درس نهم- خورشید پنهان
تاریخچه زندگی حضرت مهدی(عج)
• تولد : نیمه شعبان سال 255 هجری قمری در سامرا
• دو وظیفه امام حسن عسکری در رابطه با امام زمان
- حفظ جان حضرت از گزند خلفای عباس - اثبات وجود ایشان و اعلام امامت آن حضرت
• آغاز امامت : سال 260 هجری قمری بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع)
غیبت آن حضرت: غیبت صغری. غیبت کبری
- 69 سال به طول انجامید تا سال 329 هجری قمری
- زندگی مخفی و ارتباط با مردم به وسیله نواب اربعه
- از سال 329 هجری قمری تا کنون ادامه دارد
- ارتباط با مردم به وسیله فقهای عام جامعه
- ارتباط آن حضرت با مردم به خورشید در پشت ابرها تشبیه شده است.
نُوّاب اربعه :امام زمان (ع) در دوران غیبت صغری بوسیله چهار نفر از یاران صمیمی خود با مردم ارتباط داشت و این چهار نفر به نوّاب اربعه مشهورند که به ترتیب عبارتند از : عثمان بن سعید - محمد ابن عثمان - حسین بن روح نوبختی - علی بن محمد سمری
پاسخ به سوالات مطرح شده در مورد حضرت مهدی(عج)
علت غیبت امام عصر(ع) چیست؟
ü قدر ناشناسی و ناسپاسی مردم در مورد امامان قبل و در خطر بودن جان آن حضرت
ü ستمگری انسان ها و زیاده روی مردم در گناه - بر اساس حدیث امام علی(ع)
رهبری و امامت حضرت در عصر غیبت چگونه انجام می شود؟
ü هدایت و رهبری مردم از پشت پرده غیب
ü بخش اصلی رهبری امام زمان ، هدایت مردم از طریق ولایت معنوی(هدایت باطنی) است.
ü برخورداری شیعیان از امدادهای معنوی در جهت رشد و تعالی روحی
ü رهبری آن حضرت به بهره بری از آفتاب پشت ابر تشبیه شده است.
ü حل مشکل علماء و خبر دادن رویدادها
ü دستگیری از درماندگان – شفای مریضان – دعا برای مومنان
دوران غیبت چه زمانی پایان می یابد؟
آنچه برای ظهور لازم است عبارت است از :
ü احساس جهانی برای امداد الهی و غیبی
ü ناامیدی مردم از همه مکتب های غیر الهی
ü آمادگی لازم پیروان آن حضرت برای همکاری با او
امام محمد باقر می فرماید : کَذِبَ الوَقّاتون (کسانی که وقت ظهور را تعیین می کنند دروغ می گویند ) – غیر خدا هیچ کس زمان ظهور را نمی داند.
یاران راستین حضرت چه کسانی هستند؟
مواجهه با این سوال دو احساس در شخص منتظر ایجاد می کند
- احساس شوق ناشی از اشتیاق انسان به ملاقات با آن حضرت
- احسان نگرانی ناشی از تردید از این که در کدام جبهه قرار دارد
یاران امام عصر (عج) ویژگی های زیر را دارند :
ü پیشتازان تحول جهانی و سازندگان تمدن متعالی اسلام
ü مردمی پولاد دل و سرشار از یقین به خدا و محکم تر از صخره ها بر اساس حدیث امام صادق(ع)
ü هسته مرکزی یاران او 313 نفرند که 50 نفر آنها زن هستند.
شرایط امام (ع) برای بیعت با مردم بر اساس حدیث حدیث امام علی(ع)
در زمان ظهور ، امام عصر با شرایط زیر با مردم بیعت خواهد کرد :
در امانت خیانت نکنند. - پاک دامن باشند. اهل دشنام و کلمات
زشت نباشند. - خونریزی نکنند. - ساده زیست باشند. - به ظلم و ستم خون
ریزی نکنند -به حقوق مردم تجاوز نکنند.. و ... 19 مورد ص 142 ترجمه و
پیام آیات
چند نکته مهم در درس 9
ü انبیاء و امامان مظهر رحمت الهی هستند و نعمت الهی به وسیله آنها کامل گردیده است.
ü پیامبر اکرم و علی علیهم السلام پدران امت هستند انا و علی ابوا هذه الامه پیامبر اکرم
ü برقراری عدالت و گسترش علم و فرهنگ نیازمند تحول روحی جمعی تمام افراد جامعه است.
ü رهبری امام عصر(ع) طبق فرموده خود آن حضرت مانند بهره گیری از آفتاب در پس ابر می باشد.
ü امام عصر(عج) هم اکنون هم سرپرست و حافظ شیعیان است
ü ظهور حضرت به برپایی قیامت تشبیه شده است در ناگهانی بودن بر اساس حدیث پیامبر اکرم (ص)
ü کسانی می توانند از یاران حضرت باشند که در صحنه نبرد
حق و باطل حضور داشته باشند و همیشه در برابر باطل ایستادگی و مقاومت
کنند.
ü شیخ مفید مرجع شیعیان در قرن چهارم و پنجم و استاد سید مرتضی و سید رضی و شیخ طوسی است..
ü دعا و گریه برای انتظار امام کافی نیست ، شخص باید در صف عدالت خواهان همیشه حضور داشته باشد
ü بر اساس حدیث امام علی (ع) امام زمان در میان مردم حضور دارد و روز ظهور آن حضرت ، روز شادی فرزندان علی و پیروان اوست .
ü امام عصر در نامه به شیخ مفید فرموده : ما از احوال شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست
ü کلمه غیبت برای حضرت مهدی(ع) در مقابل ظهور است نه
حضور یعنی ایشان در جامعه حضور دارند ولی از نظر ها غایب هستند ( حضور
دارند ولی فعلا ظهور ندارند )
درس دهم - در انتظار طلوع
عقیده به موعود و منجی در میان همه ادیان الهی و مسلمانان خصوصا تشیع ، اعتقادی عمیق و استوار است
موعود و منجی در ادیان الهی:
|
پیامبران الهی برای تحقق وعده های الهی این اعتقاد را به مردم ارایه کرده اند که یک ولی خدا
ظهور خواهد کرد و حکومت عدل جهانی تشکیل خواهد داد. با وجود اعتقادات
مختلف در ادیان ، همه در اصل الهی بودن آینده تاریخ و ظهور ولی خدا اتفاق
نظر دارند. |
|
اعتقاد یهودیان |
یهودیان معتقدند که مسیح و منجی هنوز نیامده و روزی مسیح خواهد آمد و دین موسی را گسترش خواهد داد. |
|
اعتقاد مسیحیان |
مسیحیان معتقدند که حضرت عیسی همان منجی و موعود آخر الزمان است. و این اعتقاد پولس را پذیرفته اند که حضرت عیسی بعد از به صلیب کشیده شدن، زنده شده و به آسمان رفته و روزی ظهور خواهد کرد. |
|
اعتقاد زرتشتیان |
زرتشتیان به ظهور سوشیانت معتقدند (به معنای منجی و رهاننده) که متون زرشتی آن بشارت داده اند. |
|
اعتقاد اهل سنت |
مسلمانان اهل سنت معتقدند حضرت مهدی است از نسل پیامبر و فاطمه علیهم السلام است وهنوز به دنیا نیامده و مشخص نیست کی به دنیا خواهد آمد. |
|
اعتقاد شیعیان |
مسلمانان شیعه معتقدند منجی عالم دوازدهمین امام و فرزند امام حسن عسکری است هم نام و هم کینه پیامبر است (نام او محمد و کینه او ابوالقاسم است) |
- اعتقاد مشترک تمام ادیان به وجود یک منجی در آخر الزمان سبب همکاری آن ها برای تحقق آرمانهای بزرگ پیامبران است.
