دین و زندگی تایباد
اللهم صل علی محمدوآل محمددین و زندگی تایباد
اللهم صل علی محمدوآل محمدنسخه جدید برترین نرم افزار قرآن کریم + دانلود
با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان ، ماه نزول قرآن و ثواب ویژه تلاوت قرآن ، کاربران به دنبال یک نرم افزار خوب قرآنی هستند.
- پشتیبانی کامل از landscape
- امکان زوم کردن برای مشاهده ی متن آیات با فونت درشت تر
- بوک مارک های نامحدود همراه با تگ های یادداشت
- ترجمه شده به زبان های مختلف از جمله فارسی
- دارا بودن یک موتور جستجوی قدرتمند و کامل به متن
- کنترل قدرتمند صوتی با گزینه ای برای پخش گروهی آیات
دانلود نرم افزار اندروید پیشرفت تحصیلی دانش آموز عزیز شما می توانید با استفاده از نرم افزار روی تلفن همراه خود اقدام به مشاهده کارنامه آزمون پیشرفت تحصیلی خود بنمایید
دانلود فایل فشرده شده نرم افزار پیشرفت تحصیلی
دانلود فایل با پسوند pishraft.apk
دانلود نرم افزار طراحی سئوالات تشریحی همراه با سربرگ و بارم
با کاربردی بسیار آسان می توان در سربرگ مدرسه سئوالات و بارم را وارد نمود و در انتها ذخیره PDF از سئوالات بگیریم
چگونه خودمان را برای درس دین و زندگی کنکور آماده کنیم؟
همان طور که می دانید درس دین و زندگی کنکور با ضریب 3، اهمیت ویژه ای دارد و جزء درس های مهم به حساب می آید. کنکوری ها بعد از چندین بار خواندن و مرور کردن و تست زدن، احساس می کنند نمی توانند آن طور که شایسته است درصد بالایی را کسب کنند و اگر بفهمندهم، دیر متوجه شده اند و جمع کردن درس دین و زندگی در روزهای آخر قدری سخت خواهد بود، لذا پیشنهاد می شود داوطلب محترم موارد ذیل را به دقتبخواند و روش خواندن و مرور و تست زدن خود را اصلاح کند:
1-آیات و روایات:
یکی از مباحث خیلی خیلی مهم در کنکور دین و زندگی، آیات و احادیث و روایات است. چه متن فارسی و چه متن عربی آن تقریبأ بالای 60 درصد سؤالات کنکوررا شامل میشود و اگر کسی این قسمت را به صورت حرفه ای و دقیق مطالعه نکند بیشترین نمره را از دست داده است. مثلأ در کنکور ریاضی و زبان و هنر 90، 18 سؤال و در کنکور تجربی 15 سؤال و در کنکور انسانی 13 سؤال مربوط به این بخش بوده است. این تعداد بسیارزیاد،اهمیت این موضوع را بیشتر آشکار می کند. در خواندن آیات و روایات به این نکات توجه کنید:
1-موضوع اصلی آیه را بدانید( سرتیتر اصلی درس یا پاراگراف اصلی یا فرعی)
2-این آیه اززبان چه کسی و یا چه کسانی است؟
3-این آیه در باره چه کسی و یا چه کسانی است؟
4-این آیه خطاب به به چه کسی یا چه کسانی است؟
5-این آیه برای چه زمانی است؟ ( قیامت- برزخ- دنیا)= ظرف تحقق آیه کدام است؟
6-کلمات کلیدی آیه کدام است؟
7-با کدام آیه و حدیث و شعر دیگری ارتباط معنایی دارد؟
8-حتمأ پاراگراف بالا یا پایین آیه که با آیه ارتباط دارد مرور شود.
9-آیه با چه کلماتی شروع و با چه کلماتی پایان یافته است؟
10-دانستن ترجمه دقیق آیه
11-آیاتی که دراندیشه و تحقیق آمده است:
#این بخش هم خیلی اهمیت دارد که تقریبأ بیشتر داوطلبان از آن غافل می شوند. در کنکور ریاضی و کنکور تجربی و هنر 90، 4 سؤال و در کنکورانسانی 90، 5 سؤال و در کنکور زبان 90، 3 سؤال آمده است، لذا تأکید می شود حتمأ بخش اندیشه و تحقیق را خوب مرور کنید.
ولی متأسفانه فقط 25 درصد داوطلبان، این بخش را مطالعه می کنند و از این 25 درصد فقط تقریبأ نیمی می توانند به سؤالات این بخش پاسخ بدهند. پس کسانی که می خواهند درصد بالایی را بیاورند باید این بخش را حتمأ حتمأ ودقیق دقیق بخوانند.
