دین و زندگی تایباد
اللهم صل علی محمدوآل محمددین و زندگی تایباد
اللهم صل علی محمدوآل محمدآمار شهدا به تفکیک استانی
اصفهان : 22644
قم : 4138
سمنان : 2666
ایلام : 2382
کرمانشاه : 8982
یزد : 3477
خوزستان : 21482
مرکزی 5279
آذربایجان غربی : 9250
همدان : 7078
کردستان : 5027
لرستان : 5994
فارس : 13734
مازندران : 9868
کهگیلویه و بویراحمد : 1736
تهران : 33188
خراسان : 21126
کرمان : 5978
زنجان : 2870
چهارمحال بختیاری : 2293
قزوین : 2810
گیلان 6922
بوشهر : 1993
گلستان : 3619
آذربایجان شرقی : 9661
اردبیل 3229
هرمزگان : 1150
سیستان و بلوچستان : 1611
به گزارش ایرنا، سرهنگ مجتبی جعفری جمعه شب در دوازدهمین یادواره یکصد شهید منطقه مسجد جامع قم افزود: از میان شهدای جنگ تحمیلی، 16 هزار نفر در جریان بمباران مناطق مسکونی به شهادت رسیدند و بقیه در جبهه های نبرد شهید شدند.
وی با تبیین ترکیب نیروهای نظامی ایران در دوران جنگ تحمیلی افزود: در این جنگ 217 هزار ارتشی، 2 میلیون و 130 هزار نیروی بسیجی به همراه 200 هزار نیروی سپاه، شهربانی و ژاندارمری در مقابل تجاوز دشمن ایستادند.
جعفری با یادآوری این که در دفاع مقدس 85 هزار نیروی بسیجی و 48 هزار ارتشی به فیض شهادت نائل شدند، افزود: در این جنگ بیش از 33 هزار دانش آموز و بیش از سه هزار و 500 دانشجو به شهادت رسیدند.
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران با اشاره به شهادت سه هزار و 317 روحانی در این دوران خاطر نشان کرد: قشر روحانیت به نسبت تعداد جمعیت خود 12 برابر اقشار دیگر در این جنگ شهید داده است.
جعفری گفت: در این دوران 88 مسیحی، 18 کلیمی و 9 زرتشتی در دفاع از خاک میهن شهید شدند و 2 هزار تبعه غیر ایرانی نیز با حضور در جبهه های نبرد در مقابل عراق به شهادت رسیدند.
وی با اشاره به 672 هزار جانباز و 42 هزار آزاده به عنوان یادگاران دوران دفاع مقدس افزود: در این جنگ طبق برآوردهای اولیه بیش از یکهزار میلیارد دلار به ایران خسارت زده شد.
وی با بیان این که سازمان ملل میزان خسارت وارده به ایران را حدود 200 میلیارد دلار برآورد کرده است، افزود: عراق با این رقم خسارت موافقت نکرد و در نهایت با کارشناسی های انجام شده میزان نهایی خسارت وارده به ایران 97 میلیارد دلار تعیین شد.
جعفری با بیان این که این خسارت باید از عراق گرفته شود، افزود: اکنون آمریکا نفت عراق را می فروشد، لذا باید بدون هیچ ملاحظه ای خسارت وارده به ایران را از عراق دریافت کرد.
* نابودی نظام اسلامی مهمترین هدف جهانیان از جنگ با ایران بود
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران همچنین گفت: جهان در هشت سال جنگ تحمیلی تمام عزم خود را برای نابودی نظام اسلامی جزم کرده بود.
سرهنگ جعفری یادآور شد: ایران به تنهایی در این جنگ نابرابر در مقابل دشمنان اسلام ایستادگی کرد.
وی در تبیین علت تنهایی ایران در جنگ تحمیلی به ارایه آماری از تجهیزات و امکانات ایران در مقایسه با دشمن پرداخت و اظهار کرد: در آغاز جنگ ایران یکهزار و 740 تانک داشت، در حالی که عراق از دو هزار و 700 تانک برخوردار بود.
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش افزود: در پایان جنگ تعداد تانک های ایران به یکهزار کاهش یافته اما تانک های عراقی به چهار هزار و 500 تانک رسیده بود.
وی با بیان این که در آغاز جنگ تعداد هواپیماهای ایران 445 فروند و برای عراق 332 فروند بود، افزود: در پایان جنگ، این آمار برای ایران به 65 فروند کاهش و برای عراق به بیش از 500 فروند هواپیما افزایش پیدا کرد.
سرهنگ جعفری تعداد هلیکوپترهای ایرانی در سال های نخستین جنگ را 500 فروند و برای ارتش عراق 40 فروند برآورد کرد و گفت: این آمار در پایان جنگ برای ایران 65 فروند و برای عراق 150 فروند بود.
جعفری به مقایسه نیروهای نظامی دو کشور به نسبت جمعیت آنها پرداخت و یادآور شد: تعداد نیروهای ایرانی در اوایل جنگ بیش از 365 هزار تن و میزان نیروهای عراقی 200 هزار نفر بود.
وی افزود: در پایان جنگ تحمیلی، شمار نیروهای ایران به حدود 400 هزار و تعداد نیروهای عراق به بیش از یک میلیون نفر رسیده بود.
این مقام ارتش جمهوری اسلامی ایران با اشاره به کمک 45 میلیارد دلاری کشورهایی چون مصر، اردن و عربستان به عراق در دوران دفاع مقدس افزود: در جریان نبرد ایران با عراق 247 نیروی نظامی از کشورهای مصر، سودان، تونس، مراکش، اردن، فلسطین، هند، امارات، لیبی، موریتانی، سومالی، نیجریه و الجزایر به دست نیروهای ایرانی به اسارت گرفته شدند.
جانشین بنیاد حفظ آثار ارتش همچنین خاطر نشان کرد: در دوران دفاع مقدس 40 کشور عضو غیر دائم شورای امنیت شدند و در مجموع 320 رای در مورد جنگ در حال وقوع در منطقه از سوی آن داده شد که حتی یک رای هم به نفع ایران نبود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا به نقل ازثامن، در
زمانی که آمار و ارقام نشان دهنده افزایش قیمت سکه و خودرو و دلاردر
بازار است،یا به دست آمدن توافق بر سر حقوق ملت ایران به هر قیمت است هنوز
انسان هایی وجود دارند که به دنبال آمارهایی از جنس دیگری هستند!
آنهایی که با گذشت 26سال از پایان دفاع مقدس هنوز دغدغه عزیزان همسنگرشان
را دارند و نگران از اینکه نکند لاله ها فراموش شوند که وای از فراموشی
لاله ها.
آقای سبحانی یکی از رزمندگان دوران دفاع مقدس که در این
روزها راوی کاروان های راهیان نور است، نتوانسته دل از شب و روزهای عاشقی
خود در کنار رزمندگان و شهیدان بکند، وی آمارهای جالبی از جنگ تحمیلی به
دست آورده است.