- همکاری میان ادیان الهی ، سبب نزدیکی و همدلی حق طلبان و مانع توطئه ستمگران می شود.
فواید معلوم بودن مشخصات امام زمان و حضور ایشان در جامعه
· مردم فریب ماجرا جویان فریب کار که خود را مهدی موعود معرفی می کنند نخواهند خورد
· مردم حضرت را حاضر و ناظر برخود می یابند و می دانند که امام از اعمال شیعیان آگاه است.
· شیعیان احساس می کنند می توانند با امام خواسته ها و تمایلات درونی اشان را در میان بگذارند
· جامعه به صورت های گوناگون از هدایت و ولایت معنوی امام برخوردار می گردد.
شخص منتظر و جامعه منتظر
ویژگی های شخص عاشق و منتظر امام زمان
ü شخص منتظر انسان آرمانی خود را می شناسد و مشتاق دیدار او می شود.
ü سعی می کند تمام زیبایی های وجود او را در خود تجلی دهد.
ü در جهت جلب رضایت امام تلاش می کند.
ü امام را اسوه و الگوی خود قرار می دهد.
ü شوق دیدار امام امید به آینده را در او افزایش می دهد.
ویژگی های جامعه منتظر
ü جامعه منتظر به ناهنجاری های جامعه نه می گوید.
ü برای آینده بهتر تلاش می کند.
ü حکومت طاغوت را بر نمی تابد.
ü جامعه منتظر می کوشد در راه رسیدن به جامعه ای که انتظارش را می کشد حرکت کند.
مسئولیت های شخص منتظر امام زمان (ع)
• تقویت ایمان : منتظران واقعی امام زمان در عصر تردید و دو دلی ها به خود تردید راه نمی دهند و با یقین برای فردای روشن تلاش می کنند.
• ایجاد آمادگی در خود و جامعه: منتظران
حقیقی امام عصر سعی دارند خود و جامعه دینی را همیشه آماده ظهور حضرت نگه
دارند و این آمادگی از جهات فرهنگی، علمی و اقتصاد و نظامی است و سعی دارند
همیشه زمینه ظهور را فراهم سازند.
• تقویت شناخت و محبت به امام: وظیفه هر مسلمانی است که معرفت و محبت نسبت به امام عصر را در خود افزایش دهد.
• پیروی از امام عصر: منتظر حقیقی تلاش می کند در تمام ابعاد فردی و اجتماعی از آن حضرت (ع) پیروی و اطاعت کند.
• دعا برای ظهور امام: بهترین عمل در عصر غیبت دعا برای ظهور آن حضرت است
طرح یک سوال:
آیا طول عمر بسیار زیاد امام عصر (ع) با عقل سازگار و امکان پذیر است؟
جواب: بعضی امور در عالم غیر عادی هستند ولی غیر عقلی نیستند
طولانی شدن عمر انسان ها هم از همین امور است اگر انسان از کلیه امور و
عوامل و شرایط طولانی شدن عمر آگاهی داشته باشد می توانند عمر خود را
افزایش دهد.
از آنجا که خداوند از همه این شرایط آگاه است به قدرت خود جسم حضرت را جوان نگه می دارد تا به حیات خود ادامه دهد.
پس: عمر طولانی امام عصر غیر عادی است نه غیر عقلی و محال و با قدرت الهی انجام می شود.
پویایی جامعه شیعه به اعتقاد جامعه شناسان در طول تاریخ به دو عامل بستگی داشته است :
• گذشته سرخ: اعتقاد به عاشورا و تلاش برای ایثارگری و شهادت در راه حقیقت و آرمانهای انسانی
• آینده سبز: باور به مهدویت و نپذیرفتن حکومت طاغوت و تلاش برای گسترش عدالت و انسانیت در سراسر جهان
چند نکته:
ü اداره کننده جهان وجودی است که حکیم، و مدیر و مدبر، و با حکمت خود جهان را اداره می کند.
ü در انجیل برنابا و انجیل یوحنا ذکر شده که حضرت عیسی از پیامبری بعد از خود خبر می دهد.
ü انتظار یک امر فطری انسانی و یک اصل مثبت اجتماعی است.
ü عصر غیبت عصر دو دلی و شک و تردید است.
ü طبق نظر علی (ع) بزرگ ترین مردمان در ایمان و یقین
کسانی هستند که پیامبر را ندیده و امام آنها در غیبت است و به سبب خواندن
خطی روی کاغذ ایمان می آورند.
ü یاران امام زمان باید جامعه خود را برخوردار از مواهب
طبیعی و سرشار از شور و نشاط سازند و جامعه خود را از جهل و عقب ماندگی و
جهل و ظلم و تبعیض نگه می دارند.
ü پیامبر اکرم (ص) درباره امام عصر می فرماید : هر کس
دوست دارد خدا را در حال ایمان کامل و مسلمانی مورد رضایت ، ملاقات کند ،
ولایت و محبت امام عصر (ع) را بپذیرد.
ü محبوب ترین کارها نزد خداوند انتظار فرج است. (امیر مومنان ع)
ü در رابطه با حضرت مهدی سه کلمه در خاطره ها می ماند معرفت، محبت، انتظار ، انتظار بدون محبت و محبت بدون معرفت بی معناست.
ü کسانی که خود را آماده ظهور نکرده اند ، در زمان ظهور
مانند قوم موسی به حضرت مهدی خواهند گفت « تو و پروردگارت بروید بجنگید و
ما اینجا می نشینیم.»
ü پیامبر اکرم فرمود : خوشا به حال کسی که به حضور قائم برسد در حالی که پیش از قیام هم پیرو او باشد .