2-متن درس: برای به دست آوردن درصدی مناسب از درس دین و زندگی حتمأ باید خط به خط کتاب را جوری بخوانید که تمام کلمات کلیدی، سرتیترها و.......... را حفظ حفظ باشید و بتوانید کتاب را در ذهن داشته باشید( یک نوع حافظه تصویری) مثلأ این سرتیتر است، این آیه است و بعد از آن چه جملاتی و چه کلماتی آمده است، خلاصه این که باید در ذهن شما «ملکه» بشود و به قول امروزی ها تو ذهن «اسکن»بشود.
3-خواندن یا تست زدن:
در درسی مانند «دین و زندگی» خواندن دقیق و مرورهای پی در پی می تواند خیلی کارساز باشد و تست زدن در اولویت بعدی است. یعنی 70 یا 80 درصد خواندن و 20 یا 30 درصد، تست زدن است. خیلی خیلی تأکید می شود که خواندن باید از روی کتاب درسی باشد نه از روی جزوه یا کتاب کمک درسی، یا حداقل ابتدا تسلط کافی روی کتاب درسی داشته باشیم.وسپس از جزوات و یا کتب درسی بهره بگیریم، بدون تسلط کافی بر کتاب اصلأ مرور جزوات و ......... تأکید نمی شود. برای تست زدن از کتاب خوبی که تست های سراسری داخل وخارج- آزاد- سنجش- آموزش و پرورش و تألیفی های مناسب و همانند سؤالات کنکور دارد استفاده کنید. در تست زدن حتمأ نشان گذار کردن تست ها را فراموش نکنید. تست غلط(غ)– درست- نزده(ن)- تستی که با شک زده اید(ش) و....... تا بتوانید در مطالعه های بعدی آن تست های خاص وعلامت گذاری شده را مرور کنید.
#بعضی از دانش آموزان می گویند که ما وقتی" دین و زندگی" می خوانیم، زود فراموش می کنیم باید چه کار کنیم؟
اولأدرس خواندن به ویژه درس دین و زندگی با یکبار و دوبار خواندن ما را به جایی نمی رساند(شاید بعضی از درس هاراباید ده بار یاحتی بیشتر خواند). خواندن و مرور کردن این درس باید به صورت آهسته و پیوسته باشد.
ثانیاتست زدن،و با علاقه خواندن، وپیدا کردن نقاط ضعف و قوت و .......... می تواند ما را در دقت خواندن و کیفیت مناسب خواندن کمک کند و هیچ وقت ناامید نشوید. با پشتکار بارها مرور کنید تا همه مطالب در ذهن شما ملکه بشود.
4-تجربه هایی در مرور و تست زدن:
الف)علت ومعلول
در این چند سال اخیر تست ها و گزینه هایی را مشاهده می کنید که با تعبیر« علت و معلول» به کار رفته است که باید به معنای این کلمات توجه ویژه ای کرد. « علت» به معنای: سبب- باعث و ......... است و « معلول» به معنای: نتیجه- پیامد- بازتاب –مولود- میوه- ثمره و ......... است.
چند مثال برای معلول:
1-عدم غم و اندوه و حزنمعلول ایمان به خدا آخرت وعمل صالح است.( ص 62 دین و زندگی 2)
2-بازماندن از کاروان فلاح و کمال معلول پرورش دادن ریشه های گناه در خود است. ( ص46 دین و زندگی 2)
3-پیش بینی عاقبت ازدواج توسط پدر و مادر معلول تجربه و پختگی آنان است.(ص 218 دین و زندگی 3)
4-قوی تر و بیش تر شدن عبودیت انسان در پیشگاه الهی معلول درک بهتر فقر و نیازمندی است.(ص 8 پیش دانشگاهی)
5-باید دقت کنیم همین جملات را می توان با علت بازنویسی کرد:
1-ایمان به خدا و آخرت و عمل صالح علت عدم غم و اندوه و حزن است.
2-پرورش دادن زمینه های گناه در خود علت بازماندن از کاروان فلاح و کمال است.
3-تجربه وپختگی پدر و مادر علت پیش بینی عاقبت ازدواج است.
4-درک بهتر فقر و نیازمندی علت قوی تر و بیش تر شدن عبودیت انسان در پیشگاه الهی است.
#جزوه علت و معلول در سایت موجود است.
#شبیه به الفاظ «علت و معلول» کلماتی مثل«شرط و مشروط» و «تابع و متبوع» تحقق در گرو.......... نیز در تست های کنکور دیده شده است که تقریبأ مثل « علت و معلول»است.
