انجام دادنِ آن کوتاهی نکنند . پدر نباید تصوّر کند که فقط نان‌آورِ خانواده است . بلکه باید با برقراری ارتباطِ درست با فرزندان ، عواطفِ پدری را به آنها منتقل کند .

دبیرخانه راهبری کشوری درسِ دین و زندگی ـ مستقرّ در خراسانِ رضوی