درس یازدهم - تداوم امامت در عصر غیبت
امام در جامعه سه وظیفه مهم دارد که در زمان غیبت امام زمان (ع) به شیوه های زیر عمل می شود :
|
شیوه تداوم وظایف امام در عصر غیبت امام عصر (ع) |
|
ولایت معنوی |
چون این مقام نیازمند حضور امام زمان نیست پس ولایت معنوی در عصر غیبت توسط خود ایشان انجام می شود. |
|
مرجعیت علمی |
چون جامعه اسلامی در هر عصر و زمانی با مسایل دینی و اجتماعی
جدید روبرو می شود در حل مسایل و مشکلات دینی جز با تکیه بر تخصص عمیق و
تسلط کامل بر منابع دینی مقدور نیست پس مردم باید در مورد حل مسایل و
مشکلات جدید جامعه به فقیهان و مجتهدین مراجعه و احکام جدید دین را دریافت
دارند. |
|
ولایت ظاهری |
ولایت ظاهری(حکومت اسلامی) در عصر غیبت توسط ولی فقیه انجام می شود. |
وجود کتاب الهی به تنهایی کافی نیست ، جامعه اسلامی نیازمند مرجعیت علمی و ولایت ظاهری (حکومت اسلامی ) است
معرفی و تعریف چند اصطلاح:
|
تَفَقُّه |
به معنای تفکر عمیق است. |
|
فقیه |
به افرادی که در مسایل دینی و احکام دین به معرفت عمیق رسیده اند فقیه گفته می شود. |
|
مرجع تقلید |
به فقیهانی که مردم برای گرفتن احکام دینی به آن ها مراجعه می کنند و از آن ها تقلید می نمایند مرجع تقلید گویند. |
|
تقلید |
مراجعه به متخصصان دینی برای گرفتن احکام دین ، تقلید گفته می شود. |
|
مُقَلِّد |
کسانی که در احکام دین متخصص نیستند و برای گرفتن احکام به مراجع تقلید مراجعه می نمایند مُقَلِّد آن مراجع هستند. |
|
ولی فقیه |
در میان فقها به فقیهی که توانایی لازم برای بر پایی حکومت را
دارد و رهبری جامعه را برای پیاده کردن قوانین الهی به عهده می گیرد ولی
فقیه گفته می شود. |
شرایط مرجع تقلید
1- با تقوا و عادل باشد (عادل به کسی گویند که گناه کبیره انجام ندهد و اصراری هم بر گناهان صغیره نداشته باشد).
2- زمان شناس باشد. (یعنی نیازهای روز جامعه را بشناسد و احکام دین را متناسب با نیاز روز استخراج کند).
3- اعلم باشد ( در رشته تخصصی خود (معارف دینی) از دیگران داناتر باشد. )
راه های شناخت مرجع
1- انسان خودش به اندازه ای اطلاع داشته باشد که بتواند فقیه جامعه شرایط را بشناسد و تشخیص دهد.
2- دو نفر عادل و مورد اعتماد ، فقیه جامع شرایط را معرفی کنند.
3- یکی از فُقَها چنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود او واجد شرایط است
ترجمه و پیام دو حدیث مهم
|
متن حدیث |
تر جمه |
پیام |
|
امام عصر (ع) در نامه ای به اسحاق ابن یعقوب در باره مسایل و
مشکلات عصر غیبت می فر ماید: « واما الحوادث الواقعه فارجعوا الی رواه
حدیثنا فانّهم حجّتی علیکم و انا حجه الله علیهم » |
در مورد رویداد های زمان (رویدادها و مشکلات عصر غیبت ) به
راویان حدیث ( فقها) مراجعه کنید که آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا
بر آن ها می باشم |
- منظور از حوادث الواقعه ، رویداد های جدید است که جامعه اسلامی با آن روبرو می شود
- منظور از روات حدیث ، فقها و مجتهدین هر زمان است |
|
امام صادق (ع) در باره شرایط مرجع تقلید می فرماید : فَاَما
من کان من الفقها صائنا لنفسه ، حافظا لدینه ، مخالفا لهواه ، مطیعا
لامر مولاه ، فَلِلعَوامِ اَن یقلدوه و ذالک لایکون الا لبعض الفقها الشیعه
لا کُلُهُم |
هر کس از فقیهان که نگهدارنده نفس خود ،
نگهبان دین خود ، و مخالفت کننده با هوی و هوس خود و
فرمان بردار فرمان خداوند باشد ، پس بر مردم است که از او پیروی کنند .
این ویژگی وجود ندارد مگر در بعضی از فقهای شیعه نه همه آنها |
نکات درس:
ü امام کاظم (ع) فقیهان را دژهای محکم اسلام معرفی کرده که حافظ اسلامند و در مقابل کژ اندیشی ها از آن حراست می کنند.
ü امام صادق (ع) مرگ یکی از فقها را برابر با شکاف و رخنه در اسلام می شمرد.
ü فقیهان با تقوا و اسلام شناس با تکیه بر دو پشتوانه
مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را به عهده می گیرند آن دو پشتوانه عبارتند از:
قرآن کریم و سیره و سنت پیامبر و ائمه اطهار علیهم اسلام.
ü در عصر غیبت کبری بنا به فرمان امام زمان و به نیابت از ایشان فقیهان جامع شرایط مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را برعهده دارند.
ü فقیهان با تفکر در آیات و روایات و کمک گرفتن از موازین عقل ، احکام دین را بدست می آورند و در اختیار مردم قرار می دهند.
ü مرجعیت علمی در عصر غیبت توسط مرجعیت فقیه ادامه می یابد.
ü حکومت اسلامی در عصر غیبت توسط ولایت فقیه استمرار می یابد.
ü هر شخص مسلمانی موظف است آگاهانه مرجع واجد شرایط خود را انتخاب کند این انتخاب نه تنها حق فرد بلکه وظیفه اوست.
ü اگر شخص مدتی از یک مرجع تقلید کند و تشخیص دهد مرجع
دیگری عالم تر است لازم است به تشخیص خود عمل کرده و از فقیه اعلم پیروی
کند.
ü هیچ کس نمی تواند پیروی از یک مرجع را به انسان تحمیل کند یا او را از پیروی از فقیهی باز دارد.
ü ملاک و معیار انتخاب مرجع تقلید تشخیص خود فرد بر مبنای قوانین دین است.
ü انتخاب آگاهانه مرجع تقلید در طول تاریخ زمینه ساز رابطه عمیق بین مردم و مراجع بوده است.
ü آنچه در انتخاب مرجع تقلید نقش اساسی دارد دانش و تقوای اوست.
ü دلیل اینکه مرجع تقلید باید عادل باشد آن است که مردم به او اعتقاد کامل داشته باشند.
ü زمان شناس بودن فقیه به او کمک می کند تا مسایل و احکام را متناسب با نیاز روز جامعه استخراج و در اختیار مردم قرار دهد.
درس دوازدهم - ولایت فقیه ، شکل حکومت اسلامی در عصر غیبت
در عصر غیبت امام زمان (عج) ولایت و رهبری جامعه به نیابت
از او بر عهده فقیه واجد شرایط است که مسئولیت رهبری و اداره جامعه اسلامی
را به عهده می گیرد
سوال اول: ولی فقیه چگونه برگزیده می شود؟
کسی شایستگی رهبری جامعه اسلامی را دارد که هم مشروعیت دینی
داشته باشد ،یعنی مورد تایید شرع مقدس اسلام باشد و هم مقبولیت مردمی
داشته باشد
- مشروعیت: بنا بر آیات و روایات مشروعیت رهبری جامعه با شرایط زیر محقق می شود :
الف) فقیه عادل و با تقوا باشد.
ب) زمان شناس باشد. ( بتواند احکام دینی را متناسب با نیاز های روز از کتاب و سنت اهل بیت استخراج کند)
ج) با تدبیر و با کفایت باشد. ( بتواند با درایت و بینش قوی ،
جامعه را در شرایط پیچیده جهانی رهبری کرده و نقشه های دشمنان را خنثی
سازد )
د) شجاعت و قدرت روحی داشته باشد ( بدون ترس و واهمه با
دشمنان مبارزه کند - در اجرای احکام دین از کسی نترسد - با قدرت در
مقابل تهدید دشمنان بایستد ).
- مقبولیت ولی فقیه علاوه بر مشروعیت باید مورد قبول مردم هم باشد و به او اعتماد و اطمینان داشته باشند.
حکم فقیهی که مقبولیت دارد ولی مشروعیت ندارد ، حکم طاغوت است و پیروی و تبعیت از آن حرام است.
شیوه انتخاب ولی فقیه
ولی فقیه به دو صورت ممکن است انتخاب شود :
یک مرحله (مستقیم) - رهبر جامعه اسلامی به صورت مستقیم
توسط مردم انتخاب می شود ( انتخاب امام خمینی به صورت یک مرحله ای با
راهپیمایی ها و اجتماعات سراسری بوده است).
دو مرحله ای(غیر مستقیم) - این شیوه به صورت
غیرمستقیم مردم ابتدا فقیهان مجلس خبرگان را انتخاب می کنند و مجلس
خبرگان وظیفه انتخاب ، عزل و نظارت بر کار رهبر را به عهده دارد .
- این شیوه در قانون اساسی برای انتخاب رهبر پیش بینی شده است. ( انتخاب آیت اله خامنه ای به عنوان رهبر با همین شیوه بوده است ) .
سوال دوم: میان انتخاب ولی فقیه و مرجع تقلید چه تفاوتی وجود دارد؟
جواب: انتخاب مرجع تقلید یک امر شخصی و خصوصی است و
نیازی نیست که اکثریت مردم از یک مرجع پیروی کنند. اما ولی فقیه که مسئول
اداره جامعه است نمی تواند متعدد باشد و این لازمه نظم اجتماعی و اجرای
قانون واحد در جامعه است پس مراجع تقلید می توانند متعدد باشندومردم به هر
مرجعی که علم داشتند مراجعه می کنند اما ولی فقیه یکی است و همه مردم
موظفند ازاو پیروی کنند.
سوال سوم: آیا ولی فقیه و مرجع تقلید می توانند یکی باشند؟
جواب: انتخاب مرجع امری خصوصی است یعنی شخص می تواند
هم ولی فقیه یا مرجعی دیگر را برای تقلید انتخاب کند اما اگر مرجعیت علمی
با رهبری جامعه در یک فقیه جمع شود وحدت رویه ی بهتری بر جامعه حاکم می شود
اگر مردم در امر تقلید احکام دینی از دیگری تقلید کنند مشکلی پیش نمی آید
ولی در مقررات و قوانین مربوط به اداره جامعه ، ضروری است همه مردم حتی
سایر فقیهان و مراجع باید از حکم ولی فقیه پیروی کنند و این یک ضرورت عقلایی و لازمه بقا و پیشرفت کشور است.
سوال چهارم: شباهت و تفاوت میان نظام اسلامی و حکومتهای دموکراتیک (مردم سالار) چیست؟
الف) شباهت: هم نظام اسلامی و هم نظام دموکراسی تابع
رای و خواست اکثریت مردم است و اکثریت مردم تعیین کننده نوع نظام حاکم بر
جامعه است نه خواست فرد یا گروهی خاص.
ب) تفاوت: حکومت اسلامی مسئول اجرای احکام و قوانین
اسلامی است و ولی فقیه تابع مقررات و ضوابط دینی است اما دموکراسی رایج
جهان هدفش تامین خواسته های مادی مردم است و نسبت به ارزشهای الهی بی اعتنا
است.
سوال پنجم: رابطه رهبر با مردم باید چگونه باشد:
|
امام علی (ع) در نامه ای به مالک اشتر به عنوان فرمانروای
مصر در خصوص رابطه حاکم اسلامی با مردم نکات مهمی را تبیین نموده است که
به تفکیک در جدول زیر می آید : |
|
برخورد با شهر وندان |
حاکم باید با همه مردم دوست و مهربان باشد چه مسلمان و برادر دینی او باشند و چه نباشند.
- دل خویش را در هاله ای از مهربانی نسبت به شهروندانت قرار
بده و با همه دوست و مهربان باش چرا که مردم دو دسته اند و دسته ای برادر
دینی تو و دسته ای در آفرینش با تو برابرند. |
|
تکبر و خود بزرگ بینی |
یکی از آفت های مهم برای حاکم اسلامی تکبر و خود بزرگ بینی است که امام (ع) مالک اشتر را از آن بر حذر می دارد.
- اگر با مقام و قدرتی که داری دچار و تکبر و خود بزرگ بینی
شدی به بزرگی و عظمت حکومت خداوند بنگر که این کار تو را از سرکشی نجات می
دهد تندروی تو را فرو می نشاند و عقلت را به جایگاه اصلی باز می گرداند. |
|
دوست داشتنی چیز ها نزد حاکم |
دوست داشتنی چیز نزد حاکم باید سه خصوصیت داشته باشد :
الف) در حق میانه ترین ب) در عدل شامل ترین ج) در جلب خشنودی مردم فراگیرترین باشد
- خشم عمومی مردم ، خشنودی خواص را از بین می برد و رضایت عمومی ، خشم خواص را از بین می برد. |
|
عیب جویان |
یکی دیگر از رفتارهای حاکم اسلامی طرد عیب جویان است چون حاکم اسلامی باید بیش از هر کس در پنهان کردن عیب مردم بکوشد. |
|
سخن چینان |
عدم شتاب در پذیرش حرف سخن چین چون سخن چین در لباس نصیحت ظاهر می شود اما خیانت کار است. |
|
مشورت با ترسویان |
عدم مشورت با ترسو چون مشورت با ترسویان روحیه حاکم را سست می کند. |
|
نیکوکاران و بدکاران |
نیکوکاران و بدکاران نباید در نظر حاکم یکسان باشند چون این کار نیکوکاران را در کار خیر بی رغبت و بدکاران را به کار بد تشویق می کند. |
|
طبقات محروم |
در مورد طبقات محروم ، حاکم باید گروهی مورد اطمینان و
خدا ترس و متواضع را انتخاب کند درباره وضع آنها تحقیق کنند و گزارش
بدهند. و این گروه بیش از همه به عدالت نیازمند هستند. |
سوال ششم: مردم نسبت به حکومت اسلامی چه مسئولیتی دارند؟
- اولین وظیفه مردم ، انتخاب رهبر و سایر مسئولان است
- دخالت و حمایت مردم شرط اولیه نظام اسلامی است.
- تبعیت از ولی فقیه (حاکم اسلامی) یکی از وظایف مردم
نسبت به حکومت اسلامی و به معنای مشارکت در حفظ وحدت و استقلال جامعه است.
- مسئولیت اسلامی افراد جامعه: تلاش برای دوام نظام رشد و پیشرفت آن در همه ابعاد زندگی اجتماعی است.
- رهبر معظم انقلاب: نظام بدون حمایت و رای و خواسته
مردم هیچ است. انتخاب مجلس و دیگر انتخابات مظاهر حضور رای و اراده و
خواست مردم است. - هر نظامی که بر پایه آراء مردم بنیان گذاری نشده باشد
ماندنی نیست.
- امروزه ولی فقیه محور وحدت ملی همبستگی اجتماعی و استقلال کشور است.
حقوق مردم و حاکم اسلامی
امام علی درباره حقوق مردم و رهبری می فرماید:
- بزرگ ترین حقی که خدا واجب کرده است حق رهبر بر مردم و حق
مردم بر رهبر است که آن را سبب دوستی و الفت آنان و ارجمندی دینشان قرار
داده است.
- مردم جز به صلاح حاکمان اصلاح نپذیرند و حاکمان جز به
پایداری مردم نیکو نگردند هنگامی که مردم وظیفه خود را انجام دادند و حاکم
هم حق آنها را ادا کرد حق بین آنها ارجمند می شود.
|
حقوق مردم بر حاکم (وظایف حاکم ) |
حق حاکم بر مردم ( وظایف مردم) |
|
1- نصیحت و راهنمایی مردم
2- تقسیم شایسته بیت المال بین مردم
3- آموزش مردم
4- تربیت و پرورش مردم |
1- وقتی مردم بیعت کردند بر بیعت خود وفادار بمانند
2- حاکم را در پنهان و آشکار نصیحت و یاری نمایند
3- هنگامی که حاکم آنها را فرا خواند اجابت نمایند
4- هنگامی که حاکم فرمانی صادر کرد اطاعت نمایند |
سوال هفتم: آیا تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت می تواند در زمینه ساز حکومت جهانی حضرت مهدی موثر باشد؟
پاسخ مثبت است به چهار دلیل:
اولا: برقراری حکومت اسلامی یک ضرورت اسلامی برای اجرای احکام اسلامی است و به مومنان فرصت می دهد که برای ظهور آماده شوند.
ثانیا: مرجعیت و ولایت فقیه در عصر غیبت همان
چراغ هدایتی است که بوسیله آن راه از بیراهه شناخته می شود و ولایت و حکومت
، قلعه و حصار متین و محکمی است که منتظران در آن به آماده سازی و تشکل
خود می پردازند.
ثالثا: تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت به
معنای ارایه یک الگو از حاکمیت دینداران است ، با تشکیل این نوع حکومت ضمن
توسعه و سازندگی و رفاه نسبی ، معنویت و عدالت هم بوسیله آن گسترش می
یابد و حق طلبان جهان امیدوار به تجدید حیات فضایل اخلاقی و کرامت های
انسانی خواهند شد و آماده ظهور موعود جهانی.
رابعا: وجود حکومت اسلامی (در شرایطی که امروز
قدرتمندان در اندیشه سرکوب اندیشه مهدویت هستند) می تواند امکان مقابله با
توطئه ها و تهاجم را فراهم آورد و برنامه وسیعی را برای پایداری و استقامت
مسلمانان در مقابل مستکبرین تدارک ببینند.
درس سیزدهم - کرامت نفس
خداوند انسان را عزیز آفریده و او را بر سایر مخلوقات کرامت بخشیده است
نقش کرامت نفس در زندگی انسان
|
انسان با داشتن عزت و کرامت نفس در مقابل هر کدام از معضلات زیر می تواند عکس العمل مناسبی داشته باشد |
|
پستی و حقارت |
اگر انسان این حقیقت را که خداوند بهای اوست را بفهمد و
کرامتی که خدا به او بخشیده را درک کند ، از آنچه او را پست و حقیر کند و
نزد خدا کوچک کند دوری می کند. |
|
پیمان شکنی |
انسان کریم شرم و پروا دارد که پیمان شکنی کند و در حضور خدا گناه کند. چون پیمان شکنی را مخالف کرامت خود می یابد. پس یکی از راه های ماندگاری بر پیمان تقویت احساس کرامت و عزت است. |
|
گناه |
انسان صاحب کرامت نفس چون می داند که نمی شود چیزی را از خدا مخفی کرد می کوشد خود را از گناه حفظ کند. |
|
شهوت |
انسان صاحب کرامت در مقابل شهوت نمی شکند، چون ¬ کسی که
توانایی کنترل شهوت خود را ندارد اگر در مقابل تحریک درونی تسلیم می شود
بدان جهت است که خود را در برابر این امور کوچک می بیند پس انسان دارای یک
قدرت روحی و اراده قوی است که می تواند در مقابل گناه بایستد و آن را شکست
دهد. |
|
دوست ناباب |
انسان صاحب کرامت در مقابل دوست ناباب به سرعت تسلیم نمی شود. |
|
فقر |
فقیری که کرامت نفس دارد گدایی و دزدی نمی کند. |
|
تکبر |
انسان دارای کرامت نفس با بزرگ منشی و بزرگواری با مردم روبرو می شود و متواضع است. |
|
بر خورد با
انسان های ستمگر |
انسان صاحب کرامت در مقابل افراد زورگو و ستمگر عزت مندانه می ایستد و از کرامت ها و فضیلت ها دفاع می کند |
|
نفس اماره |
انسان دارای کرامت نفس و با عزت همواره به سود نفس لوامه عمل می کند و تسلیم نفس اماره نمی شود |
تمایلات انسان:
تمایلات عالی : به خود عالی عالی و اصیل تعبیر می شود (تمایلات انسانی) و در کتاب به نفس لوامه تعبیر شده است
تمایلات دانی : به خود دانی و غیر اصیل تعبیر می شود (تمایلات حیوانی ) و در کتاب تحت عنوان نفس اماره تعبیر شده است
- گاهی این دو دسته تمایلات یا این نوع خود مقابل یکدیگر قرار می گیرند و با هم مبارزه می کند.
- انسان صاحب کرامت نفس هرگز از درون در مقابل نفس اماره نمی شکند و تسلیم گناه نمی شود. اما انسان ذلیل از درون شکست می خورد و تسلیم نفس اماره می شود.
- انسانی که در مقابل عوامل بیرونی تسلیم می شود ابتدا خود
را می شکند و حقیر می شود سپس در مقابل دیگران و گناه تن به ذلت می دهد در
واقع او کرامت خود را دست داده و به دئانت و پستی دچار شده است.
ü کسی که خدا را درست بشاسند به طور طبیعی همه امور غیر خدایی نزد او کوچک می شوند در نتیجه به هیچ عنوان در مقابل غیر خدا احساس حقارت وکوچکی نمی کند. امام علی در وصف چنین کسانی می فرماید عظم الخالق فی انفسهم فصغرمادونه فی اعینهم (خدا در نفس آنها بزرگ و غیر خدا در چشم آنها کوچک است).
