دین و زندگی تایباد

اللهم صل علی محمدوآل محمد

دین و زندگی تایباد

اللهم صل علی محمدوآل محمد

جریان شناسی ساختار نیروهای مردمی عراق

جریان شناسی ساختار نیروهای مردمی عراق

خبر اشغال موصل و تکریت و ورود تروریست ها به نزدیکی بغداد و سامرا و پیشروی گسترده تروریست های داعش زنگ خطر را برای تمام عراق به صدا درآورد. عراقی که چندی پیش از چنگال اشغال آمریکایی ها آزاد شده بود، می رفت که این بار به اشغال عوامل دست نشانده آمریکا در منطقه در بیاید. تشکیل بسیج مردمی در پاسخ به فرمان مرجعیت، سد محکمی از اراده و پایداری را در مقابل جریان تکفیر ایجاد کرد.

دیدبان: 10 ژوئن 2014، اخبار لحظه به لحظه از وخامت اوضاع در عراق خبر می داد. شهر موصل با قریب به 2 میلیون جمعیت به اشغال نیروهای داعش درآمده بود. پس از اشغال رقه در سوریه، این بار این گروه، استانی از عراق را به متصرفات خود می افزود. پیش روی های سریع و برق آسای داعش که نتیجه عواملی از جمله اختلاف‏های سیاسی، خیانت برخی از نیروهای امنیتی، مواضع مخالف برخی از سران عشایر، دسیسه‌های طارق الهاشمی و حمایت گروه‌هایی همچون جیش المجاهدین، جیش الاسلامی فی العراق، ثوره العشرین و جیش الانصار السنه صورت گرفته بود، این گروه را بر آن داشت تا در سایه فتوحات خود و در 29 ژوئن 2014، اعلام به تشکیل خلافت خود خوانده اسلامی در بخشهای اشغالی سوریه و عراق کند. در همین حین، با نزدیک شدن نیروهای داعش به بغداد و در خطر گرفتن موجودیت عراق و همچنین تهدید اماکن مذهبی در شهرهای سامراء، کربلا و نجف و بغداد، آیت الله سیستانی، اقدام به صدور فتوای جهاد کفایی علیه تروریست های مسلح کردند. با این اقدام، بسیاری از مردم عراق خواهان پیوستن به صفوف مبارزه علیه داعش شدند. وجود گروه های مقاومت و دسته های نظامی، از زمان اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی، تجربه خوبی را در بسیج و مدیریت توان مردمی در ایجاد نیروی مقاومت به جای گذاشته بود. با تکیه بر این تجربه در مدت زمان اندکی، حدود 3 میلیون عراقی برای پیوستن به صفوف مبارزه اعلام آمادگی کردند. با گذشت مدت زمان اندکی از صدور فتوای جهاد، بازوی قدرتمندی در کنار ارتش عراق برای حفاطت از کیان این کشور در مقابل تهدید تروریست های داعش ایجاد شد. با ایجاد ساختار « حشد الشعبی» یا نیروهای بسیج مردمی، توان مضاعفی در میدان نبرد بوجود آمد. با گذشت قریب به دوسال از صدور فتوای جهاد مرجعیت در عراق، بر آن شدیم تا به بررسی و معرفی اجمالی مهمترین گروه ها و موثرترین آنها در ساختار نیروهای مردمی عراق بپردازیم.

تشکیل ساختار نظامی متحد از گروه های پراکنده

نیروهای مردمی عراق، هم اکنون دارای بیش از 42 گروه و 140000 عضو می باشند. این گروه ها را می توان از حیث نوع تشکیل به چند بخش تقسیم کرد. برخی از این گروه ها در زمان صدام و برای مقابله با حزب بعث و به نوعی ایجاد انقلاب در عراق تشکیل شدند ( مانند تشکیلات بدر، که در زمان صدام با نام سپاه بدر عراق شناخته شده و در جنگ تحمیلی نیز در کنار رزمندگان ایرانی در مقابل حزب بعث عراق ایستادگی کردند). دسته ای دیگر از این گروهها عمده فعالیت خود را در زمان اشغال عراق توسط آمریکا به ظهور رساندند( مانند جیش المهدی که در شهرک صدر بغداد با نیروهای متجاوز درگیر شد)؛ دسته ای دیگر از این گروه ها نیز به تازگی و پس از فرمان جهاد توسط مرجعیت عراق، اقدام به تاسیس و شروع فعالیت کرده اند.