شاید هرگز نتوان به درد دل رزمندگان جا مانده از
رفقایشان پی برد اینکه چرا با وجود مشکلاتی که خیلی از آن رنج می بریم و
گاه و بی گاه زبان به اعتراض باز می کنیم آنها دنبال چیزی هستند که ما از
درک آن عاجزیم!؟
آمار جنگ تحمیلی عراق به ایران:
تعداد روزهای جنگ...................................................................................... 2888
تعداد موشک های شلیک شده عراق به سمت ایران........................................ 530فروند
تعداد موشک های شلیک شده ایران به سمت عراق.......................................... 70فروند
تعداد کشتی های مورد هدف قرار گرفته توسط(ایران-عراق_آمریکا)...................... 464کشتی
تعداد کشته های طرفین......................................................................... 450هزار نفر
تعداد کشته عراق..................................................................................250هزار نفر
تعداد مجروحین دو طرف.........................................................................1/5میلیون نفر
تعداد اسیران دو طرف................................................................................90هزار نفر
تانک ها و نفربرهای منهدم شده عراق........................................................2500دستگاه
تانک های منهدم شده ایران.....................................................................1000دستگاه
نفربرهای منهدم شده ایران.......................................................................500دستگاه
کل کشته های عراق در حکومت صدام...........................................................400هزارنفر
مین های کار گذاشته شده توسط دشمن....................................................20میلیون مین
آمار شهدای ایران.................................................................................... 233591نفر
مجروحین دارای پرونده..............................................................................520هزارنفر
آمار شهدا..............................................................................................200018نفر
شهدای قبل از انقلاب................................................................................20هزار نفر
شهدای شیمیایی.......................................................................................10هزارنفر
شهدای بمباران............................................................................................1600نفر
زنان شهیده(3%کل شهدا).............................................................................6400نفر
شهدای متاهل...........................................................................................56000نفر
بیشترین تعداد شهداء در سال65بوده.............................................................41000نفر
شهداء20ساله...........................................................................................30000نفر
شهداء بین 16و 25سال..............................................................................155000نفر
اصفهان به ازای هر144نفر،یک شهید تقدیم کرده.........................................رتبه اول در کشور
قم به ازای هر 148نفر،یک شهید تقدیم کرده.............................................رتبه دوم در کشور
سمنان به ازای هر155نفر،یک شهید تقدیم کرده......................................رتبه سوم در کشور
کشور ایران به ازای هر230نفر، یک شهید تقدیم کرده
شهداء روحانی............................................................................................2750نفر
شهداء ارتش.............................................................................................47000نفر
جانبازان ارتش(نیروی زمینی،وسرباز)...............................................................126000نفر
جانبازان شیمیایی....................................................................................130000نفر
کل جانبازان(با پرونده و بدون پرونده)..............................................................320000نفر
جانبازان چشمی شدید..................................................................................200نفر
جانبازان شدید ریوی...................................................................................... 400نفر
در حالیکه از آغاز قرن ١٩ تا سال ١٩٩٠م، روسیه‌ی تزاری و جانشین آن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی تهدیدگران استراتژیک ایران بودند، از سال ١٩٦٠ میلادی به این سو، کانون تهدید ملموس و واقعیِ بیرونی ایران، عراق بوده است. روابط دو کشور از این زمان تا سال ١٩٧٥ میلادی تیره و متشنج بود و پس از آرامش کوتاه مدتِ پنج ساله ای که ناشی از قرار داد ١٩٧٥ الجزیره بود، در نهایت دو کشور وارد طولانی ترین تجربه‌ی جنگی قرن بیستم پس از جنگ ویتنام شدند؛ بنابراین برای نخستین بار در سده‌ی بیستم بود که ایران توانست جنگی ٩٥ ماهه را تحمل کند. مهمتر این که برای نخستین بار در سرنوشت جنگی که به وی تحمیل شده بود، نقش فعال و حتی محوری داشت. این نقش آفرینی بیش از آنکه نتیجه‌ی سازمان دهی دقیق نیروها یا بکارگیری سلاح و فناوری مدرن باشد، همانگونه که مفسران غربی نیز بارها تکرار کرده‌اند، نتیجه‌ی استفاده از امواج انسانی بود. پراکنش جغرافیایی شهیدان جنگ، حاکی از آن است که تقریباً تمام مردم ایران کار دفاع را به عنوان مسوؤلیتی حیاتی و سرنوشت ساز پذیرفته اند.
این پژوهش در صدد برآمده است تا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و همچنین با استفاده از داده ها و آمارهای مستند، ضمن تحلیل GIS جغرافیای شهیدان جنگ و دفاع مقدس، چشم اندازی از جغرافیای ایثار و شهادت در طول ٨ سال جنگ و دفاع مقدس را به تصویر کشد.
روش بررسی
روش اساسی در این تحقیق، روش تحلیلی – آماری است که با استفاده از نرم افزار GIS و Excel انجام شده است؛ اما به علت اینکه تحقیق حاضر از ماهیت نظری نیز برخوردار است از روش توصیفی – تحلیلی نیز استفاده شده است.مقدمه
جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، بی گمان به عنوان بزرگترین رویداد منطقه‌ای و به عنوان طولانی‌ترین جنگی است که میان دو کشور جهان سوم پس از جنگ جهانی دوم، طی یک دهه توانست نظر همگان را، از افکار عمومی ملت ها گرفته تا سیاستمداران و سیاست سازان بین المللی در کشورهای مختلف به خود معطوف سازد. جنگی که به شکلی بی سابقه و در حجم و ابعادی متفاوت با نمونه های مشابه آن و دامنه های تأثیر شگرف بر صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی، نزدیک به یک دهه، همه‌ی اذهان را متوجه خود ساخت (زمزمی، 1368: ص1)(مقدمه).در این جنگ، جوهره‌ی اسلام مبارز تبلور یافت و خوداتکایی و عدم اعتنا به قطب های قدرت در پیشبرد جامعه تحقق عینی یافت. در فاصله‌ی چند روز پس از حمله‌ی نظامی عراق، اکثریت قریب به اتفاق گروههای سیاسی کشور طی اعلامیه ها و اطلاعیه های گوناگون هواداران خویش و عموم مردم را به مقاومت در برابر این تهاجم فراخواندند و تمامی آنها اعم از چپ و راست و مذهبی و غیرمذهبی در این که مقابله در برابر مهاجم را وظیفه ای مقدس اعلام کنند، کوتاهی نکردند (سازمند، 1384: 65) و مردم معتقد و دیندار ایران زمین از گوشه و کنار و عاری از رنگ مذهبی، قومیتی، و زبانی و ... برای ایثار و جان فشانی و دفاع از مرزوبوم خود جهاد و مبارزه را لبیک گفتند و پس از 94 ماه مقاومت و پایداری در مقابل تجاوز و تعدی زورگویان زمان، سرافرازانه و پیروزمندانه، اسطوره‌ی مقاومت و استواری را برای عموم ملل جهان به نمایش گذاشتند.
این مقاله در صدد آن است تا با تحلیلی آماری و با استفاده از نرم افزار GIS چشم اندازی از پراکنش جغرافیایی شهیدان، ایثار و شهادت را به تصویر کشد. از پژوهش حاضر چنین بر می آید که عموم ملت ایران در هر نقطه ای از این مرزوبوم با اتکا به هویت ملی و ایمان قلبی و دفاع از سرزمین و ناموس کشور، برای دفاع از آرمان های مقدس اسلام و کشور در میدان‌های نبرد، حضور پیدا کرده اند.
نگاهی اجمالی به جنگ و دفاع مقدس
تردیدی نیست که سرشت پاک و فطرت اصیل آدمی میل به سوی صلح و آرامش دارد و همزیستی و همکاری با دیگران را در محیطی امن و سرشار از اعتماد، بر دشمنی و عداوت و خشونت و خونریزی ترجیح می دهد. در ادبیات و فرهنگ تقریباً تمامی مردم جهان، جنگ و خونریزی و قتل و غارت، از جمله مخوفترین و پلیدترین بلایای ممکن و در ردیف زلزله، سیل و طاعون محسوب شده است (اداره کل امور حقوقی وزارت امور خارجه، ١٣٦٧: 1).بنابراین جنگ به عنوان یکی از مصیبت‌هایی است که در برخی موارد به صورت غیر ارادی بر یک کشور تحمیل می شود و خسارات و صدمات مالی، جانی و روانی جبران ناپذیری را بر ملت تحمیل می کند که در بسیاری از مواقع باید نسل ها بگذرد تا تبعات و پیامدهای آن تا حدودی رو به فراموشی رود. در ٣١ شهریور سال ١٣٥٩ (٢٢ سپتامبر ١٩٨٠میلادی)، ارتش عراق هجوم وسیع و از پیش سازماندهی شده ای را به داخل خاک جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد. هجومی که منجر به یکی از طولانی ترین، خونبارترین و ویرانگرترین جنگ های دنیا پس از پایان جنگ جهانی دوم و همچنین یکی از دردناکترین، غم انگیزترین و در عین حال افتخارآمیزترین حماسه های تاریخ میهن اسلامی گردید (ولایتی، ١٣٧٦: ٦٣). تجاوز ارتش عراق به ایران با استعداد ٤٨ یگان سازماندهی شده در قالب تیپ ها و لشکرهای زرهی، مکانیزه و پیاده، با برخورداری از پشتیبانی ٨٠٠ قبضه توپ، ٥٤٠ دستگاه تانک و نفربر، ٤٠٠ قبضه توپ ضدهوایی، ٣٦٦ فروند هواپیما و ٤٠٠ فروند هلی‌کوپتر صورت گرفت. مقصود رهبران عراق از تجاوز این بود که با شکست نظامی ایران اهداف خود مبنی بر لغو قرارداد ١٩٧٥، تجزیه‌ی استان خوزستان و در نهایت براندازی نظام جمهوری اسلامی را تأمین نمایند (درودیان، بی‌تا: ٣٠)
هنگامی که رژیم بعث عراق آتش جنگ خانمانسوز تحمیلی علیه ایران اسلامی را برافروخت، سردمداران رژیم بعث قصد خود را برای سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران و سرکوب کردن انقلاب اسلامی پنهان ننموده و با بی پروایی عهدنامه‌ی ١٩٧٥ فیمابین دو کشور (مربوط به مرز دولتی و حسن همجواری) را در برابر دوربین های تلویزیون پاره کردند (اداره کل امور حقوقی وزارت امور خارجه، ١٣٦٧: ٢).
پس اگر شروع جنگ از جانب رژیم بعثی عراق به دلیل وقوع انقلاب در ایران و فقدان توان نظامی جمهوری اسلامی ایران برای بازدارندگی دشمن بوده است، پس چه عامل یا سلسله عواملی منجر به ناکامی و عدم تحقق اهداف دشمن پس از تجاوز به ایران شد؟ جواب این سوال در جریان تحقیق با بررسی و تحلیل آمار و ارقام مربوط به شهیدان جنگ و دفاع مقدس روشن می شود.