مثال برای شرط و مشروط:
مقرب درگاه الهی شدن و مسجود فرشتگان شدن انسان مشروط(معلول) آراسته شدن به کرامت های اخلاقی است.(ص 53 دین و زندگی 2)
#به کلمات اگر در متن فارسی و کلمه "ان" به معنای" اگر" در متن آیات دقت بیشتری کنید که می تواند به صورت شرط و مشروط بیاید.
مثال برای تابع و متبوع:
توسعه فعالیت های اختیاری انسان تابع معرفت به تقدیر الهی است که برخاسته از حکمت است. (ص 70 پیش) (سؤال 72 کنکور تجربی 90)
مثال برای تحقق ........ در گرو:
تحقق تجلی ایمان و عمل صالح در گرو شنیدن دعوت انبیا است. ( ص 42 دین و زندگی 2)
ب)تقدم و تأخر ( مقدم و مؤخر)
در بخش هایی از کتاب دین و زندگی تقسیم بندی هایی وجود دارد که « ترتیب » در آن اهمیت دارد یا در آیات کلماتی به ترتیب آمده است که بایستی به آن ها توجه ویژه ای داشت. در این نوع سؤالات از کلمات« تقدم و تأخر» یا« مقدم و مؤخر» استفاده می شود یا در سؤال می آید، به ترتیب کدام صحیح است.( دقت شود)
مثال برای تقدم و تأخر:
از دقت در آیه شریفه......... و منهم من یستمعون الیک ......... به تقدم حجت باطن به حجت ظاهر که عقل وسیله فهم پیام الهی است پی می بریم( ص 20 و 21 و 25 دین و زندگی3 و سؤال 61 کنکور ریاضی 90) و مانند آن (سؤآل 61 کنکور زبان 90)
مثال برای مقدم و مؤخر:
جمله « فاذا هم قیام ینظرون» مرتبط است با « ثم نفخ فیه اخری» و نورانی شدن زمین که بروز واقعیت حوادث گذشته بر زمین است. مقدم بر وضع« کتاب» است.(ص 87 و 88 ، دین و زندگی 2 و سؤال 56 هنر 90)
ج)من- الذین
در آیاتی که کلمات « من – الذین» به کار رفته دقت کنید در باره چه کسانی است(مؤمنان –کافران- متقین و .......) و سرانجام آنان چیست.
مثال:
1-من آمن بالله و الیوم الاخر و عمل صالحأ لا خوف علیهم و لا هم یحزنون
2-انالذینلایرجون لقاءنا و رضوا....... اولئک مأواهم النار.........
#نمونه های دیگری در صفحه 67 سوم « من یعص الله ......ضلالأ مبینأ و ص 198 سوم« من کان یرید........... و من تاب ........(ص 50 و 51 پیش) و ..........
د)کلمات قال- قالوا
#آیاتی که با «قل» آغاز شده معمولأ خطاب به پیامبر(ص) است ولی باید بدانیم« قال» را چه کسی گفته است و « قالوا» را چه کسانی گفته اند و دقت کنیم در کجا گفته اند یا می گویند.
مثال برای قل: قل لا أسألکم .........(خطاب به پیامبر(ص)( ص 119 سوم)
مثال برای قل: قال ربنا الذی اعطی ........(حضرت موسی گفت در مقابل فرعون)( ص 16 سوم)
مثال برای قالوا: قالوا کنا مستضعفین فی الارض ..... گناهکاران می گویند در برزخ( ص 79دوم)
ه)ذلک
این عبارت یک حالت نتیجه گیری دارد و باید بدانیم به کدام آیه بر می گردد.
مثال:1- ذلک تقدیر العزیز العلیم----- و الشمس تجری لمستقر لها(ص 69 پیش)
2-ذلک ادنی ان یعرفن---------- یدنین علیهن فی جلابیبهن (ص 14 دوم)
3- مثال ازکی لهم------ یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم (ص 145 دوم)
# و نمونه های دیگر آن نیز در صفحات 68 دوم و ص 119 سوم و.... می باشد.
و)ل به معنای «برای» در آیات حالت نتیجه گیری دارد.
مثال اول: لتعملوا عدد السنین و الحساب ( برای این که شمار سال ها حساب وقت هابدانید که نتیجه آیه« و قدره منازل» است. (ص20 دوم)
مثال دوم: لتبتغوا من فضله ( برای این که از فضل او بجویید) ( ص 171 دوم) که نتیجه آیه« و تری الفلک .... » است.
مثال سوم: لیعلم الله الذین امنوا..........
که نتیجه« تلک الایام نداولها بین الناس» است. ( ص 106سوم)
ز)دانستن کلمات مترادف
گاهی در تست به جای آوردن دقیق کلمه کتاب از کلمات مترادف آن بهره می جویند گویی که می خواهند بفهمند که داوطلب کلمات را حفظ کرده است یا مفهوم را فهمیده است.
مثال اول: روح بعد غیر مادی انسان است. در گزینه ها به جای غیر مادی از کلمه «مجرد» استفاده شده است. (سراسری زبان 90) ( درس 4 دوم)
مثال دوم: در بیان آیه «معتد اثیم» متجاوز گناهکار آمده است. گام فراتر نهادن از حدود الهی.( سراسری 87 خارج از کشور ) ( درس ششم دوم)
با تمرین و ممارست و مرور پی در پی و مستمر کم کم می توان روش ایده آل خواند درس دین و زندگی را به دست آورد و در نتیجه تسلط کافی را برای دست یابی به درصدی مطلوب و مناسب به دست آورد.
امیدوارم که این نوشته هر چند کوتاه و مختصر برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در انتها از شما عزیزان می خواهم که نظرات خود را با ما مطرح سازید.
مقدمه
یکی از مسائل اساسی زندگی انسان، مسئله تعلیم و تربیت است. تعلیم و تربیت نیز دارای دامنه گسترده‌ای است. یکی از مهمترین انواع تربیت، تربیت دینی است.
انجام این رسالت در کشور ما به عنوان یک جامعه اسلامی، تا حدود زیادی به نهاد آموزش و پرورش واگذار شده است. در درون این نهاد، کتابهای درسی به عنوان یک ساز وکار مؤثر مطرح هستند. محتوای این کتابها میتوانند نقش مؤثری در هدایت و پرورش دینی و اسلامی دانش‌آموزان ایفا کنند.
«نقش کتاب در فرایند تعلیم و تربیت فراهم کردن امکانات و شرایط مناسب برای ایجاد تغییرات مطلوب رفتاری در دانش‌آموزان از طریق آموزش است» (ایمانی و مظفر، ۱۳۸۳: ۱۱۶). در این زمینه محتوای کتابهای درسی قرآن و دینی از جایگاه خاصی برخوردار هستند. این کتابها از جمله مهمترین کتابهای درسی هستند که در امر تعلیم و پرورش باورها، بینشها و ارزشهای دینی میتوانند نقش مهمی ایفا کنند.
در نتیجه توجه به محتوای گنجانده شده در آنها، از ضرورت والایی برخوردار است. کتاب درسی و محتوای آنها یکی از عناصر مهم آموزش و پرورش، به ویژه در نظام‌های آموزشی متمرکز، که کشور ما نیز در آن رده جای دارد، قرار گرفته است. کتابهای درسی به عنوان وسیله آموزشی فراگیر، زمینه‌ساز تحقق اهداف کلی و آموزشی هستند.
در این کتابها، محتواها باید ضمن توجه به اهداف کلی آموزشی، از نظر علمی نیز دارای دقت و اعتبار بالایی باشند (شعاری‌نژاد،۱۳۸۸: ۳۶). یکی از اهداف اصلی آموزشهای دینی، ایجاد هدف در زندگی و معنادار کردن آن و در واقع توجه به عوامل انگیزشی است. رفتار و فعالیتهای انسانها ناشی از انگیزه‌ها یا نیازهای آنان است.
«انگیزش اصطلاحی است که اصولاٌ با سخت کوشیدن به کار برده میشود و با امیال و خواسته‌ها همراه است» (حسینیان، ۱۳۷۹). انگیزش بیانگر آن دسته از فرایندهای روانشناختی است که علت برانگیختگی، هدایت و تداوم اعمال ارادی هدفمند است؛ به عبارت کلیتر میتوان انگیزش را حالتی در افراد دانست که آنان را به رفتار و عمل خاصی متمایل میسازد.
اگرچه این حالت از ابتدای خلقت نوع انسان، در نهاد بنیآدم نهفته بوده است و انسانها همیشه در انجام اعمال مختلف خود تحت تأثیر کشش و جاذبههایی که امروزه از آنها به عنوان انگیزش یاد میشود، قرار داشتهاند.
سعی در شناختن انواع انگیزه و نحوه به وجودآمدن آن جالب است. اصولا رفتار و سلوک بشری همواره دارای علت است. انگیزش علت و عامل اصلی رفتار است، چه آن را شرایط موجود در محیط ایجاد کرده، چه از تظاهرات رفتاری، فیزیولوژیکی و گزارش شخصی استنباط شده باشد، انگیزش را میتوان به عنوان عامل نیرو دهنده و هدایت‌کننده رفتار تعریف کرد(گیج و برلاینر، ۱۹۸۴).
با توجه به مطالب فوق، انجام این تحقیق، به ویژه پس از گذشت هشت سال از آموزش کتابهای دین و زندگی در مقطع دبیرستان از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است. بنابراین آنچه مسئله پژوهش حاضر را تشکیل میدهد این است که در کتب درسی دین و زندگی سال دوم دوره متوسطه به چه میزان به مسائل انگیزشی توجه شده است؟
بر این اساس سوالات پژوهش به شرح زیر تدوین شد:
- در انتخاب محتوای کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه به چه میزان به معیار علاقه مندی دانش آموزان توجه شده است؟
- در انتخاب محتوای کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه به چه میزان به معیار اهمیت توجه شده است؟
- در انتخاب محتوای کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه به چه میزان به معیار سودمندی توجه شده است؟
- در انتخاب محتوای کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه به چه میزان به معیار قابلیت یادگیری دانش آموزان توجه شده است؟
روش شناسی
روش تحقیق در تحقیق حاضر روش تحلیل محتوا است. در این تحقیق مبنای بررسی کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه، مضامین ومقوله‌های خاصی است که در مورد مفاهیم انگیزشی بحث می‌کند. نوع تکنیک برای تحلیل محتوا در این تحقیق «مقوله‌ای» است. جامعه آماری تحقیق کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه در سال تحصیلی ۱۳۹۲- ۱۳۹۱ بود. برای تحلیل محتوا از شیوه تمام شماری استفاده شده است.
ابعاد تحلیل در این تحقیق عبارتند از متن و تصویر که در این تحقیق بعد از مطالعه کتابهای متعدد در زمینه مسائل انگیزشی و بعد از یک بررسی کامل این کتاب درسی، مفاهیمی که در ارتباط با مسائل انگیزشی در این کتاب بودند به طور کامل استخراج شدند و از بین آنها یکسری مفاهیم انتخاب شدند و در نهایت چهار معیار شامل علاقه‌مندی، قابلیت یادگیری، سودمندی و ملاک اهمیت از بین آنها انتخاب شد. در این ارزیابی، درس به عنوان واحد ثبت برای مطالعه مباحث عمومی هرکتاب و مضمون یا عبارت برای مباحث مرتبط با مسائل انگیزشی منظور شده است.
برای تحلیل اطلاعات از روش تحلیل محتوای آنتروپی شانون استفاده شده است. در این روش ابتدا تعداد صفحاتی از کتاب که به شاخصهای مورد بررسی توجه کرده‌اند مشخص شده و سپس با استفاده از روش آنتروپی شانون، بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت هر یک از شاخص‌ها در کتاب محاسبه شد.
یافته‌ها
در این تحقیق میزان توجه به شاخصهای مسائل انگیزشی در کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق به تفکیک سئوالات تحقیق ارائه شده است:
سوال اصلی: چه میزان به مسائل انگیزشی در انتخاب محتوای کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه توجه شده است؟
نتایج نشان میدهد که در مجموع ۱۹۰ صفحه از کتاب دین و زندگی سال دوم متوسطه به ترتیب به ۹۳ صفحه به معیار سودمندی(۶ر۳۸ درصد)، ۶۷ صفحه به معیار اهمیت(۸ر۲۷ درصد)، ۵۲ صفحه به معیار قابلیت یادگیری (۶ر۲۱ درصد) و ۲۹ صفحه به معیار علاقه(۱۲ درصد) توجه شده است.
نتایج تحقیق نشان میدهد که در کتاب دین و زندگی دوم متوسطه بیشترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص ملاک اهمیت(۲۶۵ر۰=WJ) است و کمترین ضریب اهمیت برای شاخص علاقه (۲۰۷ر۰=WJ) به دست آمده است.
میزان توجه به هر یک از معیارهای انتخاب محتوا در کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه به صورت جزیی در جدول شماره ۲ ارائه شده است.
جدول فوق نشان میدهد که در مجموع ۱۹۰ صفحه از کتاب دین و زندگی سال دوم متوسطه به ترتیب به شاخصهای پاسخگویی به نیازها و مسائل دینی دانش‌آموزان(۳۸ صفحه)، تقویت تفکر(۳۱ صفحه)، اشاره به سودمندی دین در زندگی(۲۸ صفحه)، ارتباط بین دین و زندگی(۲۷ صفحه)، مفید بودن دین(۲۵ صفحه)، اهمیت(۲۲ صفحه)، ارزشمند بودن(۲۰ صفحه)، قابل فهم بودن مطالب(۱۵ صفحه)، شیوایی بیان و جذابیت محتوا(۱۱ صفحه)، جذابیت طراحی(۷ صفحه) و تقویت کنجکاوی(۶ صفحه) توجه شده است.
نتایج تحقیق نشان میدهد در کتاب دین و زندگی دوم متوسطه بیشترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص پاسخگویی به مسائل دینی دانش‌آموزان (۱۳۰ر۰=WJ) است و کمترین ضریب اهمیت برای شاخص تقویت کنجکاوی(۰۴۴ر۰=WJ) به دست آمده است.
بحث و نتیجه‌گیری
نتایج تحقیق حاکی از کم توجهی تدوین‌کنندگان کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه به شاخصهای توجه به مسائل انگیزشی در معیارهای انتخاب محتواست. در واقع میزان توجه مؤلفین در تدوین محتوای کتابها بیشتر معطوف به مقوله مبانی و اصول دین بوده است تا دیگر مقوله‌ها. در این تحقیق توجه به معیار علاقمندی(سئوال اول پژوهش) با استفاده از معیارهای شیوایی بیان، جذابیت محتوا و جذابیت طراحی مورد بررسی قرار گرفته است. با نتایج تحقیق نشان داد که به معیار علاقمندی دانش آموزان و جذابیت کتاب، آن‌طور که باید توجه نشده است که این نشاندهنده ضعف در طراحی و تدوین درس دین و زندگی است که نتوانسته است کاملا جذاب جلوه کند. با عنایت به این که این کتاب برای گروه سنی نوجوان و جوان در نظر گرفته شده است، در این شرایط حساس برای علاقمند کردن دانش‌آموزان به درس دین و زندگی و به طور کلی دین، باید توجه بیشتری به جذابیت محتوا و طراحی آن و به طور کلی علاقه فراگیران معطوف کرد.توجه به معیار اهمیت(سئوال دوم پژوهش) در این تحقیق با استفاده از شاخصهای ارزشمند بودن دین، اهمیت دین و مفید بودن دین در زندگی مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج حاصل از تحلیل کمی و روش آماری مورد استفاده نشان میدهد معیار اهمیت در این کتاب زیاد مورد توجه قرار نگرفته است. به نظر میرسد از جمله دلایلی که این کتاب نتوانسته است برای دانش‌آموزان اهمیت و کاربردی داشته باشد بتوان به مواردی چون: تکراری بودن زیاد مطالب کتاب، عدم بیان مطالب اساسی و بنیانی‌تری که باید در قالب این درس ذکر شود ولی به این موضوع توجهی نشده است و ارتباط ضعیف و پایین محتوای درس با مسائل زندگی روزمره دانش‌آموزان و به عبارت دیگر به روز نبودن مطالب و بیان مطالب سطحی اشاره کرد. در حالی که محتوای این درس به خاطر اهمیت بالایی که در جامعه دینی ما دارد باید به گونهای تدوین شود که قبل از هر چیز، دانش‌آموزان با مطالعه آن، این درس را کاملا مفید، احساس کنند و محتوا به گونهای باشد که دانش‌آموز، خود به دانستن آن احساس نیاز کند. بنا بر نتایج این تحقیق، درس دینی در زمینه احساس اهمیت و کاربرد نتوانسته است آنچنان که باید مفید واقع شود.
توجه به معیار سودمندی(سئوال سوم پژوهش) در این تحقیق با استفاده از شاخصهای پاسخگویی به نیازها و مسائل دینی دانش‌آموزان، ارتباط بین دین و زندگی و سودمندی دین در زندگی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد در کتاب دین و زندگی دوم متوسطه به معیار سودمندی دین در زندگی توجه زیادی نشده است. با توجه به اهمیت توجه به نیازهای جوانان و لزوم برقراری ارتباط بین دین و زندگی در جامعه ایرانی و با در نظر گرفتن نتایج حاصل از تحقیق، محتوای کتابهای درسی نیازمند توجه بیشتری به این شاخص می‌باشند.
توجه به معیار قابلیت یادگیری(سئوال چهارم پژوهش) در این تحقیق با استفاده از شاخصهای قابل فهم بودن مطالب، تقویت تفکر و تقویت کنجکاوی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد در این کتاب به مقوله فهم دانش‌آموزان و تقویت کنجکاوی و تفکر دانش‌آموزان توجه چندانی نشده است.
در حالی که با توجه به شرایط سنی مخاطبان این کتاب، بهترین زمان برای تقویت قوای فکری و استدلال دانش‌آموزان در راستای مسائل دینی است. به طوری که در عین مفید و مهیج بودن قابل درک برای دانش‌آموزان نیز باشد. بنابراین شایسته است مسئولین امر در تدوین کتب درسی بیشتر به این امر اهتمام ورزند. این نتیجه با نتایج تحقیقات حسین‌پناه(۱۳۸۹) همخوانی دارد.
در دنیای پر از تحولات امروز که هر روز انواع بازیها، سرگرمیها و مشغله‌های فکری گوناگون برای جوانان ما به وفور دیده میشود، نوجوانان ما زمانی میتوانند این تاثیرات را تا حدی خنثی سازند که آمادگی مقابله با این شرایط را داشته باشند. درس دین و زندگی جایگاه ویژهای در تربیت دینی دانش‌آموزان دارد بنابراین باید قابلیت جذب و جلب توجه دانش‌آموزان را داشته باشد. از طرف دیگر، یکی از ارکان مهم ارائه ارزشهای مذهبی، متون آموزشی میباشد؛ لذا باید به ملاک‌های انتخاب محتوا در جهت انتقال ارزشهای دینی، حساسیت ویژهای داشت.
توجه به افزایش شدید آسیب‌پذیری دینی در بین جوانان، اهمیت توجه به محتوای مذهبی را بیشتر میسازد. یکی از عوامل مهم در تهیه محتوای آموزش دینی، توجه به نیازها و علائق مخاطبان است.
زمانی دانش‌آموزان انگیزه و نگرش بهتری به یک درس دارند که احساس کنند، این متون متناسب با نیاز و توانایی آنان است. تجربیات متعدد نشان داده است که تراکم مطالب دینی در کتابهای درسی نتوانسته است به پرورش حس مذهبی دانش‌آموزان کمک کند(حقشناس و قاسمی، ۱۳۸۹: ۵۴).
یافته های تحقیق حاضر نشان می‌دهدکه توجه به مسائل انگیزشی در کتاب دین و زندگی دوم متوسطه فاقد هرگونه برنامه‌ریزی ازپیش تعیین شده است و به همین دلیل بازنگری و تأمل در این زمینه بسیارضروری به نظرمی رسد تا از این طریق بتوانیم دراین زمینه فرصتی برای تربیت دانش آموزان به ویژه ازطریق برنامه‌های درسی فراهم کنیم.
پیشنهادهای تحقیق
یافته‌های تحقیق حاضر نشان داد وضعیت توجه به مسائل انگیزشی در کتاب درسی دین و زندگی دوم متوسطه چندان مناسب نیست. از آنجا که تحقیق حاضر مستقیما با عملکرد طراحان و برنامه‌ریزان درسی کتابهای دین و زندگی دوره متوسطه مرتبط است، بنابراین پیشنهاد میشود:
- طراحان و برنامه‌ریزان درسی جهت تعیین محتوای کتابهای درسی به مولفه جذابیت کتاب بیشتر توجه کنند به طوری که کتاب برای دانش‌آموزان جذابیت داشته باشد و متناسب با سن آنها طراحی شود.
- طراحان و برنامه‌ریزان درسی جهت تعیین محتوای کتابهای درسی به مولفه اهمیت کتاب بیشتر توجه کنند. در واقع محتوای این درس به خاطر اهمیت بالایی که در جامعه دینی ما دارد باید به گونهای تدوین شود که قبل از هر چیز، دانش‌آموزان با مطالعه آن، این درس را کاملا مفید، احساس کنند و محتوا به گونهای باشد که دانش‌آموز، خود به دانستن آن احساس نیاز کند.
- با توجه به اهمیت توجه به نیازهای جوانان و لزوم برقراری ارتباط بین دین و زندگی در جامعه ایرانی و با در نظر گرفتن نتایج حاصل از تحقیق، محتوای کتابهای درسی نیازمند توجه بیشتری به این شاخص می‌باشند به گونهای که دانش‌آموز این کتاب را برای زندگی آینده خود سودمند و مفید بداند.
- نتایج تحقیق نشان داد در این کتاب به مقوله فهم دانش‌آموزان و تقویت کنجکاوی و تفکر دانش‌آموزان توجه چندانی نشده است. در حالی که با توجه به شرایط سنی مخاطبان این کتاب، بهترین زمان برای تقویت قوای فکری و استدلال دانش‌آموزان در راستای مسائل دینی است. به طوری که در عین مفید و مهیج بودن قابل درک برای دانش‌آموزان نیز باشد. بنابراین شایسته است مسئولین امر در تدوین کتب درسی بیشتر به این امر اهتمام ورزند به طوری که کتاب در عین مفید و مهیج بودن قابل درک برای دانش‌آموزان نیز باشد.
- به طور کلی با عنایت به اهمیت و ضرورت تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص و تاثیر شایان توجه محتوای برنامه‌های درسی در زمینه‌سازی جهت پرورش انسانهایی با انگیزه متصف به نگرش‌های مذهبی، ضروری است طراحان و برنامه‌ریزان درسی جهت تعیین محتوای کتابهای درسی به فهرست کاملتری از انواع مولفه‌های انگیزشی توجه کنند.
- توجه جامع و منطقی به مولفه‌های انگیزش در مجموعه کتب دین و زندگی نیازمند طراحی جامع، منظم و دقیق است، به طوری که با ترسیم فرایند مذکور، به مرور اجزا و مؤلفه‌های انگیزشی در دانش‌آموزان ایجاد و نهادینه گردد.
- همه کتابهای درسی دین و زندگی دوره متوسطه در حد بضاعت خویش امکان پرداختن به مسائل انگیزشی را دارند. بنابراین باید سعی شود در مواد درسی مختلف تا حد امکان و با توجه به بستر برنامه به این موضوع توجه گردد.
- محتوای کتابها به گونهای تنظیم شودکه به فراگیران کمک کند تا آنها بتوانند آموخته‌های خود را در زندگی روزمره بکار گیرند.
- در ارائه مقوله‌ها و مفاهیم مرتبط با مسائل انگیزشی، در کتب درسی پیشنهاد میشود از لحاظ تعداد، فراوانیهای اختصاص داده شده به مفاهیم، یک تعادل منطقی و نسبی برقرار شود.
- به دست‌اندرکاران تالیف برنامه‌ریزی درسی توصیه میشود به خاطر اهمیت والای درس دین و زندگی، در تدوین محتوای آن از نظرات یا نگرش دانش‌آموزان بهره‌گیری شود.
ناهید صادقی لویه- دانشجوی کارشناسی ارشد رشته تحقیقات آموزشی
دکتر مسعود حقیقی- استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
دکتر بدیع‌الزمان مکی آل آقا – استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
جدول شماره ۱٫ میزان توجه به شاخصهای مسائل انگیزشی در کتاب
معیارهای انتخاب محتوا تعداد صفحات درصد مقدار بار اطلاعاتی
(Ej) ضریب اهمیت
(wj)
علاقه ۲۹ ۱۲ ۲۸۷ر۰ ۲۰۷ر۰
اهمیت ۶۷ ۸ر۲۷ ۳۶۸ر۰ ۲۶۵ر۰
سودمندی ۹۳ ۶ر۳۸ ۳۵۰ر۰ ۲۵۲ر۰
قابلیت یادگیری ۵۲ ۶ر۲۱ ۳۵۵ر۰ ۲۵۶ر۰
جدول شماره ۲٫میزان توجه به معیارهای انتخاب محتوا در کتاب
معیارها معیارهای انتخاب محتوا تعداد صفحات مقدار بار اطلاعاتی (Ej) ضریت اهمیت (Wj)
علاقه شیوایی بیان ۱۱ ۱۶۵ر۰ ۰۶۶ر۰
جذابیت محتوا ۱۱ ۱۶۵ر۰ ۰۶۶ر۰
جذابیت طراحی ۷ ۱۲۱ر۰ ۰۴۹ر۰
اهمیت ارزشمند بودن ۲۰ ۲۳۶ر۰ ۰۹۵ر۰
اهمیت ۲۲ ۲۴۹ر۰ ۱۰۰ر۰
مفید بودن ۲۵ ۲۶۷ر۰ ۱۰۷ر۰
سودمندی پاسخگویی به نیازهای
و مسائل دینی دانش‌آموزان ۳۸ ۳۲۲ر۰ ۱۳۰ر۰
ارتباط بین دین و زندگی ۲۷ ۲۷۷ر۰ ۱۱۲ر۰
اشاره به سودمندی دین
در زندگی ۲۸ ۲۸۲ر۰ ۱۱۴ر۰
قابلیت یادگیری قابل فهم بودن مطالب ۱۵ ۲۰۰ر۰ ۰۸۱ر۰
تقویت تفکر ۳۱ ۲۹۶ر۰ ۱۱۹ر۰
تقویت کنجکاوی ۶ ۱۰۹ر۰ ۰۴۴ر۰