با شروع عملیات و نقش آفرینی نیروهای مردمی در عرصه میدانی، هر یک از این گروه ها میزان نقش آفرینی و قدرت خود را آشکار کرد. گرچه امروزه نیروهای مردمی شاهد تعدد دسته و گروه های نظامی هستند، اما برخی از این دسته ها، توانسته اند با پیشرفت های خود به سطح قابل قبولی در عرصه نظامی دست یافته و به عنوان گروه های قدرتمند در عرصه میدانی مقاومت به ایفای نقش بپردازند که به معرفی آنها خواهیم پرداخت:

سرایا السلام

این گردان نظامی، مجموعه ای است که زیرشاخه جیش المهدی محسوب می شود. این نیروها به مقتدی صدر وابسته بوده و ماموریت خود را دفاع از اماکن مذهبی شیعیان و اهل سنت در عراق بیان کرده اند. تشکیل این یگان در سال 2014 و پس از آن روی داد که داعش توانست به بخش عظیمی از مناطق شمال عراق تسلط یافته و به نزدیکی شهرهای سامراء و بغداد برسد. با اعلام فتوای مرجعیت در نجف، سید مقتدی صدر، به شکل رسمی تشکیل این نیروها را اعلام کرده و پس از آن گروه هایی از مردم به این گروه پیوستند. این نیروها تا کنون در مناطق مختلفی از جمله سامراء ،دیالى ،آمرلی وجرف الصخر اقدام به عملیات کرده اند و در عملیات های آزادسازی آمرلی و منطقه بحیرات و برخی مناطق در سامراء نقش فعال ایفا کرده اند. این نیروهای با انجام عملیات های مختلف مخصوصا در سامراء و جرف الصخر توانستند مناطقی را از وجود نیروهای داعش پاکسازی کرده و این مناطق را به ارتش عراق تحویل دهند. فرماندهی نظامی این نیرو را، کاظم العیساوی بر عهده دارد.

عصائب اهل الحق

این یگان نظامی از جمله نیروهایی است که دارای تشکیلات نظامی و ساختار منظمی می باشد. گروه عصائب شاخه ی نظامی گروه «عصائب اهل الحق من العراق» می باشد. گرچه در ابتدا نیروهای این گروه تنها از شیعیان استان های جنوبی تشکیل شده بود، اما با گسترش دامنه فعالیت و موفقیت های میدانی، این گروه توانست گروه هایی از جوانان اهل سنت استان صلاح الدین را نیز به مجموعه خود الحاق کند. از جمله ویژگیهای این یگان، در اختیار داشتن متخصصین نظامی در حوزه های مختلف است. این یگان نظامی نیز از داخل جیش المهدی نشات گرفته و با جدا شدن از آن مجموعه در سال 2006 و پس از مدتی از آتش بس جیش المهدی و نیروهای آمریکایی و دولت عراق، به فرماندهی شیخ قیس الخزعلی تشکیل شد و هم اکنون نیز وی فرماندهی این گروه را بر عهده دارد. گرچه در سال 2008، جیش المهدی با تشکیل گردان الیوم الموعود، از این گروه برای پیوستن به آن دعوت کرد، اما با رد این پیشنهاد، عصائب عملا استقلال خود را اعلام کردند.این گروه همچنین در مدت اشغال نظامی عراق توسط ائتلاف آمریکایی، عملیات های گسترده ای را بر ضد اشغالگران طراحی و اجرا کرد. لشکرهای حیدر کرار، امام علی(ع)، امام کاظم(ع)، امام هادی(ع)، امام عشکری(ع) نیز از زیرمجموعه های این گروه می باشند که انجام عملیات های نظامی را بر عهده دارند.

حرکه حزب الله النجباء

نام این یگان نظامی از خطبه حضرت زینب(س) گرفته شده است که در آن خطبه، ایشان حضرت امام حسین(ع) و اهل بیت و انصار ایشان را به حزب الله النجباء خوانده بودند. این یگان نظامی توسط شیخ اکرم الکعبی پایه گذاری شد که تا پیش از این اقدام، جانشین و مسئول بخش جهادی یگان های عصائب اهل الحق بود. این یگان تا کنون در درگیری های النباعی و الضابطیه شرکت داشته است. یگان عمار یاسر، از جمله مهمترین بازوهای اجرایی این نیروها به شمار می آید.