بنابراین با گذشت ٢٦ سال از آغاز جنگ و ١٨ سال از اتمام آن، بررسی ابعاد حقوقی، سیاسی، نظامی و اقتصادی جنگ همچنان ادامه دارد. جنگ ایران و عراق با مشخصه‌ی طولانی‌ترین و پرهزینه‌ترین درگیری نظامی در تاریخ معاصر منطقه‌ی خاورمیانه که دو قدرت جهانی و هم پیمانانشان در دوران جنگ سرد در حمایت از یک طرف جنگ اتفاق نظر داشته اند و مهمتر از همه عدم حل و فصل نهایی آن با برقراری صلح میان دو کشور ایران و عراق و بسیاری مسائل دیگر، سبب شده است که علت، نحوه و خاتمه‌ی جنگ تا سالهایی مدید همچنان مورد بحث و بررسی قرار گیرد. شکل‌گیری زمینه‌ها و مجموعه عواملی که امکان وقوع جنگ را فراهم ساخت، به دلیل ابعاد و نتایج نظامی، سیاسی و حقوقی آن، همواره به عنوان یکی از جدی‌ترین مباحثی بوده است که از زمان وقوع جنگ و پس از آن مورد بحث و بررسی قرار داشته و خواهد داشت. (درودیان، بی‌تا: ١٤)
پراکنش جغرافیایی شهیدان
پراکنش جغرافیایی شهیدان جنگ و دفاع مقدس، کل فضا های استانی کشور را در بر می گیرد و این امر بیانگر نقش فعال اقوام مختلف در امر دفاع و مبارزه برای صیانت از تمامیت ارضی و بقاء ملی است.همانطوریکه در در نقشه و نمودار شماره‌ی یک مشاهده می‌شود، میزان تراکم جغرافیایی شهیدان جنگ و دفاع مقدس را نشان می دهد که استان تهران با بیشترین تراکم و استان های جنوبی، جنوب غربی و جنوب شرقی شامل استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و کهکیلویه و بویر احمد کمترین تراکم شهیدان را در خود جای داده اند.
نکات مربوط به پراکنش جغرافیایی شهیدان جنگ و دفاع مقدس
نقشه و نمودار پراکنش جغرافیایی جنگ و دفاع مقدس نشان دهنده‌ی بیشترین تعداد و درصد شهیدان در استان های تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان است که این امر از یک طرف به علت جمعیت بیشتر آنها در مقایسه با بقیه استان ها، و از طرف دیگر اعتقادات ملی و مذهبی آنهاست. چون این استان ها به جز استان خوزستان، تا حدودی نسبت به منطقه‌ی جنگی، در فاصله‌ی دورتری قرار داشتند و از طرف دیگر بیشتر در معرض هجوم هواپیماها و موشک های دوربرد دشمن قرار داشتند.کل استان های کشور به لحاظ تعداد و درصد شهیدانی که در جنگ و دفاع مقدس تقدیم انقلاب کرده اند به سه گروه پایین تر از حد متوسط، متوسط و بالاتر از حد متوسط تقسیم شده اند که در گروه اول فقط استان تهران قرار گرفته است که حدود 40086 شهید داشته که این میزان حدود 300/17 درصد از کل شهیدان کشور را شامل می شود. به نظر می آید عواملی چون: تهران به عنوان مرکز ثقل سیاسی – اداری و اقتصادی کشور، مرکز فرماندهی و هدایت جنگ و عملیات نظامی و به تبع آن اهمیت استراتژیک و قرار گرفتن در معرض هواپیماها و موشک های دوربرد دشمن، جمعیت بیشتر و تا حدودی اعتقادات ملی و مذهبی باعث شده است تا استان تهران بیشترین میزان شهیدان کشور را در برگیرد.
در گروه دوم (متوسط)، استان های اصفهان، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی را شامل می شود که هرکدام از این ها به ترتیب، 34/10- 75/7 - 7/6 – 63/6 – 28/4 و 21/4 درصد از کل شهیدان کشور را در برمی گیرند. این استان ها نیز با وجود دور بودن از منطقه‌ی جنگی، به خاطر جمعیت زیاد، قرار گرفتن در معرض هواپیماها و موشک های دوربرد دشمن و همچنین باورها و اعتقادات ملی و مذهبی، چنین وضعیتی برای این استانها ایجاد شده است.
و بالاخره در گروه سوم (پایین تر از حد متوسط) بقیه استان های کشور قرار می گیرند. این نقاط کشور به دلیل دوربودن از منطقه‌ی جنگی و به تبع آن دور بودن از تیررس هواپیماها و موشک های دوربرد دشمن و همچنین جمعیت کم در مقایسه با استان های گروه اول و دوم، باعث شده است تا تعداد و درصد شهیدان جنگ و دفاع مقدس از نظر کمّی زیاد به چشم نیاید.
حد میانگین درصد شهیدان در کل کشور معادل با 39/3 درصد میباشد که استان کرمانشاه دقیقاً با همین درصد شهید، به عنوان استان میانه و حد وسط کشور در نظر گرفته شده است.
همانطور که در نقشه و نمودار مشاهده می شود، اکثریت مطلق تعداد و درصد شهیدان جنگ و دفاع مقدس در نیمه‌ی غربی ایران می باشد و همانطوریکه اشاره شد این وضعیت از دو مسأله‌ی ذیل ناشی می شود:
دور بودن از منطقه‌ی جغرافیایی جنگ، کم جمعیت بودن، دور بودن از تیررس هواپیماها و موشک های دوربرد دشمن در قسمت نیمه‌ی شرقی.
جمعیت زیاد، اعتقادات ملی و مذهبی بالا، قرار داشتن تهران به عنوان مرکز ثقل اداری – سیاسی و فرماندهی و هدایت جنگ، نزدیکی به منطقه جنگ نسبت به نیمه‌ی شرقی و قرار گرفتن در معرض تیررس هواپیماها و موشک های دوربرد دشمن و ... در قسمت نیمه‌ی غربی ایران.
با در نظر گرفتن دلایل مطرح شده‌ی موارد فوق، پراکنش استانی جغرافیایی شهیدان جنگ و دفاع مقدس به لحاظ تعداد و درصد، در مجموع در کل کشور از حالت متعادلی برخوردار است.
پراکنش جغرافیایی شهیدان و یگان های نظامی
درصد تراکم جغرافیایی شهیدان دفاع مقدس در بین یگان های نظامی مختلف کشور برابر با 47 درصد در بین یگان های نظامی بیشترین سهم را در میزان شهیدان جنگ و دفاع مقدس داشته است. درصد شهیدان بقیه‌ی یگانهای نظامی نیز در نمودار واضح و آشکار است.نکات مربوط به میزان مشارکت یگان های نظامی در جنگ و دفاع مقدس
بالا بودن میزان مشارکت نیروی بسیج در جنگ، به علت نیرو و جمعیت بیشتر این یگان نسبت به بقیه یگان های دیگر بوده است که ملت ایران از گوشه و کنار جهت دفاع از تمامیت ارضی و آرمان های انقلاب، به صحنه های نبرد و مبارزه گسیل می شدند.یکی دیگر از دلایل بالا بودن میزان مشارکت نیروی بسیج، وظیفه و تکلیفی است که این نیرو در دفاع از ملت و سرزمین دارد. هرچند که ماهیت وجودی کل نیروهای مسلح، دفاع از آب و خاک، تمامیت ارضی و بقاء ملی است و دارای افراد آموزش دیده و خبره در راستای این هدف متعالی است، اما در این میان چون نیروی بسیج به صورت داوطلبانه در امر دفاع و مبارزه حاضر می شود، همه‌ی افراد در جای جای ایران اسلامی، به امر جهاد و دفاع به عنوان وظیفه شرعی و اسلامی و اعتقادی نگاه می کنند و این امر باعث می شود از زن و مرد و پیر و جوان و از همه‌ی اقشار مختلف جامعه، در امر دفاع مشارکت داشته باشند.
با توجه به میزان تعداد نیروهای موجود در یگان های مختلف نظامی، میزان و درصد شهدا در کل یگان ها از وضعیت متعادلی برخوردار است و این امر بیانگر مشارکت فعالانه‌ی همه‌ی یگان های نظامی در زمینه‌ی دفاع ملی و تمامیت ارضی کشور می باشد.
نیروها و یگان های نظامی 6/84 درصد از کل شهدای جنگ و دفاع مقدس را تقدیم انقلاب کرده اند و این امر به علت ماهیت این قشر از جامعه می باشد که وظیفه‌ی دفاع از سرزمین و ملت بیشتر بر عهده‌ی آنها است. در این میان نیروی بسیج با نزدیک به 39 درصد از شهیدان کل کشور آمار قابل ملاحظه ای می باشد که سندی بر وفاق ملی، یکدلی و همبستگی ملت ایران برای دفاع از کشور خود به صورت داوطلبانه بوده است.
تعداد شهیدان یگان های نظامی و پشتیبانی کشور نسبت به کل شهیدان کشور برای کل یگانهای نظامی 185437 نفر از مجموع 219123 نفر شهید جنگ و دفاع مقدس کشور میباشد.