اکثر گناه کاران و مجرمان کسانی هستند که کرامت نفس خود را
از دست داده و تحقیر شده اند ، پس یکی از راه های مبارزه با کژی ها و
زشتی ها در جامعه تکریم و جلوگیری از تحقیر آن ها است تا در فضایی محبت
آمیز و امن بزرگوارانه به زندگی خویش ادامه دهند و از آلودگی به گناهان در
امان باشند
درس چهار دهم – زمینه های پیوند مقدس
تفکر در احادیث:
پیشوایان ما مظهر کرامت نفس هستند درباره کرامت نفس سخنان زیبایی دارند ، از این سخنان می توان چند نتیجه بدست آورد
حدیث امام سجاد: گرامی ترین مردم کسی است که تمام دنیا را با قدر و شان خود برابر نمی کند.
امام علی (ع): آن کس که خود را گرامی بدارد شهوت ها نزد او حقیر و پست می شوند.
امام علی (ع) : مردم دنیا دو دسته اند: یک دسته به بازار
جهان می آیند و خود را می فروشند و برده می سازند. و یک دسته خود را در این
بازار می خرند و آزاد می سازند.
امام علی خطاب به فرزندش امام حسن (ع): نفس خود را در برابر
هر پستی گرامی بدار گر چه منفعت فراوان داشته باشد زیرا با از دست دادن
بخشی از کرامت خود چیزی بدست نمی آید.
امام صادق (ع): بهای نفس گرانقدر و با ارزش خود را فقط خدای خود می دانم زیرا در میان مخلوقات موجودی نیست که قیمت نفس مرا داشته باشد.
نتایج
ü در مقابل از دست دادن خود چیزی در خور نمی توان بدست آورد چون هیچ چیز و هیچ کس در دنیا بهای وجود انسان نیست.
ü خداوند فرموده خودش بهای انسان است
ü مقصود از فروختن خود در دنیا این است که انسان با گناه و تسلیم شیطان و دیگران شدن ، خود را به آن ها و گناه می فروشد و کرامت نفس خود با شیطان و دیگران معامله می کند
ü منظور از خریدن خود این است که انسان با کرامت نفس خود را در مقابل گناه و دیگران نشکند و خود را به دیگران نفروشد و خود را خریده و آزاد نماید.
ü تنها راه ایستادگی در مقابل شهوات ارزش گذاری به نفس خویش و حفظ کرامت نفس و گرامی داشتن خود است.
ü کسی که دنیا را هم قدر خود نمی داند خود را بالاترین
موجود عالم دانسته و قدر و شان خود را با خدا برابر می داند ، برای
خود بالاترین و والاترین شأن و شخصیت را تصور نموده است. و از خصلت کرامت
نفس و عزت در درون خود خبر می دهد.
راه پرورش کرامت نفس
برای یافتن عزت و پرورش آن در خود باید به سراغ سرچشمه آن رفت
خانواده ارزش مند ترین بنیاد اجتماعی نزد خداست و با آمدن فرزند کامل می شود
ابتدا باید دانست که زن و مرد به عنوان نوع انسانی ، دارای
ویژگی های فطری یکسان و هدف مشترک هستند و به طور یکسان می توانند به آن
هدف رسیده و در بهشت جاوید منزل گزینند
قرآن کریم در این رابطه می فرماید:
تفاوت نقش ها
- تفاوت بین زن و مرد به معنای برتری یکی بر دیگری نیست بلکه برای ایفای نقش تکمیلی در خانواده و جامعه است.
- چون زن و مرد هر کدام نقش در خانواده و جامعه دارند ، آفرینش آنها هم براساس تفاوت درنقش آنها متفاوت است.
- رفتارهای نامناسب با زنان که به علت باورهای غلط فرهنگی و اجتماعی است به هیچ عنوان مورد تایید اسلام نیست.
- نقش مادری زن در اسلام مورد تاکید فراوان است اگر امروزه
برای نقش مادری زن ارج و منزلت لازم را قایل نیستند علت این اشتباه
بنیادین آن است که می پندارند فضیلت و قدر و منزلت آدم هابه قدرت اقتصادی
آن ها است.
زمینه های طبیعی تشکیل خانواده:
خانواده یک نهاد طبیعی و لازمه خلقت انسان است. بدون تشکیل
خانواده حیات و تکامل انسانی با خطر جدی مواجه خواهد شد (یعنی تشکیل
خانواده زمینه های طبیعی دارد)
زمینه اول - نیاز جنسی
- ابتدایی ترین زمینه تشکیل خانواده نیاز جنسی زن و مرد به یکدیگر است.
- این نیاز از دوران بلوغ آغاز و اولین کشش و جاذبه را میان زن و مرد ایجاد می کند.
زمینه دوم - نیاز به آرامش روحی و انس با همسر
- زن و مرد نیازمند آرامش روحی هستند که این نیاز فقط با بودن در کنار همسر حاصل می شود راه دیگری برای دست یابی به آن نیست.
- اگر زن یا مرد به این نیاز همسر توجهی نداشته باشد خانواده موفقی ندارند.
- تجربه های روان شناختی گویای آن است که توانایی زن در ایجاد سکونت و آرامش در خانواده بیشتر از مرد است ، چون زن مبدا آرامش در خانواده است.
- اگر زن و مرد در کنار هم احساس آرامش کنند¬ به رابطه مودت آمیز می
رسند ¬ خیر و برکت آن ها به یکدیگر بیشتر می شود ¬ بین آن ها پیوند مستحکم
ایجاد می شود.
زمینه سوم - رشد و پرورش فر زندان
- خانواده بستر رشد و بالندگی فرزندان است.
- فرزندان تحکیم بخش وحدت روحی بین زن و مرد هستند.
- رشد و بالندگی فرزندان با همراهی و پایداری والدین امکان پذیر است.
- پدر و مادر با آمدن فرزند با خدا پیمان بسته اند که این هدیه الهی را شکوفا کرده و به ثمر برسانند.
- بهداشت روانی و جسمی کودک و تعادل و اخلاقی وی ، خواست
خداوند از والدین است که باید از همان اوایل بحث ازدواج مورد توجه قرار
گیرد.
- هر یک از استعدادهای فرزند که سرکوب شود در پیشگاه خدا مسئولیت و مجازات دارد.
عوامل سرکوب استعداد و فرزندان
- بی تدبیری پدر و مادر - خود خواهی ها
- چشم و هم چشمی ها - تسلیم در برابر آداب و رسوم ساختگی
زمینه چهارم : نیاز به رشد معنوی و اخلاقی
- نیاز به رشد معنوی و اخلاقی عالی ترین زمینه برای تشکیل خانواده است.
- تشکیل خانواده ، ایجاد فرصتی مناسب برای رشد معنوی و فضایل اخلاقی و اجتماعی زن و مرد و فرزندان است
نتایج معنوی ازدواج برای جوانان
1- دور شدن از زمینه های فساد 2- تجزیه کردن مسئولیت پذیری .
3- یافتن مهر و محبت و عشق به همسر فرزندان در خود 4- تمرین ایثار و از خود گذشتگی .
5- هدفدار و با انگیزه شدن . 6- احساس استقلال و شخصیت
درس پانزدهم -پیوند مقدس
«زیباترین و حساس ترین تصمیم زندگی ، انتخاب همسر و آغاز زندگی مشترک است».
پیامبر اکرم (ص) فرمود: ما بنی بناء فی الاسلام احب الی الله من التزویج در اسلام هیچ بنایی نزد خدا محبوب تر از ازدواج نیست.
انتخاب همسر و مسئولیت آینده
- طبق مقررات اسلامی رضایت کامل زن و مرد برای ازدواج ضروری است.
- اگر عقدی به زور انجام گیرد ، باطل است و مشروعیت ندارد.
- انسان در امر ازدواج اختیار کامل دارد و این اختیار
مسئولیت را است و لازمه انتخاب درست همسر تسلط بر شور و احساس جوانی است.
- انسان باید در امر ازدواج به نداهای خیرخواهانه عقل پاسخ داده و از روی احساس و شور جوانی تصمیم نگیرد.
حضرت علی (ع) می فرماید: حب شی ءٍ یُعمی و یُصمّ
(علاقه شدید به چیزی آدمی را کور و کر می کند) مضمون حدیث این است که وقتی
انسان چیزی را زیاد دوست بدارد ، عیب های او را نمی بیند و نمی شنود.
(یعنی فقط محاسن طرف مقابل مدنظر قرار می گیرند). وعقل به حاشیه می رود و
فریاد های خیر خواهانه او شنیده نمی شود.
دلیل ضروری بودن اذن پدر در ازدواج دختران:
- دختران دارای لطافت روحی و ظرافت های عاطفی هستند.
- دختران به دلیل حیاء وعزت نفس قوی در ازدواج پیش قدم نمی شوند (همیشه درخواست ازدواج از طرف پسر است).
- لطافت روحی دختران هنگامی که در فضای محبت و علاقه جنس مخالف قرار گیرد امکان نادیده گرفتن بعضی کاستی های پسران زیاد است.
چون پدر بر احساسات خود غلبه دارد و دارای تجارب فراوان و
شناخت کامل از جنس مرد است می تواند با توجه کامل عاقلانه تصمیم بگیرد و به
راهنمایی و حفاظت از حریم دختر بپردازد.
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه پیشوایان دین ( اولین سنگ بنای خانواده انتخاب همسر است )
ü اصالت خانوادگی
ü با محبت بودن
ü ایمان و اعتقاد به خدا
ü غیور بودن
ü قدرت اداره زندگی و تدبیر آن
ü محبت به رسول خدا و اهل بیت (ع) داشتن
ü سلامت جسمی و فکری
ü زیبایی و مورد پسند بودن
ü عقل و درایت (فهیم بودن)
ü خوش سابقه بودن در اخلاق
ü علم و دانش
ü قناعت در بهره مندی از مال و ثروت
ü عفیف بودن
ü اهل کار و تلاش بودن
راه های شناخت همسر متناسب با فرهنگ اسلامی
ü تحقیق از محل زندگی در محل کار در مورد خانواده و موقعیت اعضای خانواده همسر
ü شناخت دوستان همسر و کسانی که با او معاشرت دارند.
ü تحقیق درباره روحیات همسر در محیط کار یا محیط تحصیل
ü معاشرت دو خانواده با هم
ü مشورت با افراد قابل اعتماد و کاردان
ü گفتگو در جلسات حضوری و طرح نظریات و دیدگاه ها درباره موضوعات مختلف
یک نکته: تحقیق در مورد همسر آینده باید در چهار چوب
معیارهای الهی صورت گیرد و معاشرت و دوستی های قبل از ازدواج که منشاء هوس
دارند آثار زیانباری دارد ، چون در این معاشرت ها معمولا احساسات بر هر دو
نفر غلبه دارد و هر طرف سعی دارد خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد تا
محبوب دیگری واقع شود ، بنابراین این دوستی ها و معاشرت ها به شناخت درست
در مورد همسر منجر نمی شود و معمولا بیشتر این معاشرت ها به سستی رابطه و
جدایی می انجامد.
زمان ازدواج:
- ازدواج برای رفع نیازهای طبیعی و پاسخ گویی به قانون خلقت است.
- عدم ازدواج به موقع و عدم پاسخگویی به موقع به
این نیازها اختلالات و مشکلات خاص خود را دارد و آسیب های جبران ناپذیر
روانی اخلاقی و اجتماعی وارد می سازد.
- آمادگی برای ازدواج نیازمند دو بلوغ است.
بلوغ جنسی و بلوغ عقلی (که مدتی پس از بلوغ جنسی ایجاد می شود)
- قاعدتا نباید بین بلوغ جنسی و عقلی و زمان ازدواج تاخیر بیفتد.
- به خاطر همین پدر و مادران باید با کنار گذاشتن
رسوم غلط و پندارهای باطل فرزندان را به ازدواج تشویق و مقدمات آنرا فراهم
آورند.
- پیامبر اکرم (ص) در این رابطه می فرماید: کسی که ازدواج کند نصف دین خود را حفظ کرده است و برای نصف دیگر از خدا پروا داشته باشد.
- پیامبر اکرم (ص) در حدیثی دیگر می فرماید: مقدمات
ازدواج را برای فرزندان فراهم کند تا خداوند اخلاقشان را نیکو و در رزق و
روزی آنها توسعه دهد و عفاف وغیرت آن ها را زیاد گرداند.
- امام صادق (ع) نیز می فرماید: دو رکعت نماز متاهل برتر از هفتاد رکعت نمازی است که شخص مجرد می خواند.
با توجه به موارد گفته شده انسان باید تا می تواند در امر
ازدواج تاخیر نیندازد و پدران و مادران هم موظفند تمام مقدمات لازم را به
موقع برای فرزندانشان فراهم آورند.
- مسئولین جامعه هم موظفند با برنامه ریزی صحیح به تدریج از شمار مشکلات بکاهند و امکان ازدواج به موقع را فراهم آورند.
فواید ازدواج به موقع:
ü شادابی و نشاط.
ü خوش رویی و خوش خلقی.
ü سلام جسمی و روحی.
ü کاهش فشار جنسی.
ü رشد طبیعی.
ü کاهش روابط نامشروع.
ü احساس رضایت درونی
ü کاهش آسیب های اجتماعی و روانی.
ü تعادل در حالات و رفتار.
عواقب رفع نیازهای جنسی در قالبی غیر ازدواج:
- لذت آنی برخواسته از گناه ، روح انسان را پژمرده می سازد.
- این افراد برای فرار از این پژمردگی به افراط در گناه کشیده می شوند.
- دائما بر تشنگی آنها در گناه افزوده می شود و بی قراری شدت می گیرد.
برخی از مشکلات سر راه ازدواج جوانان:
ü نیاز به مسکن
ü هزینه های ازدواج و تامین خانواده
ü طولانی شدن زمان تحصیلات دانشگاهی
ü توقعات غیرضروری و برخی آداب و رسوم غلط
ü رقابت ها و چشم و هم چشمی ها و خانواده ها
ü الگو قرار ندادن روش پیشوایان دین و بی توجهی به راهنمایی آنان.
برخی از این مشکلات توسط مسئولین جامعه و برخی دیگر بوسیله
والدین حل و فصل می گردد اگر زوجین هم در مسیر فراهم نمودن زندگی سالم
اندکی تلاش کنند انشاءالله زندگی خوب و سالمی را برای خود به ارمغان خواهند
آورد.
درس شانزدهم - کانون مهر
شرایط عقد ازدواج
1- اعلام رضایت دختر و پسر و اجباری نبودن ازدواج
2- فریب کاری نکردن (خصوصا در عیب های که ازدواج را باطل می کند) (عیب ها در رساله های احکام مشخص شده اند)
3- اذن پدر برای ازدواج دختر
1- صداق با مهریه زن
نقش همسران در زندگی مشترک
- زن و مردی که با هم ازدواج کرده اند و نسبت به
مسئولیت جدید متعهد شده اند تمام مسئولیت های دیگر را با این نقشه می سنجند
و تنظیم می کنند.
- هر برنامه دیگری نباید نقش آن ها را در زندگی مشترک تحت الشعاع قرار دهد.
- زن و شوهر مکمل یکدیگرند و هر یک نقش خود را انجام می دهد و بجز موارد ضروری باید از یکسان سازی نقش ها خود داری کنند.
- خانواده جایگاه همدلی و همیاری است و زن و مرد یار
مدد کار یکدیگرند با همدیگر مشورت می کنند و یا پشتیبانی یکدیگر کارها را
پیش می برند
مهمترین وظیفه پدر ومادر ، ایجاد زمینه مناسب برای رشد و تعالی خانواده است .
نقش مرد در زندگی مشترک
- تامین هزینه زندگی خانواده
الف) در نظام اقتصادی اسلام در زنان مانند مردان استقلال اقتصادی و مالی دارند.
ب) در زندگی زناشویی تامین هزینه های زندگی (خوراک- پوشاک-مسکن و...) برعهده شوهر است.
ج) هزینه های زندگی در اقتصادی اسلامی به نفقه تعبیر می شود
د) شرط پرداخت نفقه نیازمند بودن زن نیست بلکه انجام وظایف همسری است.
هـ) در صورتی که مرد هزینه زندگی ( نفقه ) را نپردازد و
نیازهای همسرش را تامین نکند دادگاه وظیفه دارد حق او را گرفته و به او
بدهد (حتی اگر زن ثروتمند باشد)
و) مرد وظیفه دارد از راه درآمد حلال هزینه های زندگی را تامین نماید و در هیچ یک از هزینه ها وظیفه و تکلیفی برعهده زن نیست
- مدیریت و نگهبانی از حریم خانواده
- حفظ خانواده از خطرات درون یا بیرون آن به عهده مرد است.
- هر گونه اهمال و سستی در مدیریت و نگهبانی خانواده و یا
تصمیم گیری خارج از مصلحت خانواده جایگاه مرد را به عنوان مدیر خدشه دار می
کند.
- تهیه مسکن ، امکانات آموزشی و مادی و زمینه رشد و فرزندان یکی دیگر از وظایف مرد است.
- ایجاد زمینه آرامش روحی و آسایش همسر برای ایفای نقش مادری هم برعهده مرد خانواده است.
- مرد باید محبت درونی خود را به همسر ابراز کند و آن را مخفی نکند.
- همسر در برابر ابراز محبت مرد اعتماد به نفس پیدا می کند و توجه او به زندگی بیشتر می شود.
- رسول خدا می فرماید: این گفته مرد به زن که تو را دوست دارم هیچ گاه از ذهن او بیرون نمی رود.
- همچنین می فرماید: نشستن مرد کنار همسرش ، پیش خداوند دوست داشتنی تر از اعتکاف در مسجد خودم (در مدینه) است.
الف) پدر با برقراری ارتباط درست با فرزندان، عواطف پدری را به آن ها منتقل می کند.
ب) وقتی فرزندان به سن نوجوانی رسیدند با آن ها مشورت نماید.
د) پدر برای زندگی فرزندان برنامه ریزی می کند.
ج) پدر باید درد دل های فرزندان را بشنود و از هر جهت مراقب سرنوشت و آینده آن ها باشد.
نقش زن در زندگی مشترک
- زن آرامش بخش زندگی مرد است.
- در چهارچوب رابطه سرشار از محبت تمایلات جنسی زن و مرد ارضاء و نیازهای زندگی زناشویی برطرف می شود.
- با ارضاء تمایلات ونیازهای زناشویی ، توجه به خارج از خانه از بین می رود و فساد اجتماعی کاهش می یابد.
- امام باقر(ع) : هر زنی یک لیوان آب به شوهر بدهد از یک سال روزه داری و شب زنده داری برتر است.
- امیرمومنان (ع) می فرماید: جهاد زن آراستگی و زیبایی برای شوهرش است.
- مدیریت داخلی خانه بر عهده زن و تامین هزینه های خانواده و حراست از آن به عهده مرد است.
- مرد مدیریت عمومی خانواده و زن مدیریت داخل خانه را برعهده دارد¬ امام علی (ع)
- منظور از مدیریت داخلی جمع کردن و پیوند دادن اعضاء خانواده و نگهداری آن ها زیر یک سقف است.
- سامان دادن امور خانه فراهم نمودن بستر لازم برای رشد و بالندگی فرزندان و آرامش و نشاط همسر از اهداف مهم خانواده است
- مادر زیباترین کلمه در تمام فرهنگ ها است.
- مادر مظهر محبت ایثار شکیبایی عفاف پایداری آرامش قدردانی و احترام است.
- هیچ کار دیگری مقدس تر از نقش مادری برای زن نیست.
- رشد متعادل فرزندان بیش تر برعهده مادر است و با وقت گذاری او ممکن می شود.
- فداکاری و محبت مادر به فرزند به خود او هم تعالی و نشاط می بخشد.
- بوسیدن روی فرزند هم تزریق محبت به فرزند است و هم نوشیدن شربت گواری مادری برای مادر اوست.
- اسلام وظیفه تامین معاش را از دوش مادران برداشته تا آنان
بدون درگیری شغلی و مالی با خیال آسوده محبت خود را تقدیم فرزندانشان کنند
اهداف مشترک پدر و مادر
1- بهداشت جسمی و روحی فرزندان
2- امکان دانش اندوزی به خصوص برای فرزندان
3- شکل گیری پایه های معنویت و اخلاق پسندیده و صفات شایسته در فرزندان
4- تمرین آداب معاشرت و توانایی حضور شایسته و فعال در جامعه برای فرزندان
5- ایجاد فرصت و فراغت برای رشد و تعالی زن و شوهر