منظمه بدر الجناح العسکری

این مجموعه، شاخه نظامی حرکت بدر است که توسط هادی العامری، وزیر کار سابق عراق، فرماندهی می شود. مجموعه بدر در سال 1980 و تحت رهبری آیت الله محمد باقر حکیم و به عنوان بازوی مجلس اعلای اسلامی عراق، شروع به کار کرد. در ابتدا این گروه مبارزه با نظام بعثی عراق را محور اقدامات خود قرار داد. این مجموعه پس از آنکه مورد تعقیب و برخورد توسط رژیم بعث قرار گرفت، توانست در جریان جنگ تحمیلی با نیروهای ایران دست به همکاری هایی بزند. پس از سقوط صدام، این مجموعه تصمیم گرفت که فعالیت های خود را در عرصه های مختلف و متنوع گسترش دهد. در سال 2010 این گروه که فرماندهی آن را هادی العامری بر عهده داشت، از حزب مجلس اعلای اسلامی عراق جدا شده و به دولت قانون به رهبری نوری المالکی پیوست. هادی العامری پس از به قدرت رسیدن مالکی، به مدت 4 سال، وزارت حمل و نقل دولت را بر عهده داشت. این مجموعه از جمله یگان هایی است که ساختار و تشکیلات نظامی گسترده و منظمی داشته و با واسطه سوابق درخشان و تشکیلات منظم، رابطه خوبی با ارتش عراق برقرار کرده است. سوابق عملیاتی متعدد سازمان بدر در عرصه نظامی این یگان را به یکی از خبره ترین نیروهای حشد الشعبی در عرصه میدانی بدل کرده است. به همین دلیل، بسیاری از یگان های حشد الشعبی از فرماندهان این گروه به عنوان مستشاران نظامی استفاده می کنند.

کتائب حزب الله العراق

هسته اصلی این یگان نیز در سال 2003، و پس از سقوط بغداد به دست نیروهای اشغالگر و به منظور بیرون راندن اشغالگران از عراق و حفاظت از اماکن مقدس تشکیل شد. پس از اشغال عراق ودر سال 2006، برخی از گروه های مسلح که با اشغالگری مبارزه می کردند ، از جمله لواء أبی الفضل العباس وکتائب کربلاء وکتائب السجاد وکتائب زید بن علی، با اجتماع یکدیگر، حرکتی به نام حزب الله عراق را تشکیل دادند. عملیات های این گروه بر ضد نیروهای آمریکایی باعث شد این گروه در سال 2009 توسط آمریکا، در لیست گروه های تروریستی عراق گنجانده شود. از این یگان یکی از سری ترین یگان های نظامی حشد الشعبی محسوب می شود به طوریکه فرماندهی این یگان نیز به طور علنی معرفی نشده است. ویژگی مهم این یگان، هماهنگی بسیار خوب با مستشاران نظامی ایران بوده که در عملیات آزادسازی جرف الصخر، نقش بی بدیلی را ایفا کردند. علاوه بر مشارکت این نیروها در عملیات جرف الصخر، این نیروها همچنین در عملیات شکست حصر آمرلی، فتح تکریت، آزادسازی استان صلاح الدین، آزادسازی بیجی نقش مهمی ایفا کرده و در عملیات آزادسازی فلوجه نیز همکاری خوبی را با ارتش عراق به نمایش گذاشت.

کتائب سیدالشهدا(ع)

 این یگان که مجموعه ای از گردان های رزمی است، تحت امر حاج ولاء به فعالیت پرداخته و از ویژگیهای بارز آن ، ورود به عرصه اجتماعی و فعالیت در این زمینه است. این گردان ها به طور ویژه در مناطق العماره، الناصریه و الکاظمیه مستقر هستند. پایه گذاری این نیروها نیز پس از آغاز حمله داعش بود که در پس آن این گروه وظیفه اصلی خود را دفاع از عراق و مقدسات و جلوگیری از فتنه مذهبی عنوان کرد.

کتائب التیار الرسالی

از جمله یگان های تازه تاسیس که توسط ارتش عراق حمایت شده و در عملیات های منطقه الضابطیه شرکت داشتند. این یگان شاخه نظامی جریان سیاسی الرسالی می باشد. دبیر کل این نیرو نیز هم اکنون شیخ عدنان الشحمانی می باشد. وی در سال 2007 از جریان صدر جدا شده و اقدام به تاسیس جریان الرسالی در عراق کرد. محمد البصری نیز سخنگوی رسمی این یگان می باشد.