جغرافیای شهیدان جنگ و مشارکت اقشار اجتماعی
درصد مشارکت اقشار مختلف ملت ایران در زمینه‌ی جنگ و دفاع برای اقشار موجود، 34 درصد از کل شهیدان کشور را نشان می دهد، ولی به نظر می رسد که برخی از اقشار مشمول یگان های نظامی و پشتیبانی نیز بوده است. بنابراین آمار و ارقام مربوط به اقشار و مشاغل اجتماعی با آمار کلی شهیدان در تناقض می باشد پس با احتساب کل آمار و ارقام شهیدان یگان های نظامی و پشتیبانی که 6/84 درصد از کل شهیدان کشور را شامل می شود و از قطعیت بیشتری برخوردار است، باید آمار واقعی اقشار در حدود 3/15 درصد کل شهیدان کشور باشد.درصد دانش آموزان شهید در بین اقشار مختلف جامعه، سوای از یگان های نظامی بیشترین درصد را نشان می دهد که این درصد برای یک کشور درگیر جنگ و دفاع، آمار قابل ملاحظه ای است.
اختصاص میزان 14/1 درصد از کل آمار شهیدان به قشر کودک، در حالیکه همین میزان برای مشاغل هنری، خبرنگار – عکاس – فیلمبردار ... و دانشجو و روحانی که به ترتیب برابر با 0/06، 0/06، 32/1 و 53/1 درصد است بیانگر درصد بالای شهیدان این قشر جامعه است و پیام مهمی که این مسأله دارد این است که مناطق مسکونی و غیر نظامی کشور بیشتر مورد هجوم و حمله هواپیماها و موشک های دشمن قرار گرفته‌اند.
جغرافیای شهیدان جنگ و دفاع مقدس و جنسیت
حدود 7/97 درصد از شهیدان جنگ و دفاع مقدس مذکر بوده اند که این درصد شامل 212696 نفر و 3/2 درصد یعنی 6427 نفر مونث می باشد. با توجه با آمار و ارقام مربوط به جنسیت، واضح است که اکثریت مطلق تعداد شهیدان مونث بر اثر بمباران ها در مناطق مسکونی و غیرنظامی بوده است و اکثریت مطلق شهیدان مذکر در خط مقدم جبهه و در میدان نبرد به شهادت رسیده اند. آمار و ارقام شهیدان مونث نسبت به شهیدان مذکر 1 به 33 است.نتیجه گیری
براساس آمار و ارقام ارائه شده و تجزیه و تحلیل های صورت گرفته در این تحقیق، نتایج زیر قابل استنباط است:کشور جمهوری اسلامی ایران در طی هشت سال دفاع مقدس که بعد از جنگ ویتنام طولانی ترین جنگ در قرن بیستم را تجربه کرده است، آحاد ملت ایران اسلامی به لحاظ پراکنش جغرافیایی از تمام گوشه و کنار کشور برای دفاع از میهن و آرمان های انقلاب در صحنه های نبرد و مبارزه حاضر شده‌اند. بدون استثنا تمام شهرهای ایران در امر دفاع، مشارکت داشتهاند. هرچند این مشارکت با عواملی مثل فاصله‌ی جغرافیایی، تعداد جمعیت، اهمیت و استراتژیک بودن برخی از این نقاط شهری مثل تهران، اصفهان، شیراز و تبریز، و ... رابطه دارد، ولی در مجموع تعداد و درصد شهیدان جنگ و دفاع مقدس با در نظر گرفتن شاخص جمعیت، فاصله، و ... در تمامی استانها و شهرستان ها از وضعیت متعادلی برخوردار است؛ بنابراین ملت ایران در طی هست سال جنگ و دفاع مقدس الگو و نمونه‌ی وفاق ملی، فداکاری، ایثار و گذشت و اتحاد و یکپارچگی را به نمایش گذاشته اند که نمونه‌ی آن را در جاهای دیگر کمتر می توان سراغ گرفت.
با مشاهده‌ی این آمار و ارقام و همچنین مشارکت اقشار مختلف جامعه در دفاع از آب و خاک و سرزمین خود، می بینیم که تقریباً از تمامی اقشار جامعه از پیر و جوان گرفته تا خردسال و کهنسال و زن و مرد، بازاری، روحانی، قاضی، معلم، پزشک، راننده، دانش آموز، دانشجو، استاد، هنرمند، کارگر، کارمند، کشاورز و غیره و ... در جنگ حضور داشته اند و هرکدام از این اقشار در بین شهیدان جنگ و دفاع مقدس، سهمی دارند. این مسأله تا حدودی بیانگر همدلی، اتحاد و احساس تکلیف همه‌ی اقشار در امر دفاع و جهاد در راه سرزمین را نشان می دهد.
نزدیک به 20 درصد از شهیدان جنگ و دفاع مقدس مربوط به قشر کودک، نوجوان و جوان کشور می باشد. این میزان شهید برای یک کشور برای این سنین آمار بسیار زیادی است. با مشاهده‌ی این ارقام، صدمات و خسارت های جبران ناپذیر یک جنگ هشت ساله که بر ایران اسلامی از طرف استکبار جهانی به سرکردگی صدام تحمیل شد، بیشتر خودنمایی می کند.
جغرافی‌دانان سیاسی، جامعه شناسان و علمای اهل سیاست برای اینکه روحیه‌ی همگرایی و وفاق ملی یک ملت را نشان دهند، بر یک سری از شاخص‌ها تأکید می کنند که یکی از آنها میزان وفاداری به دولت خود و آرمانها و اندیشه های نطام است. در طی هشت سال جنگ و دفاع، ملت ایران با حضور گسترده از تمامی نقاط کشور و اقشار مختلف جامعه، این خصیصه را به نحو مطلوبی به نمایش گذاشتند که این مسأله برای دولتمردان و مسؤولین جمهوری اسلامی، یک غنیمت تجربی نادر جهت طراحی استراتژی‌های سیاست داخلی، خارجی، امنیتی، دفاعی و ... محسوب می‌شود، تا جهت رسیدن به آرمان های مقدس جمهوری اسلامی و ملت ایران بر روی آن حساب باز کنند.
سرزمین به عنوان بستری برای شکل گیری انواع مؤلفه های هویت، از جمله هویت سرزمینی، تاریخی، زبانی، مذهبی و ... که در مجموع هویت ملی یک ملت را شکل می دهند نقش به سزایی دارد. ایران زمین، در طول تاریخ حیات ایران بنیادی ترین عامل و اشتراک و انسجام ایرانیان از هر قوم و مذهبی بوده است. جنگ و دفاع هشت ساله حاوی این پیام است که ایرانیان در پرتو این مفهوم در عین تفاوت های زبانی، مذهبی و قومیتی و ... با هم متحد و یکپارچه هستند و در مقابل بیگانگان به عنوان یک هویت واحد عمل کرده اند.
منبع:فرهنگ ایثار
به گزارش خاورستان به نقل از ایرنا، سرهنگ مجتبی جعفری جمعه شب در دوازدهمین یادواره یکصد شهید منطقه مسجد جامع قم افزود: از میان شهدای جنگ تحمیلی، ۱۶ هزار نفر در جریان بمباران مناطق مسکونی به شهادت رسیدند و بقیه در جبهه های نبرد شهید شدند.
وی با تبیین ترکیب نیروهای نظامی ایران در دوران جنگ تحمیلی افزود: در این جنگ ۲۱۷ هزار ارتشی، ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار نیروی بسیجی به همراه ۲۰۰ هزار نیروی سپاه، شهربانی و ژاندارمری در مقابل تجاوز دشمن ایستادند.
جعفری با یادآوری این که در دفاع مقدس ۸۵ هزار نیروی بسیجی و ۴۸ هزار ارتشی به فیض شهادت نائل شدند، افزود: در این جنگ بیش از ۳۳ هزار دانش آموز و بیش از سه هزار و ۵۰۰ دانشجو به شهادت رسیدند.
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران با اشاره به شهادت سه هزار و ۳۱۷ روحانی در این دوران خاطر نشان کرد: قشر روحانیت به نسبت تعداد جمعیت خود ۱۲ برابر اقشار دیگر در این جنگ شهید داده است.
جعفری گفت: در این دوران ۸۸ مسیحی، ۱۸ کلیمی و ۹ زرتشتی در دفاع از خاک میهن شهید شدند و ۲ هزار تبعه غیر ایرانی نیز با حضور در جبهه های نبرد در مقابل عراق به شهادت رسیدند.
وی با اشاره به ۶۷۲ هزار جانباز و ۴۲ هزار آزاده به عنوان یادگاران دوران دفاع مقدس افزود: در این جنگ طبق برآوردهای اولیه بیش از یکهزار میلیارد دلار به ایران خسارت زده شد.
وی با بیان این که سازمان ملل میزان خسارت وارده به ایران را حدود ۲۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده است، افزود: عراق با این رقم خسارت موافقت نکرد و در نهایت با کارشناسی های انجام شده میزان نهایی خسارت وارده به ایران ۹۷ میلیارد دلار تعیین شد.
جعفری با بیان این که این خسارت باید از عراق گرفته شود، افزود: اکنون آمریکا نفت عراق را می فروشد، لذا باید بدون هیچ ملاحظه ای خسارت وارده به ایران را از عراق دریافت کرد.
* نابودی نظام اسلامی مهمترین هدف جهانیان از جنگ با ایران بود
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران همچنین گفت: جهان در هشت سال جنگ تحمیلی تمام عزم خود را برای نابودی نظام اسلامی جزم کرده بود.
سرهنگ جعفری یادآور شد: ایران به تنهایی در این جنگ نابرابر در مقابل دشمنان اسلام ایستادگی کرد.
وی در تبیین علت تنهایی ایران در جنگ تحمیلی به ارایه آماری از تجهیزات و امکانات ایران در مقایسه با دشمن پرداخت و اظهار کرد: در آغاز جنگ ایران یکهزار و ۷۴۰ تانک داشت، در حالی که عراق از دو هزار و ۷۰۰ تانک برخوردار بود.
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش افزود: در پایان جنگ تعداد تانک های ایران به یکهزار کاهش یافته اما تانک های عراقی به چهار هزار و ۵۰۰ تانک رسیده بود.
وی با بیان این که در آغاز جنگ تعداد هواپیماهای ایران ۴۴۵ فروند و برای عراق ۳۳۲ فروند بود، افزود: در پایان جنگ، این آمار برای ایران به ۶۵ فروند کاهش و برای عراق به بیش از ۵۰۰ فروند هواپیما افزایش پیدا کرد.
سرهنگ جعفری تعداد هلیکوپترهای ایرانی در سال های نخستین جنگ را ۵۰۰ فروند و برای ارتش عراق ۴۰ فروند برآورد کرد و گفت: این آمار در پایان جنگ برای ایران ۶۵ فروند و برای عراق ۱۵۰ فروند بود.
جعفری به مقایسه نیروهای نظامی دو کشور به نسبت جمعیت آنها پرداخت و یادآور شد: تعداد نیروهای ایرانی در اوایل جنگ بیش از ۳۶۵ هزار تن و میزان نیروهای عراقی ۲۰۰ هزار نفر بود.
وی افزود: در پایان جنگ تحمیلی، شمار نیروهای ایران به حدود ۴۰۰ هزار و تعداد نیروهای عراق به بیش از یک میلیون نفر رسیده بود.
این مقام ارتش جمهوری اسلامی ایران با اشاره به کمک ۴۵ میلیارد دلاری کشورهایی چون مصر، اردن و عربستان به عراق در دوران دفاع مقدس افزود: در جریان نبرد ایران با عراق ۲۴۷ نیروی نظامی از کشورهای مصر، سودان، تونس، مراکش، اردن، فلسطین، هند، امارات، لیبی، موریتانی، سومالی، نیجریه و الجزایر به دست نیروهای ایرانی به اسارت گرفته شدند.
جانشین بنیاد حفظ آثار ارتش همچنین خاطر نشان کرد: در دوران دفاع مقدس ۴۰ کشور عضو غیر دائم شورای امنیت شدند و در مجموع ۳۲۰ رای در مورد جنگ در حال وقوع در منطقه از سوی آن داده شد که حتی یک رای هم به نفع ایران نبود.
آمار شهدای هشت سال دفاع مقدس چقدر است؟
۳۱ شهریور ۱۳۹۲ ساعت ۱۴:۰۵
آمار شهدای دفاع مقدس 188 هزار و 15 نفر است که از این تعداد 171/235 نفر در جبهههای جنگ و 16/708 نفر بر اثر حملات هوائی و توپ خانهای دشمن به شهرها و مناطق مسکونی به شهادت رسیدهاند.
تعداد 132/770 نفر از شهدا مجرد (71%) و مابقی متأهل بودهاند ـ 44% شهدا در گروه سنی 16 تا 20 سال و 30% در گروه سنی 21 تا 25 سال ـ 8% در گروه سنی 26 تا 30 سال و ما بقی در سایر گروههای سنی قرار دارند.
میانگین سن شهدا در زمان شهادت در حدود 23 سال بوده است و شهدای 20 ساله نسبت به سایر سنین بیشترین نسبت را داشتهاند.
از شهدای دفاع مقدس 64% درصد بسیجی و نیروهای سپاه (وظیفه و کادر) 23 درصد نیروهای کادر و وظیفه ارتش 8/2 درصد از نیروهای انتظامی و 3/1 درصد از نیروهای جهاد سازندگی بوده اند.
وضعیت شغلی شهدا در زمان شهادت به این گونه بوده است:
45/3 درصد شهدای دارای شغل نظامی و انتظامی
9/2 درصد مشاغل کشوری
18/5 درصد دانش آموز
1/3 درصد روحانی
18/1 درصد مشاغل آزاد
2/1 درصد دانشجو
http://www.emtedad61.ir/post/378
به گزارش قسم از پایگاه مقاومت بسیج شهید منتظری حوزه 305 امام حسین(ع) ناحیه مقاومت بسیج امام خمینی ( ره) ،جدول آماری:
نام استان تعداد شهدا.نفر
آذربایجان شرقی ۹۵۳۴
آذربایجان غربی ۹۱۰۴
اردبیل ۳۲۴۱
اصفهان ۲۳۰۲۱
البرز ۵۳۳۱
ایلام ۲۶۵۳
بوشهر ۱۹۴۲
تهران ۲۷۲۹۵
چهارمحال و بختیاری ۲۳۳۶
خراسان جنوبی ۱۴۴۱
خراسان رضوی ۱۶۴۰۷
خراسان شمالی ۲۲۲۱
خوزستان ۱۳۳۶۳
زنجان ۲۸۶۱
سمنان ۲۵۹۹
سیستان و بلوچستان ۱۶۳۹
فارس ۱۳۸۷۹
قزوین ۲۷۵۶
قم ۴۷۹۷
کردستان ۵۲۵۳
کرمان ۶۰۵۶
کرمانشاه ۹۱۳۴
کهگیلویه و بویراحمد ۱۷۱۷
گلستان ۳۶۲۸
گیلان ۶۹۴۶
لرستان ۶۰۸۷
مازندران ۹۸۵۳
مرکزی ۵۲۱۹
هرمزگان ۱۱۲۶
همدان ۶۹۳۴
یزد ۳۴۸۹
|
|
ضایعات انسانی خودی با کمک رژیم بعث عراق قبل از شروع جنگ در پنج استان مرزی همجوار با عراق ( خوزستان - ایلام- کرمانشاه- کردستان- آذربایجان غربی)
| شهید | مجروح | اسیر | جمع کل |
| 1656 | 2775 | 691 | 5122 |
تجاوزات عراق در طول مرز از تاریخ 57/12/1 تا 59/6/30
| یگان متجاوز | عملیات | تحرکات | مرزی |
| زمینی | 688 | 1229 | 1917 |
| هوایی | 252 | 22 | 274 |
| دریایی | 44 | 22 | 66 |
| جمع | 984 | 1273 | 2257 |
نتایج تجاوزات رژیم بعث عراق از تاریخ 57/12/1 تا 59/6/30
| شهید | مجروح | اسیر | جمع |
| 241 | 629 | 144 | 1014 |
عراق با لغو یکجانبه قرارداد 1975 الجزایر در 59/6/26 ، رسما هجوم سراسری خود را علیه ایران آغاز کرد.
هجوم سراسری ارتش بعث عراق: جنگ رسمی و همه جانبه با تهاجم گسترده نیروی هوایی ارتش بعث عراق در تاریخ 59/6/31 آغاز و سپس نیروی زمینی عراق از شمال قصر شیرین تا خرمشهر تجاوز سراسری خود را آغاز کرد.
استعداد ارتش بعث عراق( نیروی زمین) شامل: سپاه یکم شامل 3 لشکر11 و 7 پیاده - سپاه دوم شامل 5 لشکر 2 و 4 و 8 پیاده و 6 و 12 زرهی - سپاه سوم شامل 5 لشکر 3 و 9 و 10 زرهی و 1 و 5 مکانیزه - 15 تیپ مستقل شامل 10 تیپ پیاده تی1 تی زرهی1 تی مکانیزه 3 تی نیرو مخصوص.
تجهیزات نیروی زمینی رژیم بعث عراق شامل 3530 تانک و نفربر و 900 قبضه توپ.
سازمان نیروی هوایی رژیم بعث عراق: 9 پایگاه هوایی 16 اسکاداران300 فروند هواپیما 80 فروند بالگرد 900 قبضه توپ ضد هوایی و چند تیپ موشکی زمین به هوا.
سازمان نیروی دریایی ارتش بعث عراق شامل 2 پایگاه دریایی در بصره و ام القصر 2 ناو تیپ دریایی و یگانها ساحلی.
استعداد نیروی انسانی ارتش بعث عراق:
| پرسنل زمینی | پرسنل هوایی و پدافند | پرسنل دریایی | جمع نیروی انسانی |
| 202000 | 25000 | 5000 | 232000 |
اشغال شهرها و مناطق مرزی ایران و مقاومت رزمندگتن مردمی و نیروهای مسلح:
59/7/1 اشغال سومار 59/7/18 نفوذ دشمن به دهلران و عقب نشینی از آن
59/7/2 اشغال نفت شهر و مهران و نفوذ به سرپل ذهاب و عقب نشنینی 59/7/19 عبور دشمن از کارون، اشغال جاده اهواز آبادان ، تکمیل محاصره آبادان
59/7/3 اشغال موسیان 59/7/23 اشغال جاده ابدان ماهشهر و تنگ شدن محاصره آبادان.
59/7/4 اشغال بستان 59/8/4 دسترسی دشمن به مسجد جامع خرمشهر، اشغال خرمشهر
59/7/5 اشغال قصر شیرین، نفوذ به گیلان غرب، پیشروی تا پل نادری در جنوب و اشغال غرب کرخه ، تپه های رادار و جاده دهلران دزفول
59/8/8 نفوذ دشمن به جزیره آبادان.
59/7/6 اشغال سوسنگرد و عقب راندن دشمن از گیلانغرب 59/8/22 نفوذ دشمن به سوسنگرد و در تاریخ 59/8/26 آزادی مجدد سوسنگرد.
59/7/8 پیشروی دشمن تا 15 کیلومتری اهواز و اشغال غرب کارون، جفیر، کرخه کور،پادگان حمید،جاده خرمشهر اهواز و جاده اهواز حمیدیه
59/9/27 تصرف ارتفاعات مریوان 59/10/26 تصرف نوسود
59/7/10 آزادی بستان و سوسنگرد 59/10/27 اشغتا هویزه
مناطق تحت اشغال دشمن از آغاز تا پایان جنگ ( به کیلومتر):
| وسعت/سال | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | هفتم | هشتم | |
| اشغالی | 15000 | 13600 | 2500 | 1900 | 1400 | 1400 | 1220 | 1220 | 1070 |
| آزاد شده | 1400 | 11100 | 600 | 500 | - | 180 | - | 150 | - |
پیشروی ایران در خاک عراق از سال دوم تا پایان جنگ ( به کیلومتر مربع):
| وسعت/سال | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | هفتم | هشتم |
| میزان پیشروی | - | 40 | 510 | 1280 | 500 | 825 | 420 | 1150 |
| کل مناطق آزاد شده | - | - | 40 | 550 | 1830 | 2330 | 3155 | 3575 |
آمار عملیات های جمهوری اسلامی ایران در 8 سال دفاع مقدس:
| عملیات گسترده | عملیات نیمه گسترده | عملیات محدود | عملیات ایذایی |
| 24 | 30 | 54 | 74 |
صدور تکنولوِی عادی و پیشرفته به عراق طی سالهای 63-67(به میلیون ریال):
| تکنولوِی/کشور | آمریکا | بریتانیا | آلمان غربی | ایتالیا | فرانسه |
| عادی | 3500 | - | 500 | 200 | 500 |
| پیشرفته | 1000 | 3500 | 4500 | 2800 | 2500 |
| جمع | 4500 | 3500 | 5000 | 3000 | 3000 |
آمار شهدای دفاع مقدس:
| شهید | شهدای در جبهه | شهید بر اثر حملات هوایی و توپخانه |
| 188015 | 171235 | 16780 |
شاغل شهدا
| شهدای دارای شغل نظامی و انتظامی | مشاغل دولتی | دانش آموز | روحانی | مشاغل آزاد | دانشجو | نامعلوم |
| 45/3 | 9/2 | 18/5 | 1/3 | 18/1 | 1/2 | 6/4 |
گروه سنی شهدا
| 16تا20 | 21تا25 | 26تا30 | بالای 31سال |
| 44 درصد | 30 درصد | 8 درصد | 17 درصد |
آمار رزمندگان، ایثارگران، آزادگان سپاه و بسیج
| اعزام به مناطق عملیاتی 8 سال دفاع مقدس | شهید | جانباز | آزاده |
| 2397000 | 126289 | 195200 | 10800 |
آمار آزادگان کشور 38000 نفر
رشد ارتش بعث عراق از حمله به ایران تا حمله به کویت:
| هواپیما | بالگرد | زرهی | توپخانه | پرسنل زمینی | یگانهای زمینی | |
| موجودی در آغاز جنگ | 300 فروند | 80 فروند | 3530 دستگاه | 900 قبضه | 12202000 ل | - |
| خسارت در 8 سال نبرد | 238 | 91 | 7368 | 965 | 410000 | - |
| موجودی در پایان جنگ | 610 | 325 | 6230 | 2900 | 677000 | 57 ل |
| موجودی در آغاز حمله به کویت | 750 | 400 | 7500 | 4500 | 900000 | 66 ل |
از مجموع 410000 نفر تلفات ارتش عراق طی 8 سال دفاع مقدس حدود 65000 نفر به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند.
منبع: مجله: فرهنگ پایداری
آمار شهدای زن در دفاع مقدس 
بانوان شهید به روایت آمار
1700
زیر ده سال
2509
بین 10 تا 30 سال
3500
مجرد
2894
متاهل
500
رزمنده
6428
جمع کل
6428
منبع : نشریه افضل (بنیاد شهید انقلاب اسلامی) شماره 71 صفحه
وی در خصوص اهمیت این جایگاه از منظر امام خمینی(ره) افزود: برخی از فرماندهان در آن سال‌ها حضور یک روحانی در بدنه نهادهای نظامی را لازم نمی‌دانستند که امام در پاسخ گفتند: ارتشی که نماینده من در آن نباشد را نمی‌خواهم و این ارتش نیاز مملکت را بر طرف نمی‌کند.
نماینده ولی فقیه در سپاه امام سجاد(ع) هرمزگان وجه تمایز ارتش، سپاه و نیروی انتظامی در جمهوری اسلامی با نیروهای نظامی در سایر کشورها را معنویت‌محوری دانست و افزود: آنچه باعث حفظ ارزش‌ها و کیان انقلاب ما شده همین وجود ارتش مکتبی است.
رستگار همچنین به تشریح وظایف این حوزه از دیدگاه مقام معظم رهبری پرداخت و اضافه کرد: ارتقای معنویت، بصیرت و ارتقای ولایت‌مداری از وظایف مهم در حوزه نمایندگی در آخرین حکم مقام معظم رهبری به نماینده ولی فقیه بوده است.
وی دومین وظیفه این حوزه را ارتقای بصیرت دانست و گفت: یک پاسدار باید با چشم باز به جنگ دشمن برود و معایب، حیله و ترفندهای دشمن را بشناسد.
بنا بر این گزارش، در پایان این مراسم از زحمات حجت‌الاسلام احمدی‌نیا، مسئول سابق نمایندگی ولی فقیه در سپاه ناحیه ابوموسی تقدیر و طی حکمی حجت‌الاسلام رضایی به‌عنوان مسئول نمایندگی این ناحیه معرفی شد.
آمار شهدا و ایثارگری های زنان در دوران دفاع مقدس
پژوهش خبری صدا و سیما: زنان نیمی از پیکرة بشریت بوده و در طول تاریخ دوشادوش و همراه مردان تاریخ را ساخته‌اند. اگر چه در تاریخ بشر بر جنبه‌های عاطفی و احساسی زنان تکیه شده، لیکن زنان کشور ما در تمامی صحنه‌ها در کنار مردان ظاهر شده‌اند. به‌عنوان مثال در انقلاب اسلامی ایران و حرکت پرشکوه انقلاب و به ویژه در دفاع مقدس، نقشی ریشه‌دار و ارزشمند داشتهاند. زنان ما در حماسه دفاع مقدس همراه رزمندگان غیور این مرز و بوم دلیرانه ایستادند و به جهانیان نشان دادند که در راه آرمان و عقیده خویش حاضرند از عواطف و احساسات خود چشم‌پوشی نمایند. عشق به اسلام و میهن سبب گردید که آنان خانواده و خودشان را از خاطر ببرند و تنها به مصلحت نظام بیندیشند. زنان ایرانی در طی جنگ تحمیلی با پیروی از مکتب عاشورا و پیام رسان آن حضرت زینب کبری (س) حماسه‌های فراموش نشدنی آفریدند. لیکن با توجه به نقش غیرمستقیم زنان در جنگ تحمیلی هنوز آنچنان‌که شایسته است از فداکاری، مقاومت و ایثار آنان سخن به میان نیامده است. در حالیکه آنان در پشت صحنه نقش عظیمی ایفا میکردند که هیچ دوربینی نتوانسته است این نقش را سزاوارانه به تصویر بکشاند. بنابراین شایسته است از نقش سربازانی سخن بگوئیم‌که در اوج گمنامی، قلبشان تنها به عشق و قافله سالار شهیدان کربلا می‌تپد و در این وادی از تمامی تعلقاتشان‌گذشتند. به همین منظور در این نوشتار تلاش می شود تا گوشه ای از حماسه حضور زنان ایرانی در هشت سال‌دفاع مقدس بازگو شود.
نقش زنان در دفاع‌مقدس در کلام حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری
حضرت امام خمینی(ره) درباره نقش زنان در دفاع مقدس میفرمایند: « پیروز و سرافراز باد نهضت اسلامی زنان معظم ایران، افتخار بر این قشر عظیمی‌که با حضور ارزشمند و شجاعانه خود در صحنه دفاع، میهن اسلامی و قرآن‌کریم و انقلاب را به پیروزی رسانده و اکنون در جبهه و پشت جبهه در حال فعالیت و آماده فداکاری هستند». و «شما خانم ها و شما زن ها توجه به این معنا داشته باشید که همانطور که بر مردها در جبهه لازم است که جلو بروند و پیشقدم باشند، شما هم در کار پشت جبهه باید کمک کنید، مهیا شوید که اگر خدای نخواسته یک وقت دفاع عمومی بر همه واجب شد، یعنی همه ما بی‌استثنا هرکس قدرت دارد بی‌استثنا بر او واجب شد، مهیا باشید از برای دفاع»
رهبر معظم انقلاب حضرت آیت ا... خامنه ای نیز درباره نقش زنان در دفاع مقدس می فرمایند: «اگر زنان حماسة جنگ را نمی سرودند و در خانه ها جنگ را به عنوان یک ارزش تلقی نمی کردند ، مردان اراده و انگیزة رفتن به جنگ را پیدا نمی کردند و خیل عظیم بسیجی ها به سمت جبهه روانه نمی شد.»
- مشارکت زنان در دفاع مقدس
فعالیت های نظامی، پشتیبانی و تدارکاتی، فرهنگی، امدادی و درمانی و ... از جمله زمینه‌های مشارکتی زنان در دفاع مقدس است که در پی می‌آید:
الف) فعالیت های نظامــی
با شروع جنگ تحمیلی و قرار گرفتن جمهوری اسلامی ایران در موضع دفاع، دامنه وجوب شرکت در جنگ، زنان را نیز تحت پوشش قرار داد. زنان مسلمان کشورمان با شجاعت و رشادت وصف ناشدنی در صحنه‌های رزم حضور یافتند و حماسه‌ای شورانگیز را در تاریخ اسلامی با خون سرخ خویش ثبت نمودند. زنان در مناطق مرزی از جمله در خرمشهر، سوسنگرد، اهواز، مهران و ... حماسه‌های پرشوری آفریدند. مسجد جامع خرمشهر گواه صادقی است بر استقرار عده‌ای از زنان شجاع که دلهایشان چون دریا وسیع و چون کوه محکم و استوار بود و توانستند تا آخرین روزها در خرمشهر باقی بمانند، تا جایی‌که برادران با زور آنها را از شهر خارج نمایند. زنان نه تنها با کندن سنگر و تهیه غذا برای رزمندگان و حفاظت از مهمات، مردان را یاری می‌دادند، بلکه با تعلیمات نظامی که در سطح ابتدایی گذرانده بودند در خط مقدم جبهه در برابر دشمن بعثی نیز می‌جنگیدند.
خواهر جانباز، آمنه وهاب‌زاده چنین می‌گوید: «روز دهم جنگ، همراه سیصد نفر از خواهران به جبهه اعزام شدیم. وقتی به ماهشهر رسیدیم، بعضی همانجا ماندند و من همراه بقیه راهی خط مقدم شدم. آن زمان خط مقدم خرمشهر و آبادان بود. این مدت همراه دکتر چمران بودیم و چون ایشان و همسر گرامیشان قبلاً به ما آموزش چریکی داده بودند، حتی قرار شده بود همراهشان به لبنان هم برویم. خرمشهر که سقوط کرد، ما تا پشت کشتارگاه عقب کشیدیم و در بیمارستان ولی عصر (عج) مستقر شدیم. چون خرمشهر خالی از سکنه شده بود، از ما نیز خواستند تا شهر را ترک کنیم. ما جزء آخرین نفراتی بودیم که از خرمشهر خارج می‌شدیم. بعدها در عملیات ثامن الائمه و بیت المقدس شرکت کردم. در والفجر یک شیمیایی شدم... هفت بار مجروح شدم. پای چپم ترکش خورده و تا به حال سه بار عمل شده و احتمالاً آخر هم قطع خواهد شد.»
برادر جانباز، ایران خواه، چنین می‌گوید: «خانم فاطمه نواب صفوی، نوه شهید نواب صفوی، به عنوان دیده‌بان به طرف بهمن شیر رفته بود. او با اطلاعات مؤثر و مفیدی که از موقعیت دشمن می‌داد، در موفقیت عملیات نقش تعیین کننده‌ای را ایفا کرد. در آخرین دیدار او را در حالی دیدم که پیکر شهیدی را با خود حمل می‌کرد. معلوم شد که از یک عملیات موفق چریکی بازمی‌گردد.»
« در جریان خرمشهر تعدادی از خواهران واقعاً رشادت شان خیلی بیش از مردها بود. خواهر شهناز حاجی شاه، از نظر اخلاق، شجاعت، ایثار و تقوا و طهارت الگوی ما بود. مردانه می‌جنگید. با وجود شدت درگیری‌ها در این چند روز، کسی تار مویی از ایشان ندید و کلامی به جز سلام نشنید. وقتی برای استراحت به عقب برمی‌گشتیم، او به سرعت مشغول آماده کردن غذا می‌شد.
شهناز حاجی شاه، سرانجام به آرزویش رسید و جلو مقرّ همیشگی‌اش مکتب قرآن، زمانی که آمده بود برای سنگرها غذا ببرد، همراه یکی از دوستانش شهناز محمدی، بر اثر اصابت ترکش خمپاره دشمن، به شهادت رسید و از برادرش حسین حاجی شاه که دوّم آبان 59 به این فوز نائل شد، سبقت گرفت.»
آمار شهدا و ایثارگری های زنان در دوران دفاع مقدس
بر اساس آمار تهیه شده از فهرست شهدای جنگ تحمیلی زنان قهرمان ایران ۶ هزار و۴۲۸ نفر شهیده در طول سالهای دفاع مقدس تقدیم اسلام کردند که بیشتر آنها در بمباران و موشک باران شهرها به شهادت رسیدهاند.طبق آماری به نقل از نشریه داخلی بنیاد شهید و امور ایثارگران، 500 نفر از این افراد، رزمنده بودند، بیشتر این زنان مجرد و 2500 نفر از آنان در سن 10 تا 30 سال بودند.
براساس آمار بنیاد جانبازان و امور ایثارگران که در شهریور ۱۳۸۱ به تفکیک جنسیت و گروههای جانبازی منتشر شد، تعداد کل جانبازان زن ۵ هزار و ۷۳۵ نفر است که از این تعداد ۳ هزار و 75 نفر بالای ۲۵درصد جانبازی دارند.
درباره تعداد اسرای زن جنگ تحمیلی، آمار روشنی منتشر نشده، اما در برخی منابع از رقم 171 اسیر زن در طول جنگ هشت ساله گفته شده است. همچنین در طول۸ سال دفاع مقدس۲۲ هزار 808 امدادگر و۲ هزار و 276 پزشک زن به جبهه‌ها اعزام شدند.
اما درباره نقش غیرمستقیم زنان این سرزمین نیز بایستی گفت؛ طبق آماری که سال 1386 منتشر شده تعداد والدین شهدا 247 هزار و 106 نفر (تعداد مادران شهید حدود نصف این میزان است) و تعداد همسران شهدا 61 هزار و 52 نفر بوده است. (اغلب همسران شهدا، از زنان هستند). همچنین تعداد والدین جانبازان 71 هزار و 372 نفر، تعداد همسران جانبازان 317 هزار و 193 نفر، تعداد والدین آزادگان 13 هزار و 82 نفر و تعداد همسران آزادگان 41 هزار و 76 نفر بوده است. از این روست که می‌توان مدعی بود به غیر از دختران شهدا، جانبازان و آزادگان، حدود 550 هزار نفر از زنان ایرانی با صبر و تحمل فقدان همسر در صورت شهادت یا اسارت یا مجروحیت و معلولیت او در حماسه دفاع مقدس نقش داشتهاند. این را باید کنار رقم 13 هزار زنی گذاشت که به طور مستقیم با این جنگ روبه‌رو شدند.
ب- فعالیت های پشتیبانی و تدارکاتی
یکی از مهم ترین جنبه‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس، مربوط به فعالیت های آنان در زمینة پشتیبانی و تدارک جبهه هاست. زنان کشورمان علاوه بر اینکه در ترغیب و تشویق رزمندگان برای حضور در جبهه‌ها مؤثر بودند و در غیاب سرپرست خانواده، مدیریت خانه را به عهده داشتند، در ستادهای پشتیبانی نیز فعالانه حضور می‌یافتند و با انجام‌اقداماتی نظیر ارائه کمک های نقدی و غیرنقدی، جمع‌آوری کمک های مردمی، تقسیم و بسته بندی مواد ارسالی به جبهه ها، تهیة لباس و آذوقه برای رزمندگان و .... حضور چشمگیری داشتند. بنابراین آن دسته از زنانی که به نوعی نمی‌توانستند در جبهه‌ها حضور مستقیم داشته باشند، فقدان حضور عینی در جبهه‌ها را از طریق انجام فعالیت های پشتیبانی و تدارکاتی جبران می‌نمودند.
ج- فعالیت های امدادی و درمانی
هرگز نمی‌توان از یاد برد خیل زنان و دخترانی را که با گذراندن دوره‌های‌کوتاه مدت امدادرسانی، فوج فوج به جبهه‌ها هجوم برده و در خطوط مقدم و پشتیبانی، پروانه‌وار گرد مجروحان و مصدومان جنگ تحمیلی می‌چرخیدند و جراحات‌آنان را با تفقد و صبوری مادرانه التیام می‌بخشیدند. آمار بالای زنان شاغل در بخش‌خدمات پزشکی‌گویای آن است که به‌طور طبیعی حجم زیادی از مسوولیت مداوای مجروحان و آسیب‌دیدگان از جنگ در مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستان ها متوجه زنان بوده است. سنگین‌ترین وظیفه در بیمارستان های صحرایی و نیز در شهرها بر عهده زنان فداکار، بهیار، پرستار، و پزشک بوده است. پرستاری از مجروحین جنگ، انتقال مجروحین، نظافت بیمارستانها، شناسایی شهدا، حفر زمین برای تدفین آنان و حتی نگهبانی از اجساد مطهر شهدا و... همه نشانگر شور انقلابی و انسان دوستی زنان مجاهدی بود که در تداوم و تدارک دفاع مقدس فعالیت و ایثارگری بی‌شائبه‌ای داشتند.
د – فعالیت های مربوط به شهدا و رسیدگی به خانواده رزمندگان
در طی 8 سال‌دفاع مقدس بسیاری از امور مربوط به شهدا توسط زنان انجام می‌شد. ستادهای تخلیه شهدا در مناطق‌جنگی، مراکز معراج شهدا در شهرستانها و واحدهای تعاون در پایگاه های نظامی نیز از خدمات زنان در این زمینه بهرهمند گردیده‌اند. همچنین رسیدگی به خانوادة رزمندگان و شهدا و دلجویی از آنها نیز در همة موارد توسط بانوان و در قالب واحدهای انصارالمجاهدین انجام می‌شد که هنوز هم ادامه دارد.
ه – فعالیت های فرهنگی
یکی از عرصه‌های مهم حضور زنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در پرتو اندیشه‌های حضرت امام(ره) صحنة فرهنگ و هنر راستین است. نویسندگی، گزارشگری، داستان‌نویسی، سرودن شعر و ... زمینه‌هایی هستند که پس از انقلاب اسلامی پذیرای زنان متعهد بسیاری بودهاند و بهره‌های فراوانی نیز از ناحیة حضور آنان برده‌اند.
در این میان جنگ نیز به عنوان مهم ترین واقعة پس از انقلاب و حوزة فعالیت زنان هنرمند و اهل اندیشه دور نمانده است و طی این دوران شاهد آثار متعددی از بانوان در زمینه‌های مختلف هنری با موضوع جنگ و دفاع مقدس بوده‌ایم.
تقویت روحیه رزمندگان
یکی از حیاتی‌ترین اقدامات زنان در جبهه‌ها، تقویت روحیه رزمندگان از طرق مختلف بوده است. نفس حضور و همراهی‌زنان با مردان حتی اگر بدون هیچ اقدام عملی نیز صورت بگیرد، تأثیر خود را خواهد داشت و موجب پشتگرمی و استقامت مردان خواهد شد. در دفاع مقدس هم، همراهی زنان با مردها و مهم تر از آن، انجام هرگونه کاری که برای تقویت جبهه‌ها از عهده آنها بر می‌آمد قطعاً در روحیه مردها تأثیر شگرفی بجا گذاشته و آنان را برای تداوم دفاع و تحمل سختی ها آماده‌تر می‌ساخت و این نکته‌ای است که حضرت امام (ره) بارها بدان اشاره کرده‌اند. افزون بر روحیه شهادت‌طلبی، صبر بر مصیبت عزیزان و رضایت و بلکه ترغیب و تشویق فرزندان، همسران و برادران به حضور در جبهه بیشترین تأثیر را در روحیه رزمندگان اسلام می‌گذاشت و همین ها بود که صحنه‌هایی بی‌همتا و استثنایی را از یک ملت در حال دفاع جلوه‌گر ساخت و آنان را جاودانه نمود.
مواجهه و مقابله زنان با پی‌آمدهای حاصل از جنگ
تبعات حاصل از هر جنگی به مراتب از خود جنگ و صحنه کارزار مسلحانه وسیعتر و گسترده‌تر است و لذا نحوه مقابله و مواجهه افراد با این تبعات همیشه و برای مسئولین همة کشورهای درگیر جنگ از مسایل بسیار مهم تلقی می شود. آنچه که در این میان اهمیت می‌یابد توجه به نقش و موقعیت حساس زنان در مسایل پشت جبهه است. به دلیل اعزام کثیری از مردان به جبهه، شهادت، مجروحیت، جانبازی و اسارت شماری از آنها فشارهای روحی و روانی آن مستقیماً متوجه زنان است، و از طرفی مسئولیت اداره گوناگون خانه را تماماً بر دوش آنان می‌گذارد. باید زنان را به عنوان مهم ترین گروه حاضر در پشت جبهه قلمداد کرد. بر این اساس نحوة مواجهه آنان با تبعات جنگ و میزان همراهی آنان با مسئولان و نیروهای رزمنده را باید به عنوان یکی از اساسی‌ترین شاخص های میزان موفقیت یک جنگ ارزیابی کرد.
در صورتی که بانوان، ایستادگی و مقاومت لازم را داشته باشند و در برابر مشکلات و عوارض جنگ لب به شکوه و انتقاد نگشایند بدیهی است که نیروهای رزمنده با اطمینان و روحیة بهتری به جنگ می‌پردازند و خطر شکاف و تفرقه کمتر آنها را تهدید می‌کند. بر همین‌اساس می‌توان به جرئت ادعا کرد که همراهی و استقامتی که از ناحیة زنان قهرمان ایران‌در جریان جنگ تحمیلی به منصة ظهور رسید در هیچ زمانی و در هیچ منطقه‌ای از جهان سابقه ندارد. حتی زنان صدر اسلام با همه فداکاری‌ها و رشادت هایی که در جنگ ها از خود نشان دادند به سبب کوچک بودن و سادگی ابعاد جنگ های آن دوره هرگز با مصایب و سختی های زنان ایرانی در جریان دفاع 8 ساله مواجه نبوده‌اند.
آنچه که به مشارکت سازنده و مؤثر بانوان ایران جلوه‌ای منحصر به فرد می‌دهد، گذشته از ابعاد وسیع ناملایمات وارد بر آنها این است که ایشان نه تنها در مواجهه با مشکلات جنگ صبر پیشه کردند، بلکه تمام خسارات و لطمات و مصیبت های وارد بر خود را موجب مباهات و افتخار می‌دانستند و حتی شهادت خود و عزیزانشان در راه خدا را طلب میکردند. و به تعبیر حضرت امام (ره) چه افتخاری بالاتر از اینکه زنان بزرگوار ما در مقابل رژیم ستمکار سابق و پس از سرکوبی آن در مقابل ابرقدرت ها و وابستگان آنان در صف اول، ایستادگی و مقاومتی از خود نشان دادند که در هیچ عصری، چنین‌مقاومتی و چنین شجاعتی از مردان ثبت نشده است. مقاومت و فداکاری این زنان بزرگ در جنگ تحمیلی آنچنان اعجاب‌انگیز است که قلم و بیان از ذکر آن عاجز، بلکه شرمسار است.
فرجام سخن
تاریخ معاصر ایران شاهد گویایی بر حضور همه‌جانبه و فعالانه زنان مسلمان ایرانی در صحنه‌های گوناگون دفاعی، رزمی، سیاسی و اجتماعی بوده است. وضعیت زنان در ایران همچون سایر اقشار جامعه، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در معرض دگرگونی‌هایی قرار گرفت که در نتیجه آن، ارزش اصیل و والای زن مسلمان آشکار شد، بدین‌ترتیب زنانی‌که تحت تأثیر فرهنگ بیگانه هویت خود را به فراموشی سپرده بودند و مفهوم آزادی را تنها در تساوی و برابری ظاهری با مردان می‌دیدند با پدید آمدن انقلاب شکوهمند اسلامی به هویت والای خود پی می‌بردند و در پرتو پذیرش و پیروی از احکام الهی به استقلال فکری و آزادی حقیقی دست یافتند و نشان دادند که در یک نظام اسلامی، زن دیگر عامل بی‌اراده الگوی مصرفی غرب نیست و به بهانه تساوی با مرد مورد بهره‌کشی قرار نمی‌گیرد. زیرا در مکتب اسلام، اگرچه زن و مرد دارای ارزش وجودی مساوی هستند ولی با توجه به فطرت انسانی هر یک از آنها، وظایف متفاوتی دارند. زنان ایرانی، طی انقلاب اسلامی و پس از پیروزی آن در بیشتر امور دوش‌به دوش مردان شرکت داشتند و از جمله خدمت های ارزنده آنان در دفاع مقدس میباشد که با معیارهای مادی قابل سنجش نیستند.
پژوهش خبری صدا و سیما// گروه سیاسی