سرایا الخراسانی

وجه تسمیه این یگان، نام ابومسلم خراسانی است که توانست حکومت بنی امیه را شکست دهد. تشکیا این یگان در ابتدا، توسط سید یاسین الموسوی، نماینده آیت الله محمد باقر حکیم صورت پذیرفت که گروهی سری تحت نام کرار را در سال 1986 سازماندهی کرده بود. در سال 1995، این حرکت با تبدیل شدن به سازمان طلیعه کار جدی ترین را آغاز کرد. به گفته مقامات این یگان، در سال های ابتدائی، این حرکت توانست 70 عملیات را بر ضد نیروهای بعثی در استان های جنوبی و صحرای نجف و کربلا به انجام برساند. این مجموعه بعد از اشغال عراق به نام حزب طلیعه اسلامی تغییر نام داد و پس از مدتی به نیز به نام حزب طلیعه خراسانی شناخته شد. سرایا الخراسانی نیز به نوعی هم اکنون شاخه نظامی این حزب بشمار می آیند. فرماندهی این یگان را سید حامد الجزائری بر عهده دارد.

سرایا عاشوراء

این یگان از جمله نیروهایی است که از تشکیلات نظامی و ساختار منظمی برخوردار بوده و توانسته نیروهای متخصصی را از مجموعه بدر جذب کند. این نیروها توانسته اند در عملیات های قضاء بلد و الضابطیه نقش موثری داشته باشند. این مجموعه پس از آنکه سازمان بدر از حزب مجلس اعلای اسلامی عراق جدا شد، توسط مجلس اعلای اسلامی عراق به منظور مقابله با نیروهای تکفیری داعش در سال 2014 تشکیل شد. این نیروها به رهبری سید عمار حکیم و در پاسخ به فرمان جهاد کفایی آیت الله سیستانی در بغداد و 15 شهر دیگر تشکیل شده و اقدام به جذب و سازماندهی نیرو کرد.

نیروهای بسیج مردمی هنگامی که  داعش به سمت بغداد در حال پیشروی بود به میدان نبرد وارد شدند. اولین اقدام این نیروها، تامین امنیت بغداد و اعزام نیرو برای دفاع از سامراء بود. پس از این اقدامات اولیه، اولین حرکت تهاجمی این نیروها، عملیات عاشورا در منطقه راهبردی و استراتژیک جرف الصخر بود که با موفقیت کامل به انجام رسید. پس از این اقدام، عملیات های شکست حصر آمرلی، آزادسازی الضلوعیه،منطقه بلد، دیالی،الدور، العلم،البغدادی و منطقه بشیر از جمله دیگر اقدات موفق حشد الشعبی بوده است. عملیات بزرگ آزادسازی تکریت و همچنین عملیات بزرگ آزادسازی پالایشگاه و شهر بیجی از دیگر عملیاتهای تهاجمی این نیروها می باشد که با موفقیت کامل همراه بوده است. این نیروها همچنین در فتح شهر الرمادی نیز مشارکت فعالی با ارتش عراق صورت دادند.

تلاش برای تأمین امنیت بغداد در قالب ایست‌های بازرسی و کمک به ارتش به منظور بازپس‌گیری نقاطی در استان دیالی از جمله جلولا، السعدیه، العظیم، المقدادیه و بعقوبیه و تأمین اطراف شهرها برای جلوگیری از ورود داعش از جمله دیگر اقداماتی است که حشد الشعبی در انجام آن موفق بوده است.

آخر سخن

هسته وجودی تشکیل این نیروها همانطور که بیان شد، دفاع از تمامیت ارضی کشور عراق و دفاع از مقدسات و مذاهب در این کشور بوده است. گرچه امروز با وجود تروریست های تکفیری داعش، نبرد با آنها و از بین برن فتنه تکفیر برای این گروه ها اولویت پیدا کرده است، اما باید در نظر داشت که این اولویت مقطعی می باشد. با شکست داعش، این نیروها باید از ظرفیت بوجود آمده در راستای تقویت عراق و کوتاه کردن دست ابرقدرتها از آن استفاده کنند. مسائل سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی حوزه های است که نیازمند تحرک مثبت است که این نیروها با توجه به در اختیار داشتن ظرفیت نیروهای معتقد و ارزشی می توانند آینده ای روشن را برای فردای عراق رقم بزنند.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد